Skip to Content

Hızlı kargo ve posta yoluyla muafen yapılan işlemler

Sidal Altun

Giriş

Hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler ve Posta İdaresine 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun (bundan sonra Kanun olarak anılacaktır) 225’inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca dolaylı temsil yetkisi tanınması ile 2009/15481 sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Karar’ın (bundan sonra Karar olarak anılacaktır) 126’ncı maddesinde belirtilen eşyanın gümrük beyanı dâhil tüm gümrük işlemlerinin bu kişiler tarafından dolaylı temsil yoluyla Gümrük İdaresi nezdinde takip edilip, sonuçlanması mümkün hale gelmiştir.

Hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler ve Posta İdaresi tarafından dolaylı temsilci sıfatıyla genel olarak vergiden muaf veya maktu vergi oranları üzerinden gerçekleştirilen bu işlemlere ilişkin, adına işlem gerçekleştirilen şirketlere de çeşitli yükümlülükler getirmektedir.

İşbu yazımızda, hızlı kargo ve posta yoluyla gelen gönderilere ilişkin yapılan işlemler, bu işlemlere ilişkin muafiyet koşullarına getirilen kısıtlamalar ele alınacak olup, dolaylı olarak şirketlerin (gerçek kişiler adına yapılan işlemler ile yurt dışına yapılan gönderiler işbu yazımız konusu dışındadır) dikkat etmesi gereken hususlar üzerinde durulacaktır.

1. Dolaylı temsilci sıfatıyla posta idaresi veya hızlı kargo firmaları tarafından gerçekleştirilecek işlemler

Karar’ın 126’ncı maddesi uyarınca söz konusu firmalar posta yolu ve hızlı kargo taşımacılığı kapsamında gelen aşağıda belirtilen işlemleri şirketler adına dolaylı temsilci sıfatıyla Elektronik Ticaret Gümrük Beyannamesi (ETGB) tescil etmek suretiyle gerçekleştirilebilecektir:

a. Doküman,

b. Karar’ın 45’inci maddesinde belirtilen önemli değeri olmayan eşya,

c. Karar’ın 100’üncü maddesinin birinci fıkrasının (ö) bendi kapsamı kitap veya basılı yayın,

d. Kanun’un 167’nci maddesinin birinci fıkrasının sekizinci bendinin (d) alt bendi kapsamı numunelik eşya ve modeller,

e. Kanun’un 167’nci maddesinin sekizinci fıkrasının (e) bendi kapsamı inceleme, analiz veya test amaçlı eşya.

1.1. Doküman

4 seri no.lu Gümrükler Genel Tebliği’nde doküman, bir kişiden diğer bir kişiye (tüzel kişiler dahil) gönderilen kişisel yazılı mesaj, kartpostal ile herhangi bir ticari değer taşımayan basılı materyal şeklindeki gönderi olarak tanımlanmış olup Gümrükler Genel Müdürlüğünün 2020/25 sayılı Genelge’si uyarınca dokümanların dolaylı temsilci sıfatıyla Posta İdaresi veya Bakanlıkça yetkilendirilmiş hızlı kargo firmaları tarafından serbest dolaşıma giriş işlemleri yapılabileceği belirtilmiştir.

1.2. Önemli değeri olmayan eşya

Karar’ın 45’inci maddesi maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, Türkiye Gümrük Bölgesindeki bir tüzel kişiye posta ya da hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelen, bedeli gönderi başına toplam 22 Avro'yu geçmeyen ve ticari miktar ve mahiyet arz etmeyen eşyanın değeri üzerinden, 62’nci maddede belirtilen esaslar çerçevesinde tek ve maktu bir vergi tahsil edileceği hüküm altına alınmıştır.

Bahse konu madde metninden anlaşılacağı üzere anılan madde kapsamında işlem yapılabilmesi için;

• Eşyanın kıymetinin gönderi başına 22 Avro’yu geçmemesi,

• Ticari miktar ve mahiyet arz etmemesi,

• Kararın 62’nci maddesi kapsamında maktu verginin tahsil edilmesi,

gerekmektedir.

Eşyanın kıymetinin 22 Avro’luk yetki limitleri dahilinde olup olmadığının tespitinde kargo ücreti dikkate alınmayacaktır. Ayrıca, aynı gün içerisinde ithalata konu edilen, alıcısı ve göndericisi aynı olan gönderiler bir bütün teşkil ederek tamamının kıymeti birlikte dikkate alınacaktır.

Söz konusu madde kapsamında diğer bir sınırlama ise gönderinin ticari miktar ve mahiyet arz etmemesidir. Bunun anlamı ise gönderinin şirketler tarafından ticari faaliyetler kapsamında satışa veya üretime vs. konu edilmemesi anlamına gelmektedir. Bu noktada miktar olarak madde metninde herhangi bir miktar ifade edilmese de eşyanın miktarının niteliğine göre ticari nitelik gösterilebilecek miktarın üzerine çıkmaması gerekmektedir. Bu noktada, maktu vergi tahsilatında da atıf yapılan Karar’ın 62’nci maddesinde belirtilen brüt 30 kg, şirketler adına göz önüne alınabilecek bir limit değer olabileceği kanaatindeyiz.

Anılan maddenin uygulanmasına yönelik olarak, aynı zamanda Karar’ın 62’nci maddesinde belirtilen maktu vergilerin ödenmesi gerekmektedir. Bu noktada, dikkat edilmesi gereken husus 22 Avro’yu geçmeyen gönderiler için söz konusu maktu vergilerin tahsil edileceğidir. Buna göre;

• Avrupa Birliği ülkelerinden doğrudan gelmesi durumunda %18,

• Diğer ülkelerden gelmesi durumunda %20,

• Kitap veya benzeri basılı yayın için %0,

• 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na ekli (IV) sayılı listede yer alan eşya olması durumunda yukarıdaki oranlara ilave %20,

oranında tek ve maktu bir vergi tahsil edilecektir.

Eşyanın kıymetinin 22 Avro’luk yetki limitlerini aşması halinde ise hızlı kargo ve posta yoluyla yapılacak diğer işlemler saklı kalmak kaydıyla (numune eşya ve model, inceleme, analiz ve test eşya …vs.) söz konusu eşya için normal usulde bir gümrük beyannamesi açılması gerekmektedir.

1.3. Kitap veya basılı yayın

Karar’ın 100’üncü maddesinin birinci fıkrasının (ö) bendi kapsamında, miktar ve nitelik itibarıyla ticari değer taşımadıkları tespit edilen kamu kurum ve kuruluşlarına, kütüphanelere, müzelere, eğitim veya bilimsel araştırma ile uğraşan kuruluşlara gönderilen veya bunlar tarafından temin edilen kitap veya basılı yayınların hızlı kargo operatörleri ve posta idaresi tarafından dolaylı temsilci sıfatıyla gümrük vergilerinden muaf olarak yapılacağı hüküm altına alınmıştır.

Söz konusu madde hükmünden de anlaşılacağı üzere, anılan madde hükmünden kıymet sınırlaması olmaksızın yararlanabilecek kişiler;

• Kamu kurum ve kuruluşları,

• Kütüphaneler,

• Müzeler,

• Eğitim veya bilimsel araştırma ile uğraşan kuruluşlardır.

Bunlar dışındaki, tüzel kişilerin kitap ve benzeri basılı yayın gönderilerinde Karar’ın 45’inci maddede belirtilen kısıtlamalar geçerli olacaktır. Buna göre, 22 Avro’yu geçmeyen, ticari miktar ve mahiyet arz etmeyen kitap ve benzeri basılı yayınlar için vergi oranı %0 olarak ithalat işlemleri hızlı kargo ve posta yoluyla yapılabilecektir. Kıymeti 22 Avro’yu geçen ve bir tüzel kişiye gelen kitap ve benzeri basılı yayınlar için normal usulde bir gümrük beyannamesi açılması gerekmektedir.

1.4. Numunelik eşya ve modeller

Karar’ın 86’ncı maddesi numunelik eşya ve model deyimini belli bir tür eşyayı temsil eden ve sunuş şekli ve miktarı belli bir tür veya nitelikteki eşya için sipariş vermekten başka bir amaç için kullanılması mümkün olmayan her türlü madde veya örnek olarak tanımlamıştır.

Söz konusu madde hükmü çerçevesinde, numunelik eşya ve modeller gümrük vergilerinden muaf olarak posta idaresi veya hızlı kargo firmalarınca dolaylı temsil yetkisi kapsamında beyan edilmek suretiyle gerçekleştirilir.

Eşyanın numune olup olmadığının belirlenmesinde, faturasında veya ambalajında numune olduğuna dair bir ibare olmadığı durumlarda, muayene memurunca eşyanın numune olduğuna kanaat getirilmesi halinde eşyanın işlemlerinin yukarıda bahsi geçen hükümler kapsamında sonuçlandırılması gerekmektedir. Bu noktada Gümrük İdaresi, muafiyetin uygulanması esnasında numune veya model olma özelliklerini ortadan kaldırmayacak şekilde, kendi başlarına kullanılabilecek nitelikteki eşya için yırtma, delme veya açık ve sabit bir şekilde işaretleme ya da herhangi başka bir işlem yoluyla kalıcı olarak kullanılmasını önleyici tedbirleri alabilir.

Söz konusu madde kapsamında, siparişte bulunulmak için kullanılabilecek nitelikteki numunelik eşya ve modellere muafiyet tanınacaktır. Dolayısıyla bu nitelikteki eşyalarında ticari nitelikte ve mahiyette kullanılmaması esas olduğu düşüncesindeyiz.

Ancak, söz konusu eşya için yukarıda belirtilen kısıtlamalar dışında miktar ve kıymet açısından da bir sınırlama olmadığını belirtmek gerekir.

1.5. İnceleme, analiz ve test amaçlı eşya

Karar’ın 91’inci maddesinde inceleme, analiz ve testte kastın eşyaya ilişkin bilgi edinme veya endüstriyel ya da ticari araştırma amaçlarına yönelik olarak, nitelikleri veya diğer teknik özelliklerinin belirlenmesi olduğu ifade edilmiştir.

Bu kapsamda, inceleme, analiz ve test amaçlı eşya gümrük vergilerinden muaf olarak posta idaresi veya hızlı kargo firmalarınca dolaylı temsil yetkisi kapsamında beyan edilmek suretiyle işlemleri gerçekleştirilebilir. Bahse konu, incelenecek veya analiz edilecek ya da test edilecek eşyanın, inceleme, analiz veya test sırasında tamamıyla sarf edilmesi veya aynı amaçla tekrar kullanılamayacak hale gelmesi esastır.

İnceleme, analiz veya test sonucu artık kalan ürünlerin (Artık ürünler deyimi, yapılan inceleme, analiz veya test sonucu ortaya çıkan ürünler; geride kalan ürünler deyimi ise kullanılmamış ürünler anlamına gelir) Gümrük İdaresinin kontrolü altında tamamen yok edilmesine, ticari olarak değersiz hale getirilmesine, gümrüğe terk edilmesine, mücbir sebepler ve beklenmeyen haller göz önüne alınarak ihraç edilmesine izin verilebilir. Geride kalan artık ürünlere bunların uygulanmadığı durumlarda, eşyaya isabet eden gümrük vergileri, eşyanın inceleme, analiz veya test işlemlerinin tamamlandığı tarihteki niteliği, miktarı ve kıymeti göz önüne alınarak tahsil edilmesi gerekmektedir.

Ayrıca bahse konu kapsamdaki eşyanın kendi başlarına satış promosyonuna konu teşkil etmemesi ve serbest dolaşıma sokulma amacına uygun miktarı aşmaması gerekir. Belirtilen kısıtlamalar dışında miktar ve kıymet açısından da bir limit bulunmamaktadır.

2. Diğer kısıtlamalar

Yukarıda belirtilen kısıtlamalar ve muafiyet koşullarının yansı sıra hızlı kargo ve posta yoluyla yapılacak işlemlerde Gümrükler Genel Müdürlüğünün 2020/25 sayılı Genelge’sinde de bazı kısıtlamalar/sınırlamalar mevcuttur. Söz konusu kısıtlama/sınırlama getirilen eşyalara aşağıda yer verilmiştir:

• Şahsi tedavide kullanılmak üzere getirilen dışındaki ilaçlar,

• Yolcu beraberi kişisel eşya statüsü dışındaki cep telefonları,

• Hayvansal ürünler,

• Bitki veya bitkisel ürünler,

• Takviye edici gıdalar ve sporcu gıdaları,

• Kozmetik ürünler,

• Alkol ve alkollü ürünler ile tütün ve tütün ürünleri, ısıtılarak ya da yakılarak tüketilenler ve nikotin içersin ya da içermesin tütün mamulünü taklit eder tarzda kullanılan elektronik sigara ve elektronik nargile dahil her türlü mamul ve bu mamullerin tüketiminde kullanılan elektronik cihaz aksam, yedek parça ve solüsyonlar,

• Uyuşturucu ve uyarıcı etkiye haiz maddeler,

• Ateşli silahlar ve bıçaklar vs.

3. Dolaylı temsilci sıfatıyla Posta İdaresi veya hızlı kargo firmaları tarafından gerçekleştirilecek işlemlerde izin, şart, uygunluk belgesi uygulaması

Karar’ın 112’nci maddesi birinci fıkrası “97’nci maddenin ikinci fıkrası kapsamında serbest dolaşıma sokulan hava taşıtları hariç olmak üzere, bu Kısım hükümlerinin uygulanmasında diğer mevzuattan kaynaklanan tahdidi ve takyidi hükümler dikkate alınmaz.” hükmünü amirdir.

Söz konusu madde hükmü kapsamında, anılan hükümler doğrultusunda Kararın beşinci kısmında yer alan ve dolaylı temsilci sıfatıyla posta idaresi veya hızlı kargo firmalarının gümrük vergilerinden muaf veya maktu vergi üzerinden uygulanacak işlemlerde ithal edilen eşyaya ilişkin diğer mevzuatlardan kaynaklı izin, uygunluk belgesi, CE vs. gibi kısıtlayıcı hükümler bu eşyalar için uygulanmayacaktır.

Bu noktada, özellikle bu eşyalar için muafiyet hükümlerinin doğru uygulanması önem arz etmektedir. Çünkü muafiyet koşullarına uymayan veya bu kapsamdan çıkartılan eşyalar için işlemler dolaylı temsilci sıfatıyla posta idaresi veya hızlı kargo firmaları tarafından yapılsa dahi diğer mevzuatlardan kaynaklı izin, uygunluk belgesi, CE vs. gibi kısıtlayıcı hükümler bu eşyalar için uygulanabilir hale gelecektir.

Sonuç

Hızlı kargo taşımacılığı yapan şirketler ve posta idaresi tarafından dolaylı temsilci sıfatıyla şirketler adına yapılan ve genel olarak vergiden muaf veya maktu vergi oranları üzerinden gerçekleştirilen yukarıda belirtilen işlemler şirketler açısından maliyet ve zaman avantajı kazandırdığı muhakkaktır. Ancak, şirketlerin söz konusu işlemlere ilişkin muafiyet koşullarını bilmesi ve bu kapsamdaki eşyaların muafiyet kapsamında takibinin yapılması şirketlerin olası gümrük yaptırımlarıyla karşılaşmaması adına önem arz etmektedir.

Kaynakça:

1. 4458 sayılı Gümrük Kanunu

2. 2009/15481 sayılı Gümrük Kanununun Bazı Maddelerinin Uygulanması Hakkında Karar

3. 4 seri no.lu Gümrükler Genel Tebliği

4. 2020/25 sayılı Genelge

 

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.