Varlık barışında son günler!

Abdulkadir Kahraman | 29/12/2021 | (Tüm Yazılar)

Türkiye’nin son 20 yılına bakıldığında yaklaşık olarak iki yılda bir “yurtdışı varlık affı” çıkarıldığını görüyoruz. Türkiye mukimlerinin hala kayda girmeyen varlıkları var ki, bunları ekonomiye kazandırmak için sık sık varlık barışı kanunu çıkarılıyor. Bu kanunların metinleri birbirinin kopyası.

Türkiye mukimlerinin yurtdışındaki varlıklarının “milli ekonomiye kazandırılması” için son yıllarda sık çıkarılan Kanunlardan biri de 17 Kasım 2020 tarihli Resmî Gazete ile yayımlanan 7256 sayılı Kanun olup; 30 Haziran 2022 tarihine kadar varlık sahiplerini barışa davet ediyor.

Aflar anayasaya aykırı mı?

Anayasamıza göre her vatandaş kamu giderlerini karşılamak üzere “malî gücüne göre vergi ödemekle yükümlü” ve “vergilerin kanuniliği ilkesi gereği vergi ancak kanunla konulabilir ve kaldırılabilir. Bundan dolayı bir vergi affı yasal düzenleme yapılmasını gerektiriyor. Diğer taraftan, anayasamız vergi ve benzeri malî yükümlülükler için “af yasağı” getirmiyor.

Ancak vergi affı yapmak ne kadar doğru? Vergi aflarının bir kanunla yapılması anayasaya aykırı sorununu çözmekle beraber, af kanunları toplumda “adalet ve eşitlik” ilkelerini zedeliyor. Ayrıca sık aralıklarla yapılan aflar toplumda vergi af beklentisi yaratarak, gönüllü uyumu ve cezaların caydırıcılığını olumsuz etkiliyor. İnşaallah bu sonuncusu olur.

Kripto varlıklar kapsamda mı?

Yurt dışında bulunan para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları varlık barışı kapsamında yer alıyor. Diğer taraftan, yurt dışında bulunan ancak kapsama girmeyen varlıkların (taşınmaz, yat, hatta kripto varlık gibi) 31.12.2021 tarihine kadar kapsamdaki varlıklara (altın ve döviz gibi) dönüştürülerek Türkiye’ye getirilmesi halinde de, bu varlıkların da Kanundan yararlanmasına imkân veriliyor.

Bu çerçevede, 7256 sayılı Kanundan yararlanmak isteyenler, yurt dışında bulunan “para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile bu varlıklara dönüştürülen diğer varlıkları” Türkiye’ye getirmeleri gerekiyor.

Yurt dışı varlıklar dışında Kanun, kayıt dışı ekonomide kazanılan ve yurt içinde bulunan ancak vergi mükelleflerinin yasal kayıtlarında yer almayan “para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları” ile “taşınmazların” bağlı bulunulan vergi dairesine bildirimi suretiyle yasal kayıtlara alınmasına olanak veriyor.

Bu şekilde yasal kayıtlara alınan varlıklar daha sonra ortak veya ortaklara dağıtıldığında dağıtım ne stopaja, ne de gelir vergisi beyanı kapsamında olacak.

Varlıklar Türkiye’ye getirilecek mi?

7256 sayılı Kanuna göre yurt dışında sahip olunan ve yurt dışında bulunan varlıkların bildirim tarihinden sonra üç ay içerisinde Türkiye’ye getirilmesi gerekiyor. Düzenlemeden yararlanılabilmesi için bildirim konusu varlıkların, bildirimin yapıldığı tarihten itibaren üç ay içinde Türkiye’ye getirilmesi veya Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi zorunluluğu bulunuyor. Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak hesaba ilgili varlığın transferinde, bildirimde bulunan hesap sahibi ile yurt dışından varlığı transfer edenin farklı kişiler olmasının bir önemi yok.

Türkiye’ye getirilmeden kasıt; para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının fiziki olarak Türkiye’ye getirilmesi veya bu varlıkların Türkiye’deki banka veya aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi anlaşılıyor.

Yurt dışındaki varlıklar, yurt dışında bulunan banka veya finansal kurumlardan kullanılan ve 17/11/2020 tarihi itibarıyla yasal defterlerde kayıtlı olan kredilerin en geç 31.12.2021 tarihine kadar kapatılmasında kullanılabilecek. Bu durumda, defter kayıtlarından düşülmek suretiyle, kredi borcunun kapatılmasında kullanılan varlıkların Türkiye’ye getirilmesi şart değildir. Ancak, bu imkandan yararlananların, söz konusu kredileri kapattıklarına ilişkin yurt dışındaki banka veya finansal kurumlardan alacakları tevsik edici belgelerin sunulması istendiğinde bu belgeleri ibraz etmek üzere saklamaları gerekmektedir.

Türkiye’ye getirilmenin gerçekleştiğinin ispatı “banka dekontu” veya “aracı kurum işlem sonuç formu” ile yapılabilecek. Gümrük İdaresinden alınan belgeler de varlıkların Türkiye’ye fiziki olarak getirildiğinin belgelendirmesinde kullanılabilecek.

Getirilen varlıklar “serbestçe tasarruf” edilebilecek. Diğer bir deyişle yurtdışındaki varlıkları Türkiye’ye getirenler bunları tekrar yurtdışına gönderebilecek, satabilecek veya elde tutabilecek.

Başvuran ne vergi ödüyor?

Bir öncekinden farklı olarak mevcut Kanuna göre varlık bildirimi hiçbir vergi ödemeyi gerektirmiyor. Söz konusu varlıkların Türkiye’ye getirilmesi ya da sadece bildirimde bulunulması aftan yararlanma için yeterli.

Vergi incelemesi olur mu?

Bildirilen varlıklar için “hiçbir suretle” vergi incelemesi yapılamayacak vergi ve ceza kesilemeyecek. Hiçbir suretle yapılmayacak vergi incelemesinin kapsamına "her türlü vergi, resim, harç ve fon" dahil. Bu hükümden faydalanılabilmesi için bildirilen varlıkların, bildirimin yapıldığı tarihten itibaren üç ay içinde Türkiye’ye getirilmesi veya Türkiye’deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi gerekiyor.

Son başvuru tarihi hangi gün?

7256 sayılı sayılı Kanuna göre başvuru süresi 30 Haziran 2021 tarihli ve 31527 sayılı Resmi Gazete yayımlanan 4196 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile altı ay uzatılarak 31 Aralık 2021 tarihine ertelenmişti. Ancak söz konusu süre Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 93’üncü maddesinde Cumhurbaşkanı’na verilen “süre bitim tarihlerinden itibaren her defasında altı ayı geçmeyen süreler hâlinde bir yıla kadar uzatma” yetkisi sayesinde 31 Aralık 2021 tarihli ve 31706 Sayılı Resmî Gazete 6. Mükerrer ile yayımlanan 5058 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı 30 Haziran 2022 (30.6.2022 dâhil) uzatıldı.

Bu tarihten sonra bildirim yapılması veya daha önce yapılmış bildirimler için düzeltme talebinde bulunulması mümkün olmayacak.

Başvuru yapmak isteyenler vergi dairesine herhangi bir beyanda bulunmayacak. Başvuru yapmak isteyenler 28.11.2020 tarihli ve 31318 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bazı Varlıkların Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Genel Tebliğin (Seri No: 1) ekindeki Ek - 1 Nolu formu doldurarak bankalara veya aracı kurumlara bildirmeleri yeterli olacaktır.

Varlık barışı bir fırsat mı?

Küresel düzeyde vergide şeffaflık düzenlemeleri sonrasında artık “banka gizliliği/ bankacılık sırrı” tarihe karıştı. Türkiye’nin de 3.11.2011 tarihinde imzaladığı “Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesi” yasama ve yürütme süreci tamamlanarak yürürlüğe girdi. Artık ülkeler arasında “otomatik bilgi değişimi” başladı.

Bütün bunların sonucunda finansal kurumlar başka ülke mukimlerine ait “hesap bilgilerini” karşılıklılık esasında “otomatik” olarak değişime tabi tutacak. Türkiye mukimlerine ait yurtdışındaki finansla hesap bilgileri Maliye ile paylaşılacak. Dolayısıyla, mevcut varlık barışı imkânı “otomatik bilgi değişimi” uygulaması sonrasında iyi değerlendirilmeli. Aksi takdirde kayıt dışındaki bu varlıklardan geçmiş beş yılda elde edilen ve beyan edilmeyen gelirler vergi incelemesine tabi tutulabilecek. Otomatik bilgi değişimi vergide “büyük veri” olarak vergi Maliye’nin elinde ve bu veriler gelecek yıllarda hızla işlenerek vergi ve ceza olarak varlık sahiplerine dönebilecek.

O nedenle, barışa bir şans vermek isteyenler kaçırmasın.

 

 

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.