Page 2 - EY-VG_Haziran_2023_v2

Vergide Gündem
Abdulkadir Kahraman

Ek verginin Anayasa’ya aykırılığı

Ekonomist’te 2 Nisan 2023 tarihli yazımda 7440 sayılı Kanun’la ihdas edilen “ek
(deprem) vergi” uygulamasının TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nun süzgecinden
geçmediği için bazı eksiklikler içerdiği ve bu haliyle düzenlemenin T.C. Anayasası’nın
başta hukuk devleti, eşitlik ve vergilendirmede ödeme gücü” ilkelerine aykırılıklar
içerdiğine değinmiştim.

Normatif hukuk değerlendirmelerine geçmeden önce ek vergi kaç mükellefi kapsıyor?
Ek vergi kapsamındaki kurumlar vergisi mükellef sayısının on altı ila on yedi bin olduğu
belirtiliyor. Bu noktada, Gelir İdaresi tarafından açıklanan faal kurumlar vergisi mükellef
sayısına bir göz atalım.

Türkiye’de 2022 yılı boyunca faal kurumlar vergisi mükellef sayısı nedir? İdarenin
internet sitesinde 2022’de aylar itibariyle faal kurumlar vergisi mükellef sayıları
aşağıdaki gibidir:

Ocak 991.975 Temmuz 1.028.246
Şubat 997.723 Ağustos 1.035.976
Mart 1.005.416 Eylül 1.042.168
Nisan 1.011.133 Ekim 1.050.505
Mayıs 1.016.438 Kasım 1.059.648
Haziran 1.023.692 Aralık 1.069.339
Bu tabloya göre 2022’de aylık ortalama 1,27 milyon kurumlar vergisi mükellefi faaliyet
göstermiş. Faal kurumlar vergisi mükellefinin yaklaşık %1,6’sı ek vergi mükellefi olmuş.
Deprem olan on bir ildeki faal mükellefler hariç olunca oran %1,7’ye çıkıyor. Diğer bir
deyişle, geriye kalan %98,3 oranında faal mükellef kapsam dışı.

Neden %1,7 mükellef?

Çünkü ek vergi mükellefleri 2022 yılında “indirim ve istisnalar” nedeniyle az veya hiç
kurumlar vergisi ödemedi diye düşünülüyor. Oysa bu kurumlar, gelir dışında harcamaları
üzerinden de vergi ödedi. Kurumlar vergisi beyanlarında “indirim ve istisnalar” olarak
yararlandıkları tutarlar kanunlarla kendilerine verilen hakkın kullanımı.

Vergiler kanunla koyulup kaldırıldığı için bu “istisna ve indirimler” de mükelleflere
kanunlarla tanındı. Hatta bazı “istisna ve indirimler” vergileme tekniği gereği yapılmak
durumunda. Örnek aşağıdaki kazançlar:

• İştirak kazançları istisnası: İştirak kazançları istisnası esasen bir istisna değil,
kurumlar vergisine tabi tutulmuş bir kazancın kazancı elde eden kurumda mükerrer
vergilenmemesi (çifte vergileme) içindir.

• Emisyon primi istisnası: Gerek Türk Ticaret Kanunu gerekse Türkiye Muhasebe
Standardına göre emisyon primi bir sermaye yedeği olup, şirket paylarının itibari
değerinin üzerinde ihraç edilmesinden doğar. Bu nedenle, emisyon primi bir kazanç
değil sermayenin bir unsuru olduğundan kurumlar vergisinden istisna olması gerekir.
Aksi takdirde sermaye vergilendirilmiş olur.

2 Haziran 2023