Skip to Content

BEPS projesi ve dünyadaki yansımaları

Akif Tunç
Efe Can Akgül

1. BEPS projesi
 

Dünya ekonomisinin bilgi teknolojilerinin de sağladığı imkanlarla hiç olmadığı kadar hızla geliştiği ve yatırımların ülkeler arası hareketliliğinin artıp gri alanlar yarattığı günümüzde; ülkelerin yerel vergi mevzuatları; Çifte Vergiyi Önleme Anlaşmaları (“ÇVÖA”)’nın kötüye kullanımı, zararlı vergi planlamaları ile teknolojinin gelişmesiyle çeşitlenip değişen iş modellerinin hızına yetişmemektedir.

 

Bu durum; vergi otoritelerinin vergi toplayabilme gücünü hiç olmadığı kadar tehdit edip özel sermayeye vergi avantajı sağlayan vergi mevzuatlarına sahip ülkeler açısından üstünlük yaratırken diğer ülkelerde vergi gelirlerinin düşmesi özellikle de uluslararası vergi adaleti açısından büyük bir sorun yaratmaktadır. G20 ülkelerinin bu çağrısına kulak veren OECD, bu sorunla başa çıkabilmek adına BEPS (“Base Erosion and Profit Shifting”) (“Kâr Aktarımı Yoluyla Matrah Aşındırması”) Eylem Planı’nı hayata geçirme kararı almıştır[1]. Uzun süren çalışmalar neticesinde 15 eylemden oluşan BEPS Eylem Planı, 2015 yılında Antalya’da yapılan G20 zirvesinde tüm ülkeler tarafından onaylanmıştır.

 

Eylem 1

Dijital Ekonominin Vergilendirilmesi

Eylem 2

Hibrit Uyumsuzluk Düzenlemelerinin Etkisiz Hale Getirilmesi

Eylem 3

Kontrol Edilen Yabancı Kurum (CFC) Kurallarının Güçlendirilmesi

Eylem 4

Faiz ve Diğer Finansal Ödemelerle Matrah Aşındırmasının Önlenmesi

Eylem 5

Şeffaflık ve Özün Önceliği (“Substance Over Form”) İlkesi Temelinde Zararlı Vergi Uygulamaları ile Daha Etkin Mücadele Etme

Eylem 6

Vergi Anlaşmalarının Kötüye Kullanımının Engellenmesi

Eylem 7

İş Yeri Oluşturmaktan Yapay Olarak Kaçınılmasının Önüne Geçilmesi

Eylem 8

Gayrimaddi Hakların Transfer Fiyatlandırması Sonuçlarının (Gayrimaddi Haklar Özelinde) “Değer Yaratma” Ölçütü ile Uyumlu Olması

Eylem 9

Transfer Fiyatlandırması Sonuçlarının (Risk Ve Sermaye Özelinde) “Değer Yaratma” Ölçütü ile Uyumlu Olması

Eylem 10

Transfer Fiyatlandırması Sonuçlarının (Yüksek Riskli İşlemler Özelinde) “Değer Yaratma” Ölçütü ile Uyumlu Olması

Eylem 11

BEPS İle İlgili Verilerin Toplanması ve Analiz Edilmesi İçin Ortak Bir Metodolojinin Belirlenmesi

Eylem 12

Vergi Mükelleflerinin Agresif Vergi Planlama ve Stratejilerine İlişkin Bildirimde Bulunma Zorunluluğu Getirme

Eylem 13

Transfer Fiyatlandırması Belgelendirme Yöntemlerinin Gözden Geçirilmesi

Eylem 14

İhtilaf Çözümü Süreçlerinin Daha Etkin Hale Getirilmesi

Eylem 15

Çok Taraflı Enstrümanlar Geliştirilmesi


Tablo 1: BEPS Eylemleri[2]

 

Bu girişimin, OECD ve G20 üyesi ülkelere bir tavsiye niteliğinde olmasına rağmen; ortaya çıkışı ve süreçteki gelişmeler itibarıyla yine başta OECD ve G20 üyesi olanlar olmak üzere birçok dünya ülkesinin bu tavsiyeleri yerel mevzuatlarına adapte ederek uygulamaya geçireceği kaçınılmazdır.

 

BEPS eylemleri incelendiğinde, uluslararası vergilendirmede ve özellikle ÇVÖA’ların akdedilirken dayanak olarak alındığı gelirin kaynak ülkede doğduğu ilkesine dayanan OECD modelinden; gelirin mukim olunan ülkede doğduğu ilkesine dayanan Birleşmiş Milletler modeline geçişin özellikle şeffaflık, sürdürülebilirlik ve gerçeklilik/gerçek amaç olarak sayabileceğimiz üç kavram üzerinden yaşanacağı anlaşılmaktadır.

 

Bununla birlikte; BEPS düzenlemeleri, hukuken ülkeler üzerinde bağlayıcılığı olmayan kurallar olmakla beraber, bazı aksiyonların devletler tarafından uygulamaya konulması özellikle Zararlı Vergi Uygulamalarıyla Mücadele (Eylem 5), Anlaşmaların Kötüye Kullanımını Engelleme (Eylem 6), Transfer Fiyatlandırması Belgelendirme Yöntemlerinin Gözden Geçirilmesi (Eylem 13) ve Vergisel Uyuşmazlıklarını Çözen Mekanizmaların Daha Etkin Hale Getirilmesi (Eylem 14) üzerinde anlaşılan minimum standartlar (bağlayıcı/zorunlu eylemler) kapsamında gözetim altına alınmıştır. Bu doğrultuda OECD tarafından başlatılan Inclusive Framework çalışması kapsamında 12.10.2017 itibarıyla 102 ülke minimum standartlar olarak kabul edilen bu dört eylemi uygulamak için taahhütte bulunmuştur[3]. Bunun yanı sıra OECD ve G20 üyesi olmayan ülkeler için de minimum standartların kabul edilmesine ilişkin OECD’nin ciddi çalışmalar yürüttüğü bilinmektedir[4].

 

2. Eylemlere göre ülke mevzuatlarında yapılan değişikliklere örnekler[5]

Bu bölümde BEPS projesinin hayata geçişinin ardından vergi dünyasına yansımalarına; yani dünya ülkelerinin bu doğrultuda attığı adımlara, büyük ekonomilerden seçilerek özet halinde değinilecektir.

 

2.1 Eylem 1: Dijital ekonominin vergilendirilmesi

  • Avustralya: 1 Temmuz 2018’den itibaren geçerli olmak üzere 1000 Avustralya Doları altındaki düşük kıymetli ithal mallar üzerine Mal ve Hizmet Vergisi (“Goods and Services Tax” – “GST”) getirilmiştir.
  • Çin: Jiangsu Eyaletinin Vergi İdaresi, vergi uyumu konusunda OECD yetkilileri ile görüşmeye başlamıştır.
  • Fransa: Fransa Hükümeti ile bağlantılı olan bir düşünce kuruluşu dijital ekonominin vergilendirilmesi konusunda Eylem 1 ile paralellikler içeren bir rapor hazırlamıştır.
  • İsrail: İsrail Meclisi, İsrail içerisinde önemli derecede yüksek varlığa sahip dijital servis sağlayıcıların, gelir/kurumlar vergisi ve KDV mükellefi olmalarını öngören düzenlemeyi 11.04.2016 tarihine yasalaştırmıştır. Dijital servis sağlayıcıların İsrail içerisinde önemli derecede yüksek varlığa sahip olma kriteri İsrail Vergi İdaresi’nin sirküleri ile belirlenmiştir. Sirküler uyarınca, önemli derecede etkiye sahip olmak için fiziki bir varlığa hatta hazırlık veya santral hizmetleri standartlarının bile aranmasına gerek bulunmamaktadır.
  • İtalya: İtalyan Meclisi, 23.12.2013 tarihinde İtalya KDV mükellefleri ile dijital platformda reklam hizmeti sağlayan şirketlerin de KDV mükellefi olması gerektiğini belirten yasayı kabul etmiştir. Yine bu yasa uyarınca yabancı dijital reklam şirketleri ile işlem yapan şirketlerin transfer fiyatlandırması düzenlemesi karşısında; Peşin Fiyatlama Anlaşması imzalanmadığı durumlarda maliyet artı yöntemi ile fiyat belirlemesi yapamayacaklarını belirtmiştir. İtalyan Meclisi, daha önce kanunlaşan KDV mükellefiyeti tahsis etme zorunluluğunu Avrupa Birliği müktesebatı ile yaşanan uyumsuzluklar nedeniyle geri çekmiştir. 24.04.2016 tarihi itibarıyla İtalyan Hükümeti, internet servis sağlayıcılarından İtalya içerisinde sanal işyerine sahip olanlara stopaj yükümlülüğü getirmeyi planlamaktadır. Sanal işyeri kavramı, klasik işyeri kavramından bağımsız olarak yabancı ülkelerde mukim dijital hizmet sağlayıcı şirketlerin tam mükellef kimselerle gerçekleştirmiş olduğu işlemlerin hacmi üzerinden belirlenmektedir.

İtalya Parlamentosu, Çok Uluslu Şirketlerden faaliyetlerinin İtalya’da daimi temsilcilik oluşturduğu halde gerekli bildirimleri yapmayanlara yönelik gönüllü bildirim üzerine kurulu bir düzenleme yapmak için çalışmalara başlamıştır.

  • Japonya: Japonya Koalisyon Partileri, 2015 Vergi Reformu teklifleri kapsamında, mal teslimi ile uğraşan yabancı ülkede mukim dijital servis sağlayıcılarının vergilendirilmesini teklif etmişlerdir.
  • Güney Kore: Güney Kore Meclisi 01.06.2015 tarihinde yurt dışına elektronik servisi sağlayan yabancı ülke mukimi şirketlerin KDV mükellefi olacaklarına ilişkin düzenlemeyi yasallaştırmıştır.
  • İspanya: İspanya Vergi İdaresi, OECD birimleri ile gerçekleştirilecek olan vergi düzenlemeleri için iletişime geçmiş bulunmaktadır.
  • Amerika Birleşik Devletleri: 2017 mali yılı için açıklanan bütçe teklifinde Eylem 1’e benzerlikler bulunmaktadır.
  • Türkiye: 6745 sayılı Kanun’un 9. maddesi ile Vergi Usul Kanunu’nun “Vergi kesenlerin sorumluluğu” başlıklı 11. maddesine aşağıda yer alan 7 numaralı fıkra eklenmiştir:

“Bakanlar Kurulu, ödeme yapılan kişilerin mükellef olup olmamasına, ödeme yapan veya ödemeye aracılık edenlerin vergi kanunlarına göre vergi kesintisi yapmak zorunluluğu bulunup bulunmamasına, ödemenin konusunun mal veya hizmet alım satımı olup olmamasına, elektronik ortamda gerçekleştirilip gerçekleştirilmemesine, ödeme yapılanın bu tutarı vergi matrahının tespitinde indirim konusu yapıp yapmamasına bakılmaksızın, vergiye tabi işlemlere taraf veya aracı olanlara vergi kesintisi yaptırmaya, iş grupları, iş nevileri, sektörler ve emtia grupları itibarıyla, vergiye tabi işlemle ilgili, vergi kanunlarında belirtilen alt ve üst limitler arasında olmak şartıyla, farklı kesinti oranları tespit etmeye yetkilidir.”

Diğer taraftan Vergi Usul Kanunu’na eklenen bu fıkraya atıf yapan düzenlemeler de yine 6745 sayılı Kanun’un 7. maddesiyle 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun “Vergi Tevkifatı” başlıklı 94. maddesine bent olarak (18 numaralı); 6745 sayılı Kanun’un 65. maddesiyle 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun, “Vergi kesintisi” başlıklı 15. ve “Dar mükellefiyette vergi kesintisi” başlıklı 30. maddelerine eklenen bentler (sırasıyla ğ ve d bentleri) uyarınca Bakanlar Kurulunca söz konusu yetki çerçevesinde tevkifat yapma sorumluluğu getirilenler tarafından yapılan her türlü ödemeler üzerinden tevkifat yapılmasına imkan sağlanmıştır.

Bu düzenlemeler ile Bakanlar Kurulu’na; vergiye tabi işlemlere taraf veya aracı olanlara vergi kesintisi yaptırma, belirli şartlar altında farklı kesinti oranları tespit etme konusunda yetki verilmektedir. Bu yetki düzenlemesi ile başta internet üzerinden gerçekleştirilen ticari işlemler olmak üzere tüm ticari işlemlerin kayıt altına alınması amaçlanmaktadır.

Söz konusu düzenlemeler 07.09.2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

2.2 Eylem 2: Hibrit uyumsuzluk düzenlemelerinin etkisiz hale getirilmesi

  • Almanya: 19.12.2014 tarihinde Alman Vergi İdaresi, BEPS Eylem Planı’nın 2015 tarihinde sonuçlanmasından sonra bu eylem planına uygun yasal değişikliklerin yapılması için bir kurul kurulmasına karar vermiştir. Bu kapsamda 17.12.2015 tarihinde Almanya ve Japonya arasında 1966 tarihli anlaşmayı yenileyen ÇVÖA akdedilmiştir. Yeni ÇVÖA, BEPS Eylem Planı ile benzerlikler içermektedir.
  • Amerika Birleşik Devletleri: 17.02.2016 tarihinde ABD 2006 tarihli model anlaşmasını revize eden model anlaşmayı yayınlamıştır.
  • Avusturya: Avusturya Meclisi tarafından 24.02.2014 tarihinde, faiz ve gayrimaddi hak ödemelerinin vergi matrahından indirilebilmesini kısıtlayıcı yeni kurallar getirilmiştir. Söz konusu düzenlemeye göre söz konusu ödemelerin yapıldığı tarafın (gerçek lehdar) hiç ya da % 10’un altında vergiye tabi olması durumunda ödemeyi yapan taraf bu ödemeleri vergi matrahından indirim konusu yapamayacaktır. Söz konusu düzenleme 1 Mart 2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
  • Belçika: 27.05.2016 tarihinde Belçika Bakanlar Kurulu, kâr dağıtımı sayılabilecek vergi istisnalarını sınırlayan yasa tasarısını onaylamıştır. 12.10.2016 tarihinde Belçika ile Japonya yeni ÇVÖA imzalamıştır. 1970 yılında akdedilen anlaşmanın yerine geçen bu anlaşma yeni OECD Model Anlaşma ve BEPS Eylem Planı’na uygun olarak düzenlenmiştir.
  • Avrupa Birliği: 20.06.2016 tarihinde Avrupa Birliği üye devletlerinin maliye bakanlarından oluşan Avrupa Birliği Ekonomik ve Finansal İlişkiler Konseyi tarafından Vergiden Kaçınmanın Önlenmesi Direktifi (“The Anti Tax Avoidance Directive”) kabul edilmiştir. Üye ülkelerin Direktifi 1 Ocak 2019 tarihinden uygulayacaklardır[6].
  • Fransa: 30.12.2013 tarihinde, BEPS ile uyum çerçevesinde; düşük vergi oranının uygulandığı ülkelerdeki taraflara yapılan faiz ödemelerinin vergi matrahında indirim konusu yapılamayacağına yönelik bir değişiklik yapılmıştır
  • İtalya: İtalya Vergi İdaresi tarafından yayınlanan sirküler ile sermaye artırımı için alınan kredilerin faizlerinin indirim konusu yapılabilmesinin vergiden kaçınma amaçlı kullanılması durumunda mümkün olmayacağına ilişkin bir düzenleme yapmıştır.
  • Lüksemburg: 31.12.2015 tarihinde yasalaşan kanunlarla Lüksemburg, yeni vergiden kaçınmanın önlenmesi kurallarını vergi mevzuatına eklemiştir.
  • İngiltere: 16.03.2016 tarihinde kabul edilen 2017 Yılı Bütçe Taslağı uyarınca, 2020 yılına kadar BEPS Eylem Planı’nın yerel hukuka etki etmesi planlanmaktadır.

2.3 Eylem 3: Kontrol Edilen Yabancı Kurum (CFC) kurallarının güçlendirilmesi

  • Avrupa Birliği: Avrupa Komisyonu, 25.10.2016 tarihinde ortak konsolide kurumlar vergisi matrahı (“Common Consolidated Corporate Tax Base – CCTB”) ile ilgili yeni düzenlemeler içeren bir teklif sunmuştur. Bu teklif ile kontrol edilen kurum kazançlarına yönelik düzenlemeler de yapılması öngörülmektedir.
  • Rusya: 18.11.2014 tarihinde Kontrol Edilen Kurum Kazançlarını (“Controlled Foreign Company - CFC”) düzenleyen kanun yasalaşmıştır.

2.4 Eylem 4: Faiz ve diğer finansal ödemelerle matrah aşındırmasının önlenmesi

  • Amerika Birleşik Devletleri: Amerikan Hazinesi ve Vergi İdaresi (IRS), borç tanımını değiştiren düzenlemeyi 13.10.2016 tarihinde kabul etmiştir.
  • Hollanda: 20.06.2016 tarihinde Hollanda Hükümeti faiz giderlerinin indirilmesi (özellikle ilişkili kişiler arası devralma işlemlerine yönelik) ve ilişkili kişi tanımının genişlemesini içeren bir tasarı metni sunmuştur.

10.07.2017 tarihinde internet üzerinden Avrupa Birliği Vergiden Kaçınma Direktifi’nin uygulanmasına yönelik kamuoyunun görüşlerini talep eden bir duyuru yayınlamıştır. Duyurunun kapsamında FAVÖK (Faiz ve Vergi Öncesi Kâr) üzerinden faiz indirimi kuralı, yatırımlardan çıkışın vergilendirilmesi, Genel Kötüye Kullanımının Önlenmesi Kuralları (“General Anti Abuse Rules – GAAR”) ve kontrol edilen yabancı kurum kazancı bulunmaktadır.

  • İngiltere: 20.03.2017 tarihinde Birleşik Krallık Hükümeti tarafından yayınlanan 2017 Bütçe Kanunu (“Finance Bill 2017”), Eylem 4 doğrultusunda faiz indirimi, kurum kazancı indirimi gibi hususlara ilişkin kısıtlayıcı düzenlemeler öngörmektedir.
  • Rusya: Rus Hükümeti, 11.06.2015 tarihinde, 2016-2018 yılları için kontrol edilen yabancı kurum ve faiz indirimi düzenlemelerine yönelik bir vergi politikası dokümanını onaylamıştır. Ancak bu dokümanda yapılması planlanan değişikliklere ilişkin detaylar yer almamıştır.

2.5 Eylem 5: Şeffaflık ve özün önceliği (“Substance over form rule”) ilkesi temelinde zararlı vergi uygulamaları ile daha etkin mücadele etme

  • Almanya: 04.06.2017 tarihinde, Lisans Haklarına ilişkin Zararlı Vergi Uygulamalarıyla mücadele yasası Alman Resmi Gazetesinde yayınlanmıştır. Söz konusu yasa, ilişkili kişiler tarafından yapılan OECD vergi rejimiyle uyumlu olmayan ve %25 efektif vergi oranının altında kalan gayrimaddi hak ve benzeri ödemelere ilişkin vergi indirimini kısıtlayıcı düzenlemeler içeriyor. Bu kurallar 31.12.2017 tarihinden sonra lisans haklarıyla ilgili tüm ödemeler için geçerli olacaktır.
  • Belçika: 03.08.2016 tarihinde, Belçika vergi mevzuatını Eylem 5 ile uyumlu hale getirme çalışmaları kapsamında patent gelirlerinin indirim konusu yapılabilmesine (“Patent Income Deduction”) imkan sağlayan düzenlemeyi 01.07.2016’dan itibaren geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır. Söz konusu indirim yerine geniş kapsamlı inovasyon indiriminin (“Innovation Deduction”) müessesesinin getirilmesi beklenmektedir.
  • Çin: Vergi İdaresi, Peşin Fiyatlandırma Anlaşmalarının Eylem 5 doğrultusunda diğer devletlerle paylaşılmasına başlanacağını belirtmiştir. Bilgi paylaşımı 01.12.2016 tarihinden itibaren başlayacaktır.
  • İsviçre: 17.06.2016 tarihinde 3. vergi reformunu hayata geçmiştir. Yapılan düzenlemeler BEPS ile paralellikler içermektedir.
  • İsrail: 16.05.2017 tarihinde İsrail Parlamentosu’nda alınan bir kararla, 01.01.2017 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere gayrimaddi hak gelirlerine yönelik vergi oranı %6’ya düşürülmüştür. Getirilen bu değişiklik, ayrıca Eylem 5 ile uyumlu olarak Ar&Ge faaliyetleri için geçerli olacaktır.
  • İtalya: 29.06.2016 tarihinde inovasyon ve araştırma geliştirme konularında faaliyet gösteren kurumlara belirli oranlarda vergi istisnası sağlanmıştır.
  • Lüksemburg: 04.08.2017 tarihinde Lüksemburg Parlementosu’na yeni gayrimaddi hak rejimine ilişkin yasa tasarısı sunulmuştur. Yeni rejim Eylem 5 doğrultusunda modifiye edilmiş odak yaklaşımını (“modified nexus approach”) düzenlemeleri içermektedir. Mevcut düzenlemelere benzerlik içeren yeni düzenleme ile belirli şartların sağlanması durumunda gayrimaddi haklardan elde edilen kazanca %80 ve varlık vergisine %100 oranında istisna getirilmesi planlanmaktadır. Bu düzenlemelerin yasalaşması halinde 2018 yılından başlayarak 30.06.2021’e kadar yürürlükte kalması planlanmaktadır.

2.6 Eylem 6: Vergi anlaşmalarının kötüye kullanımının engellenmesi

  • Avrupa Birliği: Avrupa Konseyi, 27.01.2015 tarihinde Ana-Bağlı Şirket Direktifi’nde (“Parent-Subsidiary Directive”) kötüye kullanımın önlenmesine (“General Anti-Abuse Rule - GAAR”) ilişkin düzenlemelerin yer aldığı değişiklikleri kabul etmiştir. Yapılan düzenlemeler, BEPS Eylem Planı ile paralellik göstermektedir.
  • Almanya: 12.11.2015 tarihinde Avusturalya ve Almanya arasında BEPS Eylem Planı’nda öngörülen düzenlemelerin de bulunduğu revize bir ÇVÖA akdedilmiştir. . Söz konusu ÇVÖA’nın önsözüne anlaşmanın çifte vergilendirmeme amacıyla kullanılamayacağı şeklinde bir ifade eklenmiş, daimi işyeri tanımının bağımlı ve bağımsız ajan (“dependent and independent agent”) müesseselerini de içerecek şekilde revize edilmiştir.
  • Japonya: 22.01.2016 tarihinde Japonya ile Şili arasında akdedilen ÇVÖA’da Eylem 6 doğrultusunda öngörülen düzenlemeler de yer bulmuştur.
  • 30 Ocak 2017 tarihinde, Japonya ve Avusturya arasında yürürlükte olan ÇVÖA’nın Eylem 2, 6, 7 ve 14 ile uyumlu olması amacıyla yenilenmiştir. Söz konusu ÇVÖA’nın önsözüne anlaşmanın çifte vergilendirmeme amacıyla kullanılamayacağına ilişkin bir ifade eklenmiştir.
  • Hollanda: 01.01.2014 tarihinde yürürlüğe giren düzenleme ile birlikte, Hollanda’da vergi mükellefi olan şirketlerin ÇVÖA’lardan yararlanmak istemeleri durumunda sağlamaları gereken koşullar belirlenmiştir. Bu koşulları sağlamayan mükelleflerin durumu ÇVÖA’ya taraf olan diğer ilgili ülkenin Vergi İdarelerine bildirilecektir.  Hollanda Hükümeti Malawi ile akdetmiş olduğu yeni ÇVÖA ve Etiyopya, Gana (10.05.2017 tarihinde imzalanan Protokol Principal Purpose Test (“PPT”) hükümleri içermektedir. Buna göre ÇVÖA’nın sağladığı avantajdan faydalanmak için yapılmış düzenlemelere izin verilmemektedir.), Kenya ve Zambiya ile daha önce akdedilmiş olan sözleşmelere de Anlaşmaların Kötüye Kullanılmasının Engellenmesi maddesinin eklenmesine karar verilmiştir.
  • Birleşik Krallık: 27.06.2016 tarihinde 2017 Bütçe planlamasına gayri maddi haklarlar ilgili stopaj düzenlemesi eklenmiştir. Gayri maddi haklara ilişkin stopaj uygulamasını ülke içerisinde ki herhangi bir işyerinin ticari faaliyetinin varlığı halinde gayri maddi hakkın kaynağını Birleşik Krallığa bağlamayı öngören bu düzenleme daha yürürlüğe girmemiştir.

2.7 Eylem 7: İş yeri oluşturmaktan yapay olarak kaçınılmasının önüne geçilmesi

  • Birleşik Krallık: 2015 Bütçe Kanunu ile; normal şartlar altında, ticari faaliyetleri nedeniyle İngiltere’de İşyeri oluşturması beklenen çok uluslu şirketlerin girdikleri ikili anlaşmalar veya ekonomik temeli olmayan işlemler/kurumlar aracılığıyla, İngiltere’de hazine kaybına neden olduğunu baz alarak, İngiltere merkezli aktivitelerin işyeri oluşturması yönünde değişiklikler yapılmıştır. Bu nedenle, 1 Nisan 2015 yılından itibaren uygulanmak üzere «Diverted Profits Tax» adıyla %25 oranında yeni bir vergi salınmıştır (İngiltere de Kurumlar Vergisi oranı 01.04.2017 itibarıyla %19’dur.).
  • Fransa: Fransa Anayasa Mahkemesi, 29.12.2016 tarihinde, Fransa dışında yerleşik veya kurulu tüzel kişiliklerin Fransa’da kurumlar vergisine tabi olmasını öngören düzenlemeyi iptal etmiştir.

2.8 Eylem 8-10: Transfer fiyatlandırması eylemleri

  • Çin: Zheijang Eyaleti Vergi İdaresinin, yabancı ülkelerde mukim olan bağlı kurumlara yapılan ödemelerin indirilemezlik koşullarını düzenleyen ajandayı 30.05.2015 tarihinde yayınlamıştır. 16.06.2016 tarihinde Çin Vergi İdaresi Masraf Paylaşımı Anlaşmalarının artık ilişkili kişiler arasında da yapılsa da Çin Vergi İdaresi’nden ön onaya gerek olmadığını ve eyaletin vergi idaresine anlaşmanın yapılmasının ardından anlaşmanın bir kopyasının verilmesinin yeterli olduğunu belirten bir açıklama yapmıştır. 29.06.2016 tarihinde Çin Vergi İdaresi tarafından yayınlanan sirkülerde kimlerin transfer fiyatlandırması belgeleri hazırlayıp sunacağını belirtmiş ve bunun yanı sıra transfer fiyatlandırması konusunda OECD’nin BEPS Eylem Planı’nda öngörülen transfer fiyatlandırması düzenlemeleri örnek gösterilmiştir.
  • İtalya: 24.04.2017 tarihinde alınan Bakanlar Kurulu kararına göre emsallere uygunluk ilkesi ve aşağı yönlü ayarlama mekanizmalarında (“downward adjustment mechanisms”) BEPS doğrultusunda değişiklikler yapılmıştır.

2.9 Eylem 12: Mükelleflerin saldırgan vergi planlama yapılarını beyan etmesi zorunluluğu getirilmesi

  • Avrupa Birliği: 21.06.2017 tarihinde Avrupa Komisyonu, 2011/16/EU Direktifi’nde uluslararası işlemlerde Avrupa Birliği’ndeki vergi danışmanlarına, bankalara, avukatlara ve diğer aracılara zararlı vergi planlamalarıyla ilgili zorunlu bilgi değişimi yapma yükümlülüğü getiren bir Konsey Direktifi tasarısı yayımlamıştır.
  • İspanya: 23.05.2014 tarihinde İspanya Şirketler Kanunu’na getirilen düzenleme ile yüksek vergi riskli ticari faaliyetlere giren borsaya kote şirketlerin yönetim kurulu üyelerinin sorumlulukları arttırılmıştır.
  • Birleşik Krallık: 15.05.2016 tarihinde getirilen düzenleme ile 750 milyon €’nun üzerinde dünya geneli ciroya sahip çok uluslu şirketlerin, Birleşik Krallık ’da bir yavru şirketleri veya işyerleri bulunması halinde şirketler vergi planlama yöntemlerini kamuoyuyla paylaşma zorunluluğu getirilmiştir.

2.10 Eylem 13: Transfer fiyatlandırması belgelendirme yöntemlerinin gözden geçirilmesi

  • Birleşik Krallık: 26.02.2016 tarihinde ülkeden ülkeye raporlama tekniğini yasalaştırmıştır.
  • Fransa: 01.10.2016 tarihinde 2016 Bütçe Kanununa ilişkin olarak genel tebliğ yayınlanmıştır. Yayınlanan bu tebliğ ile BEPS’in 13. Eylem Planı uyarınca yapılması gereken bildirimler düzenlenmiştir.
  • İtalya: 30.11.2015 tarihinde ülkeden ülkeye raporlama zorunluluğu getirilmiştir. Söz konusu kanun, İtalya yasaları uyarınca sorumlu olan ve yıllık dünya geneli bilançosu 750 milyon € u geçen İtalya mukimi ana şirketlere uygulanacaktır. Bu şirketlerin yavru şirketlerine ilişkin bilgileri de paylaşmak zorundadır.
  • Japonya: 27.04.2016 tarihinde Japonya Vergi İdaresinin yayınladığı açıklayıcı anlaşma ile OECD BEPS Eylem Planı’nda öngördüğü transfer fiyatlandırması raporlamasına paralel düzenlemeler getirilmiştir.
  • İspanya: 11.05.2015 tarihi itibarıyla ülkeden ülkeye raporlama tekniği yasalaşmıştır.
  • Türkiye: 16 Mart 2016 tarihinde Gelir İdaresi Başkanlığı internet sitesinde yayınlanan 3 Seri No.lu Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğ Taslağı, transfer fiyatlandırması mevzuatında yoruma açık konulara açıklık getirmenin yanı sıra ülke bazlı raporlama kapsamında yeni dokümantasyon kurallarını da içermektedir. Söz konusu Tebliğ halen taslak aşamasındadır.

2.11 Eylem 14: İhtilaf çözümü süreçlerinin daha etkin hale getirilmesi

  • Amerika Birleşik Devletleri: 2006 Model Anlaşmasını revize eden 2016 Model Anlaşması ile uyuşmazlık çözüm yolları Amerikan Birleşik Devletlerinin Model Anlaşmasına dahil olmuştur.
  • Avrupa Birliği: 10.10.2017 tarihinde Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği üye ülkeleri arasında çifte vergilendirmeden doğan uyuşmazlıkların çözümü için tahkimi içeren tasarıyı kabul etmiştir[7].
  • Japonya: Almanya ve Şili ile gerçekleştirmiş oldukları ÇVÖA’larda uyuşmazlık çözüm yolları benimsenmiştir.

2.12 Eylem 15: Çok taraflı enstrümanlar geliştirilmesi

  • Hong Kong: 26.10.2016 tarihinde Hong Kong Hükümeti OECD BEPS Eylem Planı’nda öngörülen minimum standartlara iç hukukunda uyacağını duyurmuştur. Çok Taraflı Anlaşma Usulüne ilişkin 15. Eylem Planı’nın 2017 senesinin ilk aylarında Hong Kong tarafından imzalanacağı düşünülmektedir.
  • Hollanda: 28.10.2016 tarihinde Hollanda Hükümeti OECD BEPS Çok Taraflı Anlaşma Usulünü imzalayacağını, meclise mektup ile bildirmiştir. Anlaşmanın 2017 yılının ilk yarısında akdedilmesi düşünülmektedir.
  • Global: Kâr Aktarımı Yoluyla Matrah Aşındırması (Base Erosion and Profit Shifting-BEPS) 15 Numaralı Eylem Planı uyarınca, metni 24.11.2016 tarihinde Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) tarafından hazırlanan “Çok Taraflı Anlaşma” (“Multilateral Convention to Implement Tax Treaty Related Measures to Prevent Base Erosion and Profit Shifting” veya “Multilateral Instrument – MLI”) 07.06.2017’de Paris’te gerçekleştirilen imza töreninde aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 68 ülke tarafından imzalanmıştır [8].

 


[1] http://www.oecd.org/ctp/beps-frequentlyaskedquestions.htm

[2] http://www.oecd.org/ctp/beps-frequentlyaskedquestions.htm

[3] http://www.oecd.org/tax/beps/inclusive-framework-on-beps-composition.pdf

[4] Valerio Barbantini (OECD Senior Advisor – BEPS Project)’nin tebliği, IFA David R. Tillinghast Uluslararası Vergi Konferansı, 2017, İstanbul

[5] http://www.ey.com/gl/en/services/tax/ey-beps-developments-tracker

[6] https://ec.europa.eu/taxation_customs/business/company-tax/anti-tax-avoidance-package/anti-tax-avoidance-directive_en

[7] https://ec.europa.eu/taxation_customs/business/company-tax/resolution-double-taxation-disputes_en_en

[8] http://vergidegundem.com/vergi-sirkuler-detay?circularId=4710224

 

 

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.