Yolcu beraberi gelen numunelik eşya veya model beyanı

Evren Kılıç

Gümrük idaresince son zamanlarda gerçekleştirilen sonradan kontrol denetimleri neticesinde, firmaların ticari kayıtlarında, numunelik eşya ve model ithalatı kayıtlarına rastlanılmasına karşın söz konusu eşyanın gümrük idaresine beyanına ilişkin bir bilgi ve belge bulunmadığı tespit edilmiş, bu kapsamda birçok firma 4458 sayılı Gümrük Kanunu uyarınca idari yaptırımla karşı karşıya kalmıştır.

Diğer yandan, yurt dışından çoğu zaman satış fişi ile mağazalardan satın alınarak yolcu beraberinde getirilen numunelik eşya ve modellerin  (özellikle tekstil sektöründeki firmalar) firma çalışanları tarafından yolcu salonu gümrük idarelerinde beyan edilmek istenmesinde de zaman zaman sorun yaşandığı bilinmektedir.

Bu kapsamda, firmalar adına çalışanları tarafından yolcu beraberinde getirilen numunelik eşya veya modellerin gümrük idaresine ne şekilde beyan edileceği konusunda var olan söz konusu tereddütlerin giderilmesi amacıyla Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından 05.12.2016 tarihli 2016/19 sayılı Genelge yayımlanmıştır.

Bu çalışmamızda, söz konusu Genelge ile yürürlüğe konan yeni düzenlemeler ele alınmıştır.

Bilindiği üzere, numunelik eşya ve model deyimi 2009/15481 sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerin Uygulanması Hakkında Karar'ın 86'ncı maddesinde tanımlanmış olup, buna göre belli bir tür eşyayı temsil eden ve sunuş şekli ve miktarı belli bir tür veya nitelikteki eşya için sipariş vermekten başka bir amaç için kullanılması mümkün olmayan her türlü madde veya örnek anlamına geldiği ifade edilmiş, önemli değeri olmayan ve temsil ettikleri eşya bakımından siparişte bulunulmak için kullanılabilecek nitelikteki bahse konu numunelik eşya ve modellere gümrük vergilerinden muafiyet tanınacağı hüküm altına alınmıştır.

Diğer yandan, aşağıda belirtildiği üzere gümrük mevzuatı uyarınca yükümlüsü tarafından dört şekilde gümrük beyanı yapmak mümkündür:

  • Yazılı olarak,
  • Bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla,
  • Sözlü olarak,
  • Eşya sahibinin bu eşyayı bir gümrük rejimine tabi tutma isteğini ifade ettiği herhangi bir tasarruf yoluyla.

Bu çerçevede, yolcuların beraberinde getirdikleri eşyayı gümrük idaresine başkaca bir beyan yapmaksızın yeşil veya "beyana tabi eşya yoktur" hattından geçirmesi tasarruf yoluyla yapılan bir beyandır. Ancak yolcuların bu şekilde tasarruf yoluyla beyan edilebilecekleri eşyalar 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nın 58 ve 59'uncu maddelerinde belirtilmiş olup, buna göre mezkur Karar'ın 9 numaralı eki listede yer alan ticari miktar ve mahiyette olmayan kişisel ve hediyelik eşyalar tasarruf yoluyla beyana konu olabileceği ifade edilmiştir.

Dolayısıyla firma çalışanının beraberinde firma adına getirdiği numunelik eşya ve modellerin yukarıda arz edildiği üzere tasarruf yoluyla beyana konu olması, bir başka anlatımla gümrük idaresine sunulmadan yeşil hattan (beyana tabi eşyam yoktur) geçirilerek yurda sokulması mümkün değildir.

Firmalar nezdinde 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nın 86'ncı maddesi kapsamında firma çalışanlarının beraberinde firma adına getirdikleri söz konusu numunelik eşya ve modellerin gümrük idaresine ne şekilde beyan edileceği konusunda Gümrükler Genel Müdürlüğü tarafından 05.12.2016 tarihli 2016/19 sayılı Genelge yayımlanmıştır.

Bu itibarla, yolcu olarak şirket çalışanlarının beraberinde getirdikleri, 2009/15481 sayılı Karar'ın 86 ncı maddesi hükümlerine tabi numunelik eşya ve modellerin gümrüğe sunulacağı, eşyaya ilişkin beyanın doğrudan temsil yoluyla veya gümrük müşavirleri tarafından dolaylı temsil yoluyla sözlü beyan ile yapılacağı, gümrük idaresinin her bir numunenin tek tek kıymetini veya aynı partiye dahil numune ve modellerin kıymet toplamını göz önüne alacağı hüküm altına alınmıştır.

Belirtilen Genelge hükümlerinden anlaşılacağı üzere; bahse konu eşyaların doğrudan temsil yetkisi verilen firma çalışanı tarafından veya gümrük müşaviri kanalıyla şirket adına tescil edilecek sözlü beyan formuyla gümrük idaresine beyan edilerek gümrük vergilerinden muaf şekilde işlem yapılmasının önü açılmış bulunmaktadır.

Öte yandan, anılan Genelge hükümlerinden yararlanılması için işlemi yapacak muayene memurunun ürünün numunelik eşya veya model olduğuna kanaat getirmesi önem arz etmektedir. Bu kapsamda firmaların herhangi bir ihtilafa mahal vermemek adına mümkünse eşyaları gümrüğe sunmadan önce numune veya model olma özelliklerini ortadan kaldırmayacak şekilde, kendi başlarına kullanılabilecek nitelikteki eşya için yırtma, delme veya açık ve sabit bir şekilde işaretleme ya da herhangi başka bir işlem yoluyla kalıcı olarak kullanılmasını önleyici tedbirler almasının yararlı olduğu düşünülmektedir.

Keza 2009/15481 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı'nın 86'ncı maddesinin 2'nci fıkrası uyarınca gümrük idaresinin de bahse konu tedbirleri re'sen alması da her zaman mümkündür.

 

 

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.'ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.