E-fatura uygulaması başladı

M. Fatih Köprü | 20/04/2014 | (Tüm Yazılar)

Özellikle büyük firmaların düzenledikleri faturaları saklama konusunda sıkıntıları olabiliyor. Her ay binlerce fatura düzenleyen firmalar var. Bu faturaların bir nüshası kâğıt olarak müşteriye veriliyor veya gönderiliyor. En az bir nüshası da belgeyi düzenleyen firmada kalıyor ve bu belgelerin uzun süreler saklanması, istendiğinde de ibraz edilmesi gerekiyor.

Son yıllarda yapılan düzenlemeler kapsamında, yasal belgelerin elektronik olarak düzenlenmesi ve müşteriye iletilmesi mümkün hale geldi. Bu yazımızda e-fatura uygulaması hakkında genel açıklamalardan sonra, son düzenlemeler kapsamında bazı özellikli konularda hatırlatmalar yapacağız.

E-fatura nedir?

Elektronik fatura uygulaması Maliye Bakanlığı tarafından 2010 yılında yapılan düzenleme (397 numaralı VUK Tebliği) kapsamında yürütülüyor. Elektronik fatura, bu tebliğde belirlenen şartlara uygun olan ve elektronik belge biçiminde oluşturulmuş fatura olarak tanımlanıyor.

Elektronik fatura uygulamasına geçen mükelleflerin faturalarını;

- Elektronik belge olarak düzenlemesi,

- Elektronik ortamda iletmesi,

- Elektronik ortamda muhafaza ve ibraz etmesi,

mümkün bulunuyor. E-fatura, kâğıt fatura ile aynı bilgileri içeriyor ve aynı hukuki niteliklere sahip.

Kimler yararlanabilir?

Öncelikle kapsama sadece anonim ve limited şirketler giriyordu. Bu uygulamaya geçiş için bir zorunluluk yoktu ve geçmek isteyen şirketlere izin verileceği Tebliğ’de belirtiliyordu. Sonrasında 416 numaralı VUK Tebliği ile fatura düzenlemek zorunda olan gerçek kişi mükelleflere de e-fatura uygulamasından yararlanma imkânı sağlandı.

Bu kişi ve kurumların Gelir İdaresi Başkanlığına gerekli evraklarla başvurarak e-fatura uygulamasından yararlanabilmeleri mümkün. Başvurular posta yoluyla veya internet ortamından da yapılabiliyor.

Zorunlu olanlar

İsteğe bağlı olarak başlayan bu uygulama 2012 yılı Aralık ayında çıkan bir tebliğ (421 numaralı VUK Tebliği) ile bazı mükellefler için zorunlu hale getirildi.

Buna göre; madeni yağ lisansına sahip olan mükellefler ile kolalı gazoz, alkollü içki, tütün ve tütün mamulleri imal veya ithal edenlerin e-fatura uygulamasına geçme zorunlulukları bulunuyor. Ayrıca bunlardan mal alan mükelleflerden belli şartları sağlayanların da e-fatura kapsamına alındığını hatırlatmakta fayda var. Elektronik fatura uygulamasından yararlanan kayıtlı kullanıcıların güncel listesi www.efatura.gov.tr internet adresinde yer alıyor.

1 Nisan’da başladı

E-fatura zorunluluğu kapsamına alınan mükelleflerin, 31 Aralık 2013 tarihine kadar bu uygulamaya geçme zorunluluğu bulunuyordu. 2013 yılının son günlerinde yapılan değişiklikle bu tarih 1 Nisan 2014’e ertelendi. Buna göre elektronik fatura uygulamasına kayıtlı mükelleflerin birbirlerine sattıkları mallar ve ifa ettikleri hizmetler için düzenledikleri faturaları 1 Nisan 2014 tarihinden itibaren elektronik fatura olarak göndermeleri ve almaları zorunluluğu bulunuyor.

Kapsama giren mükelleflerin 1 Nisan 2014 tarihinden itibaren birbirlerine kağıt ortamda fatura düzenleme imkanları bulunmuyor. Bu mükelleflerce e-fatura yerine kağıt fatura düzenlenmesi durumunda, fatura vergi mevzuatı açısından hiç düzenlenmemiş olarak kabul ediliyor.

E-fatura sistemine kayıtlı kullanıcılar, e-fatura sisteminde olmayanlara genel hükümler çerçevesinde kağıt fatura düzenlemeye devam edecekler.

Portal yöntemi

Mükellefler e-fatura uygulamasına 3 yöntemle dahil olabiliyorlar. Yararlanacakları yöntemi başvuru aşamasında belirtmeleri gerekiyor. Yöntemler arasındaki geçiş ise her aşamada mümkün.

İlk olarak, portal yöntemini özetleyelim. E-fatura uygulamasına ait temel fonksiyonları bünyesinde barındıran bir web uygulaması olarak tanımlanabilir. Mali mühür ya da e-imza sahibi mükellefler portal yöntemini ücretsiz olarak kullanabiliyorlar. E-fatura portalına www.efatura.gov.tr internet adresi üzerinden ulaşılabiliyor. Gelir İdaresi Başkanlığından alınan kullanıcı adı ve şifre ile sisteme giriliyor. Faturalara ilişkin bilgiler portala tek tek elle giriliyor yani faturalar manuel olarak oluşturuluyor.

Dışarıda oluşturulan faturaların portala yüklenmesi de mümkün. Bunun için ayrı bir program gerekiyor. Nisan ayından itibaren bu yöntemle aylık en fazla 500 faturanın yüklenmesine izin veriliyor.

Buna göre iş hacmi düşük, düzenlediği ve aldığı fatura sayısı az, e-fatura uygulamasını entegrasyon yöntemi ile kullanma konusunda yeterli alt yapıya sahip olmayan kullanıcılar için bu yöntem daha uygun gözüküyor.

Entegrasyon yöntemi

Bilgi işlem sistemlerini Gelir İdaresi Başkanlığının sistemine entegre ederek, kesintisiz bağlantı sağlayabilecek yeterli bilgi işlem altyapısına sahip mükelleflerin kullanabileceği bir yöntemdir. Bu sayede mükellefler elektronik fatura uygulamasından doğrudan kendi bilgi sistemleri aracılığıyla yararlanabiliyorlar.

Entegrasyon yöntemini kullananlar sistemlerini mücbir sebepler dışında 7/24 açık tutmak zorunda. Sistemleri üzerinde yapacakları bakım, onarım, gözden geçirme vb. işlemler nedeniyle erişimin kesintiye uğraması iki günü aşamaz. Kesintiden 3 işgünü öncesinden de bunun GİB’e ayrıntılı olarak bildirilmesi gerekiyor.

Özel entegrasyon yöntemi

Bu yöntemle mükelleflere, teknik yeterliliğe sahip özel entegratörün bilgi işlem sistemi vasıtasıyla elektronik fatura alıp gönderebilme imkânı sağlanıyor. Mali mührünü / e-imzasını ürettiren mükellefler, özel entegrasyon izni almış kurumlarla sözleşme yaparak uygulamaya dahil olabiliyorlar. Özel entegratör izni almış kurumların listesine www.efatura.gov.tr adresinden ulaşılabilir.

Uygulama senaryoları

E-faturalar için “Temel fatura” ile “ticari fatura” senaryoları mevcut. Bu iki senaryo arasında sadece faturaya sistem üzerinden itiraz imkanı açısından farklılık bulunuyor.

Alınan ticari faturaya e-fatura uygulaması üzerinden “Red” veya “Kabul” mesajı gönderilmesi imkanı bulunuyor. Bu şekilde faturalar kabul ya da reddedilebiliyor. Ticari fatura senaryosu kullanımının ancak tarafların anlaşmış olmasına bağlı olduğu unutulmamalı.

Temel fatura senaryosu kapsamında düzenlenen faturalara ise mükellefler, mevzuat hükümleri çerçevesinde muhasebe kayıtlarına alıp iade faturası düzenleyerek ya da muhasebe kayıtlarına almadan harici yollarla (noter ihtarnamesi gibi) sistem dışından itiraz edebiliyorlar.

Saklama

E-fatura uygulamasına dahil olan mükellefler elektronik faturaları kendilerine ait bilgi işlem sistemlerinde saklayabiliyorlar. Bunun yanında üçüncü kişiler nezdinde de saklama yapılması mümkün. Ancak saklamanın diğer mükellefler nezdinde yapılması mükelleflerin e-faturaları muhafaza ve ibraz sorumluluğunu ortadan kaldırmıyor.

Ayrıca elektronik faturaların muhafazasının Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde ve Türkiye Cumhuriyeti Kanunlarının geçerli olduğu yerlerde yapılması zorunluluğu da bulunuyor.

Bunları biliyor musunuz?

- Faturadaki seri ve sıra numarası yerine e-faturada ID numarası kullanılıyor. Bu numara; üç haneli birim kod ile 13 haneli müteselsil numaranın birleşiminden meydana geliyor. Müteselsil numaranın ilk dört hanesi faturanın düzenlendiği yılı, kalan dokuz hane ise müteselsil numarayı ifade ediyor.

- Portal yöntemi hariç, e-fatura uygulamasında aynı anda birkaç farklı seriden fatura düzenlemek mümkündür. Ancak her serinin tarih ve sıra numarası birbirini takip edecek şekilde kullanılmalıdır.

- E-faturaların dövizli düzenlenmesi mümkün olmakla birlikte portal yönteminde yalnızca Türk Lirası cinsinden fatura düzenlenebiliyor.

- İrsaliyeli fatura kullanan mükelleflerin e-fatura uygulamasında irsaliyeyi kağıt, faturayı e-fatura olarak düzenlemeleri ve göndermeleri gerekiyor.

- E-fatura uygulamasına dahil olan mükellefin kendisine düzenleyeceği faturanın da e-fatura olması zorunludur.

- Bedelsiz fatura düzenlenmesi mümkündür. Bu durumda tutar kısmına sıfır değerinin girilmesi gerekiyor.

- E-fatura uygulamasından yararlanan mükelleflerin gerek kendi sistemlerinde, gerekse e-fatura uygulamasında meydana gelebilecek arıza ve kesinti durumlarında fatura düzenleyebilmek için yeteri kadar basılı kağıt fatura bulundurmaları zorunludur.

- E-faturada VUK’da belirtilen zorunlu unsurların yanında, Türk Ticaret Kanunu uyarınca, ticari belgelerde bulunması gereken aşağıdaki bilgilere de yer verilme zorunluluğu bulunuyor:

♦ Ticaret sicil numarası/MERSİS numarası,

 ♦ Ticaret unvanı,

♦ İşletmenin merkezi,

♦ İnternet sitesi adresi (bağımsız denetime tabi sermaye şirketi ise).

Bu zorunluluk 1 Ocak 2014 tarihinde başladı. Uyulmamasının yaptırımı ise 2 bin 240 liralık (2014 yılı için) idari para cezası.