Page 2 - VGKasim_2015

Vergide Gündem

Sercan Bahadır

Gümrük işlemlerinde öne çıkan 5 temel
inceleme konusu

27.10.2008 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan "Sonradan Kontrol ve Riskli İşlemlerin
Kontrolü Yönetmeliği" ile Gümrük Müsteşarlığında yeni bir denetim yaklaşımına geçilmiş
ve gümrük işlemlerinin incelenmesinin “düzenli”, “planlı” ve “sistematik” olarak
“firmalara ait yerlerde” yapılmasına karar verilmiştir.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığının 2009 ilâ 2013 yılı faaliyet raporlarına göre bu
kapsamda 1.898 adet şirket gümrük incelemesine tabi tutulmuştur.

Sonradan kontrol kapsamındaki firma sayısı 2009 2010 2011 2012 2013
Plan dışı sonradan kontrole alınan firma sayısı 370 277 350 400 350
Toplam
27 27 15 53 29
397 304 365 453 379

Yukarıdaki tablodan da anlaşılacağı üzere, 2009 ilâ 2013 yıllarında sonradan kontrole
tabi tutulan şirketlerin bir kısmı "riskli" olarak değerlendirildiği için, bir kısmı ise
herhangi bir risk kriteri gözetmeksizin (rastgele) seçilmiştir. Ayrıca, her ne kadar
sonradan kontrol incelemelerinin her yıl planlı ve sistematik olarak yapılacağı yönetmelik
ile ilan edilmiş olsa da, o yılın sonradan kontrol programında yer almayan şirketler
de denetim elemanının talebi üzerine “plan dışı” olarak sonradan kontrol programına
ilave edilmiştir. 2014 ve 2015 yıllarında ise yaklaşık 300'er şirketin sonradan kontrol
kapsamında incelemeye konu edildiği tahmin edilmektedir (Bu yıllara ait faaliyet raporu
yayınlanmadığı için şirket sayısı tahmini olarak belirtilmiştir).

Diğer taraftan, sonradan kontrole tabi tutulan şirketlerin tekrar bu kapsamda bir
incelemeye tabi tutulmayacağına veya hangi sıklıkta inceleme kapsamına alınacağına
yönelik herhangi bir yasal veya idari düzenleme mevcut değildir. Bu nedenle, aynı
şirketlerin tekrar bu denetim programına alınma ihtimali bulunmaktadır.

“Sonradan Kontrol” olarak adlandırılan bu yeni denetim yaklaşımında, ithalat işlemlerine
ilişkin gümrük beyannameleri ve beyannameye ekli belgeler ile şirket bünyesinde
bulunan gümrük işlemlerine ilişkin diğer kayıtların (muhasebe kayıtları, sözleşme,
yazışma vb.) karşılaştırılarak incelenmesi planlanmaktadır. Bu uygulama ile ithalat
işlemlerine ilişkin sadece gümrük beyannameleri değil, bu işlemlerine ilişkin tüm
bilgi ve belgelerin gümrük ve uluslararası ticaret mevzuatı ile uyumluluğu kontrol
edilebilmektedir.

Sonradan kontrol yaklaşımı ile yapılan denetimlerde öne çıkması muhtemel konulara
aşağıda yer verilmiştir:

1. Royalti ve lisans ödemeleri

4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun yönetmelikle düzenlenmesini öngördüğü konuları
düzenlemek ve uygulamaya yön verecek hususlara açıklık getirmek amacıyla
yayımlanan Gümrük Yönetmeliği’nin 43’üncü maddesinde “royalti ve lisans ücreti”
deyimi; “ithal eşyasının imalatı, ihraç edilmek üzere satışı veya kullanımı ya da yeniden
satışı ile ilgili olarak patent, dizayn, know-how, model, marka, tescilli tasarım, telif hakkı

2 Kasım 2015 - “Gümrük ve küresel ticaret” özel sayısı