Page 3 - EY-VG_Eylul_2019_v3

• Bu halin zamanaşımına uğrayan borç üzerindeki mülkiyet Serbestçe tasarrufta vergi
hakkının sınırsız ve süresiz olarak ortadan kaldırılmasının ve
borcun ödenmesinin de önüne geçtiği, söz konusu bedellerin Şirketin zamanaşımına tabi kâr payını “serbestçe tasarrufu”
hazineye aktarımının, şirketin malvarlığını doğrudan azaltması halinde bu değerler, “Türkiye Cumhuriyeti tabiiyetinde bulunan
yanında dolaylı olarak da şirket ortaklarının paylarının şahıslara ait mallar ile Türkiye'de bulunan malların ivazsız
değerini düşürmesi sebebiyle “ortakların mülkiyet hakkına bir tarzda bir şahıstan diğer şahsa intikali veraset ve intikal
dolaylı bir etki gösterdiği”, vergisine tabi” olacaktır. Çünkü şirket herhangi bir bedel
ödemeden bir değeri mal varlığına katmıştır.
• Anayasa’nın 35. maddesindeki kamu yararı amacıyla ve
kanunla sınırlandırılabilen mülkiyet hakkına ilişkin hükmün Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu'na göre tüzel kişiler diğer bir
Anayasa’ya uygunluğu tartışmasında; kamu yararı amacı deyişle “şirketler” de mükelleftir. Aynı Kanunda "mal" tanımı,
taşıması ve ölçülülük kriterini yerine getirmesi gerektiği, “mülkiyete konu olabilen menkul ve gayrimenkul şeylerle mal
hükmün ölçülülüğü değerlendirilmesinde “elverişlilik, varlığına girebilen sair bütün hakları ve alacakları” kapsar. Diğer
gereklilik ve orantılılık” ilkelerinin dikkate alınması gerektiği, taraftan, “ivazsız intikal" tanımına “hibe yolu veya herhangi bir
tarzda olan ivazsız edinimleri” dahildir.
• Zamanaşımına uğramış borçlarının karşılığını oluşturan mal
varlığı üzerinde şirketlerin de mülkiyet hakkına bağlı serbestçe Dolayısıyla, şirketin zamanaşımı süresi geçmiş olan “hisse
tasarruf hakkı sahip olması nedeniyle Anayasa’ya aykırılığı senetlerine” ödenecek kâr paylarını serbestçe tasarrufunda
ileri sürülen hükmün şirkete aşırı bir külfet yüklediği, şirketin bu değerleri bir bedel veya borç yüküne girmeden
karşılıksız elde ettiğinden, şirket VİVK’nin 16. maddesine göre
• Günümüz koşullarında devletin gelir sağlamak için vergi hesaplanan vergiyi beyan edip ödemesi gerektiği kanaatindeyiz.
ve benzeri başka araçlara başvurabilmesi mümkün iken Söz konusu işlem nitelik itibari ile bir kazanç değil, ivazsız
1933 yılında ihdas edilen Kanun ile kâr payı hakkı veren edinilen bir değerdir.
senetler ve tahvillerin zamanaşımına uğrayan faiz ve kâr
paylarının hazineye aktarılmasının “ölçülü bir müdahale” Diğer taraftan, intikal vergisi ödenen değerler “ortaklara
olamayacağından; borçlardan” çıkarılarak geçmiş yıl karları hesabında veya
özkaynaklar altında uygun bir hesapta izlenebilir. Özkaynaklar
Şirketlerin zamanaşımına uğramış borçları niteliğinde olan altında izlenen bu tutarların Gelir Vergisi Kanunu 38. Maddesine
kâr paylarının Hazineye aktarımını öngören kuralın şirketlerin göre “ticari kazanç tespitinde teşebbüs öz sermayesinin hesap
mülkiyet hakkını ölçüsüz bir biçimde sınırlandırdığı için iptal dönemi sonu ve başındaki değerleri arasındaki olumlu farka
edilmiştir. göre hesaplanması sırasında işletmeye ilave olunan değer olarak
tespit edilen tutardan indirilmesi” gerektiği kanaatindeyiz.
Borçlar Kanunu’nda hak düşürücü süre
Geçmiş dönemlerde Hazineye aktarılan kâr payları için yapılan
AYM kararı sonrasında TBK’daki zamanaşımı sürelerine göre stopaj ödemelerinin iadesi ayrıca değerlendirilmelidir.
işlem tesis etmek gerekiyor. TBK’nun 146. ve 147. Maddeleri
incelendiğinde, “kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, her Diğer taraftan AYM kararı sonrasında bu tutarları “serbestçe
alacağın on yıllık zamanaşımına tabi olduğu; kira bedelleri, tasarruf etmeye” karar veren şirketlerin özkaynaklarının
anapara faizleri ve ücret gibi diğer dönemsel edimler için ise bu güçlenmesine olumlu etkisi olacaktır.
sürenin 5 yıllık zamanaşımına tabi olduğu” görülmektedir.
“Alacağından habersiz olan, kaybından bihaberdir”.
Hisse senetlerine kâr payı ödenmesi

TTK, “hisse senetleri” ve “intifa senetleri” ile ilgili hükümler Bu yazı Ekonomist dergisinin 11 Ağustos 2019 tarihli 2019/33.
içermekte ve gerek hisse senetleri gerekse intifa senetleri, sayısında yayınlanmıştır.
şirkete sermaye koyan ortaklara veya kurucu ortaklara
verilen senetler olup, senet sahiplerine kâr payı ödemesi
yapılabilmektedir. Dolayısıyla, “hak düşürücü zamanaşımı”
söz konusu olmadığında şirket söz konusu sahiplerine kâr payı
ödemesini yapmakla yükümlüdür. Ancak AYM Kararındaki gibi,
zamanaşımı sonrasında hak sahiplerine ödenecek kâr payının
eksik borç halini almasından dolayı, borcun karşılığını oluşturan
değerler şirketin serbestçe tasarruf edebileceği öz varlığa
dönüşmektedir.

Diğer bir deyişle, bu kâr paylarının karşılığını oluşturan değerler
üzerinde ortaklığın serbestçe tasarruf etme hakkı vardır. Ancak Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel
bu değerlerin serbest tasarrufu ile ilgili “ana sözleşmede” bir görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı
hüküm olup olmadığı, bir hüküm olmaması halinde şirketin EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk
genel kurulunda durum değerlendirildikten sonra alınacak karar iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla
yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama
doğrultusunda “serbest tasarruf etme/etmeme yönünde işlem yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını
yapılması” daha doğru olacaktır. tavsiye ederiz.

Eylül 2019 3