Page 9 - VGNisan_2023

Vergide Gündem
Av. Yakup Güneş

Hatalı geri verilen veya kaldırılan gümrük
vergilerinin yeniden tahsilinde yaşanan
sorunlar ve çözüm önerilerimiz

Gümrük Kanunu’nun 210’uncu maddesinde "geri verme" deyiminin, ödenmiş olan
gümrük vergilerinin tamamen veya kısmen geri ödenmesi, "kaldırma" deyiminin ise
henüz ödenmemiş olan gümrük vergilerinin tamamen veya kısmen alınmamasına karar
verilmesi anlamına geldiği belirtilmiş; gümrük vergilerinin hangi hallerde geri verileceği
veya kaldırılacağı ise takip eden 211 ila 214’üncü maddelerde düzenlenmiştir.

Hukuk devleti, kanuni idare ve vergilerin kanuniliği ilkeleri gibi temel anayasal ilkelerin
doğal bir sonucu olan bu yasal düzenlemeler, kanunen ödenmemesi gerektiği halde
herhangi bir nedenle ödenmiş olan gümrük vergilerinin ilgili kişiye geri verilmesini,
kanunen tahakkuk ettirilmemesi gerektiği halde tahakkuk ettirilmiş ancak henüz
ödenmemiş olan gümrük vergilerinin ise tamamen veya kısmen alınmamasına karar
verilmesini öngörmektedir. Kanun’un 216’ncı maddesinde ise yersiz tahsil edilmiş
olan bu vergilerin geri verilmesinde gümrük idaresince ilgilisine faiz ödeneceği
düzenlenmiştir.

Aynı Kanun’un 217’nci maddesinde “Gümrük vergilerinin hatalı olarak kaldırılması veya
geri verilmesi halinde, başlangıçta tahakkuk eden vergiler ile 216’ncı madde uyarınca
ödenmiş faizler yeniden tahsil edilir. Tahsil edilmeyen miktarlar tebliğ tarihinden
itibaren onbeş gün içinde ödenir. Bu süre içinde ödenmeyenler için 6183 sayılı Amme
Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre işlem yapılır” hükmüne yer
verilmiştir.

Maddenin lafzına göre hatalı olarak kaldırılan veya ilgilisine geri verilen vergi ve faizlerin,
İdarece yapılacak tebligat üzerine on beş gün içerisinde gümrük idaresine iade edilmesi,
bu süre içerisinde iade edilmeyen tutarlar için 6183 sayılı Kanun hükümlerinin tatbik
edilmesi gerekmektedir. Bu manada, Kanun’un 217’nci maddesinin lafzının adeta
ihtilafsız ve rutin bir süreci tasvir ettiği söylenebilir.

Halbuki, kaldırılmış veya ilgilisine geri verilmiş olan gümrük vergilerinin hatalı olarak
kaldırıldığı veya geri verildiği gerekçesiyle tekrar tahsiline girişilmesi çoğu zaman
ihtilaflı bir süreç olup gümrük idareleri ile yükümlülerin karşı karşıya gelmelerine neden
olabilmektedir.
Gümrük İdarelerinin bu amaçla göndermiş oldukları tebligatlardaki bir takım şekli
noksanlıklar, konuya ilişkin detaylı düzenlemelerin bulunmaması ve Gümrük Kanunu’nun
217’nci maddesinin nispeten muğlak lafzı, Kanunun anılan maddesi kapsamında tesis
edilen idari işlemlerin hukuki niteliğinin tespitinde tereddütlere neden olmakta, bu
durum da taraflar arasında yersiz ve uzun süren ihtilafların çıkmasına ve hatta birbiriyle
çelişen yargı kararlarının tesis edilmesine yol açabilmektedir.

Bu çalışmada, Gümrük Kanunu’nun 211 ve devamı maddeleri uyarınca yükümlüsüne
geri verilen veya kaldırılan gümrük vergilerinin hatalı geri verildiği veya kaldırıldığından
bahisle İdareye ödenmesi talebini içeren idari işlemlerden kaynaklanan sorunlar
aktarılarak bu işlemlerin hukuki niteliği ele alınacak ve akabinde uygulamada yaşanan
sorunlara ilişkin çözüm önerilerimize yer verilecektir.

Nisan 2023 Nisan 2023 9