23. Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi'ne tabi ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler nelerdir?
a. Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) Müsteşarlığı’nca yayımlanan cari yıl yatırım programında yer alan kamu yatırımlarından uluslararası ihaleye (yerli ve yabancı firmaların ayrı ayrı veya birlikte iştirakine açık olmak üzere) çıkarılanların ihalesini kazanan veya yabancı para ile finanse edilenlerin yapımını üstlenen firmaların;
-Yerli firma olması halinde, uluslararası ihalelerde tamamı üzerinden, yabancı para ile finanse edilenlerde ise yabancı paraya isabet eden oranda yapacakları hizmet ve faaliyetler ile yerli imalatçı firmaların, mükerrer olmamak kaydıyla bahse konu işte kullanılmak üzere bu işin yapımını yüklenen firmaya üreterek yapacakları mal ve malzeme ile hizmet satış ve teslimleri,
-Yabancı firma olması halinde, yabancı firmanın bu işte kullanacağı mal ve malzemeyi üreten yerli imalatçı firmaların (işi taahhüt eden firmalar dahil) yapacakları satış ve teslimleri,
-Yerli ve yabancı firmaların ortaklığı şeklinde olması halinde, yerli firmaya kendi faaliyeti oranında, yabancı firmaya ise yerli imalatçı firmaların, üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
-Proje sahibi kamu kurumları ile bu projeleri üstlenen firmalara yapılacak teknik müşavirlik, mühendislik ve benzeri hizmet satışları,
b. Savunma sanayi alanında;
- Savunma Sanayi Müsteşarlığı’nca onaylanan savunma sanayi projelerini üstlenmiş yerli imalatçı firmaların, üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
- Savunma Sanayi Müsteşarlığı’nca savunma sanayi açısından önem arz ettiği belirtilen savunma araç ve gereçlerini üreten yerli imalatçı firmaların, ülkenin savunması ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına, üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
- Savunma Sanayi Müsteşarlığı’nca onaylanan savunma sanayi projelerini üstlenmiş yerli imalatçı firmalar ile Savunma Sanayi Müsteşarlığı’nca Savunma Sanayi açısından önem arz ettiği belirtilen savunma araç ve gereçlerini üreten yerli imalatçı firmalara, yerli imalatçı firmaların üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
c. Yatırım teşvik belgesi kapsamında yer alan yatırım mallarını üreterek, Yatırım Teşvik Belgesi sahibi yatırımcılara teslim eden yerli imalatçı firmaların satış ve teslimleri,
d. Yerli imalatçı firmaların, Müsteşarlık’ça yayımlanan tebliğ eki yatırım malları listesinde belirtilen malları üreterek satış ve teslimleri,
e. Yerli imalatçı firmaların, Yatırımlarda Devlet Yardımları Mevzuatı çerçevesinde CKD ithal edebilecek firmalara, ithal edebilecekleri bu aksam ve parçaları üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
f. Kamu kurum ve kuruluşlarınca uluslararası ihaleye (sabit sermaye yatırımı nitelikli olanlar) çıkarılan yatırım malına, sınai mamullere ve yazılım hizmetlerine yönelik ihaleleri kazanan yerli imalatçı firmaların üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
g. Kamu kurum ve kuruluşlarınca yaptırılan uluslararası taşımalar ve bu kurum ve kuruluşlar tarafından uluslararası ihaleye çıkarılmış yurt içi taşımaları yüklenen yerli firmaların bu faaliyetleri,
h. Yurt dışına yönelik olarak gerçekleştirilecek müteahhitlik, müşavirlik, yazılım ve mühendislik hizmetleri gibi döviz kazandırıcı hizmet projeleri,
i. Uluslararası ikili veya çok taraflı anlaşma hükümlerine göre yurt içinde bulunan yabancı kuruluşların yurt dışından getirme imkanına sahip bulundukları sınai mamulleri teslim eden yerli imalatçı firmalar ile uluslar arası kuruluşlar, yabancı ülke temsilcilikleri ve kuruluşlarına ait tesislerin yapımını ve onarımını üstlenen müteahhit firmaların faaliyet ve teslimleri,
j. Turizm müesseseleri ile seyahat acentelerinin yurt içindeki ve yurt dışındaki turizm faaliyetleri sırasında yaptıkları döviz karşılığı hizmet satışları,
k. Uluslararası taşımacılıktan döviz olarak kazanılan navlun bedellerinin yurda getirilmesi kaydıyla kara, deniz veya hava ulaştırma hizmet ve faaliyetleri,
l. Yap-İşlet Modeli çerçevesinde yapılacak yatırım projelerini üstlenen yerli firmaların yapacakları hizmet ve faaliyetler,
m. Yerli firmalarca, ihraç ürünlerimizin pazarlanması gayesiyle yurtdışında mağaza açılması veya işletilmesi,
n. Bedelleri döviz olarak alınmak kaydıyla yurt dışında yerleşik firmalar adına garanti kapsamında gerçekleştirilen bakım ve onarım hizmetleriyle, yabancı bandıralı gemi, uçak veya tırların bakımı ve onarımı ile bunlara yapılan mal (yakıt ve madeni yağlar hariç) ve hizmet satışları,
o. Kamu kurum ve kuruluşlarınca uluslararası ihaleye çıkarılan maden havzalarından rödövans karşılığında maden çıkarımı ve işletmesi ile ilgili üretim faaliyetleri,
p. Yabancı uyruklulara (diplomatik temsilcilikler ve mensupları dahil), turistlere veya yurt dışında çalışan Türk vatandaşlarına ülkemizde bulundukları sürede, bedelleri yurt dışındaki sağlık ve sigorta kuruluşlarından tahsil edilmek kaydıyla döviz karşılığı verilecek sağlık hizmetleri,
r. Yurt içinde yerleşik haber ajanslarınca, yurt dışındaki yayın organlarına görüntülü veya görüntüsüz haber satışları,
ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler olarak değerlendirilmektedir.
24. Yerli imalatçı firma nedir?
Yerli imalatçı firmalar, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulmuş, vergi uygulamaları bakımından Türkiye'de tam mükellef olan ve üretim faaliyetinde bulunan firmalardır.
25. Döviz kazandırıcı faaliyetlerle ilgili işlem ve kağıtların damga vergisi ve harçlar karşısındaki durumu nedir?
5035 sayılı Kanun ile Damga Vergisi Kanunu ve Harçlar Kanunu’nda yapılan değişiklik neticesinde 01.01.2004 tarihinden itibaren döviz kazandırıcı faaliyetlerle ilgili işlem ve kağıtlar da, damga vergisi ve harçlardan müstesna bulunmaktadır. Söz konusu istisnaların uygulanmasına ilişkin olarak yayımlanan 1 seri numaralı Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulaması Hakkında Tebliğ ile düzenlemeler yapılmıştır. Buna göre döviz kazandırıcı faaliyetler ile ilgili uygulanacak damga vergisi ve harç istisnası “Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi” veya “Dahilde İşleme İzin Belgesi”nin ibrazı üzerine başka bir belge aranmaksızın re’sen uygulanacaktır.
26. Döviz kazandırıcı faaliyetlerde damga vergisi ve harç istisnasının yasal dayanağı nedir?
Döviz kazandırıcı faaliyetlerde damga vergisi istisnası Damga Vergisi Kanunu’nun Ek 2. harç istisnası ise Harçlar Kanunu’nun Ek 1. maddelerine istinaden uygulanmaktadır.
27. Döviz kazandırıcı faaliyetlerde damga vergisi ve harç istisnası nasıl uygulanmaktadır?
Döviz kazandırıcı faaliyet için düzenlenmiş bulunan “Vergi Resim Harç İstisna Belgesi”nin ibrazı üzerine, ilgili kuruluşlarca başkaca bir belge aranmaksızın re’sen damga vergisi ve harç istisnası uygulanabilecektir.
28. Sözleşme tarafının ihale makamı veya kamu kurum/kuruluşu olmadığı hallerde istisna uygulaması nasıl olacaktır?
Döviz kazandırıcı faaliyetlerde, ihale makamı ve/veya kamu kurum ve kuruluşları dışında kalan diğer işlem tarafları arasındaki işlemlere, her iki işlem tarafının da aynı konuda düzenlenmiş belgeye sahip olmasına bağlı olarak damga vergisi ve harç istisnası tatbik edilecektir.
29. Diğer döviz kazandırıcı faaliyetler açısından sözleşme taraflarının birinde Dahilde İşleme İzin Belgesi diğerinde ise Vergi Resim Harç İstisna Belgesi bulunduğu durumda istisna uygulanabilir mi?
1 Seri No’lu Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulaması Hakkında Tebliğ’den; ihracat ve ihracat sayılan satış ve teslimlere yönelik olarak düzenlenen Dahilde İşleme İzin Belgesi (DİİB) sahibi mükellefler için istisnanın yalnızca ithalat ve yurtiçi alımlar ile ilgili işlemler sebebiyle düzenlenen kağıtlar itibarıyla ve ihracata ilişkin olduğunun tevsiki kaydıyla söz konusu olabileceği anlaşılmaktadır.
Mali İdare tarafından da döviz kazandırıcı faaliyetlerde kullanılacak mal, malzeme veya hizmetleri teslim/ifa eden tarafın DİİB sahibi mükellef olması halinde istisna tatbikinin yalnızca alım yapan VRHİB sahibi mükellef için söz konusu olabileceği ve dolayısıyla işleme ilişkin verginin ödeme yükümlülüğünün DİİB sahibi mükellefte olacağı yönünde görüş bildirilmektedir. Bu durumda DİİB sahibi mükellefin teslimlerine ilişkin düzenlenecek belgeler itibarıyla istisnanın ancak her iki işlem tarafının da aynı konuda düzenlenmiş bulunan VRHİB’ne sahip olması halinde uygulanabileceği sonucuna ulaşılabilmektedir. Mükelleflerin buna benzer durumlarla karşılaşması halinde işlem tesis etmeden önce İdare’nin yazılı görüşlerine başvurmaları önemle tavsiye edilmektedir.
30. Sözleşme nüshalarının birden fazla olduğu ve işlem taraflarından birinin VRHİB’ne sahip olmaması durumunda damga vergisi ödeme yükümlülüğü nasıl yerine getirilir?
Damga Vergisi Kanunu’nun 24. maddesinde birden fazla kişi tarafından imza edilen kağıtlara ait vergi ve cezanın tamamından imza edenlerin müteselsilen sorumlu olduğuna, bunlar arasında vergiden müstesna olanların bulunmasının damga vergisinin noksan ödenmesini gerektirmediğine hükmolunmuştur. Buna göre birden fazla nüsha olarak imzalanan sözleşmeden doğan toplam damga vergisinin ödeme yükümlülüğü VRHİB’ni haiz olmayan tarafa ait olacaktır. Ancak bu kağıtlara ait verginin hiç ödenmemesi veya noksan ödenmesi halinde vergi ve cezanın tamamından VRHİB’ni haiz olan taraf da müteselsilen sorumlu olacaktır.
31. Döviz kazandırıcı faaliyetler ile ilgili olarak yabancı kurum ve kuruluşlarla imzalanan sözleşmeler itibarıyla damga vergisi istisnasından yararlanabilmek mümkün müdür?
İstisna uygulamasında ihale makamı ve/veya kamu kurum kuruluşları dışında kalan tüm işlem taraflarının da aynı konuda düzenlenmiş VRHİB’ni haiz olması gerekmektedir. İdarece, yurtdışı kurum ve kuruluşlarca imzalanan sözleşmelerde yurtdışı mukimi kurumun VRHİB sahibi olamayacağından bahisle, VRHİB’ne sahip Türkiye’de mukim firmanın damga vergisi yükümlülüğünü yerine getirmesi gerektiği yönünde görüş bildirilmektedir.
32. Döviz kazandırıcı faaliyetlere ilişkin olarak alınan ihale kararlarında istisna uygulaması nasıldır?
Damga vergisi ve harç istisnasının uygulanabilmesi için vergi ve harca konu işlemin, VRHİB’nin geçerlilik süresi içerisinde yapılması gerektiğinden ve pratik olarak ihale kararından önce istisna belgesinin temini mümkün olmadığından, döviz kazandırıcı faaliyetler için alınan ihale kararlarına istisna tatbiki mümkün olamamaktadır.
33. Döviz kazandırıcı faaliyetler ile ilgili olarak alınan ihale kararlarına ilişkin istisnai durumlar var mıdır?
Yurtiçi uluslararası ihale konusu işler, yabancı para ile finanse edilen kamu yatırımları (genel anlayış Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı’nca yayımlanan cari yıl yatırım programında yer alanlardır), yurtdışına yönelik olarak gerçekleştirilecek müteahhitlik, müşavirlik, yazılım ve mühendislik hizmetleri ile yap-işlet modeli çerçevesinde yapılacak yatırım projeleri hususlarında alınan ihale kararlarına tevsik edilmesi kaydıyla belge aranmaksızın re’sen istisna tatbik edilebilmektedir.
|