Page 5 - VEGUSubat_2017

Vergide Gündem

Murat Demir

Mevcut teşvik sisteminde indirimli kurumlar
vergisi uygulamasının karmaşıklığı

1. Giriş

Son 30-40 yıla baktığımızda, büyük işletmelerin farklı ülkelerdeki pazar arayışı ile
başlayan globalleşme trendi, ülkeleri kendi aralarında serbest ticaret anlaşmaları
yapmaya itmiş ve bugün gelinen dünyada ticaret bariyerleri oldukça aşağılara inmiştir.
Ticaret bu çerçevede şekillenirken, tabii ki üretim planlamasında da ilgili pazarlara
yakınlık-navlun masrafı, işçilik maliyet-kalite dengesi, insan kaynağı, ilgili ülkedeki
yatırım ortamı, finans piyasa koşulları, ilgili ülkenin ve hatta bölgenin siyasi riskleri,
kültürel farklar vb. faktörler devreye girmiştir. Bunun neticesinde, özellikle sanayi
üretimi gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere kaymıştır. Zira bu şekilde gelişmekte
olan ülkelerde ciddi maliyet avantajları elde edilebilmiştir.

Bir ekonomi teorisine göre, belirli bir süre sonra gelişmekte olan ülkelerdeki işçilik
avantajı kaybolarak, gelişmiş ülkeler ile eşitlenecektir. Gerçekten bakıldığında
ekonomilerde yatırımların artması ile birlikte işçilik maliyetlerinin tırmandığı
gözlemlenmektedir. Zira bu gibi yatırımlarda işsizlik aşağı indikçe bazı yan haklar elde
edilmeye başlanılarak, eskiden maliyetlerin düşük olduğu ülke nispeten artık daha
maliyetli hale gelmektedir. Buna en güzel örnek Çin1’dir. Eskiden burada işçilik ücretleri
çok düşükken artık günümüzde bu maliyetler yükselmiş ve 15-20 sene öncesine göre
ülkenin rekabet avantajı azalmıştır.

Gelişmekte olan ülkelere yapılan yatırımlarda işçilik maliyetleri ile firmalar ilk başta
büyük avantajlar elde etmekteyken, zaman içerisinde yukarıda izah ettiğimiz şekilde
bu avantajların azalması ile ilgili ülkeler cazibesini yitirilebilmektedir. Gelişmekte olan
ülkeler bu cazibeyi devam ettirebilmek için yatırım ortamını iyileştirici bazı adımlar
atmakta, yeni yatırım teşvikleri sunmaktadır.

Yukarıda çizdiğimiz tabloya, gelişmiş ülkelerde son dönemde ortaya çıkan korumacı
politikalar da eklendiğinde, gelişmekte olan ülkelerin yatırım teşviklerinin eskiye nazaran
daha fazla önem arz ettiği ortaya çıkmaktadır. Özellikle Amerika Birleşik Devletleri’nde
son dönemde, başta otomotiv üreticileri olmak üzere uluslararası üretici firmaların,
işçilik maliyeti düşük ülkelerden ABD’ye geri çağırılması politikası, bugün birbirine sıkı
sıkıya bağlanmış tüm dünya ekonomilerini etkileyecek niteliktedir. ABD’nin uygulamaya
hazırlandığı bu politikanın, ilk etapta otomotiv üretiminin önemli bir kısmını ABD için
yapan Meksika’yı ciddi bir krize sokabileceği düşünülmektedir. Önümüzdeki süreçte
diğer gelişmiş ülkelerin de ekonomilerini aynı yolla toparlamaya çalışılacakları bugünden
öngörülmektedir. Yine İngiltere’de halkın 2016’da kabul ettiği (British-Exit) Brexit’i de
aynı çerçevede değerlendirmek yanlış olmayacaktır. Hatta Fransa’da da bugünlerde
günlük yaşamda Frank kullanılması gerektiği tartışmaları yaşanmaktadır.

Tüm bunları günümüzde gelişmiş ülkeler açısından üretimde bir içe dönüş trendinin
başlangıcı olarak yorumlarsak; bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde yatırım teşvik
unsurlarının öneminin eskiye nazaran daha da artacağını söylemek yanlış olmayacaktır.
Ancak burada yabancı yatırımcılara yalnızca yüksek yatırım teşviklerinin sunulması
yetmeyecek aynı zamanda bu teşviklerin hem basit uygulamalara dönüşmesi hem de
esneklikle uygulatılması da zorunlu hale gelecektir.

1 http://www.tradingeconomics.com/china/wages

Şubat 2017 5