Eski yazar kasalar hurdaya…

M. Fatih Köprü | 17/06/2012 | (Tüm Yazılar)

Maliye Bakanlığının mükelleflerden elektronik ortamda istediği bilgilere her geçen gün yenisi ekleniyor. Bilgiler sistemde depolanıyor. Bu uygulamalar mükellefler açısından bazen kolaylık bazen de yük olarak karşımıza çıkıyor. Ama diğer taraftan kayıt dışılıkla mücadele konusunda önemli katkılarının olduğu açık.

Bakanlık geçtiğimiz aylarda, mükellefin işlemleri hakkında elektronik ortamda bilgiler ileten ve hatta satış bilgilerine direkt olarak erişebilme imkanı da sağlayan yeni bir sisteme ilişkin düzenleme yaptı. Ödeme kaydedici cihaz (ÖKC) kullanan mükelleflere, “yeni nesil ödeme kaydedici cihaz” kullanma zorunluluğu getirildi. Tabii ki bu zorunluluk hemen yarın değil, belli bir geçiş süreci sonunda söz konusu olacak.

Bu haftaki yazımızda öncelikle genel olarak ödeme kaydedici cihazlar ile bunların kullanımına ilişkin zorunluluğa değindikten sonra, yeni nesil ödeme kaydedici cihazların taşıması gereken özellikler ile geçiş dönemine ilişkin düzenlemeler üzerinde duracağız.

Ödeme kaydedici cihaz nedir

Ödeme kaydedici cihazlar, Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen şartları taşıyan;

►  Elektronik yazar kasa,

►  Yazıcı tertibatı bulunan elektronik terazi,

► Elektronik terminal,

gibi cihazlardır.

Ödeme kaydedici cihaz modellerinin belirlenen şartlara uygunluğu, Maliye Bakanlığınca onaylanır. Bunun için ödeme kaydedici cihazların üretimi ya da ithalatını yapan kuruluşların, bir dilekçe ile Maliye Bakanlığına başvurarak cihazlarının onaylanmasını talep etmeleri gerekiyor. Cihazın onaylanması durumunda onay üç yıl için geçerli oluyor. Gerekli görülürse onay süresinin uzatılması da mümkün.

ÖKC kullanmak zorunda olanlar

Satışı yapılan malları, aynen ve işlendikten sonra satışını yapanlar dışındaki kimselere satan birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, ödeme kaydedici cihaz kullanmak zorundalar. Bunun yerine, daha kolay anlaşılabilmesi için, nihai tüketicilere (perakende olarak) satış yapan tüccarların ÖKC kullanmak zorunda olduklarını söyleyebiliriz. Aynı şekilde nihai tüketicilere hizmet veren birinci ve ikinci sınıf tüccarlar da ÖKC kullanmak zorundalar.

Bir satışın perakende satış sayılabilmesi için, malın aynen veya işlendikten sonra tekrar satışa arz edilmemesi, tüketilmesi veya sarf malzemesi olarak kullanılması ve satın alan kişilerin normal ihtiyacından fazla olmaması gerekir.

Bu tüccarlar ödeme kaydedici cihaz fişlerini fatura vermek mecburiyetinde olmadıkları satışların ve yaptıkları işlerin belgelendirilmesinde kullanıyorlar. Fatura sınırı 2012 yılında 770 TL olarak uygulanıyor. Yani ödeme kaydedici cihaz kullanan esnaf nihai tüketicilere yaptığı 770 liradan daha düşük satışları için ÖKC fişi, bu tutarı aşan satışları için ise fatura vermek zorunda.

ÖKC fişinde hangi bilgiler olmalı

ÖKC kullanılmak suretiyle verilen satış fişlerinde aşağıdaki bilgilerin yer alması gerekiyor:

1. Satış fişini veren kişi veya kuruluşun, ad soyadı veya ünvanı, adresi, bağlı bulunduğu vergi dairesi ve hesap numarası,

2. Satılan malların cinsi, (gıda, giyim vb. şekilde mal grupları itibariyle veya bunları ifade eden harfli kısaltmalarla gösterilebilir.) bedelleri, vergili olup olmadıkları ve bunlara ilişkin toplamları,

3. Müteselsil fiş numarası,

4. İşlem tarihi,

5. Cihazın onaylandığını gösterir mali sembol ve cihaz sicil numarası.

Yeni nesil ödeme kaydedici cihazlar

“Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihazlar” adıyla tanımlanan cihazların üretilebilmesi veya ithal edilebilmesi için öncelikle Maliye Bakanlığından onay alınmış olması gerekiyor. Üretici veya ithalatçı firmalar tarafından onay için Maliye Bakanlığına teslim edilecek olan yeni nesil ödeme kaydedici cihazların, teknik ve fonksiyonel bakımlardan “Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihazlar Teknik Kılavuzu”nda belirtilen özellikleri taşıması gerekiyor. Bu kılavuza Gelir İdaresi Başkanlığı’nın www.gib.gov.tr adresli web sitesinden ulaşılabilir.

Maliye Bakanlığınca, cihazların onaylanması aşamasında kılavuzda belirtilen özelliklerin varlığı aranıyor ve bu şartları sağlamayan cihazlara onay belgesi verilmiyor.

EFT-POS özelliği olan ve Maliye Bakanlığınca onaylanmış bulunan ödeme kaydedici cihazlardan, Ödeme Kartları Endüstrisi PIN İşlem Güvenliği Standartlarına göre (2) ve üstü seviye uygunluk belgesi alınmış olanlar, bu belgelerin ibraz edilmesi şartıyla Maliye Bakanlığınca onaylanmış yeni nesil ödeme kaydedici cihaz olarak kabul edilir.

Yeni nesil ödeme kaydedici cihazların, öngörülen amaca uygun olarak kullanılmasının sağlanması bakımından, ödeme kaydedici cihaz firmaları, satış ve bakım, onarım servisleri aracılığıyla gerekli tedbirleri almak zorundalar.

Bakanlık bu cihazlara erişebilecek

Maliye Bakanlığı tarafından son yıllarda mükelleflerden birçok bilginin elektronik olarak istendiğini görüyoruz. Bu uygulama öncelikle beyannamelerle başladı ve devamında bir çok bildirimin de elektronik olarak verilmesi gündeme geldi. Örneğin belli bir tutarı aşan alış ve satışların bildirildiği Ba ve Bs formları ya da geçtiğimiz yıl uygulanmaya başlanan kesin mizan bildirimleri bu kapsamda.

Maliye Bakanlığından gerekli izinleri alan bazı mükellefler faturalarını da elektronik olarak düzenleyip müşterilerine gönderebiliyorlar. Bu mükellefler faturalarını aynı zamanda elektronik olarak saklayıp, istendiği durumda ilgili makamlara yine elektronik olarak ibraz edebiliyorlar.

Elektronik fatura uygulama konusunda izin almış olan mükellefler, yine izin almak şartıyla defterlerini de elektronik olarak tutup, saklayıp, gerektiğinde ilgili birimlere ibraz edebilecekler. Elektronik uygulamalara bu yılın başında bir yenisi daha eklendi. “Mükellef Bilgileri Bildirimi”.

Bütün bu bildirimlerle Bakanlık tarafından mükellefler hakkında birçok bilgi alınıyor ve bunlar elektronik olarak depolanıyor. Çok sınırlı olmakla birlikte, alınan bu bilgilerin kullanıldığını da görebiliyoruz.

Belli bir süre sonra kullanılması zorunlu hale gelecek olan yeni nesil ödeme kaydedici cihazların da, anlık ya da dönemsel olarak, elektronik yolla Gelir İdaresi Başkanlığı Bilgi İşlem Merkezine veri gönderebilecek özelliklere sahip olması gerekiyor. Bu cihazlar aynı zamanda Gelir İdaresi Başkanlığınca erişilebilecek özellikleri de taşımalı. Bu özelliklerine bakıldığında, yeni nesil ödeme kaydedici cihazlar ile Maliye Bakanlığı bu cihazları kullanan mükelleflerin bütün satış bilgilerine ulaşabileceği görülüyor.

Mali hafıza

Yeni nesil ödeme kaydedici cihazlarda mali hafızanın, cihaz şasisine, şasi tahrip edilmedikçe çıkartılamayacak tarzda korumalı olarak sabitlenmiş olması gerekiyor. Hiçbir şekilde değiştirme veya çıkarılma gibi bir işleme tabi tutulmayacaktır. Mali hafızaların arızalanması halinde, yeni mali hafıza aynı şekilde korumalı olarak cihaza sabitlenecektir.

Kullanılmış cihazların el değiştirmesinde de mali hafıza değişimi olmayacak, ödeme kaydedici cihaz servisi nezdinde gerçekleştirilecek devir sırasında satıcıya ait mali hafıza raporunun ilgili vergi dairesine gönderilmesi suretiyle işlem tamamlanacaktır. Alıcı mükellef satıcının bıraktığı yerden mali hafıza kaydına devam edecektir.

Eski ödeme kaydedici cihazlar hurdaya…

Mükellefler tarafından yeni nesil ödeme kaydedici cihazların kullanılması gerekiyor. Ancak bu hemen olmayacak. Yapılan düzenleme ile yeni nesil ödeme kaydedici cihazların kullanılmasına ilişkin kademeli bir geçiş öngörülüyor.

Örneğin mükellefler ellerindeki, önceki mevzuat hükümlerine tâbi ödeme kaydedici cihazlarını mali hafızaları doluncaya kadar kullanabilecekler. Ancak 31 Aralık 2015 tarihine gelindiğinde mali hafıza dolmamış olsa bile yeni nesil ödeme kaydedici cihaza geçmek zorunda kalacaklar.

Diğer taraftan 1 Ocak 2014 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, malî hafızaları dolan ödeme kaydedici cihazlara, yeni malî hafıza takılmayacak. Bu cihazların hurdaya ayrılması gerekiyor. Cihazı hurdaya ayrılan mükellefler, yeni nesil ödeme kaydedici cihazları almak suretiyle kanuni yükümlülüklerini yerine getirebilecekler.

ÖKC satan firmalar açısından geçiş süreci

Üretici veya ithalatçı firmalar, daha önceden geliştirdikleri ödeme kaydedici cihaz modellerini 2013 yılı sonuna kadar Maliye Bakanlığına onaylatabilecekler. Ayrıca önceki mevzuata istinaden onaylanan ödeme kaydedici cihazlar 2015 yılı sonuna kadar satılabilecek.

Seyyar pos cihazı kullananlar

Faaliyetlerinde seyyar EFT-POS cihazı kullanan mükellefler ile yol kenarı otopark hizmeti veren mükellefler, 1 Temmuz 2013 tarihinden itibaren bu cihazlar yerine EFT-POS özelliği olan yeni nesil ödeme kaydedici cihaz kullanmak zorundalar.