Dijital hizmetler vergisinde dünyada son tablo

Elif Karaca | 02/12/2019 | (Tüm Yazılar)

Dünyada son dönemde çok sayıda ülkenin gündeminde olan dijital hizmetler vergisi ülkemizde de yüzde 7,5 oranıyla geçtiğimiz günlerde TBMM Genel Kurulu’ndan geçti, ancak yazımız yayına hazırlandığı sırada henüz Resmi Gazete’de yayımlanmadı.7193 sayılı yasa içerisinde yer alan bu düzenleme, yayımlandığı tarihi takip eden üçüncü ayın başında uygulanmaya başlayacak.

ABD’nin yaptırım tehdidine rağmen Fransa’da yüzde 3 oranındaki vergi temmuzdan bu yana uygulanıyor. İngiltere, İtalya, İspanya ve Kanada gibi önde gelen ekonomilerden Uganda’ya kadar çok sayıda ülke bu doğrultuda çalışma yürütüyor.

Trendi tetikleyen neydi?

Esasında karlarını vergilerin düşük olduğu ülkelere aktararak vergiden kaçınmakla suçlanan çok uluslu şirketlerin adil bir biçimde vergilendirilmesi yönündeki girişimler yeni değil. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), BEPS projesiyle 2012’den beri bu konuda çalışma yürütüyor, ancak söz konusu şirketlerin gelirlerinde görülen artış ve bunların çok büyük bölümünü reklam gelirlerinin oluşturması, dijital vergi getirme eğilimini tetikleyen unsur olarak hükümetleri harekete geçirdi. Avrupa Komisyonu 2018 yılı verilerine göre, küresel teknoloji devlerinin ödedikleri vergi oranı ortalama yüzde 9,5 iken geleneksel şirketler ortalama yüzde 23,2 vergi ödüyor. Oysa Silicon Six olarak da adlandırılan bu şirketlerin kombine piyasa değeri 4,5 trilyon dolar dolayında ve Londra Borsası’nda işlem gören 1000 şirketten daha yüksek bir değere sahipler.

Dijital ortamda elde edilen reklam gelirlerine bağlı vergi kayıplarının önüne geçmek isteyen hükümetlerin, bu konuda kısa ve orta vadede kolay kolay sağlanamayacağı düşünülen uluslararası konsensüsü beklemek yerine kendi bireysel çözümleriyle ilerlediklerini görüyoruz.

Neden hasılat üzerinden

Genel merkezi ABD’nin California eyaletinde bulunan bir sosyal medya devinin en fazla kullanıcısının bulunduğu (270 milyon) ülke Hindistan iken, bu kadar kullanıcının data ve aktivitelerinin doğuracağı vergi geliri kime ait olmalı? ABD’nin mi, Hindistan’ın mı yoksa vergi oranlarının çok düşük olduğu üçüncü bir ülkenin mi? Uluslararası vergi gündeminde uzun süredir en çok tartışılan konulardan biri bu.

Ticari faaliyette safi kazancın vergilendirilmesi, kazancın gerçekte tahakkuk ettiği yerde daimi temsilci veya fiziki bir işyerine atfedilerek beyan gerektirdiğinden, bunun bütün küresel şirketler için yapılabilmesi zor, ancak dijital sektör söz konusu olduğunda daha da zor. Bu nedenle dijital hizmetler vergisi uygulamalarında daha kolay olan hasılat üzerinden vergileme modeli tercih ediliyor. Bir diğer neden de, satış tarafında tüm dünyada çok yüksek tutarlara ulaşabilmelerine rağmen, kimi zaman söz konusu şirketlerin açıkladığı kazanç rakamları, gerçekleştirdikleri satışları tam olarak yansıtmayabiliyor. Siyasetçiler özellikle bunun üzerinde duruyor ve daha adil bir hesaplama için safi kazanç yerine hasılatın dikkate alınması gerektiğini savunuyorlar.

Uygulamaların ortak noktası

Dijital hizmetlerin vergilendirilmesine dair uluslararası boyutta kapsayıcı bir çözüme henüz ulaşılamadığından, bir süredir çok sayıda ülke OECD’nin nihai çözümü ortaya çıkana kadar kendi bireysel çözümlerini uygulamaya başladı ve görülüyor ki çoğu ülkenin ortaya koyduğu model, Fransa’da yürürlüğe giren düzenlemeyi esas alıyor. Yani online reklam satışları, elektronik data ve kullanıcılar ile ürün ve hizmetleri buluşturan platformların verdiği aracılık hizmetlerinin vergilendirilmesi, pek çok ülke uygulamasının ortak noktası.

Önde gelen ekonomiler arasında dijital hizmetler vergisini ilk olarak hayata geçiren Fransa olmuştu. Yüzde 3 olarak açıklanan ve küresel geliri 750 milyon euronun üzerinde, Fransa’daki cirosu ise 25 milyon euronun üzerinde olan şirketlerden alınan dijital hizmetler vergisi temmuzdan bu yana uygulanıyor. Fransa ayrıca, dijital vergiye misilleme olarak ABD’nin yaptırım uygulayacağını açıklaması karşısında, söz konusu vergiyi OECD’nin nihai çözümü açıklanana kadar geçici olarak uygulayacağını belirtiyor.

İngiltere’de yüzde 2 seviyesinde uygulanacağı açıklanan verginin Nisan 2020’de yürürlüğe girmesi bekleniyor. Avusturya parlamentosu tarafından ekimde kabul edilen yüzde 5’lik oran 1 Ocak 2020 itibarıyla yürürlükte olacak. Çek Cumhuriyeti’nde hükümet dijital hizmetlerin yüzde 7 oranında vergilendirilmesini öngören tasarıyı kasımda onayladı ancak yasalaşması için parlamentonun onayı bekleniyor. İtalya’da 2020 bütçe taslağı içinde yer alan dijital hizmetler vergisinin yüzde 3 olarak uygulanması bekleniyor. Belçika, İspanya, Meksika da dijital hizmetler vergisinin tasarı safhasında olduğu ülkeler arasında. Dijital hizmetler vergisini uygulayan ve uygulamaya hazırlanan ülkelerin tamamına ilişkin detaylar tablomuzda da yer alıyor.

ABD’nin tavrı

Büyük bölümü Avrupa’da olmak üzere ülkelerin art arda dijital hizmetler vergisi açıklamalarına karşı ABD’nin sert tavrı dikkat çekici. Hatta ABD’nin ek gümrük vergileriyle başlayan ticaret savaşlarında, dijital vergilerle yeni bir safhaya bile girilebileceği söyleniyor. Fransa’daki vergi uygulamasına misilleme olarak bu ülkeden ithal edilen çok sayıda ürüne gümrük vergisi getirmeyi planlayan ABD, dijital hizmetler vergisi uygulamaya hazırlanan diğer ülkelere de benzer soruşturmalar açabilir.

Başta Fransa’nın bundan sonraki adımları olmak üzere, dijital vergilendirmeyi hali hazırda uygulayan ve uygulamaya hazırlanan ülkelerin bu konudaki politikalarının seyrini izleyip göreceğiz. Ancak OECD’ye göre bu ülkelerin bireysel girişimleri sürece zarar veriyor ve kapsayıcı bir uluslararası çözüm bulunabilmesi için tek taraflı uygulamaların terk edilmesi gerekiyor.

Ülke

Oran %

Dijital hizmet vergisinde durum

Macaristan

7,5

Uygulanıyor

Türkiye

7,5

TBMM Genel Kurulu’ndan geçerek yasalaşan dijital hizmetler vergisi için belirlenen bu oranı, Cumhurbaşkanının yüzde 1’e kadar indirip iki katına kadar artırma yetkisi bulunuyor.

Çek Cumhuriyeti

7

Tasarı halinde

Hindistan

6

Belirli bir tutarın üzerindeki reklam gelirleri üzerinde dengeleme vergisi adı altında uygulanıyor.

Avusturya

5

1 Ocak 2020’de yürürlüğe girecek.

Pakistan

5

Temmuz 2018’den beri uygulanıyor.

Belçika

3

Tasarı halinde

Fransa

3

Geriye dönük 1 Ocak 2019’dan geçerli olmak üzere Temmuz’da yürürlüğe girdi.

İspanya

3

Tasarı halinde. Teklif Meclis’te geri çevrildi. Görüşmelerin yeniden başlaması bekleniyor.

İtalya

3

Tasarı halinde.  2020 bütçe taslağı içinde yer alan dijital hizmetler vergisinin Ocak’ta yürürlüğe girmesi bekleniyor.

Kanada

3

Nisan 2020’de yürürlüğe girmesi bekleniyor.

İngiltere

2

Tasarı halinde. Nisan 2020’de yürürlüğe girmesi bekleniyor.

İrlanda, Danimarka, Finlandiya ve İsveç

-

Bu ülkeler yaptıkları açıklamalarla dijital vergi alanında büyük ölçüde OECD’nin hazırladığı ve uluslararası konsensüse dayalı bir çözümü bekleyeceklerini belirttiler.   

İsrail

3-5

Fransa modelini esas alan yüzde 3-5   aralığında bir vergi üzerinde çalışıyor.

Mısır

-

Tasarı halinde.

Norveç

-

Hükümetin planı parlamentoda reddedildi ve OECD’nin ortaya koyacağı planın beklenmesi uygun görüldü.

Polonya

Maliye Mayıs’ta dijital vergi getirileceğini açıkladıktan sonra Eylül’de söz konusu çalışmaların askıya alındığı açıklandı. AB düzeyinde bir çözüm beklenecek.

Rusya

-

Ekim’de bir açıklama yapılarak dijital hizmetlerin vergilendirilmesinde izlenebilecek yolların değerlendirildiği belirtildi

Slovenya

Maliye Bakanlığı Meclis’e bu konuda bir yasa tasarısı sunulacağını açıkladı, henüz gelişme yok.


Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.