Somali’ye yapılan bağışlar

M. Fatih Köprü | 28/08/2011 | (Tüm Yazılar)

Doğu Afrika’da yer alan Somali başta olmak üzere, tüm bölge ülkeleri son 60 yılın en büyük kuraklığı ile karşı karşıya. Susuzluk, kıtlık ve açlık 8 milyon bölge insanının yaşamını tehdit ediyor. Açlık ve salgın hastalıklar nedeniyle her gün insanlar ölüyorlar. Bu felaketten kurtulmak için halk çaresiz bir şekilde hayatta kalma mücadelesi veriyor.

Böylesine büyük bir felaketle, bölge ülkelerinin kendi imkânlarıyla mücadele etmesinin güçlüğü ortada. Bu nedenle bütün dünyanın bölge halkına yardım elini uzatması şart.

Yardımlaşma ve dayanışma duygusu çerçevesinde ülkemizde de Somali’ye yardım kampanyalarına katılımın yüksek olduğunu görüyoruz. Çeşitli sivil toplum örgütleri tarafından yardım kampanyaları düzenleniyor. Kızılay tarafından Somali’ye destek kapsamında yardım kampanyası yürütülüyor. Bu kampanyalara katılımın ve toplanan paraların çokluğu yanında, yardımların ihtiyaç sahiplerine yerinde ve zamanında ulaştırılması da önemli.

Başbakanlık tarafından da başlatılan bir kampanya var. Bu kampanya ile Somali ve açlık tehlikesi yaşayan diğer Afrika ülkeleri için her türlü yardım ve desteğin sağlanması amaçlanıyor. Bu yazımızda Kızılay veya Başbakanlık aracılığıyla Somali’ye yapılan yardımların kazançtan indirimine ilişkin düzenlemeler hakkında açıklamalar yapacağız.

Kızılay aracılığıyla yapılan bağışlar

Kurumlar vergisi mükelleflerinin (limited, anonim şirket gibi) Türkiye Kızılay Derneği’ne makbuz karşılığı yapmış oldukları nakdi bağışlar kurum kazancından indirilebiliyor. Bu düzenlemeye göre Somali’ye yardım kampanyası çerçevesinde Kızılay’a yapılan nakdi bağışların da kazançtan indirimi mümkün. Ancak bu indirimin yapılabilmesi için söz konusu bağışın makbuz karşılığı yapılması ve kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde ayrıca gösterilmesi gerekiyor.

Aynı düzenleme Gelir Vergisi Kanunu’nda da bulunduğundan, gelirlerini gelir vergisi beyannamesi ile beyan etmek zorunda olan kişiler de bu indirim hakkından yararlanabiliyorlar. Beyan edilen gelirin türünün bir önemi yok. Örneğin ticaret ve serbest meslek erbabının yanında, menkul kıymet yada kira gelirleri nedeniyle beyanname vermek zorunda olan kişiler de Kızılay aracılığıyla Somali’ye yaptıkları nakdi bağışların tamamını kazançlarından indirebiliyorlar.

Bağışın para olarak değil de, yiyecek, giyecek veya ilaç gibi ayni olarak yapılması durumunda ise ancak kazancın yüzde 5’ine kadar olan bağışın indirimi mümkün olabiliyor.

Başbakanlık aracılığıyla yapılan bağışlar

Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca, Bakanlar Kurulunca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığıyla yapılan ayni ve nakdi bağışlar kurum kazancından indirilebiliyor. Bu indirimin yapılabilmesi için aşağıdaki şartların yerine getirilmesi gerekiyor

Bakanlar Kurulu Kararı

Yukarıdaki kapsamda yapılan bir bağışın kazançtan indirilebilmesi için öncelikle bu konuda Bakanlar Kurulu Kararı alınmış olması gerekiyor. Nitekim Somali’ye yapılacak olan bağışlar konusunda bir kararname yayınlandı. 8 Ağustos tarihli bu kararnamede, başta Somali olmak üzere Afrika kıtasının doğusunda yaşanan kuraklık afetinden zarar gören afetzedeler için yardım kampanyası düzenlenmesinin kararlaştırıldığını belirtiliyor. Bu kampanyanın ulusal koordinasyonunu yapmak üzere Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) görevlendirildi.

Başbakanlık aracılığıyla yapılmalı

Bakanlar Kurulunca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla yapılan bağışların kazançtan düşülebilmesi için Başbakanlık aracılığıyla yapılması gerekiyor. Başbakanlık aracılığıyla Somali’ye yapılacak olan bağışlarla ilgili bilgilendirme bir genelge ile yapıldı. Genelgede Somali ve açlık tehlikesi yaşayan diğer Afrika ülkeleri için her türlü yardım ve desteğinin sağlanacağı, bu amaçla bir yardım kampanyası başlatılmasının uygun görüldüğü belirtiliyor. Ayrıca genelge ekinde banka hesap numaraları veriliyor. Bu hesaplara gerçek ve tüzel kişiler tarafından da doğrudan bağış yapılabileceği genelgede ifade ediliyor.

Listede üç banka ve döviz türlerine göre ayrı hesap numaraları var. Aşağıda her üç bankadaki bağış yapılabilecek TL hesap numaraları yer alıyor. Diğer döviz cinslerinde bağış yapmak isteyenler, hesap numaralarına ait listenin tamamına 6 Ağustos tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2011/9 sayılı Başbakanlık Genelgesi’nden ulaşılabilirler.

- T.C. Ziraat Bankası Aşağıayrancı Şubesi

TL Hesap No (IBAN): TR940001000820555555555001

 

- T. Vakıflar Bankası A.O. Finansmarket Şubesi

TL Hesap No (IBAN): TR800001500158007299038012

 

- T. Halk Bankası Bakanlıklar Şubesi

TL Hesap No (IBAN): TR460001200940800005000014

Kazanç varsa tamamı indirilebilir

Somali’ye Başbakanlık aracılığıyla yapılan nakdi veya ayni (yiyecek, giyecek, ilaç vb) bağışların indirilebilmesi için kurum kazancının bulunması ve bu bağışların beyannamede ayrıca gösterilmesi gerekiyor. Başka bir ifade ile zararda olan kurumlar tarafından yapılan söz konusu bağışların indirimi mümkün değil. Bu açıdan bakıldığında 100 lira bağış yapan bir kurum eğer kârda ise bu bağışı beyanname üzerinde kazancından düşebilecek.

Kurumlar vergisi oranı % 20 olduğundan, kurum tarafından yapılan 100 liralık bu bağışın 20 liralık kısmı devlet katkısı, 80 liralık kısmı ise mükellefin katkısı şeklinde gerçekleştirilmiş oluyor. Şirket zararda ise bağışın indirimi mümkün olmadığından, devletin herhangi bir katkısı olmuyor. Zarar nedeniyle indirilemeyen bağışların sonraki yıllarda indirilmesi de mümkün değil.

Beyanname veren gelir vergisi mükellefleri

Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesinde de aynı düzenleme yer alıyor. Bu nedenle gelirlerini, gelir vergisi beyannamesi ile beyan etmek zorunda olan gerçek kişiler de bu indirim hakkından yararlanabiliyorlar. Beyan edilen gelirin türünün de bir önemi bulunmuyor. Örneğin ticaret ve serbest meslek erbabının yanında menkul kıymet yada kira gelirleri nedeniyle beyanname vermek zorunda olan kişiler de Başbakanlık aracılığıyla Somali’ye yapılan nakdi ve ayni bağışların tamamını kazançlarından indirebiliyorlar.

Ücretliler için söz konusu değil

Yukarıda da belirttiğimiz gibi bu bağışlar beyanname üzerinde gösterilmek suretiyle beyan edilen kazançtan indirilebiliyor. Ücretlilerin vergisi işverenleri tarafından ücret ödendiği sırada kesiliyor. Dolayısıyla bu kişiler, ücretlerinden kaynakta vergi kesildiği için beyanname vermiyorlar. Bu yüzden ücretliler tarafından yapılan bağışların ücret bordrosunda indirim olarak dikkate alınması mümkün değil.

İstisnai olarak bazı durumlarda ücret gelirleri için de beyanname verilmesi gerekebilir. Örneğin ücretinden vergi kesilmemiş olan kişiler yada birden fazla işverenden belli bir tutarın üzerinde ücret geliri elde eden ve bu gelirlerini beyan etmek zorunda olan kişiler tarafından, yukarıda belirttiğimiz şartlarla yapılan bağışlar beyannamede gösterilen ücret gelirinden düşülebilir.

Makbuz şart

Bu bağışların indirilebilmesinin bir diğer şartı da bağış karşılığında makbuz alınmasının zorunlu olması. Vergi mevzuatı açısından giderlerin belgelendirilmesi şart. Bağış makbuzu olmadan yapılan bağışlar, belgelendirilemediği için kazançtan indirilemez. Ancak banka aracılığıyla yapılan bağışlarda banka dekontu da makbuz yerine geçiyor. Buna göre genelgede yer alan hesap numaralarına para yatırmak suretiyle bağış yapılması durumunda, bağışın banka dekontu ile belgelendirilmesi mümkün. Ancak söz konusu banka dekontunun açıklama bölümünde, 2011/9 Sayılı Başbakanlık Genelgesi kapsamında Somali’ye yapılan bağış şeklinde bir açıklama olmasında fayda var.

Bu kapsamda kurumlar vergisi mükellefleri ile kazançlarını yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan etmek zorunda olan gelir vergisi mükellefleri tarafından Başbakanlık Genelgesi’nde yer alan hesap numaraları vasıtasıyla yapılacak olan bağışların tamamı, gerek geçici vergi gerekse gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde ayrıca gösterilmek şartıyla beyan edilen kazançtan indirilebilecektir. Bu bağışların indirimine, sadece kazanç olması durumunda izin verildiğinden, karlı şirketlerce yapılan bağışlara vergi oranı kadar devletin de katkısı olmaktadır. Zarar eden kişi veya kurumlar açısından böyle bir katkı söz konusu değildir.