Page 9 - EY_vergi_rehberi_2023_v8

1. Vergilemenin temel kavramları

Ret ve iadeler 1.19 Vergiyi doğuran olayın ispatı

2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’nda vergi gelirleri toplamı 3 Trilyon 674 Milyar Vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin
TL’dir. Kanun’da vergi gelirlerinden yapılacak ret ve iadeler toplamı ise 474 Milyar TL olarak muamelelerin gerçek mahiyeti, yemin
yer almaktadır. İade tutarının içinde en büyük kalemi 431 Milyar TL ile dâhilde alınan KDV’den hariç her türlü delil ile ispatlanabilir. Vergiyi
yapılacak ret ve iadeler oluşturmaktadır. Buna göre Bütçe Kanunu’nda ret ve iadeler sonrası doğuran olayla ilgisi tabii ve açık bulunmayan
net vergi gelirleri 3 Trilyon 200 Milyar TL olmaktadır. şahitlerin ifadesi delil olarak kullanılmaz.

Aşağıda 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu’ndaki vergi gelirleri ile ret ve iadeler sonrası İktisadi, ticari ve teknik icaplara uymayan
net vergi gelirlerine ilişkin tablo dikkatinize sunulmaktadır: veya olayın özelliğine göre normal ve mutat
olmayan bir durumun iddia olunması halinde
2023 Bütçe Ret ve İadeler (-) 2023 Bütçe Net ispat külfeti, bunu iddia eden tarafa aittir.
Vergi Gelirleri Vergi Gelirleri
Aksine hüküm bulunmadıkça, Vergi Usul
Gelir vergisi 503.445.710.000 8.405.517.000 495.040.193.000 Kanunu’na göre tutulan ve üçüncü şahıslarla
olan münasebet ve muamelelere ait olan
Kurumlar vergisi 638.975.349.000 19.883.701.000 619.091.648.000 kayıtların belgelenmesi mecburidir.
Dâhilde alınan KDV 634.929.716.000 431.369.377.000 203.560.339.000
İthalde alınan KDV 931.517.548.000 111.354.000 931.406.194.000 1.20 Vergi ehliyeti
Özel tüketim vergisi 512.643.174.000 2.028.180.000 510.614.994.000 Özel hukukta borç akdi, tarafların hukuki
ehliyetlerinin bulunmasını gerektirir. Vergi
Harçlar 107.054.602.000 1.830.047.000 105.224.555.000 ilişkisinde de mükellef adına bir borç
Damga vergisi 56.615.193.000 1.103.426.000 55.511.767.000 doğduğuna göre ilk bakışta böyle bir ehliyetin
aranması lüzumu akla gelir. Ancak özel
BSMV 75.180.561.000 104.527.000 75.076.034.000 hukuktaki bu kuraldan farklı olarak, kamu
Motorlu taşıtlar vergisi 38.787.287.000 61.298.000 38.725.989.000 hukukunun bir dalı olan vergi hukukunda,
mükellefiyet veya vergi sorumluluğu için
Veraset ve İntikal Vergisi 4.065.604.000 127.077.000 3.938.527.000 kanuni ehliyet gerekmez. Vergi kanunlarının,
verginin konusu olarak saydıkları işlemlere
Şans oyunları vergisi 13.100.775.000 0 13.100.775.000 taraf olanlar, fiil ehliyetine sahip olup
Özel iletişim vergisi 20.153.395.000 7.888.494.000 12.264.901.000 olmadıklarına bakılmaksızın vergi mükellefi
veya sorumlusu olabilirler.
Dijital hizmet vergisi 7.173.346.000 0 7.173.346.000
Konaklama vergisi 2.300.000.000 0 2.300.000.000 Vergiyi doğuran olayın kanunlarla yasak
edilmiş bulunması da mükellefiyeti ve vergi
Değerli konut vergisi 69.055.000 0 69.055.000 sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.
Gümrük vergileri 122.903.935.000 1.113.177.000 121.790.758.000 1.21 Vergi mahremiyeti
Diğer dış ticaret gelirleri 3.664.456.000 19.352.000 3.645.104.000
Başka yerde Vergileme ile ilgili usul hükümlerinin yer
aldığı Vergi Usul Kanunu’nda, görevleri
sınıflandırılmayan 1.155.772.000 155.772.000 1.000.000.000 gereği mükelleflerin veya onlarla ilgili
vergiler kimselerin ticari, şahsi ve diğer her nevi
Toplam 3.673.735.478.000 474.201.299.000 3.199.534.179.000 sırlarını öğrenme durumunda olanların, bu
sırları ifşa edemeyecekleri ve kendileri ya da
1.15 Resim üçüncü şahıslar yararına kullanamayacakları
hükme bağlanmıştır. Aynı Kanun’da söz
Belirli bir işin veya hizmetin yapılması konusunda, Devletin veya yetkili organlarının verdiği konusu sırları saklamakla yükümlü olan
izin karşılığında ödenen paralardır. Rıhtım resmi örnek olarak verilebilir. görevliler;

Bu kaynaktan sağlanan kamu gelirlerinin toplam gelirler içindeki payı oldukça düşüktür. a. Vergi muameleleri ve incelemeleri ile
uğraşan memurlar,
1.16 Harç b. Vergi Mahkemeleri, Bölge İdare
Mahkemeleri ve Danıştay’da görevli
Devlet veya yetkili kıldığı organları tarafından sunulan bir hizmetin karşılığında, bu olanlar,
hizmetlerden yararlananlar tarafından ödenen paralardır. Harçların özelliği devlet tarafından c. Vergi kanunlarına göre kurulan
yapılan belli bir hizmetin veya sağlanan belli bir menfaatin veya sağlanan ayrıcalığın komisyonlara katılanlar,
karşılığında ödenmiş olmasıdır. d. Vergi işlerinde kullanılan bilirkişiler,
Örnek: Yargı harçları, tapu ve kadastro harçları, konsolosluk harçları, trafik harçları, finansal
faaliyet harçları vb. olarak sayılmıştır. Ayrıca 7338 sayılı
Kanun’un (RG: 26.10.2021) 13. maddesiyle
1.17 Vergi alacaklısı vergi mahremiyeti kapsamına giren
kişilere, Gelir İdaresi Başkanlığının görev
Vergi koyma, yani vergilendirme yetkisine sahip kamu kuruluşlarına, vergi alacaklısı denir. alanına ilişkin işlerde hizmet alımı yoluyla
çalıştırılanlar ile hizmet alımı yapılanların
Devlet, belediyeler, il özel idareleri, yetkili kılındıkları çeşitli vergi ve benzeri yükümlülüklerde, ortak ve yöneticileri de dahil edilmiştir.
vergi alacaklısı durumundadırlar.
1.18 Vergi borçlusu

Verginin ödenmesi bakımından alacaklı vergi idaresine karşı muhatap olan kişidir. Vergi
borçlusu, verginin mükellefi olabileceği gibi, Kanun’un öngördüğü durumlarda vergi
sorumlusu da olabilir.
9