Yeni yılda vergiler yüzde 15 artacak…

M. Fatih Köprü | 01/11/2017 | (Tüm Yazılar)

2018-2020 dönemindeki makroekonomik öngörüleri içeren Orta Vadeli Program (OVP) 27 Eylül’de Resmi Gazete’de yayımlanmıştı. Ardından bu programdaki öngörüler kapsamında hazırlanan 16 Ekim tarihli “2018 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Tasarısı” Meclis Başkanlığına sunuldu.

Plan ve Bütçe Komisyonundaki görüşmelerin ardından Genel Kurul’a sevk edilecek olan Bütçe Tasarısının mali yılbaşından (1 Ocak) önce Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmesi gerekiyor.

Yazımızda, orta vadeli programda yer alan bazı makroekonomik büyüklükler ile 2018 yılı bütçesindeki vergi gelirleri ve artış oranı üzerinde duracağız.

Büyüme, işsizlik ve enflasyon

Orta vadeli programda, Türkiye ekonomisinin 2017 yılında yüzde 5,5 oranında büyümesinin beklendiği belirtiliyor. İşsizlik oranının 2016 yılında yüzde 10,9 olduğu, 2017 yılında ise bu oranın yüzde 10,8 olarak gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Söz konusu oranın yıllar itibarıyla azalarak 2020 yılında yüzde 9,6 seviyelerine gerileyeceği öngörülüyor.

2017 yılı tüketici enflasyonunun (TÜFE) ise yüzde 9,5 olarak gerçekleşeceği öngörülüyor. Programda ayrıca tüketici enflasyonunun 2018 yılında yüzde 7’ye gerileyeceği ve dönem sonunda (2020) yüzde 5 olarak gerçekleşeceği tahmini yer alıyor.

Bu açıklamalar kapsamında orta vadeli programda yer alan Türkiye’nin temel ekonomik büyüklüklerinden bazıları aşağıdaki tabloda özetleniyor:

 

2017 Yılsonu Gerç. Tahmini

2018

Program

2019

Program

2020

Program

GSYH (Milyar TL, Cari Fiy.)

3.035

3.446

3.872

4.321

Büyüme Oranı (%)

5,5

5,5

5,5

5,5

TÜFE Yılsonu (%)

9,5

7,0

6,0

5,0

İşsizlik Oranı (%)

10,8

10,5

9,9

9,6

İhracat (FOB-Milyar Dolar)

156,5

169,0

182,0

195,0

İthalat (CIF-Milyar Dolar)

222,0

237,0

253,0

272,0

 

Bütçe büyüklükleri

Merkezi yönetim bütçesinin 2017 yılı gerçekleşme tahminleri ile orta vadeli program döneminde öngörülen bütçe büyüklükleri aşağıdaki tabloda yer alıyor (Milyar TL):

 

2017 Yılsonu Gerç. Tahmini

2018

Program

2019

Program

2020

Program

Harcamalar

673,7

762,8

838,5

912,9

- Faiz hariç harcamalar

616,2

691,1

753,5

816,9

- Faiz giderleri

57,5

71,7

85,0

96,0

Gelirler

612,0

696,8

765,3

842,3

- Vergi Gelirleri*

520,5

599,4

663,9

730,5

- Diğer Gelirler

91,6

97,4

101,4

111,8

Bütçe Dengesi

-61,7

-65,9

-73,2

-70,5

Faiz Dışı Denge

-4,2

5,8

11,8

25,5

 

* Red ve iadeler düşüldükten sonra kalan net vergi gelirleridir. 2018 bütçesinde vergi gelirleri 667,3 milyar lira ve iadeler 67,9 milyar lira olarak yer almaktadır.

Tablodan, 2017 yılsonu gerçekleşme tahminlerine göre 2018 yılı bütçe giderlerinin yüzde 13,2, bütçe gelirlerinin ise yüzde 13,9 oranında artacağı görülüyor.

Vergi gelirleri

Vergi türleri itibarıyla 2018 bütçe büyüklükleri ve bunların 2017 yılsonu gerçekleşme tahminleriyle (8 aylık gerçekleşmelere göre) karşılaştırılması aşağıdaki tabloda dikkatinize sunuluyor (Milyar TL):

 

2017 Bütçe

2017 Gerç. Tahmini

2018 Bütçe

Artış (%)

Gelir vergisi

111,90

112,24

127,27

13,4

Kurumlar vergisi

50,08

57,02

70,71

24,0

Dâhilde alınan KDV

101,87

104,69

122,43

16,9

İthalde alınan KDV

83,73

93,26

107,78

15,6

Özel tüketim vergisi

137,34

136,12

147,55

8,4

Harçlar

20,26

19,39

23,69

22,2

Damga vergisi

15,42

15,45

18,05

16,8

BSMV

13,04

13,10

15,28

16,7

Motorlu taşıtlar vergisi

11,36

11,08

13,60

22,7

Veraset ve intikal vergisi

0,68

0,78

1,16

49,3

Şans oyunları vergisi

1,03

0,95

1,03

8,3

Özel iletişim vergisi

4,81

4,06

4,03

-0,6

Gümrük vergileri

12,78

11,97

14,21

18,7

Diğer vergiler

0,46

0,45

0,52

15,1

Toplam

564,75

580,55

667,32

14,9


Tablodaki vergi gelirleri red ve iadeler dahil rakamlardır. Red ve iadeler düşüldükten sonra vergi gelirleri toplamı; 2017 bütçesinde 511,1 milyar lira, 2017 gerçekleşme tahmininde 520,5 milyar lira ve 2018 bütçesinde 599,4 milyar lira oluyor.

Yeniden değerleme oranı

Gelelim yeniden değerleme oranı tahminimize. Bu yazıyı hazırladığımız tarihte ekim ayı enflasyonu açıklanmamış olduğundan, kesin olarak 2017 yeniden değerleme oranını söyleyemiyoruz. Ama bir tahminde bulunabiliriz.

Geçen yıl ekim ayında yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) yüzde 0,84 oranında artmıştı. Bu sene Ekim ayında sıfır ile bu oran arasında olacağını varsayarsak, ekimden ekime on iki aylık ortalamalara göre enflasyon oranı yüzde 14,3 ile 14,4 arasında olacak diyebiliriz. Bu oran aynı zamanda 2017 yılı yeniden değerleme oranı oluyor.

Maktu vergilerde artış

Motorlu taşıt vergilerinin tamamı ile bazı işlemlere ilişkin; harçlar, damga vergileri ve özel tüketim vergileri maktu (tutarsal) olarak belirleniyor. Maktu vergiler normalde her yıl yeniden değerleme oranında artıyor. Yukarıdaki tahminimize göre 2017 yılında maktu vergilerin genel olarak yüzde 14’ün üzerinde artacağını söyleyebiliriz.

Torba tasarı ve MTV

Motorlu taşıt vergisindeki artış, Komisyonda görüşmeleri tamamlanan torba tasarının en çok tartışılan bölümü oldu. Buna göre 2017 yılı ve daha öncesinde alınmış olan 1.300 cc’nin altındaki otomobiller için 2018 yılında yüzde 15, diğerleri için ise yüzde 25 oranında fazla MTV ödenecek.

Eğer Bakanlar Kurulu yetkisini kullanmazsa binek otomobiller dışındaki taşıtların (motosiklet, otobüs, kamyon gibi) vergisi ise yeniden değerleme oranında (yüzde 14’ün üzerinde) artacak. Bütçede de MTV artış oranı bu beklentilere uygun olarak yüzde 22 olarak yer alıyor.

Cep telefonu vergisi

Şu an uygulamada, cep telefonları ile yapılan telefon görüşmelerinde yüzde 25, televizyon ve radyo yayınlarının izlenmesinde yüzde 15 ve internet kullanımlarında yüzde 5 özel iletişim vergisi (ÖİV) alınıyor. Yasa tasarısı ile bu oran farklılığına son verilerek 1 Ocak’tan itibaren bütün kullanımlar için ÖİV oranı yüzde 7,5 olacak. Böylelikle bazı hizmetlerin vergisi düşerken, mobil internet kullanımının vergisi artmış olacak.

2018 bütçesinde ise ÖİV tutarlarında az da olsa bir düşüş öngörülüyor. Bu da temel olarak cep telefon görüşmelerindeki oran indiriminden kaynaklanıyor. Ancak mobil internet kullanımının her geçen gün arttığı düşünülürse, önümüzdeki yıllarda bir oran artışı olmasa da bu verginin tahsilatında artış beklenebileceğini söyleyebiliriz.

Şans oyunlarına dikkat

Bütçede en büyük artış oranı, yüzde 49,3’le, veraset ve intikal vergisinde öngörülüyor. Bunun, şans oyunları ile gerçek ve tüzel kişilerce düzenlenen yarışma ve çekilişlerde kazanılan ikramiyeler üzerinden yüzde 10 oranında alınan verginin tasarı ile yüzde 20’ye çıkarılmasıyla sağlanacağı görülüyor. Yeni oran yasanın yayımlandığı ayı izleyen aybaşında yürürlüğe girecek.

Kurumlar vergisi de artıyor

Bütçede kurumlar vergisinde yüzde 24 oranında bir artış öngörülüyor. Yasa tasarısı komisyona geldiğinde sadece banka, finans kurumları ve sigorta şirketlerinin kurumlar vergisi oranını yüzde 20’den yüzde 22’ye çıkarılması öngörülüyordu. Komisyondaki görüşmeler sonrasında bu oran artışı tüm kurumlar vergisi mükelleflerini kapsayacak şekilde genişletildi. Bütçedeki kurumlar vergisi artış beklentisinin kaynağı da bu oran artışı gibi görünüyor.

Cezalar…

Vergi cezaları, gelir vergisi tarife dilimleri, günlük yemek istisnası ve konut kira gelirlerinde uygulanan istisna gibi birçok vergisel tutar da yeni yılda, yeniden değerleme oranında artacak. Ancak Bakanlar Kurulunun farklı bir artış oranı belirleme yetkisinin olduğu unutulmalı.

 


Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.