Page 5 - EY-VG_Aralik_2022_v3

Vergide Gündem
Alkan Yarar

Özel hesap dönemine geçişte amortisman
uygulaması

1. Giriş

Vergi mevzuatımızda gelir ve kurumlar vergisi açısından takvim yılı esaslı vergilendirme
ilkesi kabul edilmekle birlikte, istisnai durumlarda mükelleflere özel hesap dönemine
göre vergilendirme talep edebilme imkânı tanınmıştır.
Çok uluslu şirketlerin Türkiye’deki bağlı ortaklıkları yurt dışı grup şirketleri ile finansal
tabloların konsolidasyonunu sağlamak amacıyla bağlı olunan grubun vergilendirme
dönemine göre; turizm, tarım ve eğitim gibi sektörlerde faaliyet gösteren mükellefler
de işlerinin niteliği gereği belirleyecekleri özel hesap dönemine göre vergilendirme
talebinde bulunabilmektedirler.

Böyle bir durumda yılın ilk gününden özel hesap döneminin başlangıç tarihine kadar
olan kıst dönem ve özel hesap dönemleri için amortisman uygulamaları önem arz
etmektedir.
Çalışmamızda öteden beri işe devam eden mükelleflerin takvim yılı vergilendirme
döneminden özel hesap dönemine geçmeleri halinde takvim yılı başından özel
hesap dönemine geçiş tarihine kadar olan kıst hesap döneminde nasıl amortisman
ayıracağı idare tarafından verilen özelgeler doğrultusunda örnek uygulama üzerinden
açıklanacaktır.

2. Özel hesap dönemine ilişkin mevzuat

Vergi Usul Kanunu’nun 174. maddesinde; defterlerin hesap dönemleri itibarıyla
tutulacağı, hesap döneminin normal olarak takvim yılı olduğu, takvim yılı dönemi faaliyet
ve muamelelerinin mahiyetine uygun bulunmayanlar için Maliye Bakanlığı tarafından
özel hesap dönemlerinin tayin edilebileceği, özel hesap döneminde kazancın hesap
döneminin kapandığı yılın kazancı sayılacağı düzenlenmiştir.
Mezkûr Kanun’un mükerrer 315. maddesinde bilanço esasına göre defter tutan
mükelleflerden dileyenlerin amortismana tabi iktisadi kıymetlerini azalan bakiyeler
üzerinden amortisman usulü ile yok edebileceği, bu usulün tatbikinde her yıl üzerinden
amortisman hesaplanacak değerin, evvelce ayrılmış olan amortismanlar toplamının
tenzili suretiyle tespit edileceği düzenlenmiştir.

Aynı Kanun’un 320. maddesinde ise amortisman süresinin kıymetin aktife girdiği yıldan
başlayacağı, her yılın amortismanının ancak o yıla ait değerlemede dikkate alınabileceği,
amortismanın herhangi bir yapılmamasından veya ilk uygulanan nispetten düşük bir
hadle yapılmasından dolayı amortisman süresinin uzatılamayacağı düzenlenmiştir.

İktisadi kıymetler için ayrılan amortismanın ancak ilgili olduğu yılda dikkate alınması
gerekmekte olup, herhangi bir yıl amortisman ayrılmaması halinde amortisman
süresi uzatılamayacağı gibi herhangi bir yıl eksik amortisman ayrılması halinde de itfa
edilmeyen bakiye değer izleyen yıllarda safi kurum kazancının tespitinde gider olarak
dikkate alınamayacaktır.

245 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nde, takvim yılı içinde kendilerine
özel hesap dönemi tayin edilen mükelleflerin, özel hesap dönemine geçişleri ya da
özel hesap döneminden takvim yılı esasına dönmeleri sırasında ortaya çıkan kıst hesap
dönemlerinde kıst amortisman ayırabileceği açıklanmıştır.

Aralık 2022 Aralık 2022 5