Page 2 - VEGU_Haziran2017

Vergide Gündem

Gizem Keser

Uluslararası personel görevlendirmelerinde
sosyal güvenlik uygulamaları

I. Giriş

Global şirketler tarafından benimsenen ve “mobility” olarak adlandırılan uygulama,
şirket içi uluslararası değişim programları sayesinde, belirli performans kriterlerini
sağlayan çalışanların mesleki ve kişisel gelişimlerine katkıda bulunurken; aynı zamanda
bu çok uluslu şirketlerin uluslararası görevlendirme politikalarına ilişkin bir maliyet
planlaması yapmasını gerektirmektedir. İşte bu noktada, sosyal güvenlik primlerinin
hangi ülkede ödeneceği hususu bu maliyet planlaması içerisinde önemli bir yer
edinmektedir.

Bu makalemizde, “geçici görev” adı altında vuku bulan uluslararası görevlendirmelerin
sosyal güvenlik boyutu gerek 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası
Kanunu gerekse uluslararası yasal düzenlemeler çerçevesinde ele alınacaktır.

2. Mevzuattaki düzenlemeler

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4’üncü maddesinin
birinci fıkrasının (a) bendi gereğince, hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren
tarafından çalıştırılanlar zorunlu sigortalı sayılmışlardır.

Kanun’da yer alan bu madde iş sözleşmesine dayanan bir çalışma şeklinin sigortalılığa
esas olduğu vurgusunu yapmaktadır. Bu anlamda Türkiye’de mukim bir organizasyonun
hiyerarşik yapısı altında bulunan, bağımlılık ilişkisi çerçevesinde iş görme edimini
yerine getiren ve karşılığında ücret elde eden kişiler md. 4/1/(a) kapsamında sigortalı
sayılmışlardır.

Türkiye’de ikamet eden ve çalışan yabancılar açısından da aynı hüküm geçerli olmakla
birlikte, 5510 sayılı Kanun bu kişilerin zorunlu sigortalılık statülerine ilişkin istisnai bir
hüküm getirmiştir. 5510 sayılı Kanun’un 4’üncü maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendi
gereğince, mütekabiliyet esasına dayalı olarak uluslararası sosyal güvenlik sözleşmesi
yapılmış ülke uyruğunda olanlar hariç olmak üzere, yabancı uyruklu kişilerden
hizmet akdi ile çalışanlar md. 4/1/(a) kapsamında zorunlu sigortalı sayılmışlardır. Söz
konusu madde hükmü uyarınca, karşılıklılık esasına dayalı uluslararası sosyal güvenlik
sözleşmesi imzalanmış ülke uyruğunda olan çalışanlara öncelikle ikili sosyal güvenlik
sözleşmesi hükümlerinin uygulanması gerekmektedir.

Bu anlamda, Türkiye ile sosyal güvenlik anlaşması imzalamış ülke uyruğunda olanlar
ile sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamamış ülke uyruğunda olanların Türkiye’deki
sigortalılık statüleri anlamında bir ayrım söz konusudur. Konuya aşağıda detaylıca yer
verilmiştir.

2.1 İkili sosyal güvenlik anlaşmaları kapsamında sosyal sigorta uygulamaları

Ülkemizin diğer ülkelerle imzaladığı ikili ya da çok taraflı sosyal güvenlik sözleşmelerinde
akit ülke vatandaşlarının bir diğer akit ülkede geçici görevli ya da geçici görevli
olmaksızın çalışmaları halinde hangi akit tarafın sosyal güvenlik mevzuatına tabi
olacaklarına ilişkin düzenlemeler bulunmaktadır.

2 Haziran 2017