Vergi borçları yeniden yapılandırılıyor
M. Fatih Köprü
Bazı kamu alacaklarının yeniden yapılandırılmasını içeren yasa teklifi 2 Haziran günü Meclis Başkanlığına sunuldu. Teklif daha sonra, başta Soma maden faciasıyla ilgili düzenlemeler olmak üzere birçok yasada değişiklikler içeren torba tasarı ile birleştirildi. Tasarı uzun süren görüşmeler sonunda Plan Bütçe Komisyonunda kabul edilerek Genel Kurul gündemine alındı.
Af ve yeniden yapılandırma denince aslında en son 2011 yılında çıkan 6111 sayılı yasa aklımıza geliyor. Bu tasarı ile 6111 sayılı yasa karşılaştırılırsa kapsam olarak onun çok gerisinde olduğunu söyleyebiliriz. Örneğin 6111 sayılı yasada kesinleşmiş bazı alacakların yeniden yapılandırılmasının yanında;
- Matrah ve vergi artırımı,
- Stok ve sabit kıymet düzeltmeleri,
- İnceleme ve tarhiyat safhasındaki alacaklara ilişkin kolaylıklar,
- Dava aşamasındaki alacaklara ilişkin kolaylıklar,
yer alıyordu. Bu tasarıda ise yukarıdakilerin hiçbirinin olmadığını, sadece bazı kamu alacaklarının yeniden yapılandırılması ile kasa ve ortaklardan alacaklara ilişkin bir düzeltme imkanının getirildiğini görüyoruz. Hatta tasarıda af olarak nitelendirilebilecek olan da sadece bu kasa ve ortaklardan alacaklara ilişkin düzenleme.
Yazımızı hazırladığımız tarihte 148 maddelik tasarının 82 maddesi görüşülüp kabul edilmişti. Bu nedenle bu yazımızda sadece tasarının 75. maddesinde yer alan; Vergi Usul Kanunu kapsamına giren vergi, vergi cezaları, gecikme faizleri ve gecikme zamları ile diğer bazı idari para cezalarının yapılandırılmasına ilişkin düzenlemeleri ele alacağız.
Vergi, ceza ve faizler
30 Nisan 2014 tarihinden önceki dönemlere ilişkin olan vergiler ve vergi cezaları ile bunlara bağlı gecikme faizi ve gecikme zamları yeniden yapılandırma kapsamına giriyor. Aynı tarihe kadar verilmiş olan beyannameler üzerinden hesaplanan vergiler ve vergi cezaları ile bunlara bağlı gecikme faizi ve gecikme zamları da yapılandırma kapsamında. Ancak 2013 yılına ilişkin gelir vergisi ikinci taksitinin kapsama girmediği tasarıda açıkça belirtiliyor.
Ayrıca, 2014 yılına ilişkin olarak 30 Nisan 2014 tarihinden önce tahakkuk eden vergi ve bunlara bağlı vergi cezaları, gecikme faizleri, gecikme zamları da (2014 yılı için tahakkuk eden motorlu taşıtlar vergisi ikinci taksiti hariç) yasa kapsamında yeniden yapılandırılabilecek. Son olarak aynı tarihten önce yapılan tespitlere ilişkin olarak vergi aslına bağlı olmayan vergi cezaları da kapsamda.
Emlak vergileri
Belediyeler tarafından tahsil edilen bazı vergiler ve hizmet bedelleri de yeniden yapılandırma kapsamında. Bunlar arasında; emlak vergisi, taşınmaz kültür varlıklarının korunmasına katkı payı, çevre temizlik vergisi, belediyelerin su kullanımından kaynaklanan alacakları, büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerinin su ve atık su bedeli alacakları yer alıyor. Bunlara bağlı cezalar, gecikme faiz ve gecikme zamları da yapılandırma kapsamına giriyor.
İdari para cezaları
Sadece vergiler değil, tasarıda uzun uzun isimlerine yer verilen kanunlar kapsamında kesilmiş olan idari para cezaları da yapılandırma kapsamına giriyor. Örneğin mazeretsiz olarak seçimlerde (genel seçim, mahalli idareler seçimi veya halkoylamaları) oy kullanmayanlara kesilen cezalar yeniden yapılandırılabilecek.
Bunlardan başka, trafik cezaları, Karayolları Taşıma Kanunu’nda sayılan fiiller dolayısıyla taşımacılara kesilen idari para cezaları, yoklama kaçağı, sevk edilen kıtaya katılmayan ya da geç katılanlara Askerlik Kanunu kapsamında kesilen idari para cezaları da kapsama giriyor.
Diğer taraftan Nüfus Hizmetleri Kanunu kapsamında kesilen idari para cezaları ile yayın hizmeti ilkelerine aykırı yayın yapan medya hizmet sağlayıcı kuruluşlara kesilen idari para cezalarının da kapsama girdiğini hatırlatmak isteriz.
Kesinleşmiş olmalı
Yukarıda yer verilen kamu alacaklarının yapılandırma kapsama girmesi için öncelikle kesinleşmiş olmaları gerekiyor. Tasarıda kesinleşme şartına yer verilmekle birlikte, alacağın kesinleşmesinden ne anlaşılması gerektiğine ilişkin bir açıklama yapılmıyor. Bu tasarı aynen yasalaşırsa, çıkarılacak tebliğde, 1 numaralı KV Tebliği’nin örtülü sermaye ile ilgili açıklamaların yer aldığı bölümündekine benzer bir tanım yapılmasını bekliyoruz.
Cezalar silinmiyor
Kapsama giren kamu alacaklarının yapılandırılması nasıl oluyor? Cezalar siliniyor mu, vergi aslında indirim var mı gibi sorular soruluyor. Kanun’un yayımlandığı tarih itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş olan veya ödeme süresi henüz geçmemiş vergi aslı veya vergi aslına bağlı olarak kesilen cezalarda (vergi ziyaı cezası) herhangi bir indirim söz konusu değil. Bunların tamamının ödenmesi gerekiyor.
Yeniden yapılandırma sadece, kapsama giren kamu alacaklarına ilişkin hesaplanan gecikme faizi ve gecikme zammı gibi fer’i alacaklar için bir sonuç doğuracak. Buna göre gecikme faizi ve zammı gibi alacaklar yerine, Kanun’un yayımlandığı tarihe kadar yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın ödenmesi durumda, gecikme faizi ve zammı gibi alacaklar silinecek. Ancak bunun için yasada belirtilen sürede başvuru yapılarak, hesaplanan borcun tamamının yasada öngörülen şartlarla ödenmiş olması gerekiyor. Ayrıca bu hükümden yararlanmak isteyen borçluların dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları gerektiğini de hatırlatmak isteriz.
Usulsüzlüklerde yarısı
Yasanın yayım tarihi itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş olan, vergi aslına bağlı olmaksızın kesilen vergi cezalarının (usulsüzlük ve özel usulsüzlük gibi) ise yarısı siliniyor. Bu haktan yararlanabilmek için tasarıda belirtilen sürede başvurulması ve söz konusu cezaların kalan yarısının yasadaki şartlar dahilinde ödenmesi gerekiyor.
Başvuru
Kanun tasarısının Mecliste görüşmeleri devam ediyor. Bayram öncesi 82. maddeye kadar gelinebildiği düşünülürse, bu yasanın tamamının kabul edilmesi ve ardından Cumhurbaşkanının onaylaması durumunda Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesi Ağustos ayı içerisinde olacak gibi görünüyor.
Bu durumda kesinleşmiş borçlar için Ekim ayının sonuna kadar (yayımı izleyen 2. ayın sonuna kadar) başvuruda bulunulması gerekiyor.
Taksitle ödenebilecek
Yapılandırma kapsamında yeniden hesaplanan tutarın taksitle ödenme imkanı var. Bunun için başvuru sırasında 6, 9, 12 veya 18 eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birinin tercih edilmesi gerekiyor. Bu durumda ödenmesi gereken tutar;
- Altı eşit taksit için (1,05),
- Dokuz eşit taksit için (1,07),
- On iki eşit taksit için (1,10),
- On sekiz eşit taksit için (1,15),
katsayısı ile çarpılıyor ve bulunan tutar taksit sayısına bölünmek suretiyle ödenecek taksit tutarı hesaplanıyor.
Taksitle ödeme seçildiğinde ilk taksitin yasanın yayımlandığı tarihi izleyen 3. ayın sonuna kadar ödenmesi şart. Buna göre yasa Ağustos ayında yayımlanırsa ilk taksitin Kasım sonuna kadar ödenmesi gerekiyor. Diğer taksitler ise izleyen her ay değil, ikişer aylık dönemler halinde (Ocak/2015, Mart, Mayıs, Temmuz …) ödenecek.
Taksitleri aksatmayın
Bir takvim yılında ikiden (2014 takvim yılı için birden) fazla taksit, süresinde ödenmez veya eksik ödenirse yeniden yapılandırma hakkı kaybediliyor. Taksitlerin bundan daha az aksatılması durumunda ise belli şartlarla yeniden yapılandırma hakkı devam edecek. Buna göre ödenmeyen veya eksik ödenen taksitlerin gecikme zammı oranında hesaplanan geç ödeme faizi ile birlikte son taksiti izleyen ayın sonuna kadar ödenmesi durumunda yapılandırma hakkı kaybedilmiyor.
Ayrıca gelir ve kurumlar vergileri (stopaj dahil) ile KDV ve ÖTV’yle ilgili yeniden yapılandırma talebinde bulunanların taksit ödeme süresi içinde bu vergiler dolayısıyla tahakkuk eden vergilerini de zamanında ödemeleri gerekiyor. Aksi halde yapılandırma haklarını kaybedecekler.
Gelecek hafta yasa tasarısının son durumu hakkında bilgi verdikten sonra kasa ve ortaklardan alacaklara ilişkin af düzenlemesi ile gümrük, SGK gibi diğer bazı kamu alacaklarıyla ilgili yapılandırma konusuna değineceğiz.