Vergisini zamanında ödeyene yüzde 5 indirim…

M. Fatih Köprü | 03/01/2018 | (Tüm Yazılar)

Vergisini zamanında ödeyen ve hiç vergi borcu olmayan yani vergiye uyumlu mükellefleri bir miktar da olsa mükâfatlandırmak amacıyla hazırlanan vergi indirimine ilişkin düzenleme nihayet hayata geçiyor. Geçtiğimiz Mart ayında çıkan bir yasa (6824 sayılı) uyarınca kapsama giren mükellefler hesaplanan gelir ve kurumlar vergileri üzerinden yüzde 5’lik bir indirim hakkı kazanıyorlar.

2018 yılının ilk haftasında biz de “vergiye uyumlu mükelleflere vergi indirimi” uygulamasına değinmek istedik.

Kapsama girenler

Kurumlar vergisi mükellefleri indirim uygulamasının kapsamına giriyor. Ancak finans ve bankacılık sektöründe faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları indirim imkanından yararlanamıyorlar.

İndirim uygulaması gelir vergisi mükelleflerinden ise sadece ticari, zirai veya mesleki faaliyette bulunanlar için geçerli. Yani esnaflar, beyanname veren büyük çiftçiler ve serbest çalışan doktor, avukat, mimar, mali müşavir gibi serbest meslek erbabı bu indirim uygulamasının kapsamına giriyor.

Ne zaman başlıyor?

Yasa genel olarak 8 Mart 2017’de yürürlüğe girdi. Ama indirim uygulaması 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri için geçerli. Bir başka anlatımla, vergi indiriminden ilk olarak 2018 yılının Mart ve Nisan aylarında verilmesi gereken 2017 yılına ilişkin gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri için yararlanılabilecek.

Özel hesap dönemine sahip kurumlar da 1 Ocak 2018 tarihinden itibaren verecekleri kurumlar vergisi beyannamesinde bu indirim imkânından yararlanabilecekler.

İndirim oranı ve hesaplama

İndirim oranı yüzde 5 olarak belirlenmiş durumda. Buna göre yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin % 5’i, ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden düşülerek kalan tutar ödenmek suretiyle indirim imkânından yararlanılmış olacak. Ancak hesaplanan indirim tutarı her hâlükârda 1 milyon liradan fazla olamıyor. Tutar sabit değil, önümüzdeki yıllarda yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınacak.

Örneğin 2017 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde 60 bin lira matrah beyan eden ve 11 bin lira geçici vergi ödemesi bulunan bir kurumun, indirim şartlarını sağladığı varsayımına göre, 2018 Nisan ayında vereceği kurumlar vergisi beyannamesinde yararlanacağı indirim ve ödeyeceği kurumlar vergisi tutarları aşağıdaki gibi hesaplanacak.

2017 yılına ilişkin kurumlar vergisi matrahı

60.000

Hesaplanan kurumlar vergisi (% 20)

12.000

Ödenen geçici vergiler (-)

11.000

Ödenmesi gereken kurumlar vergisi (12.000-11.000)

1.000

Mahsup edilecek vergi indirimi (12.000 * % 5)

600

Ödenecek kurumlar vergisi (1.000-600)

400


Ticari, zirai veya mesleki kazancın diğer gelir unsurlarıyla birlikte beyan edilmesi durumunda, gelir vergisi mükelleflerinin yararlanacağı vergi indirimi tutarı, bu faaliyetler nedeniyle beyan edilen kazançların toplam gelir vergisi matrahı içerisindeki oranı dikkate alınmak suretiyle hesaplanan gelir vergisi esas alınarak tespit ediliyor.

Zamanında beyan ve ödeme

Söz konusu indirimden yararlanabilmenin bazı şartları var. İlk şart, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son 2 yıla ait vergi dairesine verilmesi gereken vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş olması. Yani ilk olarak 2018 yılının Mart ve Nisan aylarında verilecek olan 2017 yılına ilişkin gelir ve kurumlar vergisi beyannamesinde bu indirim imkanından yararlanacak olan mükelleflerin, 2017, 2016 ve 2015 yıllarına ilişkin vergi beyannamelerini kanuni süresinde vermiş olması gerekiyor.

Vergi beyannameleri dendiği için sadece gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinin değil bütün beyannamelerin (KDV, ÖTV, muhtasar gibi) yasal süresinde verilmiş olma şartı bulunuyor.

Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak sonradan düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla beyanname verilmiş olması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmıyor.

Bununla bağlantılı ikinci şart da, yukarıda belirtilen 3 döneme ilişkin vergi beyannameleri üzerinden tahakkuk eden vergilerin kanuni süresinde ödenmiş olması. Ancak her bir beyanname itibarıyla 10 liraya kadar yapılan eksik ödemeler bu şartın ihlali sayılmıyor.

Rapor olmamalı

Bir diğer şart da yine aynı yıllar (indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son 2 yıl) içerisinde haklarında beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması.

Ancak yapılan tarhiyatın, indirimin hesaplanacağı gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken süreden önce kesinleşmiş yargı kararlarıyla veya uzlaşma ya da düzeltme hükümlerine göre tamamen ortadan kaldırılmış olması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmıyor.

İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son 2 yılla ilgili olarak sonradan da vergi incelemesi yapılabilir. Bu inceleme sonucunda söz konusu yıllardan biri için ikmalen, resen veya idarece tarhiyat yapılıp bu tarhiyat kesinleşirse, indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergilerin geri ödenmesi gerekiyor. Ancak bu durumda vergi ziyaı cezası kesilmiyor.

Vergi borcu olmayacak

Bir de indirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla vergi aslı (vergi cezaları dâhil) bin liranın üzerinde vadesi geçmiş borcun bulunmaması şartı aranıyor.

Söz konusu bin liralık borcun hesabında Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken vergi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergi asılları ile vergi cezalarının (vergi ziyaı cezası, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları) toplamı dikkate alınırken, borcun hangi döneme ait olduğunun önemi bulunmuyor.

Kaçakçılık fiilleri

Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde kaçakçılık fiilleri ve cezaları yer alıyor. Naylon fatura düzenlemek, kullanmak, defter belgeleri tahrif etmek, muhasebe veya hesap hilesi yapmak gibi fiiller kaçakçılık suçu kabul ediliyor.

İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki 4 takvim yılında 359. maddede sayılan bu ve buna benzer fiilleri işlediği tespit edilenler de vergi indirimi imkanından yararlanamıyorlar. Buna göre örneğin 2018 yılında ilk defa 2017 yılına ilişkin gelir ve kurumlar vergisi beyannamesine ilişkin olarak bu indirim imkanından yararlanmak isteyen mükellef için 2013 ilâ 2017 yıllarında kaçakçılık fiillerini işlediğine dair tespit olmaması gerekiyor.

Sadece mahsuben iade

İndirim uygulamasına ilişkin yukarıda bir örnek vermiştik. Bunda da görüleceği üzere hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden öncelikle yıl içinde kesinti yoluyla ödenen vergiler ve geçici vergiler, ardından da hesaplanan indirim tutarı düşülüyor. İndirim tutarı hesaplanan gelir ve kurumlar vergisinin yüzde 5’i olarak hesaplandığı için bu tutar bazı hallerde ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden daha fazla olabiliyor.

Bu şekilde mahsup edilemeyen indirim tutarı için nakden iade talebinde bulunulamıyor. Sadece diğer vergilerinden (geçici vergi, KDV, muhtasar gibi) mahsubuna izin veriliyor. Ancak bunun da bir süresi var. En geç indirimin hesaplandığı gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi (ilk uygulamada 25 Mart ve 25 Nisan 2018) izleyen bir tam yıl içinde bu mahsubun yapılması gerekiyor. Mahsup bu süre içinde yapılamazsa kalan tutarın iade hakkı kaybedilmiş oluyor.

Kapsama giren mükelleflerin yukarıda sayılan şartların hepsini bir arada sağlaması gerekiyor. Bir defa bile olsa vergi beyannamesini zamanında vermemiş olan ya da ödemeyi bir gün bile olsa geciktirmiş olanlar bu hakkı kaybediliyorlar. Bunun yanında daha da önemlisi, indirimden yararlanılan yıla ilişkin olarak sonradan yapılan vergi incelemesinde tarhiyat yapılması halinde, tarhiyatın kesinleşmesi şartıyla, yararlanılan indirim tutarının geri alınması. Yani bu indirimden yararlanmak isteyen mükelleflerin sadece bugünü ve geçmişi değil aynı zamanda geleceği de görebilmesi gerekiyor. Bütün bunlar düşünüldüğünde şartların tamamı sağlansa da indirim hakkından yararlanmak gerçekten cesaret istiyor…

 

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.