10. Teşvik mevzuatında öngörülen destek unsurları
10.1 Yatırımlarda Devlet yardımları
Yatırımların teşviki, yönlendirilmesi ve desteklenmesine ilişkin düzenlemeler, 19 Haziran 2012 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 2012/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar”da yer almaktadır.
20 Haziran 2012 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar”ın Uygulanmasına İlişkin 2012/1 sayılı Tebliğ ile de 2012/3305 sayılı Karar’ın uygulama esasları belirlenmiştir.
Öte yandan, 18 Eylül 2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan “Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı Uygulama Esasları Tebliği” ve “Öncelikli Ürün Listesi Tebliği” ile Türkiye’de orta-yüksek ve yüksek teknoloji seviyeli sektörlerdeki katma değeri yüksek ürünlerin ve bu sektörlerin gelişimi için kritik önemi haiz ürünlerin üretiminin artırılmasına ilişkin düzenlemeler yapılmış ve yeni bir program oluşturulmuştur. Program kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlardan, projelerin nitelikleri ve destek ihtiyaçlarına istinaden uygun görülenler, 2012/3305 sayılı Karar’daki stratejik yatırımlar ya da proje bazlı teşvik sistemi çerçevesinde desteklenecektir.
Diğer taraftan, 05.08.2016 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 10 seri numaralı Kurumlar Vergisi Genel Tebliği ile indirimli kurumlar vergisi uygulamasına ilişkin çeşitli açıklamalar yapılmıştır.
Belirtilen Karar’lar ile yatırım tutarları ve yatırım konuları bazında bölgesel birtakım destek ve teşvik unsurlarından yararlanılabilmesi mümkün hale getirilmiştir. Bu destek ve teşvik unsurları ana başlıklar halinde aşağıdaki şekilde olup, detay açıklamalara ilerleyen bölümlerde ayrıca yer verilmiştir.
a. Genel teşvik unsurları:
- Gümrük vergisi muafiyeti
- Katma değer vergisi istisnası
- Gelir vergisi stopajı desteği (6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için).
- Sigorta primi işveren hissesi desteği (Tersanelerin gemi inşa yatırımları için)
b. Bölgesel ve stratejik yatırımlara sağlanan teşvikler:
- Gümrük vergisi muafiyeti
- Katma değer vergisi istisnası
- Vergi indirimi
- Yatırım yeri tahsisi
- Sigorta primi işveren hissesi desteği
- Sigorta primi işçi hissesi desteği (6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için)
- Gelir vergisi stopajı desteği (6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için)
- Faiz veya kâr payı desteği (3, 4, 5 ve 6. bölgelerdeki bölgesel yatırımlar ile stratejik yatırımlar için)
- Katma değer vergisi iadesi (Asgari 500 Milyon Türk lirası sabit yatırım öngörülen yatırımlar).
10.1.1 Yatırımlara sağlanacak destek unsurları
10.1.1.1 Bölgesel sınıflandırma
2002/4720 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile bölgesel istatistiklerin toplanması, geliştirilmesi, bölgelerin sosyo-ekonomik analizlerinin yapılması, bölgesel politikaların çerçevesinin belirlenmesi ve Avrupa Birliği Bölgesel İstatistik Sistemi’ne uygun karşılaştırılabilir istatistiki veri tabanı oluşturulması amacıyla ülke genelinde İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması yapılmıştır. 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yukarıda yer verilen Karar’daki sınıflandırmalar dikkate alınmak suretiyle iller, sosyo-ekonomik gelişmişlik (SEGE) seviyelerine göre 6 gruba ayrılmıştır. 21 Ağustos 2020 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 2846 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile illerin sınıflandırmalarında bazı değişikliklere gidilmiş olup, 01.01.2021 tarihi itibarıyla geçerli olmak üzere istatistiki bölge sınıflandırması kapsamında 6 gruba ayrılan iller aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
1. Bölge | 2. Bölge | 3. Bölge | 4. Bölge | 5. Bölge | 6. Bölge |
Ankara | Aydın | Adana | Afyonkarahisar | Bayburt | Adıyaman |
Antalya | Balıkesir | Burdur | Aksaray | Çankırı | Ağrı |
Bursa | Bilecik | Düzce | Amasaya | Erzurum | Ardahan |
Eskişehir | Bolu | Gaziantep | Artvin | Giresun | Batman |
İstanbul | Çanakkale | Karaman | Bartın | Gümüşhane | Bingöl |
İzmir | Denizli | Kırıkkale | Çorum | Kahramanmaraş | Bitlis |
Kocaeli | Edirne | Kütahya | Elazığ | Kilis | Diyarbakır |
Muğla | Isparta | Mersin | Erzincan | Niğde | Hakkari |
Tekirdağ | Karabük | Samsun | Hatay | Ordu | Iğdır |
Kayseri | Trabzon | Kastamonu | Osmaniye | Kars | |
Kırklareli | Rize | Kırşehir | Sinop | Mardin | |
Konya | Uşak | Malatya | Tokat | Muş | |
Manisa | Zonguldak | Nevşehir | Tunceli | Siirt | |
Sakarya | Sivas | Yozgat | Şanlıurfa | ||
Yalova |
|
| Şırnak | ||
| Van | ||||
| Bozcaada ve Gökçeada ilçeleri |
10.1.1.2 Yararlanılabilecek destek ve teşvik unsurları
Yer verilen düzenlemeler kapsamında yararlanılabilecek destek unsurları yatırımlar bazında aşağıdaki şekilde sınıflandırılabilir:
Bölgesel teşvik uygulamaları | Stratejik yatırımlar |
- Gümrük vergisi muafiyeti | - Gümrük vergisi muafiyeti |
- KDV istisnası | - KDV istisnası |
- Vergi indirimi | - Vergi indirimi |
- Sigorta primi işveren hissesi desteği | - Sigorta primi işveren hissesi desteği |
- Yatırım yeri tahsisi | - Yatırım yeri tahsisi |
- Faiz veya kâr payı desteği (3, 4, 5, 6. bölgelerdeki yatırımlar için) | - Faiz veya kâr payı desteği |
- Gelir vergisi stopajı desteği (6. bölgede gerçekleştirilecek ve/veya Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar için) | - Gelir vergisi stopajı desteği (6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için) |
- Sigorta primi işçi hissesi desteği (6. bölgede gerçekleştirilecek ve/veya Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar için) | - Sigorta primi işçi hissesi desteği (6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için) |
- KDV iadesi (Asgari 500 Milyon TL sabit yatırım tutarı öngörülen yatırımlara ilişkin inşaat harcamaları) | - KDV iadesi (Asgari 500 Milyon TL sabit yatırım tutarı öngörülen yatırımlara ilişkin inşaat harcamaları) |
Diğer taraftan bölgesel ve stratejik yatırımlar ile teşvik edilmeyecek yatırım konuları ve teşviki için aranan şartları sağlayamayan yatırım konuları hariç olmak üzere, asgari sabit yatırım tutarlarının üzerindeki tüm yatırımlar, bölgesel ayrım yapılmaksızın genel teşvik uygulaması kapsamında gümrük vergisi muafiyeti ile katma değer vergisi istisnasından yararlanacaklardır. Bu uygulama kapsamında sadece tersanelerin gemi inşa yatırımları için sigorta primi işveren hissesi desteği ve 6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için gelir vergisi stopajı desteği sağlanmaktadır.
Bu Karar kapsamındaki destek unsurlarından yararlanan yatırım harcamaları, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının desteklerinden yararlanamayacak olup, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının desteklerinden yararlanılan veya yararlanılacak yatırım harcamaları için bu Karar kapsamındaki desteklerden yararlanmak üzere Bakanlığa müracaat edilemeyecektir. Bu hükümlere aykırı davranılması halinde, Karar kapsamında yararlanılan destekler ilgili mevzuat çerçevesinde geri alınacaktır. Ancak diğer kamu kurum ve kuruluşlarının sadece sübvansiyonlu kredi desteğinden yararlanan yatırımlar, bu Karar kapsamında faiz veya kâr payı desteği dışındaki diğer destek unsurlarından yararlandırılabilirler.
Ek olarak, Teknoloji Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar için projelerin ihtiyaçlarına göre, Ar-Ge destekleri ve yatırım destekleri birbirini tamamlayıcı bir şekilde tek pencere uygulaması çerçevesinde tanımlanmaktadır. Program kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlardan, projelerin nitelikleri ve destek ihtiyaçlarına istinaden uygun görülenler, 2012/3305 sayılı Karardaki stratejik yatırımlar çerçevesinde desteklenecektir. Destek kararı verilen yatırımlar, Cumhurbaşkanı onayına sunulacak ve Cumhurbaşkanı tarafından desteklenmesi uygun bulunan yatırım projeleri için Cumhurbaşkanı kararı yayımlanacaktır. Söz konusu yatırımlar için ayrı bir başvuru ve değerlendirmeye gerek olmaksızın Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından teşvik belgesi düzenlenecektir.
2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’na ekli EK-2B’de iller itibarıyla karşılarında numaraları belirtilen sektörler, EK-2A’da ilin bulunduğu bölgedeki şartları sağlamaları halinde bölgesel teşvik uygulamalarından yararlandırılabilir.
Bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında teşvik belgesi düzenlenen yatırımlar, yatırımın Organize Sanayi Bölgesi’nde (OSB) gerçekleştirmesi veya yatırımın, aynı sektörde faaliyet gösteren en az beş gerçek veya tüzel kişinin ortağı olduğu yatırımcı tarafından gerçekleştirilmesi ve ortak faaliyet gösterilen alanda entegrasyonu sağlayacak bir yatırım olması halinde; vergi indirimi ve sigorta primi işveren hissesi desteği açısından bulundukları bölgenin bir alt bölgesinde sağlanan oran ve sürelerde bu desteklerden yararlanabilir. 05.10.2016 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 2016/9139 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile getirilen düzenlemeler kapsamında Organize Sanayi Bölgesi'nde gerçekleştirilen yatırımlara ek olarak Endüstri Bölgesi'nde imalat sanayine yönelik yatırımlara da bir alt bölge teşviklerinden yararlanma hakkı tanınmıştır. Buna göre bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında teşvik belgesi düzenlenen yatırımlar, endüstri bölgesinde gerçekleştirilmesi halinde vergi indirimi ve sigorta primi işveren hissesi desteği açısından bulundukları bölgenin bir alt bölgesinde sağlanan oran ve sürelerde bu desteklerden yararlanabileceklerdir. Bu yatırımların 6. bölgede gerçekleştirilmesi durumunda, bölgesel teşvik uygulamaları kapsamındaki yatırımlar için sigorta primi işveren hissesi desteği, bölgede geçerli olan süreye iki yıl ilave edilmek, vergi indirimi desteği ise bölgede geçerli olan yatırıma katkı oranına beş puan ilave edilmek suretiyle uygulanır.
Öte yandan, 22 Şubat 2018 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 2018/11297 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’ın 11 numaralı dipnotu, “Birden fazla bölgede gerçekleştirilecek bölgesel yatırımlar, görece daha fazla gelişmiş bölgenin desteklerinden yararlanır. Ancak, bölgesel nitelikteki entegrasyon yatırımlarında entegrasyonu oluşturan ve farklı bölgelerde gerçekleştirilecek yatırımlar, ayrı teşvik belgesi düzenlenmesi kaydıyla bulunduğu bölgenin desteklerinden yararlanır.” şeklinde değiştirilmiştir. Bu kapsamda, farklı bölgelerde gerçekleştirilecek entegrasyon yatırımlarına ayrı teşvik belgesi temin edilmesi durumunda, bulundukları bölgede yer alan desteklerden faydalanılmasına imkân sağlanmıştır.
2016/9139 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile getirilen düzenleme kapsamında 2012/3305 sayılı BKK'ya eklenen Ek-6 ile belirlenen OECD teknoloji yoğunluk tanımına göre orta-yüksek teknolojili sanayi sınıfında yer alan ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar için, bu yatırımların İstanbul ili hariç olmak üzere 1, 2 ve 3. bölgelerde gerçekleştirilmeleri halinde 4. bölgede uygulanan, 4, 5 ve 6. bölgelerde gerçekleştirilmeleri halinde ise bulunduğu bölgede uygulanan bölgesel desteklerden yararlanılacaktır. Söz konusu yatırımlara ilişkin asgari sabit yatırım tutarının 1 ve 2. bölgelerde 3 milyon TL, diğer bölgelerde ise 1 milyon 500 bin TL'dir. 21 Ağustos 2020 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 2846 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile Karar’ın ilgili maddesinde yapılan değişiklikler ile İstanbul ilinde de organize sanayi bölgeleri ya da endüstri bölgelerinde bu yatırım konularında komple yeni yatırım harici gerçekleştirilecek 5 milyon TL üzeri yatırımlar için 1. bölgede yer alan destek unsurlarından faydalanılmasına imkân sağlanmıştır.
Ek-6 ile belirlenen OECD teknoloji yoğunluk tanımına göre orta-yüksek teknolojili sanayi sınıfında yer alan ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
24 (2423 hariç) | Kimyasal Madde ve Ürünlerin İmalatı (İlaç/eczacılıkta ve tıpta kullanılan kimyasal ve bitkisel kaynaklı ürünlerin imalatı hariç) |
29 | B.Y.S. Makine ve Teçhizat İmalatı |
31 | B.Y.S. Elektrikli Makine ve Cihazların İmalatı |
34 | Motorlu Kara Taşıtları İmalatı |
352 | Demiryolu ve Tramvay Lokomotifleri ile Vagonlarının İmalatı |
359 | B.Y.S. Ulaşım Araçları İmalatı |
21 Ağustos 2020 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 2846 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 2012-3305 sayılı BKK’ya eklenmiş olan Ek-7’de yer alan 1, 2, 3, ve 4. bölge illerinin ilçelerinde gerçekleştirilecek yatırımların ilçenin bulunduğu ilin bir alt bölgesine sağlanan desteklerden, söz konusu ilçelerin organize sanayi bölgelerinde veya endüstri bölgelerinde gerçekleştirilecek yatırımların ise bulunduğu ilin iki alt bölgesine sağlanan bölgesel desteklerden yararlanabilmesine olanak sağlanmıştır.
10.1.1.3 Destek unsurlarından yararlanabilmek için yapılması gereken asgari yatırım tutarları
Yatırımın, destek unsurlarından yararlanabilmesi için asgari sabit yatırım tutarının 1. ve 2. bölgelerde 3.000.000 TL, 3, 4, 5 ve 6. bölgelerde ise 1.500.000 TL tutarında olması gerekmektedir.
Ancak desteklerden yararlanacak yatırımların stratejik yatırım olması halinde stratejik yatırım için gereken şartları ve yine diğer yatırım türlerinden olması halinde Karar’a ekli listelerde belirlenen asgari kapasite, sabit yatırım tutarı ve diğer şartları sağlaması da gerekir.
Bununla birlikte finansal kiralama yöntemiyle yapılacak yatırımlarda finansal kiralamaya konu makine ve teçhizata ait toplam tutarın, her bir finansal kiralama şirketi için asgari 1, 2, 3 ve 4. bölgelerde 750.000 TL, 5 ve 6. bölgelerde ise 500.000 TL tutarında olması gerekmektedir.
Öte yandan, teşvik belgesi kapsamında yatırım harcaması olarak kabul edilen maddi olmayan duran varlıkların (marka, lisans, know-how, vb.) oranı, teşvik belgesinde kayıtlı toplam sabit yatırım tutarının %25'ini aşamayacaktır.
10.1.1.4 Öncelikli yatırımlar
Öncelikli yatırım konuları olarak adlandırılan ve bu Karar’a istinaden aşağıda belirtilen yatırım konuları 5. bölgede uygulanan bölgesel desteklerden faydalanabilir. Ancak bu yatırımlar, 6. bölgede yer almaları halinde bulunduğu bölge desteklerine tabidir:
- Demiryolu, denizyolu veya havayolu ile yük ve/veya yolcu taşımacılığına yönelik yatırımlar,
- Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) teknoloji yoğunluk tanımına göre orta yüksek ve yüksek teknolojili sanayi sınıfında yer alan ürünlere yönelik test merkezi yatırımları.
- Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri’nde veya termal turizm konularında bölgesel desteklerden yararlanabilecek nitelikteki turizm konaklama yatırımları,
- Savunma Sanayii Başkanlığından alınacak proje onayına istinaden gerçekleştirilecek savunma alanındaki yatırımlar,
- Maden istihraç yatırımları ve/veya maden işleme yatırımları (3213 sayılı Maden Kanunu’nda tanımlanan 1. grup madenler ve mıcır yatırımları ile İstanbul ilinde gerçekleştirilecek istihraç ve/veya işleme yatırımları hariç),
- Özel sektör tarafından gerçekleştirilecek olan, kreş ve gündüz bakım evleri, okul öncesi eğitim, ilkokul, ortaokul ve lise eğitim yatırımları ile hava araçlarının kullanım, tamir ve bakımına yönelik eğitim yatırımları.
- Bakanlık, TÜBİTAK ve KOSGEB tarafından desteklenen Ar-Ge projeleri neticesinde geliştirilen ürünlerin veya parçaların üretimine yönelik yatırımlar,
- Motorlu kara taşıtları ana sanayinde gerçekleştirilecek asgari 300 milyon TL tutarındaki yatırımlar ve asgari 75 milyon TL tutarındaki motor yatırımları ile asgari 20 milyon TL tutarındaki motor aksamları, aktarma organları/aksamları ve otomotiv elektroniğine yönelik yatırımlar,
- Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen geçerli bir maden işletme ruhsatı ve izni kapsamında 3213 sayılı Maden Kanunu’nun 2. maddesinin 4-b grubunda yer alan madenlerin girdi olarak kullanıldığı elektrik üretimi yatırımları.
- Karar’a ek olan EK-4’te yer alan “Teşvik Edilmeyecek Yatırımlar” hariç olmak üzere Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının vereceği proje onayına istinaden, yıllık asgari 500 TEP (ton eşdeğeri petrol) enerji tüketimi olan mevcut imalat sanayi tesislerinde gerçekleştirilecek, mevcut durumuna göre en az %20 enerji tasarrufu sağlayan ve yatırım geri dönüş süresi azami 5 yıl olan enerji verimliliğine yönelik yatırımlar.
- Atık ısı kaynaklı olarak, bir tesisteki atık ısıdan geri kazanım yolu ile elektrik üretimine yönelik yatırımlar (doğalgaza dayalı elektrik üretim tesisleri hariç).
- Asgari 50 Milyon TL tutarındaki, sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) yatırımları ve yer altı doğalgaz depolama yatırımları.
- Karbon elyaf üretimine veya karbon elyaf üretimi ile birlikte olmak kaydıyla karbon elyaftan mamul kompozit malzeme üretimine yönelik yatırımlar.
- Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) teknoloji yoğunluk tanımına göre yüksek teknolojili sanayi sınıfında yer alan ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar. (US 97 Kodu:2423, 30, 32, 33 ve 353) (Eczacılıkta ve tıpta kullanılan kimyasal ve bitkisel kaynaklı ürünler, büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri, radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları, tıbbi aletler, hassas ve optik aletler ile saatler, hava ve uzay taşıtları)
- Maden Kanunu’na istinaden düzenlenmiş geçerli arama ruhsatı veya sertifikasına sahip yatırımcıların ruhsatlı sahalarında yapacağı maden arama yatırımları.
- Yenilenebilir enerji üretimine yönelik türbin ve jeneratör imalatı ile rüzgar enerjisi üretiminde kullanılan kanat imalatı yatırımları.
- Direkt soğutmalı slab döküm ve sıcak haddeleme yöntemi ile alüminyum yassı mamul üretimine yönelik entegre yatırımları.
- Lisanslı depoculuk yatırımları.
- Nükleer enerji santrali yatırımları.
- Araştırma ve referans laboratuvarı, tüketici güvenliği ve enfeksiyon hastalıkları referans laboratuvarı, ilaç ve tıbbi cihaz analiz ve kontrol laboratuvarı ile deney hayvanları üretim test ve araştırma merkezi birimlerinin yer aldığı laboratuvar kompleksi yatırımları.
- Asgari 5 milyon TL tutarındaki 25 dekar ve üzeri yurt içinde üretilen sera teknolojilerini de ihtiva eden otomasyona dayalı (bilgisayar kontrollü iklimlendirme, sulama, gübreleme ve ilaçlama sistemi İhtiva eden) sera yatırımları.
- Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında Çevre Lisansına tabi yatırımlar.
- Asgari 5 milyon TL tutarındaki 100 kişi ve üzeri kapasiteli yaşlı ve/veya engelli bakım merkezleri ve esenlik tesisi (wellness) yatırımları.
- Karar’ın EK-6’sında yer alan 4.bölge teşviklerinden yararlanabilecek orta-yüksek teknolojili yatırım konularında gerçekleştirilecek asgari 500 milyon TL tutarındaki yatırımlar.
- Asgari yatırım tutarı şartı aranmaksızın ihtisas serbest bölgelerinde gerçekleştirilecek yazılım ve bilişim ürünleri üretimi yatırımları.
- Asgari 50 milyon TL tutarındaki elektrik veya hidrojenle çalışan ulaşım araçları imalatını da içeren sanayi tesisi yatırımları.
- AR-GE ve çevre yatırımları.
- Bakanlık tarafından ilan edilecek uluslararası teknik standartları karşılayan ve asgari 5.000 metrekare beyaz alan şartını sağlayan veri merkezi yatırımları.
10.1.1.5 Stratejik yatırımlar
Aşağıda yer alan kriterlerin tamamını birlikte sağlayan, ithalat bağımlılığı yüksek ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar stratejik yatırım olarak değerlendirilir.
- Asgari sabit yatırım tutarının 50 Milyon Türk lirasının üzerinde olması (münhasıran bu yatırımların enerji ihtiyacını karşılamak üzere gerçekleştirilecek doğalgaza dayalı olmayan enerji yatırımlarının, tesis kurulu gücü ile orantılanacak kısmı dâhil),
- Yatırım konusu ürünle ilgili yurt içi toplam üretim kapasitesinin ithalattan az olması (Savunma Sanayi Başkanlığından alınacak proje onayı ile gerçekleştirilen yatırımlarda bu şart aranmaz.),
- Bakanlıkça belirlenecek esaslar çerçevesinde, belge konusu yatırımla sağlanacak katma değerin asgari %40 olması (Rafineri ve petrokimya yatırımları ile Savunma Sanayi Başkanlığından alınacak proje onayı ile gerçekleştirilen yatırımlarda bu şart aranmaz.),
- Yatırım konusu ürünle ilgili olarak son bir yıl içerisinde gerçekleşen toplam ithalat tutarının 50 Milyon ABD dolarının üzerinde olması (Yurt içinde üretimi olmayan ürünlerin üretimine yönelik yatırımlarda bu şart aranmaz.).
Bu konuda Bakanlığa yapılacak müracaatlar Komisyon tarafından incelenerek değerlendirilir ve uygun görülen projeler için teşvik belgesi düzenlenir.
Bununla birlikte Karar’ın 4 numaralı ekinde belirtilen teşvik edilmeyecek yatırım konuları ile altına dayalı entegre madencilik yatırımları bu madde kapsamında değerlendirilmez.
Öte yandan, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında, öncelikli ürün listesindeki ürünlerin üretimine ilişkin olan ve Tebliğ’le belirlenecek kriterleri sağlayan yatırım projelerinden uygun görülenler, stratejik yatırım olarak desteklenebilir. Bu yatırımların, stratejik yatırımın destek unsurlarının hangilerinden yararlandırılacağı, Program Değerlendirme Komitesi tarafından belirlenir.
10.1.1.6 Teknoloji odaklı sanayi hamlesi
“Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı Uygulama Esasları Tebliği” ve “Öncelikli Ürün Listesi Tebliği”, 18 Eylül 2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
Öncelikli ürün listesi, OECD’nin tanımına göre orta-yüksek ve yüksek teknolojili sektörlerdeki ürünler ve bu sektörlerin gelişimi için kritik önemi haiz ürünler arasından, dış ticaret verileri, talep gelişimi, rekabet yoğunluğu gibi çeşitli kriterler dikkate alınarak Bakanlık tarafından tebliğle belirlenmektedir. Yürürlükte olan öncelikli ürün listesi ayrıca Program Portalı’nda yayımlanmaktadır.
Orta-yüksek ve yüksek teknoloji düzeyine sahip sektörler olan;
- Kimya (NACE Kodu 20),
- Eczacılık ile Tıbbi ve Dişçilikle İlgili Araç Gereçler İmalatı (NACE Kodu 21, NACE Kodu 3250),
- Bilgisayar,
- Elektronik ve Optik (NACE kodu 26),
- Elektrikli Teçhizat (NACE kodu 27),
- Makine (NACE kodu 28),
- Ulaşım Araçları (NACE Kodları 29 ve 30)
sektörlerinde yer alan veya bu sektörlerin gelişimi için kritik önemi olan diğer sektör ürünleri arasından seçilen ürünler, sektörler bazında bu Öncelikli Ürün Listesi Tebliği’ne ekli listeler şeklinde ilan edilecektir.
Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı Uygulama Esasları Tebliği’nde, programın Türkiye’de katma değerli üretimin artırılması amacı doğrultusunda, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve bağlı/ilgili kuruluşları tarafından sağlanan destek ve teşviklerin orta-yüksek ve yüksek teknoloji seviyeli sektörlere yoğunlaştırılmasına yönelik özel bir program olduğu belirtilmiştir. Programda, Türkiye için kritik öneme sahip ve gelecek potansiyeli yüksek ürünlerin ülke içinde üretim kapasitesinin geliştirilmesinin hedeflendiği ve bu kapsamda, Bakanlık tarafından ithalat bağımlılığının azaltılması, rekabet yoğunlaşması, yurt içi üretim yetkinlikleri, küresel talebin gelişim trendi, gelecek potansiyeli gibi çeşitli kriterler göz önünde bulundurularak belirlenen öncelikli ürün listesine yönelik olarak Bakanlık tarafından sağlanan yatırım teşvikleri ile KOSGEB ve TÜBİTAK tarafından sağlanan proje desteklerinin tek pencere mekanizması ile sunulması öngörülmüştür.
Destek unsurları, bu Program kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar için projelerin ihtiyaçlarına göre, AR-GE destekleri ve yatırım destekleri birbirini tamamlayıcı bir şekilde tek pencere uygulaması çerçevesinde tanımlanacaktır.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, TÜBİTAK ve KOSGEB üyelerinden oluşan komite, Program kapsamında desteklenmesine karar verdiği yatırımlardan, projelerin nitelikleri ve destek ihtiyaçlarına istinaden uygun gördüklerinin, 2012/3305 sayılı Karardaki stratejik yatırımlar çerçevesinde desteklenmesine karar verebilmektedir. Destek kararı verilen yatırımlar, Cumhurbaşkanı onayına sunulmakta ve Cumhurbaşkanı tarafından desteklenmesi uygun bulunan yatırım projeleri için Cumhurbaşkanı kararı yayımlanmaktadır. Söz konusu yatırımlar için ayrı bir başvuru ve değerlendirmeye gerek olmaksızın Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü tarafından teşvik belgesi düzenlenmektedir.
Kesin başvurusu tamamlanmış projelerden Ar-Ge ihtiyacı olanlar, ilgili mevzuatında öngörülen usul ve esaslar çerçevesinde TÜBİTAK tarafından değerlendirmeye tabi tutulacaktır. TÜBİTAK tarafından Ar-Ge desteği sağlanabilecek projeler, program yönetim ofisine bildirilecek ve komite, TÜBİTAK’ın olumlu görüş verdiği projelerden bir kısmı veya tamamı için Ar-Ge desteği kararı alabilecektir.
Yatırımcı firmanın KOBİ olduğu başvurular KOSGEB tarafından Stratejik Ürün Destek Programı hükümleri çerçevesinde yatırım süreci desteklerinden yararlandırılabilecektir. Bu kapsamda komite, KOSGEB tarafından sağlanacak destek kalemleri ve miktarlarını, ilgili mevzuatın belirlediği sınırlar çerçevesinde belirleyebilecektir.
Tebliğde yer almayan hususlarda TÜBİTAK ve KOSGEB desteklerine ilişkin hususlar ilgili kurumların mevzuat hükümleri, diğer hüküm bulunmayan konularda ise Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulamasına İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2012/1) hükümleri uygulanacaktır.
Mevcut devam eden yatırım teşvik belgeleri için Program kapsamındaki desteklerden yararlanmak üzere başvuru yapılamayacak olup 2012/3305 sayılı Karar ve/veya 2016/9495 sayılı Karar kapsamındaki diğer uygulamalar için Bakanlığa başvurulması halinde yine söz konusu programa başvuru yapılamayacaktır.
10.1.2 Genel teşvikler
2012/3305 sayılı Karar’ın 4 numaralı ekinde yer alan teşvik edilmeyecek yatırım konuları ve teşviki için aynı ekte öngörülen şartları sağlayamayan yatırım konuları hariç olmak üzere, Karar’da belirtilen asgari sabit yatırım tutarları ve üzerindeki tüm yatırımlar, bölgesel ayrım yapılmaksızın gümrük vergisi muafiyeti, KDV istisnası, gelir vergisi stopajı desteği (6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için) ve sigorta primi işveren hissesi desteğinden (tersanelerin gemi inşa yatırımları için) yararlanabilecektir.
10.1.2.1 Gümrük vergisi muafiyeti
Teşvik belgesi kapsamındaki yatırım malı makine ve teçhizatın ithali, otomobil ve hafif ticari araç yatırımlarında yatırım dönemi içerisinde kalmak kaydıyla monte edilmemiş haldeki (CKD) aksam ve parçalarının ithali, gemi ve elli metrenin üzerindeki yat inşa yatırımlarında tekne kabuğu ithali, yürürlükteki İthalat Rejimi Kararı gereğince ödenmesi gereken gümrük vergisinden muaf olacaktır.
Makine ve teçhizat bedelinin %5’ine kadar yedek parça ve Karar’ın EK-8’inde yer alan makine ve teçhizat gümrük vergisi muafiyeti sağlanmaksızın ithal edilerek sabit yatırım tutarına dahil edilebilir.
Bakanlık, sektörel kısıtlamaları göz önüne alarak;
- İthalat Rejimi Kararı uyarınca ithali mümkün olan kullanılmış veya yenileştirilmiş makine ve teçhizat (karayolu nakil vasıtaları hariç) ile İthalat Rejimi Kararı’nın 7. maddesi uyarınca ithaline izin verilen makine ve teçhizatın teşvik belgesi kapsamına alınmasını,
- Kullanılmış komple tesisin proje bazında yapılacak değerlendirme sonucunda ithalini,
uygun görebilir.
Baskı, basım, matbaa, tekstil, hazır giyim, konfeksiyon ve çimento yatırımlarına yönelik teşvik belgeleri kapsamında kullanılmış veya yenileştirilmiş makine ve teçhizat ithal edilemez. EK-8’de belirtilen makine ve teçhizat kullanılmış veya yenileştirilmiş olarak teşvik belgesi kapsamında temin edilemez.
Finansal kiralama yöntemiyle gerçekleştirilecek yatırımlar için finansal kiralama şirketi adına ayrı bir teşvik belgesi düzenlenmeksizin yatırımcının teşvik belgesi dikkate alınarak ithalat işlemleri yapılacaktır. İthalat işlemleri ile ilgili olarak yatırımcı ile finansal kiralama şirketleri müteselsilen sorumlu olacaktır.
Teşvik belgesi almak üzere müracaat edilmiş, ancak teşvik belgesine bağlanmamış yatırımlara ilişkin makine ve teçhizatın ithaline, Bakanlığın görüşüne istinaden Ticaret Bakanlığınca, teşvik belgesi kapsamında muafiyet tanınabilecek ve istisna edilebilecek vergi ve kesintilerin toplam tutarı kadar teminatın alınması suretiyle müsaade edilebilecektir. Teminatla ithalatta, bir defada verilecek teminat süresi azami altı aydır. Teşvik belgesinin düzenlenememiş olması halinde, teminat süresinin bitimini müteakip 3 ay içerisinde süre uzatımı için Ticaret Bakanlığına müracaat edilir. Söz konusu süre ek sürenin başlangıç tarihi teminat süresinin bitimi olarak belirlenmiştir. Yatırımcının, teminatın çözümü için teminat süresini takip eden 3 ay içerisinde (ek süreler dâhil) teşvik belgesi ve eki ithal makine ve teçhizat listesi ile birlikte Ticaret Bakanlığına müracaat etmesi gerekir. Teminatın çözümü için, teşvik belgesi ve eki ithal makine ve teçhizat listesi ile birlikte Ticaret Bakanlığına müracaat edilmesi gerekir. Aksi takdirde teminat irat kaydedilir.
Otomobil üretimine yönelik olarak asgari 100.000 adet/yıl kapasiteli yeni bir yatırım yapılması veya mevcut tesislerin kurulu kapasitelerinin en az 100.000 adet/yıl artırılması halinde, teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının %20’sinin gerçekleştirilmesini müteakip, yatırım süresi içerisinde olmak kaydıyla gümrük vergisine tabi olmaksızın yatırımcılara motor silindir hacmi 1.600 cm3'e kadar olan otomobil ithaline izin verilebilir. Ayrıca, hibrit ve/veya elektrikli olmak koşuluyla otomobil ve/veya ticari araç üretimine yönelik yatırımlarda asgari 100.000 adet/yıl kapasiteli yeni bir yatırım yapılması veya mevcut tesislerin kurulu kapasitelerinin en az 100.000 adet/yıl artırılması halinde, teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının %20’sinin gerçekleştirilmesini müteakip, yatırım süresi içerisinde olmak kaydıyla gümrük vergisine tabi olmaksızın yatırımcılara ilave kapasitenin yüzde 2,5’ine kadar ve motor silindir hacmi 2.500 cm3’e kadar olan otomobil ve/veya brüt ağırlığı 5 tonu geçmeyen eşya taşımaya mahsus motorlu araç ithaline yatırım süresi içerisinde olmak kaydıyla izin verilebilir. Teşvik belgesi kapsamında ithaline izin verilen toplam araç otomobil sayısı, belgede kayıtlı ilave kapasitenin %15’ini aşamaz. Ancak, belge kapsamında motor üretiminin de yer alması halinde, motor üretim kapasitesinin %15’i kadar daha (motor üretim kapasitesinin, otomobil üretim kapasitesinden fazla olması durumunda otomobil kapasitesi dikkate alınır) silindir hacmi 1.600 cm3’e kadar olmak üzere ilave otomobil ithaline izin verilebilir. Bu fıkra kapsamında izin verilen gümrük vergisine tabi olmaksızın yapılacak ithalat, otomobil üretimine yönelik teşvik belgesi için otomobil, elektrikli ya da hibrit ticari araç üretimine yönelik teşvik belgesi için ticari araç ithali ile sınırlıdır
Bakanlıkça görevlendirilecek en az iki en fazla üç personelin kullanılmış komple tesisin bulunduğu ülkede yapacakları ekspertizlerde ulaşım giderleri yatırımcı tarafından karşılanır.
10.1.2.2 Katma değer vergisi istisnası
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 13. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde yatırım teşvik belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makine ve teçhizat teslimleri ile yazılım ve gayrimaddi hak satış ve kiralamaları KDV’den istisna olduğu hükmü yer almaktadır. Maddenin devamında yatırımın teşvik belgesinde öngörüldüğü şekilde gerçekleşmemesi halinde zamanında alınmayan verginin alıcıdan, vergi ziyaı cezası uygulanarak gecikme faizi ile birlikte tahsil edileceği belirtilmektedir. Anılan madde uyarınca zamanında alınmayan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı, verginin tarhını veya cezanın kesilmesini gerektiren durumun meydana geldiği tarihi takip eden takvim yılının başından itibaren geçerli olacaktır.
Dolayısıyla Katma Değer Vergisi Kanunu gereğince teşvik belgesini haiz yatırımcılara teşvik belgesi kapsamında yapılacak makine ve teçhizat ithal ve yerli teslimleri ile yazılım ve gayrimaddi hak satış ve kiralamaları KDV’den istisna edilebilecektir. Aynı hüküm, teşvik belgesinin veya teşvik belgesi kapsamı makine ve teçhizatın devir işlemleri ile makine ve teçhizat listelerinde set, ünite, takım vb. olarak belirtilen malların kısmi teslimlerinde de uygulanacaktır.
Bununla birlikte, sabit yatırım tutarı 500 Milyon Türk lirasının üzerindeki yatırımlar kapsamında yapılacak bina-inşaat harcamaları KDV iadesinden yararlandırılabilecektir.
Öte yandan, 27 Ocak 2017 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 6770 sayılı Kanun’un 10. maddesiyle KDV Kanunu’na geçici 37. madde eklenmiştir. 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe giren söz konusu düzenlemeyle, imalat sanayiine yönelik yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırımlara ilişkin inşaat işleri nedeniyle sadece 2017 yılında yüklenilen ve indirim yoluyla telafi edilemeyen katma değer vergisinin iade edilmesi imkânı getirilmiştir. 28 Şubat 2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 798 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile söz konusu düzenlemenin süresi 2019 yılını da kapsayacak şekilde uzatılmıştı. 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nda yapılan son değişiklikler kapsamında bu süre 2021 yılı sonuna kadar uzatılmıştı. 2022 yılında konu hakkında yapılan düzenlemeler ile geçici 37. maddenin kapsamı genişletilmiş olup, imalat sanayii ve turizme yönelik yatırım teşvik belgeleri kapsamında 01.05.2022-31.12.2025 tarihleri arasında gerçekleştirilecek bina-inşaat işleri için de KDV istinası olanağı getirilmiştir.
10.1.2.3 Gelir vergisi stopajı desteği
2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca 6. bölge ve/veya Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen stratejik yatırımlar için düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında gerçekleştirilecek yatırımlarla sağlanan ilave istihdam için, belgede kayıtlı istihdam sayısını aşmamak kaydıyla, işçilerin ücretlerinin asgari ücrete tekabül eden kısmı üzerinden hesaplanan gelir vergisi, yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçtiği tarihten itibaren on yıl süreyle verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilir. Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen stratejik yatırımlar için bu destek, yatırıma konu olan ürün yüksek teknoloji seviyesinde ise azami 500, diğerlerinde ise azami 300 çalışan için uygulanır.
Yatırımın tamamlanamaması veya teşvik belgesinin iptal edilmesi halinde, gelir vergisi stopajı desteği uygulaması nedeniyle terkin edilen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte tahsil olunacaktır.
Bununla birlikte yatırımın faaliyete geçmesinden önce devri halinde devralan, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla gelir vergisi stopajı desteğinden yararlanır.
Ayrıca yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçmesinden sonra devri halinde, gelir vergisi stopajı desteği uygulamasından devir tarihine kadar devreden, devir tarihinden sonra ise kalan süre kadar devralan yararlanacaktır.
10.1.2.4 Sigorta primi işveren hissesi desteği
Genel teşvikler içerisinde de yer alan ancak yalnızca tersanelerin gemi inşa yatırımları için uygulanabilecek bu destek unsuru hakkında Rehber’in “10.1.3.2 Sigorta primi işveren hissesi desteği” başlıklı bölümünde ayrıntılı açıklamalar yapılmıştır.
10.1.3 Bölgesel ve stratejik yatırımlarda yararlanılan teşvikler
2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nda belirtilen şartları sağlayan teşvik belgesine bağlı bölgesel ve stratejik yatırımlar, yukarıda yer verilen genel teşvikler haricinde aşağıda belirtilen destek ve teşvik unsurlarından (da faiz veya kâr payı desteği hariç) ayrıca yararlanabilirler.
10.1.3.1 Faiz veya kâr payı desteği
Talep edilmesi halinde, bölgesel teşvik uygulamaları ve stratejik yatırımlar kapsamında desteklerden yararlanacak yatırımlar için bankalardan kullanılacak en az bir yıl vadeli yatırım kredilerinin teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının %70’ine kadar olan kısmı için ödenecek faizin veya kâr payının aşağıdaki tabloda yer verilen puanları, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca da uygun görülmesi halinde azami ilk beş yıl için ödenmek kaydıyla bütçe kaynaklarından karşılanabilmektedir.
| Bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar | Stratejik yatırımlar | ||
Bölgeler | TL kredi | Döviz veya dövize endeksli kredi | TL kredi | Döviz veya dövize endeksli kredi |
1 | --- | --- | 5 puan | 2 puan |
2 | --- | --- | 5 puan | 2 puan |
3 | 3 puan | 1 puan | 5 puan | 2 puan |
4 | 4 puan | 1 puan | 5 puan | 2 puan |
5 | 5 puan | 2 puan | 5 puan | 2 puan |
6 | 7 puan | 2 puan | 5 puan | 2 puan |
Bölge ayrımı yapılmaksızın tüm bölgelerde gerçekleştirilecek Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen stratejik yatırımlar için Türk lirası cinsi kredilerde yatırım konusu ürün yüksek teknoloji seviyesinde ise on puanı, diğerlerinde sekiz puanı, döviz kredileri ve dövize endeksli kredilerde iki puanı; diğer stratejik yatırımlar için Türk lirası cinsi kredilerde beş puanı, döviz kredileri ve dövize endeksli kredilerde iki puanı,
Faiz veya kâr payı desteği içeren teşvik belgelerine konu yatırımlardan finansal kiralama yöntemiyle gerçekleştirilecek olanlar için de faiz veya kâr payı ödemelerini içeren itfa planı yapılması kaydıyla aynı şartlarla faiz veya kâr payı desteği öngörülebilecektir.
Ancak bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında yapılacak yatırımlarda proje bazında sağlanacak faiz veya kâr payı desteği tutarları 3, 4, 5 ve 6. bölgelerde sırasıyla 1.000.000, 1.200.000, 1.400.000 ve 1.800.000 Türk lirasını geçemez.
Faiz veya kâr payı desteği tutarı, öncelikli yatırım konuları arasında yer alan AR-GE ve çevre yatırımları ile asgari 50 milyon TL tutarındaki elektrik veya hidrojenle çalışan ulaşım araçları imalatını da içeren sanayi tesisi yatırımlar için sabit yatırım tutarının %10’unu aşmamak üzere 10.000.000 Türk lirasını, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen stratejik yatırımlarda sabit yatırım tutarının %20’sini aşmamak kaydıyla, diğer stratejik yatırımlarda ise sabit yatırım tutarının %10’unu aşmamak kaydıyla 75.000.000 Türk lirasını geçemez.
Döviz kredisi ile gerçekleştirilecek yatırımlarda faiz veya kâr payı desteği uygulaması, vade tarihindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz satış kuru dikkate alınarak yapılacaktır.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) teknoloji yoğunluk tanımına göre yüksek teknolojili sanayi sınıfında yer alan ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar kapsamında kullanılmış komple tesis ithali dışında, kullanılmış makine ve teçhizat, kamu iktisadi teşebbüsleri dâhil kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının yapacağı yatırımlar için faiz veya kâr payı desteği uygulanmaz.
Aynı teşvik belgesi kapsamındaki yatırım için faiz veya kâr payı desteği uygulamasına yönelik olarak birden fazla aracı kurum talepte bulunamaz. Ancak, stratejik yatırımlar için faiz veya kâr payı desteği uygulamasına yönelik olarak birden fazla aracı kurum talepte bulunabilir.
Kullanılan kredilerin faiz, kâr payı veya anaparalarının yatırımcı tarafından itfa planlarında belirtilen sürelerde geri ödenmemesi halinde, yapılmayan ilk ödeme, ilgili aracı kurum tarafından en kısa sürede Bakanlığa bildirilecektir ve Bakanlıkça faiz veya kâr payı desteği ödemeleri durdurulacaktır. Yatırımcının kredi geri ödeme yükümlülüklerini yerine getirdiğinin daha sonra ilgili aracı kurumca Bakanlığa bildirilmesi halinde, bildirimi takip eden dönemler için faiz veya kâr payı desteği ödemeleri başlangıçta öngörülen ödeme tarihlerinde herhangi bir uzatmaya gidilmeksizin tekrar başlatılacaktır. Kredi geri ödemesine ait yükümlülüklerin yeniden aksaması halinde faiz veya kâr payı desteği ödemesine son verilecektir.
Teşvik belgesi kapsamındaki yatırımın başka bir yatırımcıya devredilmesi durumunda, devralan yatırımcının teşvik belgesinde faiz veya kâr payı desteğinin öngörülmüş olması ve aracı kurumca da uygun görülmesi halinde, yeni yatırımcı için eski itfa planındaki vade, miktar ve benzeri şartlar değiştirilmeksizin bakiye kredi için düzenlenecek yeni itfa planına göre faiz veya kâr payı desteği ödenmesine devam edilecektir. Aksi takdirde faiz veya kâr payı desteği uygulaması durdurulacaktır.
Aracı kurum, faiz veya kâr payı desteğine esas olan kredinin teşvik belgesi kapsamındaki harcamalar için kullandırılmasıyla yükümlüdür. Kredinin amacı dışında kullanıldığının tespiti halinde, Bakanlıkça ödenen faiz veya kâr payı desteği tutarına ilgili bankanın bu kapsamdaki krediye uyguladığı faiz veya kâr payı oranı uygulanmak suretiyle Bankaca tespit edilecek meblağın, finansal kiralama şirketlerince ise ödenen faiz veya kâr payı desteği miktarına itfa planının düzenlenmesinde uygulanan faiz veya kâr payı üzerinden tespit edilen tutarın beş iş günü içerisinde bütçeye gelir yazılmak üzere muhasebe birimi hesabına yatırılması gerekir.
Aracı kurumların uyguladıkları faiz veya kâr payı oranları, bölgelere göre belirlenen faiz veya kâr payı desteği puanının altına düştüğünde, aracı kurumun uyguladığı oran dikkate alınacaktır.
Teşvik belgelerinin iptal edilmesi veya kısmi müeyyide uygulanması halinde yatırımcılara fazladan ödenen faiz veya kâr payı desteği tutarı, aracı kurum tarafından kredinin kullandırıldığı veya borçlanmanın yapıldığı tarihte uygulanan faiz veya kâr payı oranı uygulanmak suretiyle her bir ödemenin yapıldığı tarihten itibaren hesaplanacak faizi ile birlikte, 6183 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde geri alınır. Bu hüküm, bu Karar ve daha önceki kararlara istinaden düzenlenen teşvik belgelerine de uygulanır
10.1.3.2 Sigorta primi işveren hissesi desteği
Stratejik yatırımlar ve bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında desteklenen yatırımlardan, tamamlama vizesi yapılmış teşvik belgesinde kayıtlı istihdamı aşmamak kaydıyla; komple yeni yatırımlarda, teşvik belgesi kapsamında gerçekleşen yatırımla sağlanan, diğer yatırım cinslerinde yatırımın tamamlanmasını müteakip, yatırıma başlama tarihinden önceki son altı aylık dönemde (mevsimsel özellik taşıyan yatırımlarda bir önceki yıla ait mevsimsel istihdam ortalamaları dikkate alınır) Sosyal Güvenlik Kurumu’na verilen aylık prim ve hizmet belgesinde bildirilen ortalama işçi sayısına teşvik belgesi kapsamında gerçekleşen yatırımla ilave edilen istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı Bakanlık bütçesinden karşılanır.
Bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında desteklenen yatırımlarda söz konusu destek aşağıda belirtilen sürelerde uygulanacaktır.
Bölgeler | Uygulama süresi |
1 | 2 yıl |
2 | 3 yıl |
3 | 5 yıl |
4 | 6 yıl |
5 | 7 yıl |
6 | 10 yıl |
Stratejik yatırımlar için ise bu destek, 6. bölgede 10 yıl, diğer bölgelerde 7 yıl süreyle uygulanacaktır.
Yararlanılan sigorta primi işveren hissesi desteğinin tutarı, bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında desteklenen yatırımlar ile sabit yatırım tutarının aşağıda belirtilen oranları geçemeyecektir.
Bölgeler | Sigorta primi işveren hissesi desteğinin sabit yatırım tutarına oranı (%) |
1 | 10 |
2 | 15 |
3 | 20 |
4 | 25 |
5 | 35 |
Stratejik yatırımlarda sigorta primi işveren hissesi desteğinin miktarı 1, 2, 3, 4 ve 5. bölgelerde sabit yatırım tutarının %15’ini geçemez. Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen stratejik yatırımlarda bu kısıt uygulanmaz.
İşveren hissesine ait primlerin karşılanabilmesi için, işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na vermesi ve sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutar ile Bakanlıkça karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın yasal süresi içerisinde ödenmiş olması şarttır. İşveren tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde, Bakanlıktan Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılacak ödemenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme zammı işverenden tahsil edilecektir.
Sigorta primi işveren hissesi desteği, komple yeni yatırımlarda belge kapsamında gerçekleştirilen yatırımla sağlanan istihdam, diğer yatırım cinslerinde ise mevcuda ilave edilen istihdam için uygulanacaktır. Komple yeni yatırım dışındaki yatırım cinslerinde, aylık prim ve hizmet belgesinde kayıtlı işçi sayısının mevcut istihdamın altında olması halinde ilgili ay için prim desteği uygulanmayacaktır.
Genel teşvik uygulamaları kapsamında desteklenen, tersanelerin gemi inşa yatırımlarında tamamlama vizesi şartı aranmaksızın belge konusu geminin yapımında istihdam edilen işçiler için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı Bakanlıkça karşılanabilecektir. Bu destek, gemi inşası devam etse dahi yatırıma başlama tarihinden itibaren en fazla on sekiz ay süreyle uygulanır. Ancak, yatırım süresi ve sözleşmesi devam eden yatırımlar da dahil olmak üzere Savunma Sanayii Başkanlığı ile imzalanan sözleşmeye istinaden gerçekleştirilecek projelerde bu destek yatırıma başlama tarihinden itibaren sözleşme süresi sonuna kadar uygulanır. Yat, yüzer tesis ve deniz araçları da bu kapsamda değerlendirilecektir.
Diğer taraftan, maden arama yatırımlarında bu desteğin uygulanmasında belirlenen faydalanma süreleri de dikkate alınarak tamamlama vizesi yapılmadan önce de destekten faydalanmaya başlanılabilecektir.
Bu desteğin uygulanacağı teşvik belgesi kapsamındaki yatırıma ait tesiste, işverenin sosyal güvenlik iş yeri numarası altında ilgili mevzuatta belirlenen alt işverenler tarafından istihdam edilen işçi sayısı da dikkate alınabilecektir.
Sigorta primi işveren hissesi desteği uygulamasına, tamamlama vizesi tarihinin Sosyal Güvenlik Kurumu’na bildirilmesini takip eden aydan itibaren başlanır. Uygulamanın ilk başladığı ay esas alınarak teşvik belgesinde kayıtlı azami destek oranının aşılmaması kaydıyla belgede belirtilen süre kadar yararlandırıldıktan sonra uygulamaya son verilecektir.
Yatırımın devri halinde uygulamadan devir tarihine kadar devreden, devir tarihinden sonra ise aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla kalan süre kadar devralan yararlanacaktır.
Teşvik belgesi düzenlenmesine ilişkin müracaat aşamasında talep edilmesi halinde, vergi indiriminden yararlanılmamak kaydıyla, dördüncü ve beşinci fıkrada belirtilen oranlar vazgeçilen vergi indirimine tabi yatırıma katkı oranının yarısı kadar artırılarak uygulanır.
Destek uygulamasının bitimini müteakip yatırımcıların Sosyal Güvenlik Kurumuna müracaat ederek talep etmeleri halinde sigorta primi işveren hissesi desteği uygulaması süresince iş yerinden bu destek kapsamında muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde Sosyal Güvenlik Kurumuna her ay bildirilen kadın ve/veya genç (18-25 yaş) sigortalılardan çalışma süreleri bir yılı aşanların sayısı hesaplanır. Teşvik belgesi üzerinde herhangi bir işlem yapılmaksızın belgede belirtilen ilave istihdam sayısını geçmemek üzere, hesaplanan sayıda kadın ve/veya genç sigortalı için teşvik belgesinde belirtilen sürelere her bir yıl için 1 ay ilave edilerek uygulanır.
10.1.3.3 Sigorta primi işçi hissesi desteği
6. bölgede; stratejik yatırımlar, bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında teşvik belgesine istinaden gerçekleştirilecek yatırımlar ile sağlanan ilave istihdam için, tamamlama vizesi yapılan teşvik belgesinde kayıtlı istihdam sayısını aşmamak kaydıyla, işveren tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna ödenmesi gereken sigorta primi işçi hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmı, tamamlama vizesinin yapılmasını müteakip 10 yıl süreyle işveren adına Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesinden karşılanabilir. Bu destek, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen stratejik yatırımlar için, 6. bölge dışında kalan bölgelerde, yatırıma konu olan ürün yüksek teknoloji seviyesinde ise 7 yıl, diğerlerinde ise 5 yıl süreyle sağlanabilir.
Bu destekten yararlanılabilmesi için, aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi ve Bakanlıkça karşılanmayan işçi hissesine ait tutarın yasal süresi içerisinde ödenmiş olması şarttır. Bu destekten yararlanan yatırımcı tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde, Bakanlıktan Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılacak ödemenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme zammı işverenden tahsil edilir.
Bu desteğin uygulanacağı teşvik belgesi kapsamındaki yatırıma ait tesiste, işverenin sosyal güvenlik iş yeri numarası altında ilgili mevzuatta belirlenen alt işverenler tarafından istihdam edilen işçi sayısı da dikkate alınabilir. Sigorta primi işçi hissesi desteği uygulamasında da sigorta primi işveren hissesi uygulamasında olduğu gibi destek uygulamasının bitimini müteakip yatırımcıların Sosyal Güvenlik Kurumuna müracaat ederek talep etmeleri halinde sigorta primi işveren hissesi desteği uygulaması süresince iş yerinden bu destek kapsamında muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde Sosyal Güvenlik Kurumuna her ay bildirilen kadın ve/veya genç (18-25 yaş) sigortalılardan çalışma süreleri bir yılı aşanların sayısı hesaplanır. Teşvik belgesi üzerinde herhangi bir işlem yapılmaksızın belgede belirtilen ilave istihdam sayısını geçmemek üzere, hesaplanan sayıda kadın ve/veya genç sigortalı için teşvik belgesinde belirtilen sürelere her bir yıl için 1 ay ilave edilerek uygulanır.
10.1.3.4 İndirimli kurumlar vergisi uygulaması
Kurumlar Vergisi Kanunu'nun (KVK) 32. maddesinde kurumlar vergisi oranı %20 olarak belirlenmiştir. Ancak, 5 Aralık 2017 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 7061 sayılı Kanun’un 91. maddesiyle, KVK’ya eklenen geçici 10. madde uyarınca, kurumların 2018, 2019 ve 2020 yılı vergilendirme dönemlerine ilişkin kurum kazançları üzerinden kurumlar vergisi %22 oranında hesaplanacaktır.
Diğer taraftan Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32/A maddesi uyarınca, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından teşvik belgesine bağlanan yatırımlardan sağlanan kazançlar için indirimli kurumlar vergisi oranı uygulanabilmektedir.
Söz konusu madde kapsamında Cumhurbaşkanı’nın yatırıma katkı oranını %55’i geçmemek üzere, yatırım tutarı 50 milyon Türk lirasını aşan da ise %65’i geçmemek üzere belirleme konusunda yetkisi bulunmaktadır.
Ayrıca Cumhurbaşkanının kurumlar vergisi oranını %90'a kadar indirimli uygulatmaya yatırıma başlanan tarihten itibaren bu maddeye göre hesaplanacak yatırıma katkı tutarına mahsuben, toplam yatırıma katkı tutarının %50'sini ve gerçekleştirilen yatırım harcaması tutarını geçmemek üzere; yatırım döneminde kurumun diğer faaliyetlerinden elde edilen kazançlarına indirimli kurumlar vergisi oranı uygulatmak suretiyle yatırıma katkı tutarını kısmen kullandırmaya, bu oranı her bir il grubu, bölgesel, stratejik ve öncelikli yatırımlar ile konusu, sektörü ve niteliği itibarıyla proje bazında desteklenmesine karar verilen yatırımlar için sıfıra kadar indirmeye veya %100'e kadar artırmaya yetkisi bulunmaktadır.
Nitekim 19 Haziran 2012 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak aynı tarih itibarıyla yürürlüğe giren Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile bu yetkiler kullanılmıştır. 20 Haziran 2012 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 2012/3305 numaralı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararın Uygulanmasına İlişkin Tebliğ”de ise ilgili Karar’ın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
Sağlanan vergisel teşvikten kurumlar vergisi mükelleflerinin yanında gelir vergisi mükellefleri de yararlanabilmektedir. Kurumlar ve gelir vergisi mükellefleri Kanun kapsamında gerçekleştirmiş oldukları teşvik belgeli yatırımlardan elde ettikleri kazançlarına ve bazı limitler dâhilinde diğer faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına indirimli gelir/kurumlar vergisi oranı uygulayabileceklerdir. Ancak indirimli oranlar stopaj suretiyle yapılan vergilemede kullanılamamaktadır.
Söz konusu Kanun hükmü gereği arazi, arsa, royalti, yedek parça ve amortismana tabi olmayan diğer harcamalar ile Kurumlar Vergisi Kanunu gereği finans ve sigortacılık konularında faaliyet gösteren kurumlar, iş ortaklıkları, 4283 sayılı Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanun ve 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun kapsamında gerçekleştirilen yatırımlar ve rödovans sözleşmesine bağlı olarak yapılan yatırımlar vergi indirimi desteğinden yararlanamayacaktır.
Yatırımcıların faydalanabilecekleri azami vergi indirimi tutarı teşvik belgesine bağlanacak yatırım tutarı ile yatırımın yapıldığı bölge için tespit edilen yatırıma katkı oranının çarpılması sonucu bulunacak tutar olacaktır. Söz konusu yatırıma katkı tutarı, yatırımların, indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle tahsilinden vazgeçilen vergi yoluyla Devletçe karşılanacak kısmı; yatırıma katkı oranı ise yatırıma katkı tutarının, yapılan toplam yatırıma bölünmesi suretiyle bulunacak oranı ifade etmektedir.
Tevsi yatırımlarda, elde edilen kazancın işletme bütünlüğü çerçevesinde ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespit edilebilmesi halinde, indirimli oran bu kazanca uygulanacaktır. Tevsi yatırımlardan elde edilen kazancın ayrı hesaplarda izlenmek suretiyle tespit edilememesi durumunda indirimli kurumlar vergisine konu edilecek kazanç, tevsi yatırım tutarının toplam sabit kıymet tutarına bölünmesi suretiyle bulunacak oranın kurumun ticari bilanço kârı ile çarpılması suretiyle bulunacaktır. Bu hesaplama sırasında işletme aktifinde yer alan sabit kıymet tutarlarının birikmiş amortisman düşülmeden önceki brüt tutarlarının kayıtlı değeri, yeniden değerlenmiş tutarları ile dikkate alınacaktır.
Bölgesel teşvik uygulamaları kapsamında gerçekleştirilen yatırımlarda, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32/A maddesi çerçevesinde, gelir veya kurumlar vergisi, öngörülen yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar aşağıda belirtilen oranlarda indirimli olarak uygulanacaktır:
Bölgeler | Yatırıma katkı oranı (%) | Kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirim oranı (%) |
1 | 15 | 50 |
2 | 20 | 55 |
3 | 25 | 60 |
4 | 30 | 70 |
5 | 40 | 80 |
6 | 50 | 90 |
Stratejik yatırımlar için tüm bölgelerde uygulanacak vergi indirimi oranı %90 ve yatırıma katkı oranı %50’dir.
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun geçici 9. maddesi uyarınca imalat sanayine yönelik yatırım teşvik belgesi kapsamındaki bölgesel ve stratejik yatırım türlerindeki 2017, 2018 ve 2019 hesap dönemlerinde gerçekleştirilen yatırım harcamaları için, her bir bölgede geçerli olan yatırıma katkı oranına %15 ilave hakkı, %100 vergi indirimi ve yatırıma katkı tutarının yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde ettiği kazançlarına uygulanacak oranını %100’e kadar kullanma imkânı getirilmiştir. 2012-3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nda yapılan son değişiklikler kapsamında bu süre 2022 yılı sonuna kadar uzatılmıştır.
Hesaplanacak yatırım katkı tutarına mahsuben, gerçekleştirilen yatırım harcamasını aşmamak ve toplam yatırıma katkı tutarının bölgesel teşvik uygulamaları kapsamındaki yatırımlarda; %80’ini geçmemek üzere yatırım döneminde yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına indirimli kurumlar vergisi uygulanabilmektedir. Yatırım teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımlarının işletilmesinden elde edilen kazançları dışında kalan tüm kazançları "diğer faaliyetlerden elde edilen kazanç" olarak kabul edilecektir. Ancak, söz konusu kararlara göre yapılan yatırımlardan elde edilen kazançlara indirimli kurumlar vergisi uygulanması nedeniyle, hak kazanılan tüm katkı tutarlarının kullanılmasından sonra bu yatırımlardan elde edilen kazançlar da diğer faaliyetlerden elde edilen kazanç olarak dikkate alınabilecektir.
10 seri numaralı Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’nde yatırım dönemine ilişkin ek açıklama getirilmiş olup, "yatırım dönemi" ifadesinden, yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırıma fiilen başlanılan tarihi içeren geçici vergilendirme döneminin başından tamamlama vizesi yapılması amacıyla Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'na müracaat tarihini içeren geçici vergilendirme döneminin son gününe kadar olan sürenin anlaşılması gerektiği ifade edilmiştir. Ancak yatırımın fiilen tamamlandığı tarih, tamamlama vizesi için başvuru tarihinden daha önceki bir tarih ise, bu tarihin içinde bulunduğu geçici vergilendirme döneminin son günü yatırım döneminin son günü olarak kabul edilecektir.
Toplam yatırıma katkı tutarının yatırım döneminden kullanılmayan kısmı, hak kazanılan yatırıma katkı tutarını aşmamak üzere, bu yatırımın işletilmesinden elde edilecek kazançlara indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle kullanılabilecektir.
Yatırım dönemi içerisinde kısmen işletmeye geçilmesi durumunda, bu dönemde belirlenen sınırlar içinde kalmak kaydıyla hem yatırımdan elde edilen kazançlara hem de diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlara indirimli kurumlar vergisi uygulanması mümkündür. Bu durumda, yatırımdan elde edilen kazanca indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle kullanılabilecek katkı tutarının toplamı, ilgili dönemde yapılan yatırım harcaması ile yatırıma katkı oranının çarpılması suretiyle bulunan tutarı aşamayacaktır. Söz konusu yatırım döneminde diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlara indirimli kurumlar vergisi uygulanmak suretiyle faydalanılabilecek katkı tutarı ise yapılan harcama tutarını geçemeyecektir.
07.09.2016 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6745 sayılı “Yatırımların Proje Bazında Desteklenmesi ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile işletme döneminde, önceki dönemlerde kullanılamayan devreden yatırıma katkı tutarının yeniden değerleme oranı ile değerlenmesi ve hesaplanan tutarın sonraki dönemlere devreden katkı tutarı olarak dikkate alınması yönünde değişiklik yapılmıştır. Böylece yıllar itibarıyla katkı tutarının enflasyon nedeni ile aşınması önlenmiştir. İlgili hesap döneminde kullanılamayan yatırıma katkı tutarı, ilgili ürünün üretimine devam edildiği sürece katkı tutarı tüketilinceye kadar sonraki hesap dönemlerinde kullanılabilmektedir.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından teşvik belgesine bağlanan yatırımlardan elde edilen kazançlar, yatırımın kısmen veya tamamen işletilmesine başlanılan hesap döneminden itibaren indirimli vergi uygulamasından yararlanabilir.
İndirimli kurumlar vergisi, yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçilmiş olması şartıyla geçici vergi dönemlerinde de uygulanabilir. Yatırıma katkı tutarının belli oranları ile sınırlı olan ve yatırım döneminde diğer kazançlara da uygulanması mümkün olan indirimli vergi uygulaması için de aynı imkân bulunmaktadır.
Yatırımın faaliyete geçmesinden önce devri halinde, devralan kurum, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla indirimli vergi oranından yararlanır. Yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçmesinden sonra devri halinde indirimli vergi oranından devir tarihine kadar devreden, devir tarihinden sonra ise devralan, aynı koşulları yerine getirmek kaydıyla yatırıma katkı tutarının kalan kısmı için yararlanır.
Şartlar sağlanmadan indirimli vergi oranı uygulamasından yararlanılması durumunda, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir. Bu durumda ayrıca vergi ziyaı cezası uygulanmayacaktır.
7338 sayılı Kanun (RG: 26.10.2021) ile yatırım teşvik belgesi bazında yatırım harcamasına yatırma katkı oranının uygulanmasıyla belirlenen tutarın %10’luk kısmının, ÖTV ve KDV hariç olmak üzere tahakkuk etmiş diğer vergi borçlarından terkin edilmek suretiyle kullanılabilmesi imkânı getirilmiştir. Bunun için kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken ayı takip eden 2. ayın sonuna kadar talepte bulunulması gerekmektedir. İlgili düzenleme 01.01.2022 tarihinden itibaren gerçekleştirilecek olan yatırım harcamaları için geçerli bulunmaktadır.
10.1.3.5 Yatırım yeri tahsisi
Teşvik belgesine bağlanmış, stratejik yatırımlar ile bölgesel desteklerden yararlanacak yatırımlar için Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen esas ve usuller çerçevesinde yatırım yeri tahsis edilebilir.
Kurumlar Vergisi Kanunu gereği finans ve sigortacılık konularında faaliyet gösteren kurumlar ve iş ortaklıkları ile 4283 sayılı Yap-İşlet Modeli ile Elektrik Enerjisi Üretim Tesislerinin Kurulması ve İşletilmesi ile Enerji Satışının Düzenlenmesi Hakkında Kanun ve 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun kapsamında gerçekleştirilen yatırımlar ve rödovans sözleşmesine bağlı olarak yapılan yatırımlar kapsam dışı bırakılmıştır.
10.1.3.6 Katma değer vergisi iadesi
Sabit yatırım tutarı 500 Milyon Türk lirası üzerindeki yatırımlar kapsamında yapılacak bina inşaat harcamaları KDV iadesinden yararlandırılabilir. Bu yatırımlara ilişkin inşaat işleri nedeniyle yüklenilen ve takvim yılı sonuna kadar indirim yoluyla telafi edilemeyen katma değer vergisi, talep edilmesi halinde belge sahibi mükellefe iade olunur.
Öte yandan, 27 Ocak 2017 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 6770 sayılı Kanun’un 10. maddesiyle KDV Kanunu’na geçici 37. madde eklenmiştir. 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe giren söz konusu düzenlemeyle, imalat sanayiine yönelik yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırımlara ilişkin inşaat işleri nedeniyle sadece 2017 yılında yüklenilen ve indirim yoluyla telafi edilemeyen katma değer vergisinin iade edilmesi imkânı getirilmiştir.
Söz konusu düzenlemenin uygulanma süresi; 5 Aralık 2017 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 7061 sayılı Kanun ile 2018 yılını, 18 Ocak 2019 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 7161 sayılı Kanun ile 2019 yılını da kapsayacak şekilde uzatılmıştır. 2012-3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nda yapılan son değişiklikler kapsamında bu süre 2021 yılı sonuna kadar uzatılmıştır. 2022 yılında konu hakkında yapılan düzenlemeler ile geçici 37. maddenin kapsamı genişletilmiş olup, imalat sanayii ve turizme yönelik yatırım teşvik belgeleri kapsamında 01.05.2022-31.12.2025 tarihleri arasında gerçekleştirilecek bina-inşaat işleri için de KDV istisnası olanağı getirilmiştir.
10.1.4 Yatırımların proje bazlı olarak desteklenmesi
07.09.2016 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanan 6745 sayılı "Yatırımların Proje Bazında Desteklenmesi ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"un 80. maddesiyle Cumhurbaşkanı’na, proje bazında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından desteklenmesine karar verilen yatırımlar için; bahsedilen maddede sayılan teşvik ve destekler konusunda karar vermeye ve bu desteklerden bir veya birden fazlasını uygulatmaya ilişkin yetki verilmiştir.
26.11.2016 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 2016/9495 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile proje bazlı yatırımların desteklenmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. İlgili BKK ile belirlenen usul ve esaslara ana hatları ile aşağıda yer verilmektedir:
10.1.4.1 Proje bazlı yatırımlara sağlanabilecek desteklerin kapsamı
2016/9495 sayılı Karar kapsamında proje bazlı olarak desteklenmesi uygun bulunan yatırımlara, aşağıdakilerden uygun görülen destek veya destekler sağlanabilecektir:
a) Gümrük vergisi muafiyeti
b) Faiz veya kâr payı desteği
c) KDV istisnası
d) Sermaye katkısı
e) KDV iadesi
f) Enerji desteği
g) Vergi indirimi veya istisnası
h) Kamu alım garantisi
i) Sigorta primi işveren hissesi desteği
j) Yatırım yeri tahsisi
k) Gelir vergisi stopajı desteği
l) Altyapı desteği
m) Nitelikli personel desteği
n) Kanunlarla getirilen izin, tahsis, ruhsat, lisans ve tesciller ile diğer yasal ve idari süreçlerde kolaylaştırıcı düzenleme yapılması
o) Hibe desteği
10.1.4.2 Müracaat ve müracaatta aranacak belge ve şartlar
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (Bakanlık), belirleyeceği yatırım konusunda bir veya birden fazla firmayı yatırım için davet edebilecek veya duyuru yapmak suretiyle çağrıda bulunabilecektir.
Söz konusu davet veya duyuruya istinaden proje bazlı desteklerden yararlanmak isteyen yatırımcı firma tarafından, E-TUYS uygulamasında yer alan tanımlı alanların doldurulması ve bağımsız danışmanlık kuruluşları veya Türkiye'de yerleşik kalkınma ve/veya yatırım bankalarınca hazırlanan Ek1'in E-TUYS üzerinden elektronik ortamda yüklenmesi gerekir. Bakanlık başvuru esnasında veya müracaatın değerlendirme aşamasında ihtiyaç duyduğu bilgi ve belgeler için talepte bulunabilir.
Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında değerlendirilebilecek yatırım başvuruları, bu Program özelinde Bakanlıkça belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde gerçekleştirilir.
Müracaatlar, Bakanlık tarafından bu Karar’ın amacı ve aşağıda belirtilen kriterler dikkate alınarak değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Bu kriterler Karar'da aşağıdaki şekilde sayılmıştır:
- Ülkemizin mevcut durumda veya gelecekte ortaya çıkabilecek kritik ihtiyaçlarını karşılayabilme,
- Ülkemizde üretim kapasitesi yetersiz olan ürünlerde arz güvenliğini sağlayabilme,
- Ülkemizin teknoloji açığı olan alanlarda teknoloji kapasitesini geliştirme,
- Dış ticaret açığı verilen alanlarda ithalat bağımlılığını azaltma,
- Yüksek katma değerli olma,
- Ülkemizde üretimi olmayan yeni nesil teknolojiler kullanılarak üretim yapılmasını sağlayabilme,
- Farklı sektörlerde ülkemize rekabet gücü kazandırabilme,
- Etkileşimde olduğu sektörlerde teknolojik dönüşümü hızlandırma ve bu sektörlerin gelişimine katkı sağlayabilme,
- Yenilikçi ve Ar-Ge'ye dayalı yatırım olma,
- Cari işlemler dengesini olumsuz etkileyen ve hammadde sıkıntısı yaşanılan sektörlerde gerçekleştirilecek yüksek katma değerli işlenmiş ürünlerin üretimine yönelik yatırım olma,
- Ülkemizin hammadde potansiyelinin değerlendirilmesine olanak sağlayan entegre üretime yönelik yatırım olma.
10.1.4.3 Asgari yatırım büyüklüğü ve Destek Kararı'nın yayımlanması
Projelerin bu Karar kapsamında değerlendirmeye tabi tutulabilmesi için asgari sabit yatırım tutarının, bu Kararda belirtilen amaç ve kapsam doğrultusunda öncelikli ürün listesindeki ürünlerin üretimine yönelik olan ve Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar için 50.000.000 Türk lirası, diğer yatırımlar için ise 1.000.000.000 Türk lirası olması gerekir.
Değerlendirme sonucunda uygun bulunan proje veya projeler, Bakanlık tarafından Cumhurbaşkanı’na sunulacak ve Cumhurbaşkanı tarafından desteklenmesine karar verilen projeler için Destek Kararı yayımlanacaktır.
Söz konusu "Destek Kararı"nda; Cumhurbaşkanı’nca belirlenecek yatırımın konusu, kapasitesi, tutarı ve süresi gibi yatırımın karakteristik değerleri, yatırımcının taahhütleri, yatırım için sağlanacak destekler, desteklerin uygulamasından sorumlu kurumlar ve desteklere ilişkin oran, süre ve miktarlar ile yatırım için öngörülen özel şartlar bulunacaktır.
Yatırım tutarı 50.000.000 Türk lirası ile 1.000.000.000 Türk lirası arasında olup, bu Karar kapsamındaki desteklerden yararlanmak isteyen öncelikli ürün listesindeki ürünlere yönelik yatırım projeleri, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında değerlendirilir. Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı, Bakanlık tarafından belirlenecek çağrı planları dâhilinde yürütülür. Programa yapılan başvurular, Program Değerlendirme Komitesi tarafından birinci fıkra çerçevesinde ve pazar doygunluğu, destek ihtiyacı gibi kriterler dikkate alınarak değerlendirme ve önceliklendirmeye tabi tutulur. Bu değerlendirmeye göre uygun bulunan öncelikli projelerin, çağrı planındaki destek bütçesi ve benzeri kısıtlar dâhilinde, Program Değerlendirme Komitesince desteklenmesine karar verilebilir.
Program Değerlendirme Komitesi, Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında, öncelikli ürün listesindeki ürünlerin üretimine ilişkin olan yatırım projelerinden uygun gördüklerinin, 15/6/2012 tarihli ve 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar kapsamında “stratejik yatırım” olarak desteklenmesine karar verebilir.
10.1.4.4 Teşvik belgesi, yatırım süresi ve tamamlama vizesi
Cumhurbaşkanı tarafından Destek Kararı ile proje bazlı olarak desteklenmesine karar verilen projeler için Bakanlıkça yatırım teşvik belgesi düzenlenecektir.
Yatırımın başlangıç ve bitiş tarihleri Destek Kararı'nda belirlenecek olup, desteklenecek yatırımların ek süre de dâhil olmak üzere Destek Kararı'nda belirlenen sürede gerçekleştirilmesi esas olacaktır.
Yatırım tamamlama vizesinin, yatırımın tamamlanmasını müteakip, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü (Genel Müdürlük) personeli ile ihtiyaç duyulması halinde yatırım konusuna bağlı olarak diğer ilgili Bakanlıklardan görevlendirilecek personelden oluşacak heyet tarafından yapılacak ekspertiz işlemi sonucunda gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
10.1.4.5 Uygulamaya ilişkin açıklamalar
Karar'da, Destek Kararı'nda uygun görülen desteklerin ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından uygulanmasının zorunlu olduğu ve Bakanlığın Destek Kararlarında veya ilgili mevzuatta belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde, bu Karar kapsamındaki uygulamaya yönelik belirli işlemleri diğer kurum ve kuruluşlar aracılığı ile yürütebileceği hüküm altına alınmıştır.
Karar'da ayrıca, yatırımın gerçekleşmemesi veya proje bazlı desteklerden faydalanmasına mesnet teşkil eden taahhütlerin yerine getirilememesi ve talep edilmesi halinde projenin, yürürlükte olan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar hükümleri çerçevesinde değerlendirilebileceği belirtilmekle birlikte, bu Karar kapsamında yararlanılıp, “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar” kapsamında sağlanmayan destekler ile varsa fazladan yararlandırılan desteklerin Kararın "Müeyyide" başlıklı 11. maddesinin birinci fıkrası hükümleri çerçevesinde geri alınacağı belirtilmiştir.
10.1.4.6 Şirket hisselerinin ve yatırımın devri
Yatırımın devri Destek Kararı’nda belirlenen süre ve koşullar çerçevesinde Bakanlığın iznine ve sabit yatırım tutarı 1.000.000.000 Türk lirası ve üzeri olan yatırımlar için Cumhurbaşkanı’nın onayına tabidir.
Diğer yandan, yatırımın devrine izin verilmesi halinde, devralan yatırımcı, yatırımın niteliklerini ve taahhütlerini yerine getirmek kaydıyla belirtilen istisna ve muafiyetler ile desteklerin kalan kısmından yararlandırılabilecektir.
Yatırımcı şirketin, Borsa İstanbul Pay Piyasasında halka arz yöntemi ile paylarını satması hariç olmak üzere, proje kapsamındaki yatırım tamamlanmadan hisselerini devretmesi işlemi de Bakanlığın iznine tabi olacaktır.
10.1.4.7 Müeyyide
Karar'ın 11. maddesinde yapılan düzenlemeye göre, kamudan kaynaklanan nedenler hariç olmak üzere, yatırımın belirlenen süre içerisinde gerçekleştirilmesinden yatırımcı sorumlu olacaktır.
Yatırımcının Destek Kararı'nda öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmemesi halinde
- İndirimli kurumlar vergisi veya istisna uygulaması ile
- Gelir vergisi stopajı teşviki
nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte tahsil edilecek iken, diğer destekler ise 6183 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde geri alınacaktır.
Bu Karar kapsamındaki desteklerden yararlanan yatırım harcamaları, diğer kamu kurum ve kuruluşlarının desteklerinden yararlanamayacaktır. Diğer kamu kurum ve kuruluşlarının desteklerinden yararlanılan veya yararlanılacak yatırım harcamaları için ise, bu Karar kapsamındaki desteklerden yararlanmak üzere Bakanlığa müracaat edilemeyecektir.
Bu madde hükmüne aykırı davranılması halinde, bu Karar kapsamında yararlanılan destekler İlgili mevzuat çerçevesinde geri alınacaktır. Yatırımın devri Destek Kararı’nda belirlenen süre ve koşullar çerçevesinde Bakanlığın iznine ve sabit yatırım tutarı 500.000.000 Türk lirası ve üzeri olan yatırımlar için Cumhurbaşkanının onayına tabi olacaktır.
Gerçekleşen sabit yatırım tutarının, Destek Kararı’nda öngörülen toplam sabit yatırım tutarının altında gerçekleşmesi durumunda; faiz veya kâr payı desteği, enerji desteği, nitelikli personel desteği ve hibe desteği için belirtilmiş olan azami tutarlar, gerçekleşen yatırım tutarının öngörülen sabit yatırım tutarına oranı nispetinde düşürülecek ve varsa fazladan yararlandırılan destekler birinci fıkra hükümleri çerçevesinde geri alınacaktır.
2012-3305 sayılı Karar’da belirlenen mücbir sebep ve fevkalade hal durumu nedeniyle yatırıma başlayamayanlar hariç olmak üzere, Destek Kararı’nın yürürlük tarihinden itibaren üç yıl içerisinde asgari 200 milyon TL veya Destek Kararı’nda belirtilen yatırım tutarının yüzde onu kadar yatırım harcaması gerçekleştirildiğinin, yeminli mali müşavir raporu ile tevsik edilememesi halinde ilgili yatırımlara ilişkin Destek Kararı yürürlükten kaldırılır. Belirtilen sürede başlanamayan yatırımlar için Cumhurbaşkanı’nca bir yıl ek süre verilebilir. Belirtilen üç yıllık süre, daha önce yürürlüğe konulmuş Destek Kararları için bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihte başlar.
10.1.4.8 Yetki, denetim ve yeminli mali müşavirler tarafından yapılacaklar
Bu Karar’ın uygulanmasını teminen Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına aşağıdaki yetkiler verilmiştir:
a) Uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemek,
b) Makroekonomik politikalar ve gelişen şartları göz önünde bulundurarak gerekli tedbirleri almak ve bu yönde düzenlemeler yapmak,
c) İlgili kişi, kurum ve kuruluşlardan gerekli görülen her türlü ilave bilgi, belge, görüş, izin, ruhsat ve benzerlerini istemek,
d) Karar’da öngörülen hâller dışında kalan özel durumları inceleyip sonuçlandırmak, görüş vermek, mücbir sebep ve fevkalade hal durumlarının varlığı hâlinde teşvik belgesi ile ilgili gerekli işlemleri yapmak ve uygulamada ortaya çıkacak ihtilafları çözmek.
e) Teşvik belgesinde öngörülen şartlara uyulup uyulmadığını denetlemek ve denetim sonuçlarına göre gerekli tedbirleri almak,
Yatırımcılar, yatırıma ilişkin taahhütlerin gerçekleşme bilgilerini ve yararlanılan destek miktarını Destek Kararı'nda belirlenen süre boyunca her yılın ocak ve temmuz aylarında Yeminli Mali Müşavir Raporu ile ibraz etmekle yükümlü olup, bu hususlar Bakanlık veya Bakanlıkça görevlendirilecek kurum ve kuruluşlar tarafından takip edilecektir.
Yeminli Mali Müşavirlik raporu ile tevsik edilmesi gereken bir başka işlem ise hibe desteğinden yararlanan projeler için geçerli olmaktadır. Destek Kararı ile hibe desteğinden yararlandırılması öngörülen projeler için yatırımın başlangıç tarihini müteakip yatırımcıların, ilgili Karar'da belirtilen süre ve limitlere uymak koşuluyla mayıs ve kasım aylarında teşvik belgesi kapsamı sabit yatırım harcamalarını Yeminli Mali Müşavir Raporu ile Bakanlığa ibraz etmeleri halinde, söz konusu harcamalar Destek Kararı kapsamında değerlendirilerek tespit edilen hibe destek tutarı yatırımcıların hesabına aktarılacaktır.
Destek Kararı’nda uygulama için görevlendirilen kurum ve kuruluşlar, tevdi edilen görevleri belirlenen süre içinde tamamlamakla ve teşvik belgesinin düzenlenmesini müteakip, sorumlu oldukları destek tamamlanıncaya kadar her yılın ocak ayında yapılan işlemlerin son durumu ile ilgili olarak Bakanlığa bildirimde bulunmakla yükümlü olacaklardır.
10.1.4.9 Destek bazında getirilen diğer hükümler
Bu Karar kapsamında değerlendirilen asgari 5 milyar TL sabit yatırım tutarında ve komple yeni yatırım niteliğindeki yatırım projelerine ilişkin olarak; 4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’nda tanımlanan yatırımcılar ile özel hukuka tabi yatırım proje (yatırım) sözleşmesi imzalamaya Bakan yetkilidir. Sözleşme kapsamında diğer Bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarının görev alanına giren iş ve işlemler, sorumlu kurum ve kuruluşlar tarafından ilgili mevzuatı çerçevesinde öncelikli olarak yerine getirilir. Söz konusu iş ve işlemlerin izlenmesi ve koordinasyonundan Bakanlık sorumludur.
a. Faiz veya kâr payı desteği
Faiz veya kâr payı desteği uygulamasında banka, vade tarihlerinde Bakanlığa bildirilecek faiz tutarlarının doğruluğundan ve kredinin yatırım için kullandırılmasından sorumlu olacaktır. Faiz veya kâr payı desteği uygulaması, Genel Müdürlük ve aracı kurumlar arasında yürürlükte bulunan protokol ve imzalanacak ek protokol çerçevesinde yürütülecektir. Ayrıca, yurt dışında yerleşik aracı kurumlardan kullanılacak en az bir yıl vadeli yatırım kredileri veya yatırım finansmanı için yeminli mali müşavir raporu veya krediye aracılık eden yurt içindeki bankanın bildirimleri çerçevesinde faiz veya kâr payı desteği uygulanabilir.
b. Enerji desteği
Enerji desteği ödemesi, eski dönem borçları, gecikme faizleri, ceza bedelleri, nakliye, iletim, dağıtım, vergi, fon ve benzeri harcamalar hariç olmak üzere enerjinin temin edildiği kurum veya kuruluşlarca düzenlenmiş ve bedeli peşin olarak fatura döneminde ödenmiş enerji tüketim harcaması esas alınarak yapacaktır.
c. Hibe desteği
Hibe desteği, ilgili Destek Kararı ve bu Karar’ın uygulanmasına ilişkin Tebliğ’de belirlenen usul ve esaslara göre uygulanacaktır.
d. Nitelikli personel desteği
Nitelikli personel desteği kapsamında, Destek Kararı’nda belirlenen nitelikli personel sayısı ve brüt ücretleri dikkate alınarak ücret desteği verilecektir. Bu desteğin uygulamasına, tamamlama vizesi tarihini takip eden aydan itibaren başlanacaktır. Bu desteğin hesaplanmasında, söz konusu personele ilişkin Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları esas alınacaktır.
e. Sermaye katkısı, kamu alım garantisi ve altyapı desteği
Destek Kararı’nda sermaye katkısı, kamu alım garantisi ve/veya altyapı desteklerinin öngörülmesi durumunda, söz konusu desteğin/desteklerin uygulanması ilgili Destek Kararı’nda belirtilen kurum veya kuruluşlar tarafından yapılacak ve Destek Kararı’nda belirtilen altyapının yapımından sorumlu kurum veya kuruluş tarafından öncelikli olarak yerine getirilecektir.
f. İthalatta gümrük vergisi muafiyeti ve KDV istisnası
Makine ve teçhizat ithalatında gümrük vergisi muafiyeti ve KDV istisnası uygulaması Ticaret Bakanlığı tarafından yapılacaktır.
g. Vergi indirimi, vergi istisnası, gelir vergisi stopajı desteği, yatırım yeri tahsisi, KDV istisnası ve KDV iadesi
Karar’da yer alan KDV istisnası desteği ile Destek Kararı’nda yer alması durumunda vergi indirimi, vergi istisnası, gelir vergisi stopajı desteği ve KDV iadesi desteklerinin uygulaması Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yapılacaktır.
Yatırım yeri tahsisi, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nca belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde gerçekleştirilecektir.
h. Teknoloji Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenen yatırımlar
Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar, ilgili mevzuatları uyarınca, KOSGEB ve/veya TÜBİTAK tarafından da doğrudan desteklenebilecektir. Bu yatırımlarda, KOSGEB, TÜBİTAK veya diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından sağlanan desteklerden yararlanılarak gerçekleştirilen yatırım harcamaları, yatırım teşvik belgesine konu yatırımın bütünlüğünün sağlanması kapsamında değerlendirilebilecektir.
i. Kolaylaştırıcı düzenlemeler
Destek Kararı’nda belirtilen yatırımla ilgili izin, ruhsat, tahsis, lisans, tescil ve benzeri konularda istisna ve kolaylık öngörülmesi durumunda ilgili kamu kurum ve kuruluşları gerekli işlemlerin yerine getirilmesinden sorumlu olacaklardır.
j. Sigorta primi işveren hissesi desteği
Destek Kararı’nda sigorta primi işveren hissesi desteğinin öngörülmesi durumunda destek uygulaması Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı tarafından yapılacaktır.
10.1.5 Cazibe merkezleri programı kapsamında sağlanan teşvikler
25 Ocak 2018 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 2018/11201 sayılı “Cazibe Merkezleri Programı Kapsamında Yatırımların Desteklenmesi Hakkında Karar” ile cazibe merkezleri programı kapsamında yer alan iller ve söz konusu illerde gerçekleştirilecek yatırımlara ilişkin teşvikler belirlenmiştir.
17 Aralık 2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 6564 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 31 Aralık 2022 tarihinde sona ermekte olan cazibe merkezleri programının uygulanma süresi, 31 Aralık 2024 tarihine kadar uzatılmıştır.
Bu doğrultuda, cazibe merkezleri programı kapsamında yer alan illerde gerçekleştirilecek imalat sanayiine yönelik yatırımlar ile çağrı merkezi ve veri merkezi yatırımları için 6. bölge için belirlenen desteklerden yararlanma imkânı getirilmiştir.
10.1.6 Diğer teşvik unsurları
09.08.2016 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6728 sayılı “Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” kapsamında teşvik belgeli yatırımlar için ek bazı vergisel destekler getirilmiştir.
Kanun ile getirilen ek destekler aşağıdaki gibidir;
- Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yer alan yatırım mallarına ilişkin olarak belge sahibi yatırımcılar ile bu malların üreticileri ve tedarikçileri arasında düzenlenen kâğıtlar damga vergisi ve Harçlar Kanunu'nda yer alan harçlardan istisna edilmiştir.
- Münhasıran yatırım döneminde Yatırım Teşvik Belgesi kapsamındaki yatırıma yönelik gayrimaddi hakların kiralanması ve satın alınmasına ilişkin düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden ve Harçlar Kanunu'nda yer alan harçlardan istisna edilmiştir.
- Yatırım Teşvik Belgesi kapsamındaki sabit kıymet yatırımlarının imal ve inşasına yönelik olarak düzenlenen sözleşmeler, taahhütnameler, teminatlar ve bu mahiyetteki kâğıtlar damga vergisinden ve Harçlar Kanunu'nda yer alan harçlardan istisna edilmiştir.
- Yatırım Teşvik Belgesi kapsamındaki yatırımlara yönelik danışmanlık ve teknik müşavirlik hizmetlerine ilişkin düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden ve Harçlar Kanunu'nda yer alan harçlardan istisna edilmiştir.
- Yatırımlarda Devlet yardımları hakkında kararlarla belirlenen yüksek ve orta yüksek teknolojili sanayi sınıfında yer alan ürünlerin imalatına ilişkin olarak imalatçılar ile tedarikçiler arasında mal ve hizmet alımı nedeniyle düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden ve Harçlar Kanunu'nda yer alan harçlardan istisna edilmiştir.
- Yatırım amaçlı olarak iktisap edilen araziler ve teşvik belgesi kapsamında inşa edilen binalar için emlak vergisi muafiyeti getirilmiştir. Buna göre, yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen binalar inşalarının sona erdiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren beş yıl süreyle; Yatırım teşvik belgesi kapsamında yapılan yatırımlar için iktisap olunan veya bu yatırımlar için tahsis edilen araziler, yatırım teşvik belgesi süresince emlak vergisinden muaf olacaktır.
- Yatırım teşvik belgesi kapsamında inşa edilen binalar, yapı ve tesisler yatırım döneminde bina inşaat harcı ile diğer belediye harçlarından istisna edilmiştir.
10.2 Teşvik belgesi ve belge ile ilgili hususlar
10.2.1 Teşvik belgesi
Teşvik belgesi ile ilgili her türlü iş ve işlem için kullanıcılar tarafından E-TUYS aracılığıyla Bakanlığa müracaat edilir
Teşvik belgesi başvurusunda bulunulabilmesi için kullanıcılar tarafından E-TUYS uygulamasında yer alan tanımlı alanların doldurulması ve aşağıda belirtilen belgelerin E-TUYS üzerinden elektronik ortamda yüklenmesi gerekir:
- Kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılacak müracaatlar hariç olmak üzere, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu uyarınca Türkiye genelinde Sosyal Güvenlik Kurumuna muaccel olmuş prim ve idari para cezası borçlarının bulunmadığına veya tecil ve/veya taksitlendirildiğine ya da yapılandırıldığına ve yapılandırmanın bozulmadığına dair Sosyal Güvenlik Kurumunun ilgili birimlerinden alınacak yazı veya Kurumun elektronik bilgi iletişim ortamından alınacak barkodlu çıktı,
- 25/11/2014 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği hükümlerine göre "Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı" veya "Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı" şartı aranması gereken yatırım konuları için Çevre ve Şehircilik Bakanlığından alınan Karar ve/veya Karara ilişkin yazı,
- Teşvik belgesi talebinde bulunulmadan önce yatırımın karakteristiğine bağlı olarak ilgili mevzuatı gereği diğer kamu kurum ve kuruluşlarından alınması gereken bilgi ve belgeler,
- Stratejik yatırımlar için ayrıca, yatırım konusu ile ilgili olarak sektörel, mali ve teknik analizlerin yanında 2012/1 sayılı Tebliğ’in 10. maddede belirtilen kriterlerin her birinin yerine getirildiğini tevsik eden bilgi, belge, hesap ve tabloları içeren fizibilite raporu,
- Yatırımın sektörüne, büyüklüğüne veya teşvik uygulamalarına bağlı olarak Genel Müdürlükçe talep edilebilecek diğer bilgi ve belgeler.
Müracaat tarihinden önce gerçekleştirilmiş bulunan yatırım harcamaları ise teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmemektedir.
Teşvik belgeleri kapsamında;
- Teşvik belgesi kapsamındaki yatırım malı makine ve teçhizatın ithali, otomobil ve hafif ticarî araç yatırımlarında yatırım dönemi içerisinde kalmak kaydıyla monte edilmemiş haldeki (CKD) aksam ve parçaların ithali, gemi ve elli metrenin üzerindeki yat inşa yatırımlarında tekne kabuğu ithali hariç olmak üzere; ham madde, ara malı ve işletme malzemesi,
- Kullanılmış yerli makine ve teçhizat,
- Karayolu nakil vasıtaları ve her türlü binek araçları (sağlık ve belediye hizmetlerinde kullanılan araçlar, trafiğe çıkamayacak nitelikte olup apron veya limanda kullanılan araçlar ve madencilik ve hazır beton yatırımlarında kullanılan araçlar ile Karar’ın 9. maddesinin 7. fıkrasında belirtilen araçlar hariç),
- Havayolu ile yük ve/veya yolcu taşımacılığına yönelik yatırımlar dışındaki diğer yatırımlar için uçak ve helikopter,
- Porselenden, seramikten ve camdan mamul sofra ve mutfak eşyası,
- Yurt dışından temin edilecek güneş panelleri,
değerlendirmeye alınmaz.
Yukarıda sayılanlar dışında teşvik belgesi kapsamında değerlendirilmeyecek harcamalar sektörel özellikler dikkate alınarak proje bazında belirlenir.
Teşvik belgelerine ait ithal ve yerli makine ve teçhizat listelerinde inşaat malzemelerine yer verilmez.
Sabit yatırım tutarı arazi-arsa, bina-inşaat, makine ve teçhizat ile diğer yatırım harcaması kalemlerinin toplamını ifade etmektedir.
Teşvik belgesinde öngörülen yatırıma başlama tarihi, teşvik belgesi için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına veya ilgili yerel birime müracaat tarihidir.
Bununla birlikte teşvik belgesi kapsamında yapılabilecek olan yatırım cinsleri komple yeni yatırım, tevsi, modernizasyon, ürün çeşitlendirmesi ve entegrasyon yatırımları, olarak belirlenmiştir.
Teşvik belgesi kapsamında yatırım olarak değerlendirilecek çalışmalar aşağıdaki tanımlar çerçevesinde değerlendirilecektir.
Komple yeni yatırım
Mal ve hizmet üretimine yönelik olarak ana makine ve teçhizat ile yardımcı tesisleri içeren, gerektiğinde arazi-arsa, bina-inşaat harcamalarını da ihtiva eden, yatırımın yapılacağı yerde aynı üretim konusunda mevcut tesisi veya mevcut tesisi ile altyapı bütünlüğü bulunmayan yatırımlardır. Ayrıca, hazır giyim yatırımlarında mevcut tesislerde makine ve teçhizat ilavesi nedeniyle kapasite artışının %100'ü geçmesi halinde bu yatırımlar yeni yatırım sayılacaktır.
Tevsi
Mevcut bir yatırıma üretim hattı veya makine ve teçhizat ilavesiyle kapasitenin artırılmasına yönelik olan ve mevcut tesis ile alt yapı müşterekliği oluşturarak bir bütün teşkil eden yatırımlardır.
Modernizasyon
Mevcut tesislerin üretim hatlarında, teknik ve/veya ekonomik ömrünü tamamlamış makine ve teçhizata uygun parçaların eklenmesini veya mevcut makine teçhizatın yenileri ile değiştirilmesini, tesiste eksik kalmış bölümlerin tamamlanmasını, nihai ürünün doğrudan kalitesinin yükseltilmesini veya modelinin değiştirilmesini içeren yatırımlardır.
Ürün çeşitlendirmesi
Mevcut tesis ile altyapı müşterekliği olan, aynı işletmede mevcut makine ve teçhizata yapılacak ilave yatırımla farklı bir nihai ürün elde edilmesine yönelik yatırımlardır.
Entegrasyon
Mal ve hizmet üreten tesislerin mevcut üretim hatlarında elde edilen nihai ürüne bütünleyici nitelikte ara malı verecek ve/veya üretilmekte olan nihai ürünü ara malı olarak kullanabilecek şekilde, mevcut tesise ileri ve/veya geriye doğru entegre olan, yatırımın konusu ve projenin özelliği dikkate alınarak kaideten aynı il sınırları içinde veya aynı yerde ve aynı tesis bünyesinde olan yatırımlardır.
10.2.1.1 Teşvik belgesinin revizesi
Teşvik belgesinde kayıtlı olan değerlerde, yatırımın her aşamasında tevsik edilen bilgi ve belgelere istinaden yapılacak değerlendirme sonucunda teşvik belgesini düzenleyen merci tarafından değişiklik yapılabilmektedir.
Teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarında veya belgede kayıtlı diğer bilgilerde değişiklik olması durumunda, yatırımcı tarafından revize gerekçesi veya ilgili bilgi ve belgeler ile birlikte teşvik belgesini düzenleyen mercie müracaat edilerek teşvik belgesinin revizesi talebinde bulunulur. İlgili merci tarafından yapılacak değerlendirme neticesinde gerekçesi uygun bulunan teşvik belgeleri revize edilebilir. Yatırıma başlama tarihinden sonra temin edilen, ancak makine teçhizat listelerinde yer almayan makine ve teçhizatın proje ile uyumlu olanları, teşvik belgesi kapsamında temin edilmiş sayılmak suretiyle belge kapsamına dâhil edilebilecektir.
10.2.1.2 Süre uzatımı
Teşvik belgesi kapsamı yatırımların proje bazında yapılacak değerlendirme sonucunda öngörülecek sürede gerçekleştirilmesi esastır. Yatırımın öngörülen sürede gerçekleştirilememesi halinde, Yatırım Takip Formu ile birlikte teşvik belgesinin düzenlendiği mercie süre uzatımı talebinde bulunulması durumunda, teşvik belgesinde kayıtlı ilk sürenin yarısı kadar ek süre verilebilecektir. Bu şekilde hesaplanan ek sürenin bir yıldan az olması halinde ek süre bir yıl olarak uygulanabilir.
İlgili mevzuatı gereği kamu kurum ve kuruluşlarından alınması gereği izin ve ruhsat gibi diğer belgelerin temin edilememesi veya kamu kurum ve kuruluşlarının uygulamaları sonucu yatırımcıların faaliyetlerini durdurmaları veya yürütememeleri yatırım süresi içerisinde gerçekleşecek mücbir sebep veya fevkalade hal durumu nedeniyle yatırımın belgede kayıtlı süre içerisinde gerçekleştirilemediğinin yatırımcılar tarafından tevsik edilmesi halinde Bakanlıkça bu durum göz önünde bulundurularak ilave süre verilebilir.
Diğer taraftan, güvenlik sorunları nedeniyle yarım kalan veya tamamlanamayan yatırımlardan 01.06.2015 tarihinden önce düzenlenen ve bu tarih itibarıyla süresi devam eden Yatırım Teşvik Belgeleri kapsamındaki yatırımların tamamlanabilmesini teminen belgede öngörülen orijinal süreyi geçmemek üzere talep edilmesi halinde ilave süre verilebilir.
Bu Karar ve daha önceki Kararlar kapsamındaki tüm teşvik uygulamalarına istinaden düzenlenmiş ve tamamlama vizesi yapılmamış yatırım teşvik belgeleri için asgari yatırım tutarı ve yatırımın bütünlüğü açısından yatırım süresi içerisinde tamamlanmayan yatırımlar kapsamında, tamamlama vizesi aşamasına kadar yapılan yatırım harcamaları, teşvik belgesi kapsamında yer alan destek unsurlarından yararlandırılmamak kaydıyla, tamamlama vizesi esnasında teşvik belgesi kapsamında değerlendirilebilir.
9 Kasım 2018 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile 2012-3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’na eklenen “Geçici madde 12” ile Karar tarihinden tarihten önce düzenlenmiş ve ek süre almamış teşvik belgelerinin süresi 24. maddenin ikinci fıkrası hükümleri çerçevesinde herhangi bir işlem yapılmaksızın teşvik belgesinde kayıtlı orijinal sürenin yarısı kadar uzatılmış sayılacağı hüküm altına alınmıştır. Yine günümüzde dünyada gündemde olan küresel pandemi tedbirleri kapsamında Karar’a eklenen “Geçici madde 14” ile deprem, salgın gibi doğal ve biyolojik afet hallerinde yarım kalan veya tamamlanamayan yatırımlardan, 11.03.2020 tarihinden önce düzenlenen ve bu tarih itibarıyla süresi devam eden yatırım teşvik belgeleri kapsamındaki yatırımların tamamlanabilmesini teminen talep edilmesi halinde 2 yıla kadar ilave süre verilebileceği belirtilmiştir.
10.3 Yatırım teşvik mevzuatına ilişkin diğer hususlar
10.3.1 Yatırımların nakli
Bölgesel teşvik uygulama kapsamında gerçekleştirilen yatırımların, işletmeye geçiş tarihinden itibaren asgari beş yıl süre ile bulunduğu bölgede faaliyette bulunması gerekmektedir. Ancak Bakanlıktan izin alınması ve yatırım konusunun taşınılacak bölgede desteklenecek konular arasında yer alması kaydıyla diğer bölgelere taşınılabilecektir. Bulunduğu bölgeden daha az destek alan üst bölgelere, aynı bölgede bulunan OSB’den OSB dışına veya ilgili yatırım konusunun desteklenmediği bölgelere taşınmalarda, taşındığı bölgenin yararlandığı desteği aşan kısım ile taşındığı bölgede bulunmayan destekler ilgili mevzuat çerçevesinde geri alınır. İşletmeye geçiş tarihinden itibaren beş yıl süre ile bulunduğu bölgede faaliyette bulunan yatırımların diğer bölgelere taşınması serbesttir.
Tamamlanmış yatırımlardan beş yıllık süreyi doldurmuş ancak tamamlama vizesi yaptırılmamış yatırımlar için, taşınma öncesinde Bakanlığa müracaat edilerek tamamlama vizelerinin yaptırılması gerekmektedir. Bu tür yatırımlara taşınma sonrasında da yer değişikliği izni verilebilmektedir. Ayrıca, genel teşvik sisteminden yararlanan yatırımların yer değişikliği talepleri, yatırım dönemi de dâhil olmak üzere Bakanlıkça değerlendirilerek proje bazında sonuçlandırılacaktır.
10.3.2 Finansal kiralama
Finansal kiralama şirketinin gümrük vergisi muafiyeti ve KDV istisnası desteklerinden yararlanabilmesi için, teşvik belgesi sahibi yatırımcı ile sözleşme yapılmış olması ve teşvik belgesini düzenleyen ilgili merci tarafından finansal kiralamaya konu makine ve teçhizat listesinin onaylanmış olması gerekir.
Yatırımcının teşvik belgesi dikkate alınarak finansal kiralama şirketi adına düzenlenen makine ve teçhizat listesi ile yerli temin ve/veya ithalat işlemleri yapılır. Bu işlemlerde yatırımcı ile finansal kiralama şirketleri müteselsilen sorumlu olacaktır.
Finansal kiralamaya konu makine ve teçhizatın, yatırımcının mülkiyetine geçiş tarihine kadar Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünün izni olmaksızın üçüncü kişilere satışı veya kiralanması durumunda her türlü sorumluluk finansal kiralama şirketine aittir. İflas veya sözleşmenin feshi veya yatırımın gerçekleşmemesi durumunda, yatırımcının mülkiyetine geçmemiş makine ve teçhizat için faydalanılan destekler ilgili mevzuat çerçevesinde finansal kiralama şirketinden geri alınır. Ancak, makine ve teçhizatın yatırımcının mülkiyetine geçmiş olması durumunda ilgili yasal düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla yatırımcı sorumludur.
Finansal kiralama işlemine konu makine ve teçhizatın başka bir yatırımcıya devrinin talep edilmesi halinde; finansal kiralama şirketi, devredecek yatırımcı ve devralacak yatırımcının birlikte müracaatı üzerine yeni sözleşmeye istinaden devir işlemi yapılabilir. Bu durumda yatırım bütünlüğünün bozulması halinde söz konusu makine ve teçhizatın yeniden temin edilmesi gerekir. Ayrıca, yeni yatırımcının teşvik belgesinde kayıtlı destek unsurlarının, ilk yatırımcının yararlandığı destek unsurlarından daha düşük olması veya destek unsurunun hiç bulunmaması durumunda fazladan yararlanılan destekler ilgili mevzuat çerçevesinde geri alınır.
Finansal kiralamaya konu makine ve teçhizatın başka bir finansal kiralama şirketine devri, ancak yatırımcının uygun görüşü ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünün onayına istinaden yapılabilir.
Teşvik belgesi kapsamındaki kullanılmış ithal makine ve teçhizatın finansal kiralama yoluyla teminine izin verilebilir.
6361 sayılı Kanun’un 31. maddesinde belirtilen ihbar süresinin bitimini müteakip en geç üç ay içerisinde kiralayan veya kiracı tarafından ilgili mercie bildirimde bulunulması kaydıyla, sözleşmenin feshedilmesi ve finansal kiralamaya konu makine ve teçhizatın bildirimi takip eden bir yıl içerisinde (mücbir sebep ve fevkalade hal durumları hariç) devrinin talep edilmesi durumunda, finansal kiralama şirketi ile devralacak teşvik belgeli yatırımcının birlikte müracaatına istinaden yeni sözleşme çerçevesinde devir işlemi uygun görülebilir. Aksi takdirde, yararlanılan destekler finansal kiralama şirketinden geri alınır.
Finansal kiralamaya ilişkin, 2012/1 sayılı Tebliğ’in 20. maddesinde belirtilmeyen hususlarda, 6361 sayılı Kanun hükümleri dikkate alınarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünün görüşü doğrultusunda işlem tesis edilir.
Finansal kiralamaya konu işlemin tamamlanmasını müteakip, finansal kiralama şirketi tarafından Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne veya ilgili mercie gerçekleşmelerle ilgili bilgi verilir.
Teşvik belgesi kapsamında temin edilmiş olan taşınır ve taşınmaz malların tamamı veya bir kısmı, finansal kiralama şirketi tarafından bizzat kiracıdan satın alınarak da (sat ve geri kirala) finansal kiralama işlemine konu edilebilir. Ancak, tamamlama vizesi yapılmış olmakla birlikte satış için asgari süreleri doldurmayan veya tamamlama vizesi yapılmamış teşvik belgeleri kapsamındaki taşınır ve taşınmaz mallar için Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünün izni gerekir.
10.3.3 Devir, satış, ihraç ve kiralama
Yatırım tamamlama vizesi yapılmış teşvik belgesi kapsamındaki makine ve teçhizatın, devir, satış, ihraç veya kiralanması, söz konusu yatırım mallarının teminini müteakip beş yılı doldurmuş olmaları halinde serbesttir.
Tamamlama vizesi yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın beş yılını doldurmamış makine ve teçhizatın yatırımın bütünlüğünün bozulmaması kaydıyla veya bütünü ile birlikte; teşvik belgeli bir başka yatırım için devri, teşvik belgesi olmayan bir başka yatırımcıya satışı, ihracı ve kiralanması Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının iznine tabidir.
Tamamlama vizesi yapılmamış veya tamamlama vizesi yapılmış olmakla birlikte beş yılını doldurmamış makine ve teçhizata satış izni verilebilmesi için yatırımın bütünlüğünün bozulmaması şartı aranmaktadır. Bu tür durumlarda satış izni verilen makine ve teçhizata uygulanan destekler tahsil edilmeyecek; ancak yatırımcının teşvik belgesinin satış iznini müteakip diğer nedenlerle iptali halinde izin verilen makine ve teçhizata uygulanan destekler de ilgili mevzuatı çerçevesinde kısmen veya tamamen geri alınacaktır.
Beş yıllık süreyi doldurmamış makine ve teçhizatın tamamlama vizesinin yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın izinsiz satıldığının veya satılmasına sebebiyet verilmesinin tespit edilmesi halinde, satışı yapılan makine ve teçhizat ile ilgili tahsil edilmeyen gümrük vergisi ve katma değer vergisi ile varsa indirimli kurumlar vergisi veya gelir vergisi uygulanmak suretiyle yararlanılan destekler ilgili mevzuatı çerçevesinde tahsil edilecektir. Satış dolayısıyla yatırım tutarında meydana gelen azalma nedeniyle kullanılabilecek azami kredi tutarında da azalma oluşması durumunda fazladan kullanılan krediye tekabül eden faiz veya kâr payı desteği, tahsil edilmeyen Kaynak Kullanımını Destekleme Fonu kesintisi ise ilgili mevzuatı çerçevesinde geri alınacaktır.
10.3.4 Kullanılmış makine ve teçhizat ithali
2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı hükümleri ve sektörel kısıtlamalar göz önüne alınarak; İthalat Rejimi Kararı uyarınca yayımlanan “Kullanılmış veya Yenileştirilmiş Olarak İthal Edilebilecek Bazı Maddelere İlişkin Tebliğ” hükümleri uyarınca ithali mümkün olan makine ve teçhizat (karayolu nakil vasıtaları hariç) ve İthalat Rejimi Kararı’nın 7’nci maddesi uyarınca ithaline izin verilen makine ve teçhizat teşvik belgesi kapsamında ithal edilebilecektir. Yine Karar’ın EK-8’de belirtilen makine ve teçhizat kullanılmış veya yenileştirilmiş olarak teşvik belgesi kapsamında temin edilemez.
Kullanılmış komple tesislerin (karayolu nakil vasıtaları hariç) ithaline yönelik talepler, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğünce proje bazında değerlendirilir. Teşvik belgesi kapsamında ithaline izin verilen bu tesisler, yatırım konusuna bağlı olarak yardımcı tesislerden bağımsız, bir mal veya hizmeti üretebilecek komple bir hattan veya teşvik belgesinde kayıtlı üretimi yapabilecek bir veya birden fazla makine ve teçhizattan da oluşabilir. Ancak, farklı firmalardan temin edilen münferit makine ve teçhizat ile tesis oluşturulamayacağı gibi, söz konusu tesislerin revizyon ve ticareti ile iştigal eden firmalardan da teşvik belgesi kapsamında ithalat yapılamaz.
Türkiye'deki serbest bölgelerden kullanılmış komple tesis ithal edilmek istenmesi halinde; Bakanlığın Serbest Bölgeler, Yurt Dışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğünden alınmış mevcut tesisin faaliyet ruhsatı ile tesisin ülke içerisine ithalinde serbest bölgeler mevzuatı açısından herhangi bir sakınca bulunmadığına ilişkin uygunluk yazısının Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğüne ibrazını müteakip, Genel Müdürlük personelince kullanılmış komple tesisin bulunduğu serbest bölgede yapılacak ekspertiz neticesinde düzenlenecek rapora istinaden teşvik belgesi kapsamında ithal izni verilebilmektedir.
Kullanılmış olarak ithal edilen makine ve teçhizatın amacı dışında kullanılması veya devir, satış, ihraç ve kiralamaya ilişkin madde hükümleri saklı kalmak üzere satılması halinde sağlanan destekler ilgili mevzuat çerçevesinde geri alınır. Söz konusu makine ve teçhizat, kullanılmış komple tesis kapsamında temin edilmiş ise dört ay içerisinde ihraç edilir veya gümrüklerce yapılacak tüm masraflar yatırımcı tarafından karşılanmak suretiyle tasfiye edilmek üzere gümrüklere terk edilir.
10.3.5 Yatırımın süresi ve tamamlama vizesi
Yatırımın başlangıç tarihi, teşvik belgesi için Bakanlığa veya ilgili yerel birime müracaat tarihidir.
Teşvik belgesi kapsamındaki yatırımların proje bazında yapılacak değerlendirme sonucunda öngörülen sürede gerçekleştirilmesi esastır. Yatırımın öngörülen sürede gerçekleştirilememesi halinde, teşvik belgesinde kayıtlı ilk sürenin yarısı kadar ek süre verilebilmektedir. Bu şekilde hesaplanan ek sürenin bir yıldan az olması halinde ek süre bir yıl olarak uygulanabilir.
İlgili mevzuatı gereği kamu kurum ve kuruluşlarından alınması gerekli izin ve ruhsat gibi diğer belgelerin temin edilememesi veya kamu kurum ve kuruluşlarının uygulamaları sonucu yatırımcıların faaliyetlerini durdurmaları veya yürütememeleri, yatırım süresi içerisinde gerçekleşecek mücbir sebep veya fevkalade hâl durumu nedeniyle yatırımın belgede kayıtlı süre içerisinde gerçekleştirilemediğinin yatırımcılar tarafından tevsik edilmesi hâlinde Bakanlıkça bu durum göz önünde bulundurularak ilave süre verilebilir.
Öngörülen süre veya ek süre bitimini müteakip altı ay içinde yatırımın tamamlama vizesinin yapılması için; E-TUYS uygulamasında yer alan tanımlı alanlar doldurulduktan sonra EK-5'te belirtilen bilgi ve belgeler E-TUYS üzerinden elektronik ortamda yüklenerek Bakanlığa müracaat edilir. Müracaat edilmemesi halinde, Bakanlıkça firmaya tamamlama vizesi müracaatında bulunulması için bildirimde bulunulur. Bildirim tarihini müteakip iki ay içerisinde tamamlama vizesi için müracaatta bulunulmaması halinde 28. madde hükümleri kapsamında yatırım teşvik belgesi iptal edilebilir. Bu süre içerisinde müracaat edilmemesi ve daha sonra teşvik belgesinin herhangi bir nedenle iptal edilmesi veya kısmi müeyyide uygulanması durumunda geçen süreden kaynaklanan cezanın sorumluluğu yatırımcıya aittir Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca yatırımların tamamlama vizesi işlemleri için kalkınma ajansları, ticaret ve sanayi odaları, sanayi odaları, bankalar veya yatırımın bulunduğu il valiliği görevlendirilebilecektir.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca uygun görülmesi halinde, daha önceki kararlara istinaden düzenlenen teşvik belgeleri de dâhil olmak üzere tamamlama vizesi işlemleri, Tebliğ ile belirlenen bilgi ve belgelere ilave olarak yeminli mali müşavirlerce düzenlenecek tamamlama ekspertiz raporuna istinaden de yapılabilecektir.
Kamu kurum ve kuruluşları adına düzenlenen genel teşvik belgeleri için asgari sabit yatırım tutarı şartı ve yatırım tamamlama vizesi şartı aranmaz.
Bu Karar ve daha önceki Kararlar kapsamındaki tüm teşvik uygulamalarına istinaden düzenlenmiş ve tamamlama vizesi yapılmamış yatırım teşvik belgeleri için asgari yatırım tutarı ve yatırımın bütünlüğü açısından yatırım süresi içerisinde tamamlanmayan yatırımlar kapsamında, tamamlama vizesi aşamasına kadar yapılan yatırım harcamaları, teşvik belgesi kapsamında yer alan destek unsurlarından yararlandırılmamak kaydıyla, tamamlama vizesi esnasında teşvik belgesi kapsamında değerlendirilebilecektir.
10.3.6 Uygulama
Teşvik belgesinde öngörülen destek unsurlarının ilgili kurum ve kuruluşlar tarafından uygulanması zorunludur. Bakanlık, tebliğler ile belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde, Karar kapsamındaki uygulamaya yönelik bazı işlemleri diğer kurum ve kuruluşlar aracılığı ile yürütebilir.
10.3.7 Daha önceki yıllara ait Bakanlar Kurulu Kararlarına istinaden düzenlenmiş teşvik belgeleri için uygulanabilecek hükümler
Daha önceki yıl kararlarına göre düzenlenen teşvik belgeleri ile ilgili uygulamalara, teşvik belgesinin dayandığı Karar ve ilgili diğer Kararlar çerçevesinde devam olunur. Ancak, 2009/15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’na istinaden 01.01.2012 tarihinden 19.06.2012 tarihine kadar geçen dönemde yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen teşvik belgeleri, talep edilmesi halinde 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nın lehte olan hükümlerinden yararlanır.
Daha önceki kararlara istinaden düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında temin edilen makine ve teçhizatın 2012/3305 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’na istinaden düzenlenen teşvik belgesine devri halinde, söz konusu makine ve teçhizat için devralan yatırımcı, genel teşvik uygulamaları dışındaki diğer desteklerden yararlanamaz.
Ancak, aynı yatırımcıya ait belgeler arası devir işlemlerinde, bu Karar’a istinaden düzenlenen teşvik belgesinin müracaat tarihi ile belge tarihi arasında diğer belge kapsamında temin edilen makine ve teçhizat için belgede kayıtlı desteklerin tamamı uygulanır.
10.4 Yatırım indirimi istisnası
Yatırım indirimi uygulamasına ilişkin açıklamalar Rehber’in “3.10.7 Yatırım indirimi istisnası (GVK mülga ek 1-6 ve mülga 19. maddeler)” bölümünde yer almaktadır.
10.5 İhracatı teşvik tedbirleri
10.5.1 İhracata yönelik vergisel teşvikler
İhracata yönelik işlemler, bazı yasal düzenleme ve şartlar dâhilinde, damga vergisinden, banka ve sigorta muameleleri vergisinden (BSMV), 492 sayılı Harçlar Kanunu gereğince alınan harçlar ve diğer kanunlarda yer alan vergi, resim ve harçlar ile kaynak kullanımı destekleme fonundan (KKDF) istisna edilmiştir. Söz konusu düzenlemeler kapsamında uygulanan istisna ve muafiyetlere aşağıda kısaca değinilmiştir.
10.5.1.1 Vergi, resim ve harç istisnası
İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerde vergi, resim ve harç istisnasının uygulama usul ve esasları daha önce, 2000/1 seri numaralı, “İhracat, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkındaki Tebliğ” ile düzenlenmiş iken, 2008/6 numaralı “İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkındaki Tebliğ” ile önceki tebliğ yürürlükten kaldırılarak, istisna uygulaması yeniden düzenlenmiştir. Son olarak 18.05.2017 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan İhracat ve Diğer Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulama Genel Tebliği ile istisnalara yönelik uygulama esasları belirlenmiştir.
İhracat ve Diğer Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulama Genel Tebliği ile;
- İhracatı arttırmak,
- İhraç ürünlerine uluslararası piyasada rekabet gücü kazandırmak,
- İhraç pazarlarını geliştirmek amacıyla
Tebliğ’de belirtilen esas ve usuller çerçevesinde, vergi, resim ve harç istisnası sağlanmaktadır.
Vergi, resim ve harç istisnası uygulamasında döviz kazandırıcı işlemlerin mahiyetine göre uygulanacak istisnanın kapsamı farklılık gösterebilmektedir. Belirli bazı faaliyetlerde vergi, resim ve harç istisnası, proje safhasından projenin bitimine kadar geçen süredeki iş ve muameleleri kapsarken, bazı döviz kazandırıcı faaliyetlerde istisnanın kapsamı sınırlanmaktadır.
Öte yandan 1 Ocak 2004 tarihinden itibaren döviz kazandırıcı faaliyetlerle ilgili işlem ve kâğıtlar, damga vergisi ve harçlardan istisna tutulmaktadır. Söz konusu istisnaların uygulanmasına ilişkin olarak yayımlanan 1 seri numaralı “Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulaması Hakkında Tebliğ” ile düzenlemeler yapılmıştır. Buna göre, döviz kazandırıcı faaliyetler ile ilgili uygulanacak damga vergisi ve harç istisnası “Vergi, Resim ve Harç İstisna Belgesi” veya “Dâhilde İşleme İzin Belgesi”nin ibrazı üzerine ilgili kuruluşlarca başka bir belge aranmaksızın re’sen uygulanacaktır. Anılan Tebliğ’de sayılan istisna kapsamındaki döviz kazandırıcı faaliyetler, İhracat ve Diğer Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulama Genel Tebliği’nde sayılan ve aşağıda ayrıntılı olarak belirtilen belgeli ve belgesiz işlemler ile paraleldir.
10.5.1.2 İstisna kapsamına giren vergiler
İhracat ve Diğer Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulama Genel Tebliği'nde yapılan düzenlemeler çerçevesinde, yararlanılacak vergi, resim ve harç istisnası aşağıdaki vergileri kapsamaktadır:
- Banka ve sigorta muameleleri vergisi
- Damga vergisi
- Harçlar
- Diğer kanunlarda yer alan vergi, resim ve harçlar
- 80 sayılı Kanun’a göre alınan hal rüsumu.
10.5.1.3 Vergi, resim ve harç istisnasının kapsamına giren işlemler
Vergi, resim ve harç istisnası; ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler, döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler, transit ticaretle ilgili işlemler ve kullanılan krediler ile bu işlemler ve krediler ile ilgili olarak düzenlenen kâğıtları içermektedir. Düzenlemeler çerçevesinde vergi, resim ve harç istisnası kapsamına giren işlemler ve bu işlemler nedeniyle düzenlenecek kâğıtlara aşağıda yer verilmektedir.
10.5.1.3.1 Krediler
- İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler, döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler ile transit ticaretin finansmanında kullanılmak kaydıyla, bankalarca kullandırılan her türlü sevk öncesi ve sevk sonrası krediler,
- Türk Eximbank tarafından aracı bankalar vasıtasıyla kullandırılan krediler,
- T.C. Merkez Bankası’nca Türk Eximbank’a açılan kısa vadeli senet reeskont kredileri ile Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkındaki mevzuat uyarınca ihracat taahhüdüne bağlı olarak kullandırılan altın kredileri,
- Firmaların sağladıkları prefinansmanlar,
- Dâhilde İşleme Rejimi kapsamında yapılan ithalat ve/veya yurt içi alımların finansmanı amacıyla kullanılan krediler,
- Yukarıda sayılan kredilerin geri ödenmesi.
10.5.1.3.2 İşlemler
- İhracatla ilgili işlem yapan bankaların (T.C. Merkez Bankası dâhil), faktoring şirketlerinin, sigorta şirketlerinin, noterlerin ve diğer kuruluşların ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerle ilgili yapmış oldukları bütün hizmet ve muameleler dolayısıyla kendi lehlerine her ne nam ile olursa olsun nakden veya hesaben aldıkları paralar ve kambiyo işlemleri,
- Türk Eximbank’ın fon temini işlemleri ile ihracat kredi sigortası /garantisi ile ilgili işlemleri,
- Dâhilde İşleme Rejimi kapsamında yapılacak ithalat ve/veya yurt içi alımlar ile ilgili işlemler,
- İhracat karşılığı yapılacak her türlü ödemeler.
10.5.1.3.3 Düzenlenen kâğıtlar
İhracat, ihracat sayılan satış ve teslimler, döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler ile transit ticaretle ilgili işlemler nedeniyle düzenlenen kâğıtlar.
10.5.1.4 Belgeli ve belgesiz işlemler
Yukarıda yer verilen işlemlere ve bu işlemlere ilişkin olarak düzenlenecek belgelere, vergi, resim ve harç istisnası uygulaması, re’sen uygulama veya “Vergi, Resim, Harç İstisnası Belgesi”ne göre uygulama olmak üzere iki farklı şekilde gerçekleştirilmektedir.
Dâhilde İşleme Rejimi kapsamında yapılan ithalat ve/veya yurt içi alımlar, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerin vergi, resim ve harç istisnasından yararlandırılabilmesi için “Dâhilde İşleme İzin Belgesi” alınması zorunludur. Bu çerçevede kullandırılan krediler ve uygulanan istisnalar belgeye kaydedilir. Bunun dışındaki hususlarda vergi, resim ve harç istisnası, ilgili kurum ve kuruluşlarca re’sen uygulanır ve herhangi bir belge ile ilişkilendirilmez.
10.5.1.4.1 Belgesiz işlemler
Aşağıda belirtilen işlemler ve bu işlemler nedeniyle düzenlenecek kâğıtlara (gümrük idarelerine verilen beyannameler dâhil); ihracata ilişkin olduklarının tevsik edilmesi durumunda, işlemi yapan kuruluşlarca, re’sen, vergi, resim ve harç istisnası uygulanmaktadır.
- Vergi Resim Harç İstisnası Belgesi almak amacıyla proje formu ekinde verilecek taahhütnameler
- İhracat karşılığı yapılacak ödemeler (Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonu çerçevesinde yapılan ödemelere ilişkin taahhütnameler ve temliknameler, SGK prim borçları ile genel bütçeli idarelere olan borçların mahsubu dâhil)
- İhracat bağlantıları için düzenlenecek anlaşmalar,
- Transit ticarete konu malın satın alınması ve satılması,
- Tedarik edildikleri şekliyle ihraç edilmek üzere mal alımı
- Transit ticarete konu malın satın alınması ve satılması
- 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 131. maddesine istinaden ithalat vergilerinden tam muafiyet suretiyle geçici ithalat rejimine tabi ambalaj malzemesi ithali ile kati ihraç edilen mallara ait ambalaj malzemesinin geçici ihracı ve ithali
- Dâhilde İşleme İzni kapsamında yapılan ithalat ve yurt içi alımları
- Yurt dışı ve uluslararası yurt içi ihaleler, yap işlet modeli çerçevesinde yapılacak yatırım projelerine ilişkin sözleşme safhasından önceki teminat mektupları ile ilgili işlemler (teminat mektupları dâhil) ve diğer işlemler ve bu konuda düzenlenen ihale kararları (Re’sen uygulanacak damga vergisi ve harç istisnası; ihale kararları, teminat mektupları ve bunlara ilişkin işlemler dışında kalan işlem ve kâğıtlara uygulanmaz)
- Gerçekleştirilen mamul ürün ihracatı karşılığı olarak bu ürünlerin üretiminde kullanılan girdilerin Toprak Mahsulleri Ofisinden veya T.C. Şeker Kurumunca tespit edilen şeker fabrikalarından alımı.
10.5.1.4.2 Belgeli işlemler
Firmaların, aşağıda belirtilen ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler çerçevesinde vergi, resim ve harç istisnasından yararlanmak istemeleri durumunda Ticaret Bakanlığına müracaat ederek, Dâhilde İşleme İzin Belgesi ve/veya Vergi, Resim, Harç İstisnası Belgesi almaları gerekmektedir.
İhracat işlemleri
Dâhilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ve bu belgenin geçerlilik süresi içerisinde, ihracat amaçlı olmak kaydıyla; yapılan ithalat ile yurt içi hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ve ambalaj malzemesi alımları ve bunlarla ilgili verilecek her türlü teminat mektupları ile diğer işlemlerdir.
İhracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler
- Kalkınma Bakanlığınca yayımlanan cari yıl yatırım programında yer alan yatırımlardan ve Millî Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı'nın bu programda yer almayan kamu yatırımlarından uluslararası ihaleye (yerli ve yabancı firmaların ayrı ayrı veya birlikte iştirakine açık olmak üzere) çıkarılanların ihalesini kazanan veya yabancı para ile finanse edilenlerin yapımını üstlenen firmaların;
- Yerli firma olması halinde, uluslararası ihalelerde tamamı üzerinden, yabancı para ile finanse edilenlerde ise yabancı paraya isabet eden oranda yapacakları hizmet ve faaliyetler ile yerli imalatçı firmaların, mükerrer olmamak kaydıyla bahse konu işte kullanılmak üzere bu işin yapımını yüklenen firmaya üreterek yapacakları mal ve malzeme ile hizmet satış ve teslimleri,
- Yabancı firma olması halinde, yabancı firmanın bu işte kullanacağı mal ve malzemeyi üreten yerli imalatçı firmaların (işi taahhüt eden firmalar dâhil) yapacakları satış ve teslimleri,
- Yerli ve yabancı firmaların ortaklığı şeklinde olması halinde, yerli firmaya kendi faaliyeti oranında, yabancı firmaya ise yerli imalatçı firmaların, üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
- Proje sahibi kamu kurumları ile bu projeleri üstlenen firmalara yapılacak teknik müşavirlik, mühendislik ve benzeri hizmet satışları.
- Savunma sanayi alanında;
- Savunma Sanayii Başkanlığınca onaylanan savunma sanayi projelerini üstlenmiş yerli imalatçı firmaların, üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
- Savunma Sanayii Başkanlığınca savunma sanayi açısından önem arz ettiği belirtilen savunma araç ve gereçlerini üreten yerli imalatçı firmaların, ülkenin savunması ile ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına, üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
- Savunma Sanayii Başkanlığınca onaylanan savunma sanayi projelerini üstlenmiş yerli imalatçı firmalar ile Savunma Sanayii Başkanlığınca savunma sanayi açısından önem arz ettiği belirtilen savunma araç ve gereçlerini üreten yerli imalatçı firmalara, yerli imalatçı firmaların üreterek yapacakları satış ve teslimleri.
- Yukarıda yer verilen kapsamdaki firmalara tam mükellef imalatçı firmaların üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
- Yukarıda yer verilen kapsamdaki firmaların dar mükellef firma olması hâlinde, tam mükellef imalatçı firmaların bu firmaya üreterek yapacakları satış ve teslimleri.
- Yerli imalatçı firmaların Ticaret Bakanlığınca belirlenen yatırım malları listesinde belirtilen malları üreterek yapacakları satış ve teslimleri.
- Yerli imalatçı firmaların yatırım teşvik belgesi kapsamında yer alan monte edilmemiş haldeki aksam ve parçaları ithal edebilecek firmalara, ithal edebilecekleri bu aksam ve parçaları üreterek yapacakları satış ve teslimleri.
- Yap-İşlet Modeli çerçevesinde yapılacak yatırım projelerini üstlenen tam mükellef firmaların yapacakları hizmet ve faaliyetleri.
- Kamu kurum ve kuruluşları tarafından uluslararası ihaleye çıkarılmış yurt içi veya yurt dışı taşıma işlerini yüklenen tam mükellef firmaların bu faaliyetleri.
- Uluslararası yük ve yolcu taşımacılığından döviz olarak kazanılan bedellerin yurda getirilmesi kaydıyla kara, deniz veya hava ulaştırma hizmet ve faaliyetleri.
- Yurt dışına yönelik olarak gerçekleştirilecek müteahhitlik, müşavirlik, yazılım ve mühendislik hizmetleri.
- Yabancı uyruklulara (diplomatik temsilcilikler ve mensupları dâhil), turistlere veya yurt dışında çalışan Türk vatandaşlarına ülkemizde bulundukları sürede, döviz karşılığı verilecek sağlık hizmetleri.
- Turizm müesseseleri ile seyahat acentelerinin yurt içindeki ve yurt dışındaki turizm faaliyetleri sırasında yaptıkları döviz karşılığı hizmet satışları.
- Bedelleri döviz olarak alınmak kaydıyla yurt dışında yerleşik firmalar adına gerçekleştirilen bakım ve onarım hizmetiyle, dış sefere çıkan Türk ve yabancı bayraklı gemi, uçak veya tırların bakımı ve onarımı, yenileme ve dönüşüm ile bakım, onarım, yenileme ve dönüşüm kapsamında gerçekleştirilen mal (yakıt ve madeni yağlar hariç) ve hizmet satışları.
- Tam mükellef firmalarca, ihraç ürünlerimizin pazarlanması amacıyla yurt dışında mağaza açılması veya işletilmesi.
- Kamu kurum ve kuruluşlarınca uluslararası ihaleye çıkarılan maden havzalarından rödövans karşılığında maden çıkarımı ve işletmesiyle ilgili üretim faaliyetleri.
- Yurt içinde yerleşik haber ajanslarınca, yurt dışındaki yayın organlarına görüntülü veya görüntüsüz haber satışları.
- Kamu kurum ve kuruluşlarınca uluslararası ihaleye çıkarılan ve Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenen yatırım malları, sınai mamuller ve yazılım hizmetlerine yönelik ihaleleri kazanan tam mükellef imalatçı firmaların üreterek yapacakları satış ve teslimleri.
- İkili veya çok taraflı uluslararası anlaşma hükümlerine göre yurt içinde bulunan yabancı kuruluşların yurt dışından getirme imkanına sahip bulundukları sınai mamulleri teslim eden tam mükellef imalatçı firmalar ile uluslararası kuruluşlar, yabancı ülke temsilcilikleri ve kuruluşlarına ait tesislerin yapımını ve onarımını üstlenen tam mükellef müteahhit firmaların faaliyet ve teslimleri.
- İkili veya çok taraflı uluslararası anlaşmalar kapsamında Türkiye’de gerçekleştirilen projeleri üstlenen kurum, kuruluş veya şirketler (bunlar tarafından yurt içinde projenin yürütülmesi amacıyla kurulan veya ortaklık gerçekleştirilen şirketler dâhil) tarafından proje kapsamında verilen yapım ve teslim işlerini yüklenen firmaların (alt yükleniciler hariç);
- Tam mükellef olması halinde, bunların yapacakları teslim ve hizmetleri ile tam mükellef imalatçı firmaların bu firmalara üreterek yapacakları satış ve teslimleri,
- Tam ve dar mükellef firmaların ortaklığı şeklinde olması hâlinde, tam mükellef firmanın ortaklığı oranında gerçekleştireceği teslim ve hizmetleri ile tam mükellef imalatçı firmaların bu firmalara üreterek yapacakları satış ve teslimleri.
- Kamu özel iş birliği kapsamında tesis yapımı ve yenilenmesi işlerini üstlenen tam mükellef firmaların yapacakları hizmet ve faaliyetleri.
Yukarıda belirtilen ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerden, “Döviz Kazandırıcı Faaliyetlerde Damga Vergisi ve Harç İstisnası Uygulaması Hakkında Tebliğ”de yer almayanlar damga vergisi ve harç istisnasından yararlandırılmaz.
10.5.1.5 Vergi resim harç istisnası belgesi
Yukarıda belirtilen (belgeli işlemler) ihracat, ihracat sayılan satış ve teslimler, döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler ile ilgili işlemler ve bu işlemler nedeniyle düzenlenecek kâğıtlara vergi, resim ve harç istisnası uygulanabilmesi için Ticaret Bakanlığından belge alınması gerekmektedir. Belge müracaat tarihi ile belge tarihi arasındaki işlemlere istisna uygulanmamaktadır. Ancak bu süre içerisinde gerçekleştirilen hizmet ve faaliyetler taahhüde sayılmaktadır.
Vergi, Resim Harç İstisnası Belgesi almak amacıyla Bakanlığa yapılacak başvuru sırasında, aşağıdaki belge ve bilgiler istenmektedir.
- Dilekçe (İmza sirkülerinde yer alan yetkililerce imzalanmış),
- Vergi Resim Harç İstisnası Proje Formu,
- Son üç ayda kapatılan belgelere ilişkin kapatma yazısı fotokopileri ile ihracat taahhütleri kapatılmamış Vergi Resim Harç İstisnası Belgeleri kapsamında gerçekleştirilen faaliyet tutarını gösteren banka tasdikli liste,
- Ticaret Sicil Gazetesi (aslı veya noter tasdikli örneği),
- İmza sirküleri (noter tasdikli),
- Son yıla ait vergi dairesince tasdikli bilanço ve kâr-zarar cetveli,
- İhracat taahhütnamesi (imza sirkülerinde yer alan yetkililerce imzalanmış),
- Faaliyetin firma tarafından yapılabileceğini tevsik eden bilgi ve belgeler (Turizm İşletme Belgesi, Seyahat Acentası Belgesi, Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Karnesi, Gemi Tasdiknamesi, Müteahhitlik Karnesi, Mukavele örneği, imalatçı firmalar için Kapasite Raporu vb.),
- Faaliyetin üstlenildiğini tevsik eden bilgi ve belgeler (İhalenin uluslararası olduğu veya faaliyetin yabancı para ile finanse edildiğine dair ilgili kurumdan alınan yazı ile Kalkınma Bakanlığınca yayımlanan cari yıl Yatırım Programında yer alan kamu yatırımlarından uluslararası ihaleye (yerli ve yabancı firmaların ayrı ayrı veya birlikte iştirakine açık olmak üzere) çıkarılanların ihalesini kazanan veya yabancı para ile finanse edilenlerin yapımını üstlenen firmalar için Kalkınma Bakanlığının cari yıla ait yatırım programı numarası).
Diğer taraftan Vergi, Resim Harç İstisnası Belgeleri, belge süresi içerisinde ilgili firmanın başvurması durumunda ve belge ihracat taahhüdü kapatılıncaya kadar Bakanlıkça revize edilebilmektedir. Gerekli bilgi ve belgelerle Ticaret Bakanlığına müracaat edilmesi halinde, belge konusu işe ait hukuki ve mali işlemler sonuçlanıncaya kadar belge süresi bitimini müteakip ek süre verilebilir. Verilen ek süre dâhilinde istisna uygulamasına devam edilir.
10.5.1.6 Vergi resim ve harç istisnasında ceza uygulaması
Damga vergisi, resim ve harç istisnasından faydalanan ihracatçı veya yatırımcı kişi veya kuruluşlara uygulanan istisnaların gerçekleştirilmeyen ihracat taahhüdüne tekabül eden kısımları ile belgenin iptal edilmesi halinde belge kapsamında uygulanan istisnalar Vergi Usul Kanunu ve Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uyarınca vergi, ceza ve faizleri ile birlikte geri alınmaktadır.
Bunun yanı sıra, kapatma esnasında ibraz edilen bilgi ve belgelerin gerçek dışı olduğunun anlaşılması durumunda, bu belge kapsamı ihracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslim veya döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyete tekabül eden istisnalar Vergi Usul Kanunu ve Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uyarınca vergi, ceza ve faizleri ile birlikte geri alınır ve ilgililer hakkında kanuni işlem yapılır. İnceleme veya soruşturma sonucunda sahtecilik veya tahrifat fiili sabit olan belge sahibi firma adına 1 (bir) yıl süreyle vergi resim harç istisnası belgesi düzenlenmez.
Vergi resim ve harç istisnası uygulaması esnasında “İhracat, Transit Ticaret, İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası Hakkındaki Tebliğ” ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının ilgili genelgelerine uymayan, yanlış işlem yapan, belgelerin ilgiliye ait orijinal nüshasına gerekli meşruhatı kaydetmeden işlem yapan, yanıltıcı bilgi veren ve bu nedenlerden dolayı vergi kaybına veya verginin tahsilinde gecikmelere sebep olan kişiler, asıl borçludan alınamayan alacağın ödenmesinden müştereken ve müteselsilen sorumludur. Bu çerçevede amme alacağı, gecikme süresi de dikkate alınarak Vergi Usul Kanunu ve 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.
10.5.1.7 İhracat taahhüdünün kapatılması
Belgesiz ihracat kredilerine ilişkin ihracat taahhütleri; Ticaret Bakanlığının uygun görüşüne istinaden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca belirlenen usuller çerçevesinde, krediyi kullanan firma ve/veya krediyi kullanan firmanın grup firmaları tarafından gerçekleştirilen ihracatı tevsik eden gümrük beyannamelerine istinaden ilgili banka tarafından kapatılır.
İmalatçı ihracatçı firmalar, taahhüt ettikleri ihracatı bizzat ve/veya krediyi kullanan firmanın grup firmaları aracılığıyla yapabilecekleri gibi Bakanlıktan izin almadan başka bir ihracatçı aracılığıyla yapabilirler. Bu firmaların üretim tesislerinin başka bir firmaya kiralanmış veya devredilmiş olması halinde ise imalatçı ihracatçı firmaların kullandıkları kredilerin taahhütleri üretim tesisini devralmış veya kiralamış olan firma tarafından gerçekleştirilen ihracat ile kapatılabilir.
İmalatçı olmayan ihracatçı firmaların kullandıkları kredilerin taahhütleri, Dış Ticaret Sermaye Şirketleri ile Sektörel Dış Ticaret Şirketleri tarafından gerçekleştirilen ihracat hariç olmak üzere aracı ihracatçı firmalar tarafından gerçekleştirilen ihracat ile kapatılamaz. Sektörel Dış Ticaret Şirketleri tarafından kullanılan kredilerin taahhütleri ise şirket ortağı olan imalatçı ihracatçı firmalar tarafından gerçekleştirilen ihracat ile kapatılabilir.
Vergi, resim ve harç istisnasından yararlandırılan transit ticaret işlemleri ile transit ticaretin finansmanında kullandırılan kredilerin ihracat taahhütleri transit ticaret faaliyetinden elde edilen gelirlerle kapatılır.
10.5.1.8 Kaynak kullanımını destekleme fonu istisnası
“12.5.1988 Tarihli ve 88/12944 Sayılı Kararnameye İlişkin Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu Hakkındaki 6 Sıra Numaralı Tebliğ” uyarınca, bankalar ve finansman şirketlerince kullandırılan krediler, Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışından sağladıkları krediler ve kabul kredili, vadeli akreditif ve mal mukabili ödeme şekillerine göre yapılan ithalatlarda, belli oranlarda KKDF kesintisi yapılmaktadır.
İhracatın finansmanı için Türk lirası veya döviz olarak kullandırılan krediler ile Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışından ihracatın finansmanı için sağlayacağı kredilerde (ihracatı teşvik belgesi, dâhilde işleme izin belgesi ve vergi, resim ve harç istisnası belgesine bağlanmış ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetlerin finansmanında kullandırılanlar dâhil) ve İhracatı Teşvik Belgesi ile Dâhilde İşleme İzin Belgesi kapsamında kabul kredili, vadeli akreditif ve mal mukabili ödeme şekline göre yapılan ithalatta, Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu’na yapılacak kesinti oranları %0 olarak uygulanır.
10.5.1.9 İhracat kredileri için kefalet vermek amacıyla kurulan kurumlarla ilgili muafiyet ve istisnalar
a. Kurumlar vergisi muafiyeti
Kurumlar Vergisi Kanunu’nun (KVK) 4. maddesinde kurumlar vergisinden muaf olan kurumlar sayılmaktadır. 7341 sayılı Kanun’un 12. maddesiyle KVK’nın 4. maddesine (p) fıkrası eklenmek suretiyle, 5910 sayılı Türkiye İhracatçılar Meclisi ile İhracatçı Birliklerinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun’un 18. maddesi kapsamında ihracatçılar lehine münhasıran ihracat kredileri için kefalet vermek amacıyla kurulan kurumlar, kurumlar vergisi muafiyeti kapsamına alınmıştır.
b. Damga vergisi istisnası
Damga Vergisi Kanunu’na ekli (2) sayılı tabloda damga vergisinden istisna edilen kâğıt ve işlemler yer almaktadır. 7341 sayılı Kanun’un 4. maddesiyle söz konusu tablonun “V-Kurumlarla ilgili kağıtlar” başlıklı bölümünün (22) numaralı fıkrasına eklenen hükümle, yukarıda yer verilen kurumların kredi teminatlarına ilişkin işlemlerinde düzenlenen kâğıtlar damga vergisi istisnası kapsamına alınmıştır.
Buna göre 5910 sayılı Kanun kapsamında ihracatçılar lehine münhasıran ihracat kredileri için kefalet vermek amacıyla kurulan kurumların, kredi teminatlarına ilişkin işlemlerinde düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden istisna olarak değerlendirilecektir.
c. Harç istisnası
Harçlar Kanunu’nun 123. maddesinde harçlardan istisna edilen işlemler sayılmaktadır. 7341 sayılı Kanun’un 5. maddesiyle bu maddeye eklenen hükümle, 5910 sayılı Kanun kapsamında ihracatçılar lehine münhasıran ihracat kredileri için kefalet vermek amacıyla kurulan kurumların, kredilere, bunların teminatlarına ve geri ödenmelerine ilişkin işlemleri (yargı harçları hariç) harçlardan istisna olarak değerlendirilecektir.
d. KDV istisnası
Katma Değer Vergisi (KDV) Kanunu’nun 17. maddesinin (4) numaralı fıkrasında “Diğer İstisnalar”a ilişkin hükümler yer almaktadır. 7341 sayılı Kanun’un 6. maddesiyle söz konusu fıkranın (e) bendine eklenen hükümle, 5910 sayılı Kanun kapsamında ihracatçılar lehine münhasıran ihracat kredileri için kefalet vermek amacıyla kurulan kurumların kredi teminatı sağlama işlemleri KDV istisnası kapsamına alınmıştır.
e. Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67. maddesi kapsamında tevkifat uygulaması
Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) menkul kıymet işlemlerinde tevkifat uygulamasını içeren geçici 67. maddesinin 5 numaralı fıkrasında “Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 4. maddesinin birinci fıkrasının (l) bendi kapsamına giren kurumlar ile Sermaye Piyasası Kanunu’na göre kurulan borsa yatırım fonları ve emeklilik yatırım fonlarının elde ettikleri kazançlar üzerinden (1) ve (4) numaralı fıkralar uyarınca tevkifat yapılmaz.” hükmü bulunmaktadır.
7341 sayılı Kanun’un 3. maddesiyle yukarıdaki hükümde yer alan “(l) bendi” ibaresi “(l) ve (p) bentleri” şeklinde değiştirilmiştir.
Buna göre 5910 sayılı Kanun kapsamında ihracatçılar lehine münhasıran ihracat kredileri için kefalet vermek amacıyla kurulan kurumların, elde ettikleri kazançlar üzerinden GVK’nın geçici 67. maddesinin (1) ve (4) numaralı fıkraları uyarınca tevkifat yapılmayacaktır.
10.5.2 İhracata yönelik diğer Devlet yardımları
5973 sayılı İhracat Destekleri Hakkında Karar, 5986 sayılı E-İhracat Destekleri Hakkında Karar, 5448 sayılı Hizmet İhracatının Tanımlanması Sınıflandırılması ve Desteklenmesi Hakkında Karar ve bu Kararlara ilişkin olarak çıkartılan Para Kredi ve Koordinasyon Kurulu’nun Tebliğleri ile ihracata yönelik Devlet yardımları hakkında bazı düzenlemeler yapılmıştır. Yapılan düzenlemelerle sağlanan ihracata, e-ihracata ve hizmet ihracatına yönelik devlet yardımları aşağıda gösterilmektedir:
- Pazara giriş belgelerinin desteklenmesi
Pazara giriş belgesi desteği çerçevesinde şirketlerin Destek Kapsamındaki Pazara Giriş Belgeleri Listesi’nde yer alan belgelere ilişkin, bu maddenin ikinci fıkrasında listelenen kalemler haricinde kalan ve pazara giriş belgesinin alınmasında ve/veya yenilenmesinde zorunlu olarak gerçekleştirilen giderler desteklenir. Tarım ürünleri analizine ilişkin akreditasyon ücreti destek kapsamındadır.
Pazara giriş belgesi desteği çerçevesinde aşağıda belirtilen gider kalemleri desteklenmez.
1) Eğitim ve danışmanlık hizmetleri
2) Yol ve konaklama masrafları
3) Gözetim bedeli
4) Tarım ürünlerine ilişkin muayene ücretler
Bu madde kapsamında aşağıda belirtilen giderler desteklenir.
a) Müracaat ve doküman inceleme giderleri
b) Belgelendirme tetkik giderleri
c) Belge kullanım ücretleri
ç) Zorunlu kayıt ücretleri
d) Gözetim giderleri
e) Yenileme giderleri
Tüm değişiklik talepleri ve başvurular DYS (Destek Yönetim Sistemi) üzerinden gerçekleştirilmektedir.
Test/Analiz raporlarına ilişkin giderler, belge/sertifikanın alınabilmesi için zorunlu olarak yaptırılması ve/veya pazara girişte avantaj sağlaması halinde desteklenmektedir.
Harcamaların, adına belge düzenlenen şirket veya organik bağı bulunan şirket tarafından gerçekleştirilmesi halinde başvuru destek kapsamında değerlendirilir.
Aşağıda belirtilen koşulları sağlayan şirket organik bağı bulunan şirket olarak kabul edilir:
- Destek başvurusunda bulunan şirketin en az %51 oranında ortak olduğu şirket,
- Destek başvurusunda bulunan şirket hissesinin en az %51’ine sahip ortak ya da ortakların en az %51 oranında ortak olduğu şirket,
- Destek başvurusunda bulunan şirketin halka açık bir anonim ortaklık olması halinde, halka açık kısım düşülmek suretiyle kalan hissenin en az %51’ine sahip ortakların en az %51 oranında ortak olduğu şirket.
Destek ödemesi her halükârda destek başvurusunda bulunan şirkete yapılır.
1. İhracat
Şirketlerin pazara giriş belgeleri ile ruhsatlandırma ve kayıt işlemlerine ilişkin giderleri %50 oranında ve şirket başına yıllık 4.000.000 TL’ye kadar desteklenir.
2. Hizmet
a) Eğitim hizmetleri
Yararlanıcıların Bakanlık tarafından belirlenen belgelere, sertifikalara veya akreditasyonlara ilişkin giderleri %60 oranında ve yıllık en fazla 1.800.000 TL tutarında desteklenir.
b) Fuarcılık hizmetleri
Yararlanıcıların Bakanlık tarafından belirlenen belgelere, sertifikalara veya akreditasyonlara ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 1.800.000 TL tutarında desteklenir.
c) Gayrimenkul hizmetleri
Yararlanıcıların Bakanlık tarafından belirlenen belgelere, sertifikalara veya akreditasyonlara ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 1.800.000 TL tutarında desteklenir.
d) Kültürel ve yabancı endüstri hizmetleri
Yararlanıcıların Bakanlık tarafından belirlenen belgelere, sertifikalara veya akreditasyonlara ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 600.000 TL tutarında desteklenir.
e) Lojistik ve taşımacılık hizmetleri
Yararlanıcıların Bakanlık tarafından belirlenen belgelere, sertifikalara veya akreditasyonlara ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 1.800.000 TL tutarında desteklenir.
f) Sağlık ve spor turizmi hizmetleri
Sağlık turizmi sektöründe faaliyet gösteren yararlanıcıların Bakanlık tarafından belirlenen belgelere, sertifikalara veya akreditasyonlara ilişkin giderleri %60 oranında ve belge başına en fazla 600.000 TL tutarında desteklenir.
g) Yönetim danışmanlığı hizmetleri
Yararlanıcıların Bakanlık tarafından belirlenen belgelere, sertifikalara veya akreditasyonlara ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 600.000 TL tutarında desteklenir.
h) Yeşil hizmetler
Yararlanıcıların Bakanlık tarafından belirlenen belgelere, sertifikalara veya akreditasyonlara ilişkin giderleri %60 oranında ve yıllık en fazla 600.000 TL tutarında desteklenir.
İ) Diğer sektörler
Yararlanıcıların Bakanlık tarafından belirlenen belgelere, sertifikalara veya akreditasyonlara ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 600.000 TL tutarında desteklenir.
- Sektörel nitelikli uluslararası yurt içi fuarların desteklenmesi
Programın amacı Bakanlık tarafından belirlenen sektörel nitelikli uluslararası yurt içi fuarların dış tanıtımının sağlanması ve uluslararası düzeyde katılımın artırılması amacıyla organizatörler ile katılımcıların desteklenmesidir.
Organizatörlerin tanıtım harcamaları ve katılımcıların yer kirası ile stant giderlerinin desteklenmesi kapsam içindedir.
Etkinlik programı giderlerinin desteklenebilmesi için etkinliğin başlangıç tarihinden en az 2 ay önce “Sektörel Nitelikli Uluslararası Yurt İçi Fuar Organizasyon Desteği Ön Onay Başvuru Belgeleri” ile birlikte incelemeci kuruluşa başvuru yapılması gerekir. İncelemeci kuruluş programın başlangıç tarihinden 1 (bir) ay önce mevcut başvuru belgeleri üzerinden değerlendirme yapar ve desteklenmesi uygun görülen fuarı, “Desteklenen Sektörel Nitelikli Uluslararası Yurt İçi Fuarlar Listesi”ne ekler. Ön onay verilmeyen etkinlik programı desteklenmez.
“Desteklenen Sektörel Nitelikli Uluslararası Yurt İçi Fuarlar Listesi”ne eklenebilmesi için söz konusu fuarın;
a) Konusu itibariyle sektörel nitelikli olması,
b) Uluslararası (katılımcı/ziyaretçi) nitelikte,
c) TOBB internet sitesinde ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanan yıllık yurt içi fuar takviminde yer alması,
ç) Yabancı ziyaretçi sayısının toplam ziyaretçi sayısına oranının en az %5 olması,
d) Doğrudan yabancı katılımcı sayısının toplam katılımcı sayısına oranının en az %10 olması,
e) Kurumsal bir internet sitesine sahip olması
gerekir.
Yararlanıcıların ve iş birliği kuruluşlarının Bakanlık tarafından belirlenen yurt içindeki hizmet sektörü fuarlarına veya münhasıran fuarcılık sektörüne yönelik faaliyetlere uluslararası düzeyde katılım ve ziyaretin artırılması amacıyla fuar öncesinde ve fuar esnasında gerçekleştirecekleri organizasyon giderleri %50 oranında ve fuar başına en fazla 600.000 TL tutarında desteklenir.
- Teknik müşavirlik hizmetlerine ilişkin Devlet yardımları
Ticaret Bakanlığı teknik müşavirlik hizmetlerine yönelik olarak kapsamlı bir Devlet Yardımı programı yürütmektedir. Bu program ile teknik müşavirlik şirketlerinin yurt dışındaki ofisleri, reklam, tanıtım ve pazarlama faaliyetleri, yurt dışı fuar, seminer ve konferanslara katılımları, pazar araştırması seyahatleri, mesleki sorumluluk sigortası ve yazılım harcamaları, yurt dışı teknik eğitim programlarına ve uluslararası mesleki yarışmalara katılımları, en az 4 katılımcı firma ile düzenleyecekleri yurt dışı heyetler, yurt dışında girmiş oldukları ihaleler sonucunda aldıkları teknik müşavirlik işleri Fiyat İstikrar ve Destekleme Fonu’ndan sağlanan kaynak ile desteklenmektedir.
Ayrıca, teknik müşavirlik, müteahhitlik ve inşaat malzemesi sektör örgütlerinin gerek yurt dışında gerekse yurt içinde düzenleyecekleri konferans ve seminerler, reklam, tanıtım ve pazarlama faaliyetleri, yurt dışında düzenleyecekleri fuar organizasyonları ve heyetler Fiyat İstikrar ve Destekleme Fonu’ndan desteklenmektedir.
Teknik müşavirlik şirketlerine sağlanan destekler
Proje desteği:
İşverenler tarafından açılan ihaleler neticesinde hizmet, vekâlet veya eser niteliğindeki teslimatlarına karşılık olarak imzalanan sözleşmelerde TMŞ’ler;
- Sözleşme bedeli 2.000.000 ABD dolarına kadar olan projeler için %20 oranında, en fazla 300.000 ABD doları,
- Sözleşme bedeli 2.000.000 ABD dolarından 5.000.000 ABD dolarına kadar olan projeler için %15 oranında, en fazla 500.000 ABD doları,
- Sözleşme bedeli 5.000.000 ABD dolarından 10.000.000 ABD dolarına kadar olan projeler için %10 oranında, en fazla 750.000 ABD doları,
- Sözleşme bedeli 10.000.000 ABD doları ve üzerinde olan projeler için %7,5 oranında, en fazla 1.000.000 ABD doları desteklenmektedir.
Yurt dışı ofis desteği:
En fazla 7 (yedi) yurt dışı ofis için,
1. Kira desteği: Yıllık 40.000 ABD dolarını aşmamak kaydıyla kira bedelinin %50’si,
2. İstihdam desteği: T.C. vatandaşı yönetici personel için, yıllık 60.000 ABD dolarını aşmamak kaydıyla brüt maaşın %50’si,
Büro personeli için, yıllık 36.000 ABD dolarını aşmamak kaydıyla brüt maaşın %50’si,
3. Danışmanlık desteği: Yıllık 30.000 ABD dolarını aşmamak kaydıyla harcamaların %50’si, en fazla 6 (altı) yıl süreyle karşılanmaktadır.
Reklam, tanıtım ve pazarlama desteği:
Yıllık en fazla 100.000 ABD dolarını aşmamak kaydıyla reklam, tanıtım, pazarlama ve halkla ilişkiler harcamalarının %50’si en fazla 6 (altı) yıl süreyle karşılanmaktadır.
Pazar araştırması desteği:
Yurt dışı pazar araştırması gezilerine ilişkin giderler yılda en fazla 5 adet olmak üzere, %70 oranında ve yurt dışı pazar araştırması gezisi başına en fazla 5.000 ABD doları karşılanmaktadır.
Yurt dışı fuar katılım desteği:
Sektörel nitekli uluslararası fuar katılımlarında, metrekare üzerinden ödenen stant kirası (ilave stant hizmetleri dâhil), tanıtım etkinlikleri, ulaşım (ekonomi sınıfı uçak) ile konaklama giderleri (oda ve kahvaltı) %50 oranında, fuar başına en fazla 15.000 ABD dolarına kadar karşılanmaktadır.
Seminer ve konferans katılım desteği:
Yurt dışında düzenlenen sektörel nitelikli uluslararası seminer ve konferanslara katılım halinde, en fazla 2 şirket çalışanının, yol, konaklama (oda ve kahvaltı) ve katılım bedelleri %50 oranında, organizasyon başına en fazla 5.000 ABD dolarına kadar karşılanmaktadır.
Teknik müşavirlik ve teknik müşavirlik heyet programı desteği:
Müteahhitlik ve teknik müşavirlik heyeti programları kapsamında; her bir firmadan 2 (iki) temsilcinin ulaşım ve konaklama giderleri %50 oranında karşılanmaktadır. Bakanlık tarafından hedef ülkelere yönelik organize edilen teknik müşavirlik heyeti programlarında destek oranı %90 olarak uygulanmaktadır.
Yurt dışı eğitim desteği:
Firmaların teknik personelinin yurt dışı teknik eğitim programlarına katılımı halinde, program başına 2 (iki) çalışanın yol, konaklama ve katılım giderleri %50 oranında, yıllık en fazla 50.000 ABD dolarına kadar karşılanmaktadır.
Yazılım desteği:
Bilgisayarlı tasarım kapsamında satın alınan veya kiralanan yazılım ürünlerinin lisanslarına ilişkin harcamalar %50 oranında, yıllık en fazla 50.000 ABD doları desteklenmektedir.
Mesleki sorumluluk sigortası desteği:
Yurt dışında üstlenileni teknik müşavirlik projeleri kapsamındaki mesleki sorumluluk sigortası yükümlülüklerinden kaynaklanan poliçe alım giderleri %50 oranında, yıllık en fazla 50.000 ABD doları desteklenmektedir.
Uluslararası mesleki yarışmalara katılım desteği:
Uluslararası mesleki yarışmalara katılımlar yol, konaklama (oda ve kahvaltı), katılım bedeli, dosya satın alma, yer görme bedeli giderleri %50 oranında, organizasyon başına azami 10.000 ABD doları desteklenmektedir.
Sektör örgütlerine sağlanan destekler
Reklam, tanıtım ve pazarlama desteği:
Yıllık en fazla 100.000 ABD dolarını aşmamak kaydıyla reklam, tanıtım, pazarlama ve halkla ilişkiler harcamalarının %50’si karşılanmaktadır.
Yurt dışı fuar katılım desteği:
Sektörel nitelikli uluslararası fuar katılımlarında, m2 üzerinden ödenen stant kirası (ilave stant hizmetleri dahil), tanıtım etkinlikleri, ulaşım (ekonomi sınıfı uçak) ile konaklama giderleri (oda ve kahvaltı) %50 oranında, fuar başına en fazla 15.000 ABD dolarına kadar karşılanmaktadır.
Yurt dışı fuar organizasyonu desteği:
Yurt dışında düzenlenen sektörel nitelikli uluslararası fuarlara milli katılımlarda;
- Salon kirası, sergi ve teknik altyapı kurulmasına ilişkin harcamalar, kokteyl ve/veya yemekli toplantılara ilişkin giderler %90 oranında, her bir organizasyon için en fazla 100.000 ABD doları,
- Tanıtım filmi, broşür, kitapçık, elektronik ortamda tanıtım/videowall, reklam panoları veya afiş biçimindeki tanıtım etkinlikleri ile yurt dışı yazılı ve görsel kitle iletişim araçlarında yayınlanan reklamlara ilişkin harcamalar %90 oranında, fuar organizasyonu başına en fazla 70.000 ABD doları ve
- Söz konusu organizasyonlara panelist, konuşmacı vb. olarak davet edilen katılımcıların yol (uçak bileti ve transfer) ve konaklama giderlerinin tamamı organizasyon başına en fazla 20.000 ABD doları desteklenmektedir.
Seminer ve konferans katılım desteği:
Yurt dışında düzenlenen sektörel nitelikli uluslararası seminer ve konferanslara katılım halinde, en fazla 2 (iki) şirket çalışanının, yol, konaklama (oda ve kahvaltı) ve katılım bedelleri %50 oranında, organizasyon başına en fazla 5.000 ABD dolarına kadar karşılanmaktadır.
Seminer ve konferans organizasyonu desteği:
- Seminer veya konferans faaliyetleri kapsamında salon kirası, sergi ve teknik altyapı kurulmasına ilişkin harcamalar, kokteyl ve/veya yemekli toplantılarına ilişkin giderler %70 oranında (yurt dışı organizasyonlarda %90), her bir organizasyon için en fazla 100.000 ABD doları,
- Tanıtım filmi, broşür, kitapçık, elektronik ortamda tanıtım/videowall, reklam panoları veya afiş biçimindeki tanıtım etkinlikleri ile yurt dışı yazılı ve görsel kitle iletişim araçlarında yayınlanan reklam vb. tanıtım faaliyetlerine ilişkin harcamalar %70 oranında (yurt dışı organizasyonlarda %90), organizasyon başına en fazla 70.000 ABD doları ve
- Söz konusu organizasyonlara panelist, konuşmacı vb. olarak davet edilen katılımcıların yol (uçak bileti ve transfer) ve konaklama giderlerinin tamamı organizasyon başına en fazla 20.000 ABD doları desteklenmektedir.
Teknik müşavirlik ve müteahhitlik heyet programı desteği:
Bir müteahhitlik ve teknik müşavirlik heyeti programı kapsamında organizasyonu yapan Kuruluştan ve 2 (iki) temsilcinin ulaşım ve konaklama giderleri ile programın reklam, pazarlama, danışmanlık, tanıtım ve organizasyon giderleri %50 oranında program başına 150.000 ABD dolarına kadar karşılanmaktadır. Bakanlık tarafından hedef ülkelere yönelik organize edilen müteahhitlik ve teknik müşavirlik heyeti programlarında destek oranı %90 olarak uygulanmaktadır.
- Pazar araştırması ve pazara giriş desteği
Programın amacı yeni ihraç pazarları yaratılması ve geleneksel pazarlarda pazar payımızın artırılması amacıyla şirketlerin yurt dışı pazar araştırması gezilerinin desteklenmesidir.
Şirketlerin ihracat gerçekleştirmek istedikleri hedef pazarlara ilişkin bilgi ve tecrübelerini artırmaları, potansiyel müşterileri ile iş görüşmeleri gerçekleştirmeleri sağlanmaktadır.
Bir yurt dışı pazar araştırması gezisi kapsamında en fazla iki şirket çalışanının uluslararası ve şehirlerarası ulaşımda kullanılan ekonomi sınıfı uçak, tren, gemi ve otobüs bileti ücretleri ile kişi başına günlük 2.500 TL’ye kadar konaklama (oda+kahvaltı) giderleri desteklenmektedir. Yurt dışı pazar araştırması faaliyetinin en az 2, yolculuk (Türkiye'den gidiş ve Türkiye'ye dönüş) hariç olmak üzere, en fazla 10 günlük kısmı desteklenir. En az 2 gün araştırma yapılması zorunluluğu bulunmaktadır. 10 günlük süre, araştırma yapılan ülkeye varış tarihinden sonraki günden itibaren başlar.
Şirketler tarafından gerçekleştirilen yurt dışı pazar araştırması faaliyetine ilişkin ulaşım ve konaklama giderleri %50 oranında ve faaliyet başına en fazla 100.000 TL’ye kadar desteklenir.
Şirketler yurt dışı pazar araştırması faaliyeti desteğinden bir takvim yılında azami 5 defa olmak üzere en fazla 20 defa yararlanabilirler.
- Uluslararası rekabetçiliğin geliştirilmesinin desteklenmesi
UR-GE (Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi) Projesi, henüz ihracata yeni başlamış ya da mevcut ihracat kapasitesini geliştirmek isteyen firmaların proje süresince uluslararası pazarlardaki rekabet güçlerini artırmaya yönelik gerçekleştirecekleri faaliyetlerinin Ticaret Bakanlığı tarafından desteklendiği, ihracata yönelik bir destek programıdır.
UR-GE projelerine ilişkin ihtiyaç analizi, eğitim, danışmanlık ve tanıtım faaliyetlerine yönelik giderleri %75 oranında ve proje bazında 6.000.000 TL’ye kadar desteklenir.
Projenin süresi 3 yıl olarak belirlenmiş, projenin performansına göre 2 yıl daha uzatılabileceği belirtilmiştir.
Projeye başvurabilmek için, Türkiye’de üretim yapan ve bir İşbirliği Kuruluşu çatısı altında bulunan en az 10 firmanın, kümelenme anlayışı ile bir araya gelmesi gerekmektedir.
Projenin en başında firmaların mevcut durumlarının tespiti ve 3 yıl sürecek olan bu program boyunca ihracatlarını geliştirmeye yönelik gerçekleştirmeleri gereken faaliyetlerle ilgili yol haritası belirlenebilmesi amacıyla, bir ihtiyaç analizi gerçekleştirilir.
İhtiyaç analizi doğrultusunda üye firmalar için, kümelenme anlayışıyla, hedeflerine ulaşmak için tamamlamaları gereken faaliyetlerden oluşan ortak bir plan oluşturulur.
Proje boyunca yararlanılabilecek faaliyetler arasında, ihtiyaç analizi, eğitim ve danışmanlık faaliyetleri, yurt dışı pazarlama ve alım heyeti faaliyetleri bulunmaktadır.
- Yurt dışı marka tescil desteği
Şirketlerin yurt içi marka tescil belgesine sahip oldukları markalarının aşağıda belirtilen giderleri desteklenir:
a) Yurt dışında tescil ettirilmesine ilişkin marka/patent bürosu hizmet, danışmanlık giderleri, markanın o ülkede başka bir şirket adına tescil ettirilip ettirilmediğine ilişkin olarak yapılacak araştırma, inceleme, avukatlık ile ilgili bütün zorunlu giderleri
b) Yurt dışında tescil ettirilmiş markalarının korunmasına ilişkin avukatlık giderleri
Yurt dışı marka tescil başvurusunun desteklenebilmesi için yurt dışı marka tescil başvurusunun yapılmış olması yeterlidir.
Marka yenileme giderleri destek kapsamında değildir.
Desteklenecek yurt dışı marka tescil faaliyetlerinde; Türk Malı imajına zarar verecek şekilde, ülke menşeini farklı gösteren ifade, sembol, şekil, işaret veya ülke, şehir isimlerinin kullanılması durumunda, ilgili giderler destek kapsamında değerlendirilmez.
Yurt içi tescili ile yurt dışı marka tescil başvurusunun aynı şirket adına olması ve ilk tescilin yurt içinde gerçekleşmiş olması gerekir.
Bu kapsamdaki destek ödemelerinden yararlanılabilmesi için harcamayı gerçekleştiren şirket ile faturayı düzenleyen tarafın ilişkili kişi olmaması gerekmektedir.
Şirketler, marka tescili ve korunmasına yönelik destekten en fazla 4 yıl süresince yararlanabilir.
Başvuru süreci:
Destek kapsamında talep edilen her türlü bilgi ve belgenin DYS aracılığıyla iletilmesi gerekir. Başvuru sahibine yapılacak bildirimler DYS aracılığıyla yapılır. Destek sürecine ilişkin başvuruların alınması, incelenmesi ve sonuçlandırılması kapsamındaki tüm iş ve işlemler DYS üzerinden gerçekleştirilir. DYS üzerinden yapılan tüm başvuru ve bildirimlerde DYS üzerindeki başvuru ve bildirim tarihleri esas alınır.
1. İhracat
Şirketlerin yurt içi marka tescil belgesine sahip oldukları markalarının yurt dışında tescili ve korunmasına ilişkin giderleri, %50 oranında ve yıllık 750.000 TL’ye kadar desteklenir.
2. Hizmet
a) Eğitim hizmetleri
Yararlanıcıların yurt içi marka tescil belgesine sahip oldukları markalarının yurt dışında tescili ve korunmasına ilişkin giderleri %60 oranında ve yıllık en fazla 600.000 TL tutarında desteklenir.
b) Fuarcılık hizmetleri
Yararlanıcıların yurt içinde tescil edilmiş markalarının yurt dışında tesciline ve korunmasına ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 600.000 TL tutarında desteklenir.
c) Gayrimenkul hizmetleri
Yararlanıcıların yurt içinde tescil edilmiş markalarının yurt dışında tesciline ve korunmasına ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 600.000 TL tutarında desteklenir.
d) Kültürel ve yabancı endüstri hizmetleri
Yararlanıcıların ürünlerinin, hizmetlerinin veya yurt içinde tescil edilmiş markalarının yurt dışında tesciline ve korunmasına ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 600.000 TL tutarında desteklenir.
e) Lojistik ve taşımacılık hizmetleri
Yararlanıcıların yurt içinde tescil edilmiş markalarının yurt dışında tesciline ve korunmasına ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 600.000 TL tutarında desteklenir.
f) Sağlık ve spor turizmi hizmetleri
Sağlık turizmi sektöründe faaliyet gösteren yararlanıcıların yurt içinde tescil edilmiş markalarının yurt dışında tesciline ve korunmasına ilişkin giderleri %60 oranında ve yıllık en fazla 600.000 TL tutarında desteklenir.
g) Yönetim danışmanlığı hizmetleri
Yararlanıcıların yurt içinde tescil edilmiş markalarının yurt dışında tesciline ve korunmasına ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 600.000 TL tutarında desteklenir.
h) Yeşil hizmetler
Yararlanıcıların yurt içinde tescil edilmiş markalarının yurt dışında tesciline ve korunmasına ilişkin giderleri %60 oranında ve yıllık en fazla 600.000 TL tutarında desteklenir.
i) Diğer sektörler
Yararlanıcıların yurt içinde tescil edilmiş markalarının yurt dışında tesciline ve korunmasına ilişkin giderleri %50 oranında ve yıllık en fazla 600.000 TL tutarında desteklenir.
- Yurt dışında gerçekleştirilen fuar katılımlarının desteklenmesi
Katılımcılar tarafından yurt dışı fuar organizasyonu kapsamında gerçekleştirilen fuar katılımları ve bireysel katılımlar, bir takvim yılı içinde başlayan en fazla 5 fuara mahsus olmak üzere yurt dışı fuar katılımcısının stant alanının metrekare cinsinden büyüklüğü dikkate alınmak suretiyle desteklenir.
Söz konusu desteğe esas tutar, yurt dışı fuar organizasyonlarında her fuar için ayrı ayrı belirlenir. Bireysel katılımı desteklenen sektörel nitelikteki uluslararası fuarlarda ise her fuar için ayrı ayrı belirlenebileceği gibi ülke ve/veya sektör bazında da belirlenebilir.
1. İhracat
Bakanlıkça görevlendirilen organizatörlerin, yurt dışı fuar organizasyonuna yönelik olarak Türk ihraç ürünlerinin, sektörlerin, katılımcıların veya yurt dışı fuar organizasyonunun tanıtımı amacıyla yurt dışında gerçekleştirdikleri tanıtım faaliyetlerinden Genelge’de belirlenenlere ilişkin yapmış oldukları harcamalar %50 oranında desteklenir. Destek tutarı yurt dışı fuarın genel nitelikli olması halinde 1.500.000 Türk lirasını, sektörel nitelikli olması halinde 250.000 Türk lirasını, Bakanlıkça belirlenen yurt dışı prestijli fuarlardan biri olması halinde 750.000 Türk lirasını geçemez.
Bakanlık tarafından belirlenen fuarlarda gerçekleştirilecek yurt dışı fuar organizatöre tanıtım faaliyetleri ile yurt dışı fuar organizatörünce yurt dışı fuar katılımcılarının katılımıyla düzenlenecek ikili iş görüşmesi faaliyeti toplamda 2.000.000 TL’ye kadar en fazla %75 oranında, bu kapsam dışında kalan fuarlarda gerçekleştirilecek yurt dışı fuar organizatör tanıtım faaliyetleri ile yurt dışı fuar organizatörünce yurt dışı fuar katılımcılarının katılımıyla düzenlenecek ikili iş görüşmesi faaliyeti ise toplamda 1.000.000 TL’ye kadar en fazl %50 oranında desteklenir.
2. Fuarcılık hizmetleri
Yararlanıcıların ve iş birliği kuruluşlarının Bakanlık tarafından belirlenen yurt dışındaki hizmet sektörü fuarlarına veya münhasıran fuarcılık sektörüne yönelik faaliyetlere ilişkin fuar öncesinde ve fuar esnasında gerçekleştirecekleri organizasyon giderleri %50 oranında ve fuar başına en fazla 900.000 TL tutarında desteklenir.
- Tasarım desteği
Tasarım ve ürün geliştirme projesi uygun görülen şirket ile harcama yetkisi bulunan yurt içinde veya yurt dışında yerleşik şirket tarafından istihdam edilen tasarımcı/modelist/mühendis brüt ücretleri desteklenir.
Tasarım ve ürün geliştirme projesinin destek kapsamına alındığı tarihten itibaren tasarım ve ürün geliştirme projesi uygun görülen şirket yıllık izleme ve değerlendirmeye ilişkin gerekli bilgileri DYS’ye yükler. Şirket proje süresince yılda bir kez Bakanlıkça yerinde incelenir ve projeye ilişkin performans değerlendirme raporu hazırlanır. Hazırlanan rapor uyarınca şirket destek kapsamından çıkarılabilir. İlgili yılın harcamalarına ilişkin destek ödemesi, önceki yılın performans değerlendirme çalışması olumlu sonuçlandığında yapılabilir.
- Türk ürünlerinin yurt dışında markalaşması ve Türk malı imajının yerleştirilmesi ve Turquality’nin desteklenmesi
Turquality ve Marka Destek Programı kapsamında şirketlerin yurt içinde ve yurt dışında markalaşma sürecindeki harcamaları, Türk markalarının pazara giriş ve tutunmalarına yönelik gerçekleştireceği her türlü faaliyet ve organizasyonlara ilişkin giderler ile olumlu Türk malı imajının oluşturulması ve yerleştirilmesi için yurt içinde ve yurt dışında gerçekleştireceği her türlü harcamaları desteklenmektedir.
Tebliğ kapsamında belirtilen söz konusu desteklerden, Türkiye İhracatçılar Meclisi, İhracatçı Birlikleri, Üretici Dernekleri, Üretici Birlikleri, Türkiye'de ticari ve/veya sınai faaliyette bulunan şirketler yararlanabilir. Tebliğ uyarınca Marka/TURQALITY destek programı kapsamına alınacak şirketin belirli bir iş yönetimi kalitesi, operasyonel mükemmellik düzeyi ve markalaşma potansiyeline sahip olması şartı aranır.
Başvuru şartları
- Başvuruda bulunan şirketin (ihraç kayıtlı satışları ile organik bağı bulunan şirketleri dahil) son üç takvim yılında ihracat yapmış olması şartıyla, başvuru tarihi itibariyle ortalama ihracat tutarının 3 Milyon ABD dolarının üzerinde olması gerekir.
- Tebliğin 22. maddesinin 2. fıkrasında da belirtildiği üzere destek programı kapsamına alınmak üzere başvuruda bulunulan markanın yurt içi ve yurt dışı marka tescillerinin başvuru sahibi şirket veya bu şirketle organik bağı olan şirket ya da aynı holding/şirketler topluluğu bünyesinde yer alan bir şirket adına kayıtlı olması gerekir.
- Destek kapsamına alınan şirketle aynı holding çatısı altında bulunan şirketler ile kapsama alınan şirketle organik bağı bulunan şirketlere harcama yetkisi verilebilmektedir.
Organik bağ aşağıda belirtilen koşullardan birinin sağlanması durumunda oluşmaktadır:
- Destek kapsamına alınan şirket tüzel kişiliğinin en az %51 oranında ortak olduğu şirkete,
- Destek kapsamına alınan şirket hissesinin en az %51’ine sahip ortak ya da ortaklarının en az %51 oranında ortak olduğu şirkete,
- Destek kapsamına alınan şirketin halka açık bir anonim ortaklık olması halinde, halka açık kısım düşülmek suretiyle kalan hissenin %51’ine sahip şirkete, harcama yetkisi verilebilir.
- Küresel tedarik zinciri destek programı
Tedarikçi, “KTZ Proje Başvurusu ve Destek Ödemesi İçin İbraz Edilmesi Gereken Belgeler”de belirtilen belgelerle birlikte DYS üzerinden proje başvurusunu Bakanlığa yapar.
Tedarikçilerin KTZ yetkinlik projesi başvurusunda bulunabilmesi için üretici olmaları gerekmektedir.
DYS üzerinden yapılan başvurular; Bakanlık tarafından içerik, şekil ve bütünlük açısından incelenir. Başvuru kapsamında sunulan belgelere yönelik olarak yapılan ön inceleme çalışmasında aşağıdaki konulardaki yetkinlikler değerlendirilir:
a) Mevcut üretim yetkinliği ve geliştirme potansiyeli,
b) Finansal performans,
c) Bilgi sistemleri yönetimi,
d) Organizasyon ve insan kaynakları.
KTZ yetkinlik projesi değerlendirme komisyonu; proje başvurularını, projelerin mevzuata uygunluğunu ve proje başvurularında belirtilen faaliyet ve faaliyetlere ilişkin giderleri değerlendirerek sonuçlandırır.
Bakanlık gerekli gördüğü durumlarda başvuru sahibi tedarikçinin Küresel Firma ile bağlantıya geçtiğini teyiden veya küresel firma hakkında Bakanlık yurt dışı temsilcisinden görüş alabilir.
KTZ Yetkinlik Projesi kapsamında aşağıdaki faaliyetlere ilişkin giderler desteklenir:
a) Makine, ekipman, donanım harcamaları
b) Yazılım harcamaları
c) Eğitim ve danışmanlık hizmeti harcamaları
d) Sertifikasyon, test/analiz, ürün doğrulama harcamaları.
10.6 Dâhilde işleme rejimi
Dâhilde işleme tedbirlerinin uygulama usul ve esasları daha önce, 99/13819 sayılı Dâhilde İşleme Rejimi Kararı ve 2002/6 numaralı Dâhilde İşleme Rejimi Tebliği ile düzenlenmiş iken 2005/8391 sayılı Dâhilde İşleme Rejimi Kararı ve 2005/1 numaralı Dâhilde İşleme Rejimi Tebliği ile önceki Karar ve Tebliğ yürürlükten kaldırılarak yeniden düzenlenmiş, 20.12.2006 tarihinden sonra düzenlenen Dâhilde İşleme İzin Belgelerine yönelik uygulamaya ise İhracat: 2006/12 sayılı Dâhilde İşleme Rejimi Tebliği ile yön verilmiş ve 2005/1 numaralı Dâhilde İşleme Rejimi Tebliğ yürürlükten kaldırılmıştır. Yeni düzenlemede, dâhilde işleme izin belgesi yanında dâhilde işleme izni müessesi oluşturulmuştur. Dâhilde işleme tedbirleri, genel olarak, ihraç edilen işlem görmüş ürünlerin elde edilmesinde kullanılan, ithali vergiye tabi eşyalara yönelik olarak uygulanacak rejimleri içermektedir.
13.04.2016 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 2016/8698 sayılı Karar ile 2005/8391 sayılı Dâhilde İşleme Rejimi Kararı’nda, 01.04.2016 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Tebliğ’le “Dâhilde İşleme Rejimi Tebliği’nde (İhracat 2006/12)” bazı değişiklikler yapılmıştır.
Dâhilde işleme tedbirleri;
- İthalatta şartlı muafiyet sistemi,
- İthalat esnasında alınan vergilerin geri ödenmesi sistemi,
olmak üzere iki unsurdan oluşmaktadır.
10.6.1 İthalatta şartlı muafiyet
Dâhilde işleme izin belgesi veya dâhilde işleme iznine sahip ve Türkiye gümrük bölgesi içerisinde (serbest bölgeler hariç) yerleşik firmalara tanınmış bir muafiyettir. Söz konusu firmaların, ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünlerin elde edilmesinde kullanılan (belge/izin sahibi firma ve/veya yan sanayici firma tarafından) ve serbest dolaşımda bulunmayan hammadde, yardımcı madde (katalizör olarak kullanılanlar dâhil), yarı mamul, mamul ile değişmemiş eşya, ambalaj ve işletme malzemelerinin, bedelli ve/veya bedelsiz olarak ithaline, ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın ve bu ithalattan doğan vergi kadar teminat alınarak izin verilir.
Teminat olarak; para, bankalar tarafından verilen teminat mektubu veya Hazine tahvil ve bonoları kabul edilmektedir.
Ancak Türkiye gümrük bölgesi içerisinde (serbest bölgeler hariç) yerleşik firmaların, belge veya izin kapsamında yapacakları işletme malzemesi ithalatında, ticaret politikası önlemleri uygulanarak katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi tahsil edilir.
10.6.2 İthalat esnasında alınan vergilerin geri ödenmesi
Sistem genel olarak serbest dolaşıma girmiş bir eşyanın, işlem görmüş ürünler şeklinde ihracı halinde ithalat esnasında alınan vergilerin (işletme malzemesine ilişkin KDV ve ÖTV hariç) geri ödenmesinden oluşmaktadır. Geri ödeme sisteminden yararlanmak için dâhilde işleme izin belgesi/dâhilde işleme izni alınması ve eşyanın geri ödeme sistemi kapsamında olduğunun gümrük idarelerince ithalat esnasında belgeye/izne ilişkin gümrük beyannamesine kaydedilmesi zorunludur. Ayrıca dâhilde işleme izin belgesi ile ilgili satır kodunun gümrük beyannamesi üzerine kaydedilmesi gerekmektedir.
10.6.3 Dâhilde işleme belgesi / izni
Bakanlıkça Türkiye gümrük bölgesinde (serbest bölgeler hariç) yerleşik firmalara;
- İthal eşyasının işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanıldığının tespitinin mümkün olması,
- Türkiye gümrük bölgesindeki (serbest bölgeler hariç) üreticilerin temel ekonomik çıkarları ile Türk malı imajının olumsuz etkilenmemesi,
- İşleme faaliyetinin, katma değer yaratan ve kapasite kullanımını arttıran bir faaliyet olması yanında, işlem görmüş ürünün rekabet edebilirliği ile ihraç potansiyelini arttıran koşullar yaratıyor olması,
- Firmaların, dâhilde işleme izin belgeleri / dâhilde işleme izinleri kapsamında gerçekleştirdiği performansı,
kriterleri çerçevesinde müracaat değerlendirilerek izin belgesi verilir.
Dâhilde İşleme Rejimine ilişkin işlemlerin bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla yapılmasına yönelik uygulama ve esasların belirlendiği 03.08.2005 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2005/9 sayılı Tebliğ, 01.04.2007 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 2007/2 sayılı Dâhilde İşleme Rejimine İlişkin İşlemlerin Bilgisayar Veri İşleme Tekniği Yoluyla Yapılmasına Dair Tebliğ ile yürürlükten kaldırılmıştır.
Anılan 2007/2 sayılı Tebliğ uyarınca; Elektronik imza sertifikası (Telekomünikasyon Kurumu tarafından yetkilendirilmiş elektronik sertifika hizmet sağlayıcılarından temin edilir) sahibi kullanıcılar, Türkiye gümrük bölgesinde (serbest bölgeler hariç) yerleşik imalatçı-ihracatçı veya ihracatçılar adına, Dâhilde İşleme Rejimine ilişkin işlemleri bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla gerçekleştirebilmek için web sayfası vasıtasıyla elektronik ortamda Ticaret Bakanlığına müracaat ederler. Belge müracaatlarının değerlendirilmesi neticesinde, Bakanlık uygun bulduğu firmaların adına elektronik ortamda belge düzenler ve bu firmalara işlemlerini elektronik ortamda takip etme hakkı tanır.
Elektronik ortamda düzenlenen dâhilde işleme izin belgesi sahibi firmalar tarafından, belge kapsamındaki yurt içi alımlarda, BİLGE Sistemine dâhil olmayan gümrük idarelerinden gerçekleştirilen ihracatta, özel fatura kapsamındaki ihracatta, ihracat sayılan satış ve teslimlerde ve belgeden belgeye teslimlerde, ilgili gümrük beyannamesi ve belge orijinal nüshasının ithalat bölümüne gerekli düşümü yapılan alıma ilişkin fatura kayıtlarının, belge taahhüt hesabı kapatılıncaya kadar Bakanlık web sayfasından elektronik ortama aktarılması gerekmektedir.
10.6.3.1 Süresi
Dâhilde işleme izin belgesinin / dâhilde işleme izninin süresi sektörüne göre, en fazla 12 aydır. Ancak, gemi inşa, komple tesis vb. ile üretim süreci 12 ayı aşan ürünler ve savunma sanayi alanına giren ürünlerin ihracına ilişkin düzenlenen belgenin /iznin süresi, proje süresi kadar tespit edilebilmektedir.
Belge kapsamında ilk ithalatın yapıldığı tarih esas alınmak suretiyle azami 3 ay olmak üzere Dâhilde İşleme İzin Belgelerine ek süre verilebilir. Dâhilde işleme izin belgesi kapsamında gerçekleştirilen ihracat değerinin belge ihracat taahhüdü değerine oranının en az %25 olması halinde, dâhilde işleme izin belgesine belge orijinal süresinin yarısı kadar ek süre verilebilir.
Firmaların, ek süre almak için en geç belge süresi sonundan itibaren 3 ay içerisinde elektronik ortamda Ticaret Bakanlığına müracaat etmeleri gerekmektedir.
Diğer taraftan, 1 Nisan 2016 tarihinden önce düzenlenmiş ve ihracat taahhüt hesabı henüz kapatılmamış dâhilde işleme izin belgeleri kapsamında, ihraç edilen eşyanın elde edilmesinde kullanılmayan ancak belge sahibi firmanın stoklarında bulunan ve bu durumu yeminli mali müşavir raporu ile tevsik edilen ithal eşyasının ihraç eşyası bünyesinde kullanılıp ihraç edilmesini teminen, 1 (bir) ay içerisinde elektronik ortamda müracaat edilmesi halinde, bu ek süre müracaatının uygun görüldüğü tarihten itibaren belge orijinal süresinin yarısı kadar haklı sebebe ilişkin olarak dâhilde işleme izin belgelerine ek süre verilebilir.
10.6.3.2 Yeni belge verilmesi
Dâhilde işleme izin belgesi sahibi firmaların müteakip belge talepleri, önceki belgelerin gerçekleşme seyrine göre değerlendirilmektedir.
10.6.3.3 Dâhilde işleme izin belgelerinin kapatılması
Belgenin kapatılması için ihracat süresi (ek süreler dâhil) bitiminden itibaren en geç 3 ay içerisinde, elektronik ortamda ve aynı zamanda gerekli bilgi ve belgelerle birlikte Bakanlıkça (İhracat Genel Müdürlüğü) belirlenen ilgili bölge müdürlüğüne müracaat etmeleri gerekmektedir. Dâhilde işlem izni ihracat taahhüdünü kapatmak için izin süresinin sonundan itibaren en geç 1 ay içerisinde ilgili Gümrük İdaresine gerekli belgelerle başvurulması gerekmektedir. Yapılan kapatma müracaatı geri alınamaz.
Belirtilen süre içerisinde kapatma müracaatında bulunmayan belge sahibi firmaların, elektronik ortamda gerekli uyarı yapıldığı da dikkate alınarak belge süresi sonundan itibaren 3 (üç) ayın bitimine kadar ihracat taahhüdünü kapatma müracaatında bulunmaları beklenir. Bu konuda, ayrıca yazı ile uyarı yapılmaz. Dâhilde işleme izni sahibi firmalar için ise, 10 iş günü içerisinde ilgili Gümrük İdaresince, 10 gün içerisinde ihracat taahhüdünü kapatma müracaatında bulunmaları bildirilir. Belirtilen sürede kapatma müracaatında bulunmayan firmalar adına düzenlenen Dâhilde İşleme İzin Belgeleri/Dâhilde İşleme İzinleri, İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliklerince/Gümrük İdaresince müeyyide uygulanarak re’sen kapatılır. Re’sen kapatma işlemi ilgili mercilere ve ilgili vergi dairesine ayrıca bildirilmez ancak Resmî Gazete’den takip edilir.
10.6.3.4 Dâhilde işleme tedbirlerine uyulmaması
Dâhilde İşleme Tedbirlerini, Dâhilde İşleme Rejimi ve belgede/izinde belirtilen esas ve şartlara uygun olarak yerine getirmeyenlerden;
- Şartlı muafiyet sistemi çerçevesindeki dâhilde işleme izin belgesi/izni kapsamında ithal edilen ve Türkiye gümrük bölgesi dışına veya serbest bölgelere ihracatı gerçekleştirilmeyen eşyanın ithali esnasında alınmayan vergi,
- Şartlı muafiyet sistemi çerçevesindeki dâhilde işleme izin belgesi/izni kapsamında ithal edilen ve serbest bölgelere gerçekleştirilen ihracata konu eşyanın, belge/izin süresi bitiminden itibaren 3 ay içerisinde başka bir ülkeye satışının yapılmaması, Yatırım Teşvik Belgesi veya bir başka belge/izin kapsamında Türkiye gümrük bölgesine ithalatının yapılmaması, serbest bölgelerde bulunan tesislerin yapımında kullanılmaması, serbest bölgelerde bulunan tesislerde makine-teçhizat, demirbaşa kayıtlı eşya veya bunların parçası olarak kullanılmaması, serbest bölgelerde yerleşik gemi inşa faaliyetinde bulunan firmalara gemi inşasında kullanılmak üzere tesliminin yapılmaması, serbest bölgelerden gümrük hattı dışı eşya satış mağazalarına satışının yapılmaması veya serbest bölgelerden kara, deniz ve hava taşıtlarına kumanya olarak tesliminin yapılmaması durumunda, bu kapsamdaki ithalat esnasında alınmayan vergi,
- Belge/izin kapsamında izin verilen miktarın üzerinde ithalat yapılması halinde, bu kısma tekabül eden ithalattan doğan vergi,
- Belge kapsamında ithal edilen eşyanın tamamı ihraç edilen işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılmış olsa dahi döviz kullanım oranının otomotiv sektöründe düzenlenen belgeler için %65'i, deri ve deri mamulleri ile çimento, cam, toprak ve seramik ürünleri sektöründe düzenlenen belgeler için %60'ı, tekstil ürünleri sektöründe düzenlenen belgeler için %65'i, konfeksiyon ve orman ürünleri sektöründe düzenlenen belgeler için %70'i, bunun dışında kalan sektörler için %80'i, ikincil işlem görmüş tarım ürünü taahhüdü içeren belgeler için %100'ü geçmesi halinde, bu oranı aşan kısma tekabül eden ithalatla ilgili alınmayan vergi,
- Belge/izin kapsamında ithal edilen işletme malzemesinin CIF ithal tutarının, gerçekleşen FOB ihraç tutarının %2’sinden (doğal taşlar ile kıymetli maden ve taş ihraç taahhüdü içeren belgelerde %10) fazla olması halinde, bu oranı aşan kısma tekabül eden ithalatla ilgili alınmayan vergi,
- Belge/izin kapsamında ithal edilen değişmemiş eşyanın CIF ithal tutarının, gerçekleşen FOB ihraç tutarının %1'inden fazla olması halinde, bu oranı aşan kısma tekabül eden ithalatla ilgili alınmayan vergi,
- Dâhilde işleme izin belgesinin/dâhilde işleme izninin iptal edilmesi halinde, belge/izin kapsamında varsa alınmayan vergi,
- Dâhilde İşleme İzin Belgesinin/İzninin re’sen kapatılması halinde, belge/izin kapsamında alınmayan vergi,
ithal tarihi itibarıyla Gümrük Kanunu ile 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir. Ayrıca, ithal edilen ve süresi içerisinde ihracatı gerçekleştirilmeyen eşya için Gümrük Kanunu’nun 238. maddesi hükmü çerçevesinde gümrük vergilerinin 2 katı para cezası alınır.
Bu duruma istinaden, dâhilde işleme rejimi kapsamında bir gümrük yükümlülüğünün doğması halinde gümrük vergileri, ithal eşyasının dâhilde işleme rejimine ilişkin beyannamenin tescil tarihindeki vergi oranı ve diğer vergilendirme unsurları göz önünde bulundurularak hesaplanır. İthal eşyası, dâhilde işleme rejimine ilişkin beyannamenin tescil tarihinde, tarife kotaları ve tarife tavanları çerçevesinde tercihli tarife uygulamasından yararlanabilir durumda ise söz konusu eşyanın bu tercihli tarifeden yararlanabilmesi, serbest dolaşıma giriş beyannamesinin tescil edildiği tarihte de mevcut tercihli tarifenin yürürlükte olmasına bağlıdır.
10.7 Teknoloji geliştirme bölgeleri
Teknoloji geliştirme bölgeleri 06.07.2001 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4691 sayılı “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu” ile hayat bulmuştur. Söz konusu Kanun günümüze değin birçok değişikliğe uğramıştır. Kanun’un uygulamasına ilişkin 10 Ağustos 2016 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanarak 1 Mart 2016 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yayımı tarihinde yürürlüğe giren, “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği” ile teknoloji geliştirme bölgelerinde gerçekleştirilecek faaliyetlere ve bu faaliyetlere ilişkin sağlanan teşviklere ilişkin açıklamalara yer verilmiştir.
Üniversiteler, araştırma kurum ve kuruluşları ile üretim sektörlerinin iş birliği ile ülke sanayisinin uluslararası rekabet edebilir ve ihracata yönelik bir yapıya kavuşturulması maksadıyla teknolojik bilgi üretmek, üründe ve üretim yöntemlerinde yenilik geliştirmek, ürün kalitesini veya standardını yükseltmek, verimliliği artırmak, üretim maliyetlerini düşürmek, teknolojik bilgiyi ticarileştirmek, teknoloji yoğun üretim ve girişimciliği desteklemek, küçük ve orta ölçekli işletmelerin yeni ve ileri teknolojilere uyumunu sağlamak, Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulunun kararları da dikkate alınarak teknoloji yoğun alanlarda yatırım olanakları yaratmak, araştırmacı ve vasıflı kişilere iş imkânı yaratmak, teknoloji transferine yardımcı olmak ve yüksek/ileri teknoloji sağlayacak yabancı sermayenin ülkeye girişini hızlandıracak teknolojik alt yapıyı sağlamak amacıyla Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nin kurulabilmesine olanak sağlanmıştır.
Yönetici şirket, bu Kanun’un uygulanması ile ilgili olarak düzenlenen kâğıtlar yönünden damga vergisinden, yapılan işlemler bakımından harçlardan ve Bölge alanı içerisinde sahip olduğu taşınmazlar dolayısıyla emlak vergisinden muaftır. Atık su arıtma tesisi işleten Bölgelerden, belediyelerce atık su bedeli alınmaz.
Yönetici şirketlerin uygulama kapsamında elde ettikleri kazançlar ile bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, sadece bu bölgedeki yazılım, tasarım veya Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31.12.2028 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden istisnadır. Bu istisna 01.01.2005 tarihinden itibaren, TÜBİTAK-Marmara Araştırma Merkezi Teknoloji Serbest Bölgesi yönetici şirketi ile bu bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine de uygulanmaktadır.
Bölgede faaliyette bulunan mükelleflerin bölge dışında gerçekleştirdikleri faaliyetlerden elde ettiği kazançlar, yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde edilmiş olsa dahi istisnadan yararlanamaz.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın söz konusu yetkisini kullanması ve Ar-Ge Tasarım merkezleri ile Teknopark şirketleri tarafından Bakanlık'a bildirilmesi kaydıyla uzaktan çalışan Ar-Ge ve tasarım personeli için 5746 Sayılı Kanun ile 4691 Sayılı Kanun kapsamındaki indirim ve teşviklerden yararlanılmaya devam edilebilecektir.
Bölgede çalışan; Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31.12.2028 tarihine kadar her türlü vergiden müstesnadır. Yönetici şirket, ücreti gelir vergisi istisnasından yararlanan kişilerin Bölgede fiilen çalışıp çalışmadığını denetler.
Kapsam dışında tutulacak ücret uygulaması, Hazine ve Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (Bakanlık) tarafından hazırlanan ve 12 Ağustos 2016 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği” ile belirlenmiştir.
Ar-Ge, tasarım ve destek personeline sağlanan gelir vergisi istisnasının uygulanabilmesi için, ilgili girişimci, Bölgede çalışan ve bu Yönetmeliğe göre tanımlanmış tüm Ar-Ge, tasarım ve destek personelini, Ar-Ge projelerindeki görev tanımlarını, nitelik ve çalışma sürelerini gösteren listeyi aylık olarak yönetici şirkete onaylatır, inceleme ve denetimlerde ibraz edilmek üzere saklar.
İstisna kapsamındaki çalışma sürelerinin hesabında haftada 45 saatin üzerindeki ve ek çalışma süreleri bu hesaplamada dikkate alınmaz. Hak kazanılmış hafta tatili ve yıllık ücretli izin süreleri ile 2429 sayılı “Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun”da belirtilen tatil günleri gelir vergisi stopajı teşviki uygulamasında dikkate alınır. Hesaplamada küsuratlı sayılar bir üst tam sayıya iblağ edilir.
İstisna kapsamındaki destek personeli sayısı Ar-Ge personeli sayısının yüzde onunu aşamaz. Destek personeli sayısı hesabında küsuratlı sayılar bir üst tam sayıya iblağ edilir. Destek personelinin toplam Ar-Ge personeli sayısının %10’unu aşması hâlinde, brüt ücreti en az olan destek personelinin ücretinden başlamak üzere her türlü vergi istisnası uygulanır. Brüt ücretlerin aynı olması hâlinde, ücretine her türlü vergi istisnası uygulanacak destek personeli ise çalıştığı girişimci firma tarafından belirlenir. Ücretin brüte iblağ edilmesi gerektiği durumlarda brüt ücret Kanun’la sağlanan vergi teşvikleri dikkate alınmaksızın hesaplanır. Ar-Ge ve destek personelinin elde ettiği tüm gelirler (ücret, prim, ikramiye ve benzeri ödemeler) istisna kapsamına dâhildir. Kapsamdaki saat, oran, süre, ücret gibi konular aylık ve 30 gün esasına göre hesaplanır.
Diğer taraftan 7263 sayılı Kanun kapsamında, toplam personel sayısı 15'e kadar olan Teknoloji Geliştirme Bölgesi firmaları için ücreti üzerinden destek ve teşviklerden faydalanılabilecek destek personeli sayısı toplam personel sayısının yüzde 20’si olarak uygulanacaktır.
Bölgede yer alan işletmelerde çalışan Ar-Ge ve tasarım personelinin bu Bölgelerde yürüttüğü projelerle doğrudan ilgili olmak şartıyla, proje kapsamındaki faaliyetlerin bir kısmının Bölge dışında yürütülmesinin zorunlu olduğu durumlarda Bölge dışındaki bu faaliyetlere ilişkin ücretlerinin yüzde yüzünü aşmamak şartıyla Cumhurbaşkanı’nca ayrı ayrı veya birlikte belirlenecek kısmı ile Bölgede yer alan işletmelerde çalışan Ar-Ge ve tasarım personelinin yüksek lisans yapanlar için bir buçuk yılı, doktora yapanlar için iki yılı geçmemek üzere Bölge dışında geçirdiği sürelere ilişkin ücretlerin yüzde yüzünü aşmamak şartıyla Cumhurbaşkanı’nca belirlenen kısmı, gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilmektedir. Bu kapsamda teşvikten yararlanılması için Bölge yönetici şirketinin onayının alınması ve Bakanlığın bilgilendirilmesi zorunludur. Yönetici şirketin onayı ile Bölge dışında geçirilen sürenin Bölgede yürütülen görevle ilgili olmadığının tespit edilmesi halinde, ziyaa uğratılan vergi ve buna ilişkin cezalardan ilgili işletme sorumludur.
Dışarıda geçirilen sürelerin sınırlarının kararlaştırılmasına yönelik olarak 2016/9091 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı 11 Ağustos 2016 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanmış olup, söz konusu karar kapsamında; teknoloji geliştirme bölgelerinde yer alan işletmelerde çalışan Ar-Ge veya tasarım personelinin bu merkezlerde yürüttüğü projelerle doğrudan ilgili olmak şartıyla aşağıda belirtilen faaliyetlerin dışarıda yürütülmesinin zorunlu olduğu durumlarda, teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketinin onayının alınması ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının bilgilendirilmesi kaydıyla, dışarıdaki bu faaliyetlere ilişkin ücretlerin %100'ü gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilecektir.
a) Laboratuvar analiz, test ve deney çalışmaları,
b) Diğer Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde yapılan çalışmalar,
c) Saha araştırması,
ç) Prototip geliştirmeye yönelik faaliyetler,
d) Projelerde görev alan personel ile sınırlı olmak kaydıyla bilimsel içerikteki etkinlikler.
Söz konusu Karar 1 Eylül 2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Ek olarak, 21.07.2022 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 5806 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nun geçici 2. maddesinin üçüncü fıkrası ile 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’un 3. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında 27.05.2022 tarihinde belirlenmiş olan oran %75’e artırılmış olup uygulama esasları aşağıda özetlenmektedir.
- Ar-Ge/tasarım merkezleri ve teknoloji geliştirme bölgeleri içinde çalışmakta olan personellerin kümüle oranda birbirini karşılayacak ve %75’i aşmayacak şekilde sürelerini merkez veya bölge içinde / merkez veya bölge dışında geçirmeleri durumunda ücretlerinin tamamı teşvik kapsamında değerlendirilecektir.
- Ar-Ge/tasarım merkezleri ve teknoloji geliştirme bölgeleri içinde çalışmakta olan personellerin kümüle oranda %75 oranını aşmaları ve merkez veya bölge dışında geçirilen sürelerinin merkez veya bölge içinde geçirilen süreden fazla olması durumunda hak kazanılan sürenin teşvike konu edilebilmesi için merkez veya bölge dışında çalışılan süreden ücretleri teşvike konu edilecek personel işverence belirlenecektir.
- Ar-Ge/tasarım merkezleri ve teknoloji geliştirme bölgeleri içinde çalışmakta olan personellerin toplam sürelerini merkez veya bölge dışında geçirmeleri durumunda ücretleri teşvike konu edilememektedir.
Teşvikten fazla faydalanıldığı durumlarda fazladan faydalanılan teşvik tutarlar işverenden vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi olarak tahsil edilecektir.
Bölgede çalışan personelin gelir vergisi istisnasına tabi tutulan ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı, her bir çalışan için Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır.
Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine herhangi bir karşılık beklemeksizin TÜBİTAK ve benzeri kurumlar tarafından hibe şeklinde sağlanan destekler ile diğer kurumların bu mahiyetteki her türlü bağış ve yardımları kurum kazancına dâhil edilecek ve istisnadan yararlandırılacaktır. Öte yandan geri ödeme koşuluyla sermaye desteği olarak sağlanan yardımlar borç mahiyetinde olduğundan ticari kazanca dâhil edilmeyecektir.
Kanun uygulaması kapsamında istisna olan faaliyetlerin zararla sonuçlanması halinde, bu zararlar istisna kapsamında olmayan diğer faaliyetlere ilişkin kazançlardan indirilemeyecektir.
İstisna kapsamına giren faaliyetler ile bu kapsama girmeyen işlerin birlikte yapılması halinde müşterek genel giderlerin, bu faaliyetler ile ilgili olarak cari yılda oluşan maliyetlerin birbirine oranı esas alınarak dağıtılması gerekmektedir.
İstisna kapsamına giren ve girmeyen faaliyetlerde müştereken kullanılan tesisat, makine ve ulaştırma vasıtalarının amortismanlarının ise bunların her bir işte kullanıldıkları gün sayısına göre dağıtımının yapılması gerekmektedir. Hangi işlerde ne kadar süreyle kullanıldığı tespit edilemeyen sabit kıymetlere ilişkin amortismanlar, müşterek genel giderler ile birlikte dağıtıma tabi tutulacaktır.
Teknoloji geliştirme bölgesinde faaliyette bulunan girişimcilerin kazançlarının gelir veya kurumlar vergisinden istisna bulunduğu süre içinde sadece bu bölgelerde ürettikleri ve sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları, sektörel, internet, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetleri katma değer vergisinden istisnadır. Bu istisnadan yararlanılabilmesi için, yönetici şirketin onayı alınarak ilgili vergi dairesine başvuruda bulunulması gerekmektedir.
Öte yandan Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında Teknoloji Geliştirme Bölgeleri içerisinde gerçekleştirilen Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerine yönelik olarak kamu kurum ve kuruluşları ile Kanun’la kurulan vakıflar veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge, yenilik ve tasarım projeleri için “10.8.1 Ar-Ge ve tasarım teşviki” bölümünde belirtilen destek ve teşviklerden bütün halinde yararlanılabilir. Bu durumda Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’na göre sağlanan destek ve teşviklerden ayrıca yararlanılamaz.
26 Şubat 2016 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 6676 sayılı Kanun’un 12. maddesi ile getirilen hüküm kapsamında teknoloji geliştirme bölgelerinde yer alan yönetici şirketler ayrıca emlak vergisinden muaf tutulmuşlardır.
Ayrıca, söz konusu Kanun ile ihtisas teknoloji geliştirme bölgeleri (İhtisas TGB) 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nun kapsamına alınmıştır. Söz konusu bölgeler vergisel teşvik ve istisnalar bakımından teknoloji geliştirme bölgeleri ile aynı olanaklara sahip olacaklardır.
Kanun’la getirilen bir diğer değişiklik ile teknoloji geliştirme bölgelerinde Ar-Ge projelerinin maliyetini düşürmek için proje kapsamında yurt dışından yapılacak alımlar; gümrük vergisi, her türlü fon, damga vergisi ve harçtan müstesna tutulmuştur.
Bölge içerisinde faaliyette bulunan gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri, yazılım ve/veya Ar-Ge faaliyetleri dolayısıyla 4691 sayılı Kanun’da yer alan vergisel teşviklerden bütün halinde yararlanabilirler. Bu durumda aynı yazılım ve/veya Ar-Ge projesi için Kurumlar Vergisi Kanunu, Gelir Vergisi Kanunu ve 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’da yer alan vergisel teşviklerden ayrıca yararlanamazlar. Bölgede faaliyette bulunan girişimcilerden bu Kanunlarda (KVK, GVK ve 5746 sayılı Kanun) yer alan vergisel teşviklerden yararlanmak isteyenler, bu durumu Hazine ve Maliye Bakanlığına ve Bölge yönetici şirketine eş zamanlı olarak ayrıca bildirirler.
Genel Müdürlükçe belirlenen şekle uygun olarak hazırlanmış olan, Bölge yönetici şirket ve Bölgede bulunan girişimcilerin faaliyetlerine ilişkin, kendi serbest muhasebeci mali müşaviri veya yeminli mali müşavirince onaylı yıllık bilgiler her yılın mayıs ayı sonuna kadar elektronik ortamda Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Genel Müdürlüğüne iletilir.
Yönetici şirket ve Bölgede faaliyet gösteren girişimciler ile Bölgede çalışan Ar-Ge ve destek personelinin yararlandıkları istisna ve muafiyetleri yönünden Hazine ve Maliye Bakanlığınca denetlenir. Bu denetim, yönetici şirketlerin sorumluluğunu kaldırmaz.
Yönetici şirketin onayı ile Bölge dışında geçirilen sürenin Bölgede yürütülen görevle ilgili olmadığının tespit edilmesi halinde, ziyaa uğratılan vergi ve buna ilişkin cezalardan ilgili işletme sorumludur.
1 Temmuz 2017 tarihinde yürürlüğe giren 7033 sayılı Kanun ile yapılan düzenlemelere göre; desteklenecek programlar alanında (matematik, fizik, kimya, biyoloji lisans programları ile Yükseköğretim Kurulundan alınan görüş üzerine Bakanlıkça belirlenecek diğer programlar,) Ar-Ge personeli istihdam eden Teknoloji Geliştirme Bölgesi firmalarının, bu personelin her birine ödedikleri aylık ücretin o yıl için uygulanan asgari ücretin aylık brüt tutarı kadarlık kısmı iki yıl süreyle, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanacağı açıklanmıştı. Söz konusu düzenlemeye ilişkin ilgili destek “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği”ne de eklenmiş olup, aşağıdaki şartlara bağlanmıştır.
Söz konusu şartlara göre;
- Her bir Teknoloji Geliştirme Bölgesi firmasına sağlanacak destek, ilgili ayda Teknoloji Geliştirme Bölgesi firmasına istihdam edilen toplam personel sayısının yüzde onu ile sınırlandırılmıştır. (Bu sayının küsuratlı çıkması halinde tama iblağ edilir.)
- Söz konusu destek, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri yönetici şirketlerinde istihdam edilen temel bilimler mezunu Ar-Ge personeli için de uygulanacaktır.
- İstihdam edilecek personelin 01.07.2017 (dahil) tarihinden sonra işe alınması ve ilgili Teknoloji Geliştirme Bölgesi firmasında ilk kez işe girmiş olması gerekmektedir.
- Yönetici şirketler, istihdam edilen personelin işe alınması ve işten ayrılması durumları ile ilgili hususları Bakanlığa yazılı veya elektronik ortamda bildirmekle yükümlüdür.
- İşletmeler taleplerini öncelikle Bölge yönetici şirketine bildirir, yönetici şirketin talebin uygunluğunu değerlendirmesinin akabinde uygun gördüğü başvuruyu portal üzerinden Bakanlığa iletir. Bakanlıkça uygun bulunması halinde ise Bakanlık başvuruyu onaylar.
- Desteğe ilişkin yapılacak ödemeler, destek kapsamındaki personele ilişkin sigorta primi gün sayısı dikkate alınarak Bakanlıkça aylık dönemler halinde gerçekleştirilir.
- Destek kapsamında ödemelerin yapılabilmesi için yukarıdaki şartların sağlandığını ve firma tarafından ilgili personele dönem ücretlerinin ödendiğini gösteren raporun Bakanlığa sunulması gerekmektedir. Bakanlıkça uygun görülen tutar, raporun teslim edildiği tarihi takip eden ayın sonuna kadar firmanın bildirdiği banka hesabına ödenir.
Öte yandan, 19 Ekim 2017 tarihinde yayımlanan Karar (2017/10821 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı) ile Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde yürütülen Ar-Ge faaliyetlerinden elde edilen kazançların kurumlar vergisinden istisna olabilmesi için iki önemli şartın gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
1. Gayrimaddi hakkın patent / fonksiyonel patente bağlanma şartı:
27 Mart 2018 tarihli 2. mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan 7103 sayılı Kanun’un 51’inci maddesi ile yapılan, 4691 sayılı Kanun’un geçici 2. maddesindeki değişikliklere göre, söz konusu istisnadan yararlanabilmek için, kazancın elde edildiği vergilendirme dönemine ilişkin beyannamelerin verilmesi gereken sürenin sonuna kadar tescil veya kayıt için yetkili kuruma başvurulmuş olması kaydıyla bu kazançları doğuran işlemlerin gerçekleştirildiği vergilendirme döneminden başlayarak uygulanabilmesi hakkında Cumhurbaşkanı’na yetki verilmektedir. Bu düzenlemenin uygulanabilmesi için yeni bir Cumhurbaşkanı Kararı yayımlanması beklenmektedir.
Faydalı model belgesi, tasarım tescil belgesi, telif hakkı tescil belgesi, entegre devre topografyası tescil belgesi, yeni bitki çeşitlerine ait ıslahçı hakkı tescil belgesi vb. belgeler fonksiyonel olarak patente eşdeğer belge olarak kabul edilecektir.
Karar hükümleri, sipariş üzerine yapılan ve doğabilecek tüm gayrimaddi hakların sözleşme hükümleri çerçevesinde siparişi verene ait olacağı işlerde olduğu gibi faaliyeti gerçekleştiren lehine gayrimaddi hak doğmayan durumlarda, mükelleflerin bölgedeki faaliyetleri dolayısıyla elde edeceği kazançları kapsamamaktadır.
Son 5 hesap döneminin ortalaması dikkate alınmak suretiyle;
- Gayrimaddi haklardan elde edilen yıllık brüt gelirleri 30 milyon TL’yi ve
- Dahil olduğu şirketler grubunun (herhangi bir gruba dahil değilse kendisinin) yıllık net satış hasılatı toplamı 200 milyon TL’yi
aşmayan mükelleflerin Ar-Ge faaliyetlerine yönelik patentlenebilirlik kriterlerini (yenilik, buluş basamağı, sanayiye uygulanabilirlik gibi) taşıyan gayrimaddi haklardan ve ilgili mevzuat kapsamında aranan şartları haiz tasarım faaliyetlerinden doğan gayrimaddi haklardan elde ettikleri kazançları Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından alınan proje bitirme belgesine dayanılarak istisnadan yararlanılması mümkündür. Bu durumda patent veya fonksiyonel olarak patente eşdeğer bir başka belge aranmayacaktır. Proje bitirme belgesinin düzenlenmesine ilişkin hususlar Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenecektir.
Diğer taraftan, bu karar kapsamında ilgili mevzuat çerçevesinde telif hakkı tescil belgesine bağlanan yazılım faaliyetlerinden elde edilen kazançlar için mezkûr istisnadan yararlanılması mümkündür.
2. İstisnanın nitelikli harcamanın toplam harcama içindeki oranına göre tespit edilmesi:
Söz konusu BKK’da, teknoloji geliştirme bölgesinde kazanç elde eden gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu kazançlarının gayrimaddi hakların satışı, devri ve kiralanmasından elde edilmesi durumunda, bu kazançların kurumlar vergisinden istisna edilebilmesi için belirlenen diğer bir önemli unsur ise söz konusu kazancın nitelikli harcamaların toplam harcama içindeki payı ile sınırlandırılıyor olmasıdır. Bu unsur ile ilgili BKK’da belirtilen hükümler şöyledir:
- İstisnadan yararlanacak kısım, kazancı doğuran faaliyet kapsamında gerçekleştirilen nitelikli harcamaların toplam harcamalara oranı kullanılarak hesaplanır.
- Bu hesaplamada dikkate alınacak nitelikli harcamalar gayrimaddi hakkın elde edilebilmesi için, mükellefin kendisi tarafından yapılan ve gayrimaddi hak ile doğrudan bağlantılı harcamalar ile ilişkisiz kişilerden sağlanan ve aynı mahiyeti taşıyan fayda ve hizmet bedellerinin toplamıdır.
- Bu harcamalardan aktifleştirilerek amortismana tabi tutulması gerekenler de gerçekleştirildikleri dönemde amortisman öncesi tutarlarıyla bu hesaplamada dikkate alınabilecektir.
- Nitelikli harcama ve toplam harcama tutarının tespitinde aşağıdaki hükümler geçerli olacaktır.
- Mükellef tarafından yapılsa dahi faiz giderleri ve bina maliyetleri gibi yürütülen yazılım, tasarım ve Ar-Ge faaliyetiyle doğrudan ilişkili olmayan her türlü maliyet unsuru hem toplam harcamalar hem de nitelikli harcamalar dışında tutulacaktır.
- İstisnanın uygulanacağı kazanç kısmının tespitinde, gayrimaddi hak satın alma bedelleri (lisans ve benzeri bedeller dahil) ve ilişkili kişilerden sağlanan fayda ve hizmet bedelleri toplam harcama tutarına dahil edilirken, nitelikli harcamalar tutarına dahil edilmeyecektir. (Ancak; Avrupa Birliği’ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren vergilendirme döneminin sonuna kadar, yurt içinde yerleşik ilişkili kişilerden sağlanan fayda ve hizmet bedelleri nitelikli harcamalar tutarına dahil edilebilir.)
- Avrupa Birliği’ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren vergilendirme döneminin sonuna kadar, bu bölgelerde faaliyette bulunan bir başka kurumla devir, birleşme veya bölünme işlemine girişilmesi haline, devralınan, birleşilen veya bölünen kurum tarafından daha önce bu bölgelerde yapılmış olan nitelikli harcamalar da aynı muameleye tabi tutulabilecektir.
- Mükellefler, istisna kazancın hesabında nitelikli harcama tutarını %30’una kadar arttırabilecek, ancak, bu şekilde arttırılan nitelikli harcama tutarı toplam harcama tutarını aşamayacaktır.
10.8 Ar-Ge/tasarım merkezleri
Kurumların ve gerçek kişilerin gerçekleştirdiği Ar-Ge projelerine ilişkin olarak belirli şartlar dâhilinde bağımsız kuruluşlar tarafından destek verilebilmesinin yanı sıra vergi kanunlarımızda yer alan birtakım düzenlemeler ile bu projeler itibarıyla belirli şartlar dâhilinde vergisel teşviklerden yararlanılabilmesi imkânı da yaratılmıştır. Gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında Ar-Ge harcamaları için daha önce vergi erteleme müessesesi işletilmekte iken, bu kanunlarda yapılan değişiklikler sonrasında “Ar-Ge İndirimi” uygulamasına geçilmiştir. Bununla birlikte, 12.03.2008 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak 1 Nisan 2008 tarihinden itibaren yürürlüğe giren 5746 sayılı “Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun” ile Ar-Ge faaliyeti gerçekleştiren ve gerçekleştirecek olan mükelleflere pek çok indirim, istisna, destek ve teşvik sağlanması amaçlanmıştır. Bunun yanında, Kurumlar Vergisi Kanunu'na eklenen 5/B maddesiyle araştırma, geliştirme ve yenilik faaliyetleri ile yazılım faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan buluşlardan 1 Ocak 2015 tarihinden itibaren elde edilen kazanç ve iratlara yönelik istisna uygulaması getirilmiştir.
Son olarak, 26 Şubat 2016 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanarak 1 Mart 2016 tarihinde yürürlüğe giren 6676 sayılı “Araştırma, Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 5746 sayılı “Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun” ile 4691 sayılı “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu”nda birçok değişiklik yapılmış ve ilave destek unsurları getirilmiştir.
5746 sayılı Kanun kapsamında Ar-Ge indirimine ilişkin olarak hazırladığımız özet tablo Rehber’in “3.10.1 Ar-Ge indirimi” başlıklı bölümünde dikkatinize sunulmaktadır. Bu bölümde ise 5746 sayılı Kanun’daki indirim, istisna, destek ve teşviklere ilişkin hükümler hakkında ayrıntılı açıklamaların ardından, Ar-Ge yardımları hakkındaki değerlendirmelerimize yer verilmektedir.
10.8.1 Ar-Ge ve tasarım teşviki
5746 sayılı “Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun” 12.03.2008 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak 1 Nisan 2008 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir. 1 Mart 2016 tarihinde yürürlüğe giren 6676 sayılı Kanun ile 5746 sayılı Kanun’da önemli değişiklikler yapılmıştır.
5746 sayılı Kanun ile yapılan düzenlemeler 31.12.2028 tarihine kadar geçerli olup, uygulama ve denetime ilişkin usul ve esasları düzenleyen “Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliği” 1 Mart 2016 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 10 Ağustos 2016 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
10.8.1.1 Tanımlar
a. Ar-Ge merkezi
Ar-Ge ve yenilik projelerini veya sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürütülen Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerini gerçekleştirmek üzere kurulan ve dar mükellef kurumların Türkiye’deki iş yerleri dâhil, kanunî veya iş merkezi Türkiye’de bulunan sermaye şirketlerinin; organizasyon yapısı içinde ayrı bir birim şeklinde örgütlenmiş, münhasıran yurt içinde araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunan ve en az otuz tam zaman eşdeğer Ar-Ge personeli istihdam eden, yeterli Ar-Ge birikimi ve yeteneği olan birimleri ifade etmektedir.
1 Mart 2016 tarihinde yürürlüğe giren 6676 sayılı Kanun ile Cumhurbaşkanı, Ar-Ge Merkezi kurmak için gerekli en az Ar-Ge personeli sayısını sektörler itibarıyla farklılaştırmaya ve 30 olarak belirlenmiş personel sayısını 15'e düşürmeye yetkili kılınmıştır.
3 Temmuz 2017 tarihli ve 2017/10609 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1 Ağustos 2016 tarihli ve 2016/9093 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’ndaki Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE Rev.2)'na göre Ar-Ge merkezlerinde istihdam edilecek Ar-Ge personeli sayısı 30 tam zaman eşdeğer (TZE) olarak belirlenen NACE kodlarında değişiklik yapılmıştır.
Söz konusu sayı, Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması'na (Nace Rev.2) göre aşağıda belirtilen sınıflarda yer alan sektörler için otuz olarak uygulanacaktır.
a) C – İmalat başlığı altında yer alan:
29.10 – Motorlu kara taşıtlarının imalatı
29.10.01 – Kamyonet, kamyon, yarı römorklar için çekiciler, tankerler, vb. karayolu taşıtlarının imalatı
29.10.02 – Otomobil ve benzeri araçların imalatı
29.10.03 – Motorlu kara taşıtlarının motorlarının imalatı (motorların fabrikada yeniden yapımı dahil)
29.10.04 – Minibüs, midibüs, otobüs, troleybüs, metrobüs, vb. yolcu nakil araçlarının imalatı
29.10.07 – Özel amaçlı kara taşıtlarının imalatı (amfibi araçlar, çöp kamyonu, yol temizleme araçları, zırhlı nakil araçları, mikserli kamyon, vinçli kamyon, itfaiye aracı, ambulans, motorlu karavan vb.)
30 – Diğer ulaşım araçlarının imalatı bölümü altındaki aşağıdaki sınıflar:
30.30 – Hava taşıtları ve uzay araçları ile bunlarla ilgili makinelerin imalatı
30.40 – Askeri savaş araçlarının imalatı
30.99 – Başka yerde sınıflandırılmamış diğer ulaşım ekipmanlarının imalatı
Söz konusu Karar 11 Ağustos 2017 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
b. Ar-Ge projesi
Amacı, kapsamı, genel ve teknik tanımı, süresi, bütçesi, özel şartları, diğer kurum, kuruluş, gerçek ve tüzel kişilerce sağlanacak aynî ve/veya nakdî destek tutarları, sonuçta doğacak fikri mülkiyet haklarının paylaşım esasları tespit edilmiş ve Ar-Ge faaliyetlerinin her safhasını belirleyecek mahiyette ve bilimsel esaslar çerçevesinde hazırlanan projeyi,
c. Tasarım faaliyeti
Sanayi alanında ve Cumhurbaşkanı’nın uygun göreceği diğer alanlarda katma değer ve rekabet avantajı yaratma potansiyelini haiz, ürün veya ürünlerin işlevselliğini artırma, geliştirme, iyileştirme ve farklılaştırmaya yönelik yenilikçi faaliyetlerin tümünü ifade etmektedir.
6676 sayılı Kanun ile tasarım faaliyetleri de 5746 sayılı Kanun kapsamında Ar-Ge faaliyetlerine yönelik teşvik ve destekler kapsamına alınmıştır.
11 Ağustos 2016 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 2016/9094 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması'na (NACE Rev.2) göre aşağıda belirtilen alanlarda katma değer ve rekabet avantajı yaratma potansiyelini haiz, ürün veya ürünlerin işlevselliğini artırma, geliştirme, iyileştirme ve farklılaştırmaya yönelik yenilikçi faaliyetlerin tümü tasarım faaliyeti olarak dikkate alınacağı kararlaştırılmıştır.
a) J – Bilgi ve İletişim başlığı altında yer alan;
59.11 – Sinema Filmi, Video ve Televizyon Programları Yapım Faaliyetleri
59.12 - Sinema Filmi, Video ve Televizyon Programları Çekim Sonrası Faaliyetleri
b) M – Mesleki, Bilimsel ve Teknik Faaliyetler başlığı altında yer alan;
74.10 – Uzmanlaşmış Tasarım Faaliyetleri (74.10.03 hariç)
c) R – Kültür, Sanat, Eğlence, Dinlence ve Spor başlığı altında yer alan;
- Gösteri Sanatlarını Destekleyici Faaliyetler
Söz konusu Karar 11 Ağustos 2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
ç. Tasarım merkezi
Tasarım projelerini veya sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürütülen tasarım faaliyetlerini gerçekleştirmek üzere kurulan ve dar mükellef kurumların Türkiye’deki iş yerleri dâhil, kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunan sermaye şirketlerinin; organizasyon yapısı içinde ayrı bir birim şeklinde örgütlenmiş, münhasıran yurt içinde tasarım faaliyetlerinde bulunan ve en az on tam zaman eşdeğer tasarım personeli istihdam eden, yeterli tasarım birikimi ve yeteneği olan birimleri,
d. Tasarım projesi
Amacı, kapsamı, genel ve teknik tanımı, süresi, bütçesi, özel şartları, diğer kurum, kuruluş, gerçek ve tüzel kişilerce sağlanacak aynî veya nakdî destek tutarları, sonuçta doğacak fikri mülkiyet haklarının paylaşım esasları tespit edilmiş ve tasarım faaliyetlerinin her safhasını belirleyecek mahiyette ve bilimsel esaslar çerçevesinde tasarımcı tarafından yürütülen projeyi,
e. Rekabet öncesi iş birliği projeleri
Birden fazla kuruluşun; ölçek ekonomisinden yararlanmak suretiyle yeni süreç, sistem ve uygulamalar tasarlayarak verimliliği artırmak ve mevcut duruma göre daha yüksek katma değer sağlamak üzere, rekabet öncesinde ortak parça veya sistem geliştirmek ya da platform kurabilmek amacıyla yürütecekleri, Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerine yönelik olarak yapılan ve fizibiliteye dayanan iş birliği anlaşması kapsamında, bilimsel ve teknolojik niteliği olan projeleri,
f. Teknogirişim sermayesi
Örgün öğrenim veren üniversitelerin herhangi bir lisans programından bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci, yüksek lisans veya doktora öğrencisi ya da lisans, yüksek lisans veya doktora derecelerinden birini ön başvuru tarihinden en çok 10 yıl önce almış kişilerin, teknoloji ve yenilik odaklı iş fikirlerini, desteği veren merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından desteklenmesi uygun bulunan bir iş planı çerçevesinde, katma değer ve nitelikli istihdam yaratma potansiyeli yüksek teşebbüslere dönüştürebilmelerini teşvik etmek için yapılan sermaye desteğini,
g. Ar-Ge personeli
Ar-Ge faaliyetlerinde doğrudan görevli araştırmacı ve teknisyenleri;
- Araştırmacı: Ar-Ge faaliyetleri ile yenilik tanımı kapsamındaki projelerde, yeni bilgi, ürün, süreç, yöntem ve sistemlerin tasarım veya oluşturulması ve ilgili projelerin yönetilmesi süreçlerinde yer alan en az lisans mezunu uzmanları,
- Teknisyen: Meslek lisesi veya meslek yüksekokullarının tasarım, teknik, fen veya sağlık bölümlerinden mezun, teknik bilgi ve deneyim sahibi kişileri,
ğ. Tasarım personeli
Tasarım faaliyetlerinde doğrudan görevli tasarımcı ve teknisyenleri,
Tasarımcı: Tasarım faaliyetleri kapsamındaki projelerin gerçekleştirilmesi ve ilgili projelerin yönetilmesi süreçlerinde yer alan, üniversitelerin; mühendislik, mimarlık veya tasarım ile ilgili bölümlerinden mezun en az lisans derecesine sahip kişiler ile tasarım alanlarından herhangi birinde en az lisansüstü eğitim derecesine sahip diğer kişileri,
h. Destek personeli
Ar-Ge ve yenilik veya tasarım faaliyetlerine katılan veya bu faaliyetlerle doğrudan ilişkili yönetici, teknik eleman, laborant, sekreter, işçi ve benzeri personeli,
i. Desteklenecek programlar
Yükseköğretim kurumlarının matematik, fizik, kimya ve biyoloji lisans programları ile Yükseköğretim Kurulundan alınan görüş üzerine Bakanlıkça belirlenecek diğer programları,
j. Kamu personeli
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun eki (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerinde, il özel idareleri ve belediyeler ile bunlara bağlı kuruluşlarda, üyelerinin tamamı köylerden oluşan birlikler dışındaki mahalli idare birliklerinde, döner sermayeli kuruluşlarda, kanunla kurulan fonlarda, kefalet sandıklarında, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları ile 5018 sayılı Kanun kapsamı dışındaki özel bütçeli kamu idarelerinde çalışan memurlar ile diğer kamu görevlilerini ve diğer personeli (Bu kamu görevlilerinin ilgili mevzuat kapsamında sahip oldukları özlük haklarına sahip olmayanlardan geçici olarak ve proje süresiyle sınırlı olarak istihdam edilenler bu Kanun uygulamasında kamu personeli sayılmaz.),
k. TÜBİTAK
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumunu,
ifade etmektedir.
10.8.1.2 İndirim, istisna, destek ve teşvikler
10.8.1.2.1 Ar-Ge ve tasarım indirimi
Teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, rekabet öncesi iş birliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlananlarca gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamalarının tamamı ile sayılan kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenen tasarım projelerinde ve tasarım merkezlerinde gerçekleştirilen münhasıran tasarım harcamalarının tamamı, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarının “Ar-Ge İndirimi”ne ilişkin hükümleri çerçevesinde ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılır.
Cumhurbaşkanı’nca belirlenen kriterleri haiz Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde ayrıca o yıl yapılan Ar-Ge ve yenilik veya tasarım harcamalarının bir önceki yıla göre artışının yüzde ellisine kadarı yukarıdaki esaslar dâhilinde indirim konusu yapılabilir. Bu indirimden yararlanacak işletmelerin, Cumhurbaşkanı’nca belirlenen kriterler doğrultusunda faaliyet raporu ve ekinde Bakanlıkça istenen belgeleri ibraz etmeleri esastır.
Söz konusu kriterlere yönelik, 10 Ağustos 2016 tarihinde 2016/9092 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Resmî Gazete'de yayımlanmış ve belirlenen aşağıdaki göstergelerden herhangi birinde bir önceki yıla göre en az %20 artış sağlayan Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde Ar-Ge harcamalarının bir önceki yıla göre artan kısmının %50'si kadar ilave indirim hakkının mümkün olacağı kararlaştırılmıştır:
- Ar-Ge veya tasarım harcamasının toplam ciro içindeki payı.
- Tescil edilen ulusal veya uluslararası patent sayısı.
- Uluslararası destekli proje sayısı.
- Lisansüstü dereceli araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge personeli sayısına oranı.
- Toplam araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge personeli sayısına oram.
- Ar-Ge sonucu ortaya çıkan yeni ürünlerden elde edilen cironun toplam ciroya oranı.
Söz konusu Karar 10 Ağustos 2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Bu harcamalar, aktifleştirilmek suretiyle amortisman yoluyla itfa edilir, bir iktisadi kıymet oluşmaması halinde ise doğrudan gider yazılır. Kazancın yetersiz olması nedeniyle ilgili hesap döneminde indirim konusu yapılamayan tutar, sonraki hesap dönemlerine devredilir. Devredilen tutarlar, takip eden yıllarda her yıl belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınır.
10.8.1.2.2 Gelir vergisi stopajı teşviki
Teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge, yenilik veya tasarım projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen ya da TÜBİTAK tarafından yürütülen Ar-Ge ve yenilik projeleri ile rekabet öncesi iş birliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde çalışan Ar-Ge ve destek personeli ile Kanun kapsamında yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenen tasarım projelerinde ve tasarım merkezlerinde çalışan tasarım ve destek personelinin; bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan vergiden, 01.01.2022 tarihinden önce Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 32. maddesinde düzenlenen asgari geçim indirimi, 01.01.2022 tarihinden sonra GVK’nın 23. maddesinin birinci fıkrasının (18) numaralı bendinde düzenlenen asgari ücret istisnasına isabet eden vergi düşüldükten sonra kalan vergi tutarının; doktoralı olanlar ile desteklenecek programlardan birinde en az yüksek lisans derecesine sahip olanlar için %95’i, yüksek lisanslı olanlar ile desteklenecek programlardan birinde lisans derecesine sahip olanlar için %90’ı ve diğerleri için %80’i, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilir.
Ayrıca, Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde doktora mezunu personelin üniversitelerde Ar-Ge ve yenilik alanında ders vermesi ve bu dersin içeriğinin Ar-Ge, yenilik, teknoloji, inovasyon, girişimcilik gibi hususlarla ilgili olduğunun üniversiteler tarafından tevsik edilmesi ve ilgili Ar-Ge veya tasarım merkezi yönetimi tarafından onaylanarak Bakanlığa bildirilmesi veya Ar-Ge ve tasarım personelinin, 4691 sayılı Kanun kapsamında kurulan teknoloji geliştirme bölgelerinde bulunan girişimcilere mentorluk yapması ve bu mentorluk faaliyetinin, teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketi tarafından tevsik edilmesi ve ilgili Ar-Ge veya tasarım merkezi yönetimi tarafından onaylanarak Bakanlığa bildirilmesi durumunda, mentorluk faaliyeti ve ders saatine karşılık gelen sürelerin toplamda haftalık 8 saati aşmamak şartıyla, bu çalışmaları gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilir. Buna ilave olarak gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde çalışan personelin toplam sayısının veya teşvike konu edilen toplam çalışma sürelerinin yüzde 75’ini aşmamak kaydıyla “Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliği”nin 10’uncu maddesinin 4’üncü fıkrasında belirtilen durumlar haricinde bu merkezler dışında geçirilen süreler de ilgili Ar-Ge veya tasarım merkezi yönetimi tarafından Bakanlığa bildirilmesi durumunda gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilir.
Gelir vergisi stopajı teşvikinin hesaplanmasında, bu kapsamdaki personelin fiilen Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerine ayırdıkları zamanın toplam çalışma zamanına oranı dikkate alınır. Tam zamanlı olarak çalışanların hak kazanılmış hafta tatili ve yıllık ücretli izin süreleri ile 2429 sayılı Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun’da belirtilen tatil günlerine isabet eden ücretler de bu teşvik kapsamında değerlendirilir. Haftalık 45 saatin üzerindeki ve ek çalışma sürelerine ilişkin ücretler bu teşvikten faydalanamaz. Ar-Ge ve yenilik veya tasarım faaliyetlerinde kısmi zamanlı olarak çalışan personelin hak kazanılmış hafta tatili ve yıllık ücretli izin süreleri ile 2429 sayılı Kanun’da belirtilen tatil günlerine isabet eden ücretleri gelir vergisi stopaj teşvikinin uygulamasında dikkate alınmaz.
Ayrıca gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanacak mükellefler için;
- Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde, Değerlendirme ve Denetim Komisyonu karar tutanağının düzenlendiği, rekabet öncesi iş birliği projelerinde, proje sözleşmesinin yürürlüğe girdiği,
- Teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge, yenilik veya tasarım projesinin onaylandığı,
- Teknogirişim sermaye desteklerinde, kamu idaresiyle imzalanan proje sözleşmesinin yürürlüğe girdiği Teknoloji merkezi işletmeleri ile Ar-Ge merkezleri ve tasarım merkezlerinde yürütülen, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar tarafından desteklenen veya TÜBİTAK tarafından yürütülen Ar-Ge, yenilik veya tasarım projeleri yeniden incelemeye tabi tutulmaksızın, Ar-Ge, yenilik veya tasarım projelerine yönelik destek karar yazısının düzenlendiği veya proje sözleşmesinin yürürlüğe girdiği, Türkiye’nin anlaşmalarla taraf olduğu ikili ya da çok taraflı uluslararası Ar-Ge iş birliği programları fonlarından malî olarak desteklenen Ar-Ge, yenilik veya tasarım projelerini yürüten işletmeler TÜBİTAK’ın onay yazısının düzenlendiği,
tarihten itibaren gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanılabileceği de ilgili Tebliğ’de ifade edilmiştir.
Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde çalışan Ar-Ge veya tasarım personelinin bu merkezlerde yürüttüğü projelerle doğrudan ilgili olmak şartıyla, proje kapsamındaki faaliyetlerin bir kısmının Ar-Ge veya tasarım merkezi dışında yürütülmesinin zorunlu olduğu durumlarda, Ar-Ge veya tasarım merkezi yönetiminin onayının alınması ve Bakanlığın bilgilendirilmesi kaydıyla, merkez dışındaki bu faaliyetlere ilişkin ücretlerin yüzde yüzünü aşmamak şartıyla Cumhurbaşkanı’nca belirlenen kısmı ile Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde çalışan Ar-Ge veya tasarım personelinin yüksek lisans yapanlar için bir buçuk yılı, doktora yapanlar için iki yılı geçmemek üzere ve Bakanlığın onayının alınması şartıyla merkez dışında geçirdiği sürelere ilişkin ücretlerin yüzde yüzünü aşmamak şartıyla Cumhurbaşkanı’nca belirlenen kısmı gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilir.
Cumhurbaşkanı’nca tespit edilecek faaliyetler kapsamında Ar-Ge veya tasarım merkezi dışında geçirilecek sürelerin proje kapsamında ve zorunlu olduğunun tevsiki ve sorumluluğu, Ar-Ge veya tasarım merkezi yönetimine aittir. Bu kapsamda teşvikten yararlanmış olan Ar-Ge veya tasarım personeline ilişkin liste projeler itibarıyla Bakanlığa sunulan yıllık faaliyet raporlarında bildirilir.
Lisansüstü eğitimde geçirilecek süre, üniversiteden onaylı ders programı dikkate alınarak ilgili Ar-Ge veya tasarım merkezinin onayı ile hesaplanır. Bu hesaplamalarda lisansüstü eğitimde alınan dersler kapsamında yapılacak araştırmalar da değerlendirilir. Yüksek lisans yapanlar için bir buçuk yıllık, doktora yapanlar için iki yıllık sürelerin uygulamasında kayıt dondurma kapsamında geçen süreler dikkate alınmaz.
Ar-Ge veya tasarım merkezleri alanı dışında gerçekleştirilen faaliyetler ile lisansüstü eğitim kapsamında dışarıda geçirilen süreler, sağlanan indirim, destek ve teşvik unsurlarından da yararlandırılır.
Ar-Ge veya tasarım merkezleri alanı dışında gerçekleştirilen faaliyetler ile lisansüstü eğitim kapsamında dışarıda geçirilen sürelere ilişkin ücretlerden; gerçek yol giderleri dâhil olmak üzere yol, konaklama, gündelik gibi adlar altında gider karşılığı olarak yapılan ödemeler ile sağlanan menfaatler destek ve teşvik kapsamında değerlendirilmez.
Dışarıda geçirilen sürelerin sınırlarının kararlaştırılmasına yönelik olarak 2016/9091 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı 11 Ağustos 2016 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanmış olup, söz konusu karar kapsamında; Ar-Ge veya tasarım merkezleri veya teknoloji geliştirme bölgelerinde yer alan işletmelerde çalışan Ar-Ge veya tasarım personelinin bu merkezlerde yürüttüğü projelerle doğrudan ilgili olmak şartıyla aşağıda belirtilen faaliyetlerin Ar-Ge veya tasarım merkezi dışında yürütülmesinin zorunlu olduğu durumlarda, Ar-Ge ve Tasarım merkezi yönetiminin veya teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketinin onayının alınması ve Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının bilgilendirilmesi kaydıyla, merkez dışındaki bu faaliyetlere ilişkin ücretlerin %100'ü gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilecektir.
a) Laboratuvar analiz, test ve deney çalışmaları,
b) Diğer Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde yapılan çalışmalar,
c) Saha araştırması,
ç) Prototip geliştirmeye yönelik faaliyetler,
d) Projelerde görev alan personel ile sınırlı olmak kaydıyla bilimsel içerikteki etkinlikler.
Gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanacak olan destek personelinin tam zaman eşdeğeri sayısı, toplam tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli sayısının yüzde onunu aşamaz. Küsuratlı sayılar tama iblağ edilir. Destek personelinin toplam tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli sayısının yüzde onunu aşması hâlinde, brüt ücreti en az olan destek personelinin ücretinden başlamak üzere teşvik uygulanır. Brüt ücretlerin aynı olması hâlinde, ücretine gelir vergisi teşviki uygulanacak destek personeli işverence belirlenir. Ar-Ge merkezi veya tasarım merkezi yöneticisi, görev tanımı ve niteliğine göre Ar-Ge personeli, tasarım personeli veya destek personeli olarak dikkate alınır.
Gelir Vergisi Kanunu’na ilave edilen geçici madde hükmü sebebiyle söz konusu maddede belirtilen süreler dâhilinde 5746 sayılı Kanun kapsamında yukarıda detaylarına yer verilen gelir vergisi stopajı teşvikine ilişkin düzenlemelerden bu maddeye aykırı olanların uygulanması mümkün bulunmamaktadır.
10.8.1.2.3 Sigorta primi işveren hissesi desteği
Kamu personeli hariç olmak üzere, teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen ya da TÜBİTAK tarafından yürütülen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, rekabet öncesi iş birliği projelerinde ve teknogirişim sermaye desteklerinden yararlanan işletmelerde çalışan Ar-Ge personeli ile destek personelinin; Kanun kapsamında yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenen tasarım projelerinde ve tasarım merkezlerinde çalışan tasarım ve destek personelinin, Kanun kapsamındaki faaliyetleri karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı; 4691 sayılı Kanun’un geçici 2. maddesi uyarınca ücreti gelir vergisinden istisna tutulmuş personelin gelir vergisi istisnasının uygulandığı sürece gelir vergisinden istisna tutulan ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı, Hazine ve Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır.
Sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanacak olan destek personelinin tam zaman eşdeğer sayısı toplam tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli sayısının %10’unu aşamaz. Küsuratlı sayılar tama iblağ edilir. Destek personelinin toplam tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli sayısının yüzde onunu aşması hâlinde, brüt ücreti en az olan destek personelinin ücretinden başlamak üzere sigorta primi işveren hissesi teşviki uygulanır. Brüt ücretlerin aynı olması hâlinde, sigorta primi işveren hissesi teşviki uygulanacak destek personeli işverence belirlenir.
Sigorta primi işveren hissesi desteği uygulamasında, bu kapsamdaki personelin Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerine ayırdıkları zamanın, toplam çalışma zamanına oranı dikkate alınır.
Kapsama giren personelin Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetleriyle ilgili çalışmalarının işyerinin haftalık çalışma saatinin tamamını doldurması hâlinde çalışılan haftaya ilişkin hafta tatili, sigorta primi işveren hissesi desteği uygulamasında dikkate alınır. Kapsama giren personelin ay içindeki çalışmalarının tamamının Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetleriyle ilgili olması hâlinde yıllık ücretli izin süreleri ile 2429 sayılı Kanun’da belirtilen tatil günlerine isabet eden ücretler de bu destek kapsamında değerlendirilir.
Diğer taraftan, gelir vergisi stopajı ve sigorta primi işveren hissesine ilişkin teşviklerden yararlanacak olan destek personelinin tam zaman eşdeğeri sayısı, toplam tam zamanlı Ar-Ge personeli sayısının %10’unu geçemez.
Sigorta primi desteğinin uygulama usul ve esasları 25.09.2008 tarih ve 2008-85 sayılı ile 06.02.2009 tarih ve 2009-21 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Genelgeleri ile belirlenmiştir.
10.8.1.2.4 Damga vergisi istisnası
Bu Kanun kapsamındaki her türlü Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile ilgili olarak düzenlenen kâğıtlardan “5746 Sayılı Kanuna İlişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliği”nde yer verilen şartlar dâhilinde damga vergisi alınmaz.
Bu çerçevede, Kanun ve Yönetmelik kapsamındaki Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinde istihdam edilen personele münhasıran bu görevleri ile ilgili olarak yapılan ücret ödemeleri nedeniyle düzenlenen kâğıtlara da istisna uygulanması mümkün bulunmaktadır.
10.8.1.2.5 Teknogirişim sermayesi desteği
Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri tarafından teknogirişim sermaye desteği alabilecek durumda bulunanlara bir defaya mahsus olmak üzere teminat alınmaksızın 100.000 Türk lirasına kadar teknogirişim sermayesi desteği hibe olarak verilir. Ar-Ge projelerinin desteklenmesi amacıyla ödeneği bulunan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin tümü tarafından yapılan ödemelerin toplamı, her takvim yılı için 50.000.000 Türk lirasını geçemez.
Teknogirişim sermayesi desteğinden faydalananlara, bu desteğe konu projelerinin finansmanında kullanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye desteklerinin beyan edilen gelirin veya kurum kazancının yüzde onunu ve özsermayenin yüzde yirmisini aşmayan kısmı Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesi uyarınca beyan edilen gelirin ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesine göre kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılır. İndirim konusu yapılacak tutar yıllık olarak 500.000 Türk lirasını aşamaz.
Bu oranları ve parasal sınırı yarısına kadar indirmeye veya dört katına kadar artırmaya Cumhurbaşkanı yetkilidir. Teknogirişim sermayesi desteğine konu projelerin finansmanında kullanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye desteklerinin iki yıl içerisinde ilgili projenin finansmanında kullanılmayan kısmı için indirim dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir.
10.8.1.2.6 Rekabet öncesi iş birliği projeleri
Rekabet öncesi iş birliği projelerinde iş birliğini oluşturan kuruluşların bu iş birliğine yaptıkları katkılar, iş birliği anlaşmasında belirtilen özel bir hesapta izlenir. Özel hesaba aktarılan bu tutarlar, harcamanın yapıldığı dönemde katkı sağlayan kuruluşların Ar-Ge ve tasarım harcaması olarak kabul edilir ve proje dışında başka bir amaç için kullanılamaz. Proje hesabında toplanan tutarlar, proje özel hesabı açan kuruluşun kazancının tespitinde gelir olarak dikkate alınmaz. Rekabet öncesi iş birliği proje bütçesinin en fazla yüzde ellisine kadarlık kısmı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesine konulan ödenekle sınırlı olmak üzere geri ödemesiz olarak desteklenebilir.
10.8.1.2.7 Nakit desteklerin kayıtlarda izlenmesi
Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde bulunanların; kamu kurum ve kuruluşları, kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge ve yenilik ile tasarım projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar ile uluslararası fonlardan aldıkları destekler özel bir fon hesabında tutulur. Bu fon, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunu uygulamalarında vergiye tabi kazancın ve ilgili yılda yapılan Ar-Ge ve tasarım harcaması tutarının tespitinde dikkate alınmaz. Bu fonun, elde edildiği hesap dönemini izleyen beş yıl içinde sermayeye ilâve dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi halinde, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğratılmış sayılır.
10.8.1.2.8 Gümrük vergisi istisnası
Ar-Ge, yenilik ve tasarım projeleri ile ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere ithal edilen eşya, gümrük vergisi ve her türlü fondan, bu kapsamda düzenlenen kâğıtlar ve yapılan işlemler damga vergisi ve harçtan müstesnadır.
10.8.1.2.9 Siparişe dayalı Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetleri
Ar-Ge merkezlerinin sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürüttükleri Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile tasarım merkezlerinin sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürüttükleri tasarım faaliyetleri bu maddede belirtilen indirim, istisna, destek ve teşvik unsurlarından yararlanabilir. Ancak Ar-Ge veya tasarım merkezleri tarafından siparişe dayalı olarak yürütülen Ar-Ge veya tasarım faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan harcamaların sadece yüzde ellisi bu merkezler tarafından, bu harcamaların kalan yüzde ellisi ise siparişi veren gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından indirim olarak dikkate alınabilir. Bu oranları ayrı ayrı veya birlikte iki katına kadar artırmaya veya kanuni oranlarına kadar indirmeye Cumhurbaşkanı yetkilidir. Sipariş verenin gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyetinin olmaması halinde Ar-Ge veya tasarım harcamasının tamamı Ar-Ge veya tasarım merkezi tarafından indirilebilir. Sipariş verenler, Ar-Ge veya tasarım indirimi ile sipariş verilmesine ilişkin kâğıtlara ait damga vergisi istisnası dışındaki teşvik ve destek unsurlarından yararlanamaz.
10.8.1.2.10 Desteklenecek programlar
Desteklenecek programlarda, en az lisans derecesine sahip Ar-Ge personeli istihdam eden Ar-Ge merkezlerine, bu personelin her birine ödedikleri aylık ücretin o yıl için uygulanan asgari ücretin aylık brüt tutarı kadarlık kısmı, iki yıl süreyle, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır. Ancak bu kapsamda her bir Ar-Ge merkezine sağlanacak destek, ilgili ayda Ar-Ge merkezinde istihdam edilen toplam personel sayısının yüzde onunu geçemez. Bu sayının küsuratlı çıkması halinde tama iblağ edilir.
Söz konusu destekle ilgili şartlar, Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerinin desteklenmesine ilişkin uygulama ve denetim Yönetmeliğinde aşağıdaki şekilde belirtilmiştir:
1) Bu destekten yararlanılabilmesi için istihdam edilecek yükseköğretim kurumlarının matematik, fizik, kimya ve biyoloji lisans programlarından mezun personelin 01.03.2016 (dahil), Yükseköğretim Kurulundan alınan görüş üzerine Bakanlıkça belirlenecek diğer programlardan mezun personelin ise 03.02.2021 (dahil) tarihinden sonra işe alınması ve ilgili işletmede ilk kez istihdam edilmesi esastır.
2) İşletme, bu destek kapsamında istihdam ettiği personelin işe alınması ve işten ayrılması durumları ile ilgili hususları Bakanlığa yazılı veya elektronik ortamda bildirmekle yükümlüdür.
3) Bu desteğe ilişkin yapılacak ödemeler, destek kapsamındaki personele ilişkin sigorta prim gün sayısı dikkate alınarak Bakanlıkça aylık dönemler halinde gerçekleştirilir.
4) Bu kapsamda ödemelerin yapılabilmesi için, yukarıdaki şartların sağlandığını ve işletme tarafından ilgili personele dönem ücretlerinin ödendiğini gösteren raporun Bakanlığa sunulması gerekir. Bakanlıkça uygun görülen tutar, raporun teslim edildiği tarihi takip eden ayın sonuna kadar işletmenin bildirdiği banka hesabına ödenir.
5) Bu desteğe ilişkin tanzim edilecek raporda bulunması gereken asgari bilgiler ile diğer hususlar, Bakanlıkça belirlenir.
10.8.1.2.11 5746 sayılı Kanun kapsamındaki teşviklerin diğer kanunlarla sağlanan teşviklere etkisi
Bu Kanun kapsamındaki indirim, istisna, destek ve teşviklerden yararlananlar; Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarının “Ar-Ge İndirimi”ne ilişkin hükümleri ile Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10’uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (ğ) bentleri hükümleri ve teknoloji geliştirme bölgelerine sağlanan desteklere ilişkin hükümlerden ayrıca yararlanamazlar.
10.8.1.3 Ar-Ge projelerine TÜBİTAK tarafından sağlanan destekler
Endüstriyel araştırma ve teknoloji geliştirmek; yenilikleri desteklemek; özendirmek; izlemek ve üniversite-sanayi ilişkilerini geliştirmek TÜBİTAK'ın temel işlevleri arasındadır. Bu işlevleri gerçekleştirmek için oluşturulan programlar ve planlanan faaliyetler TÜBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB) tarafından yürütülmektedir.
Ulusal destek programları
- 1501 - TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı
- 1503 - Proje Pazarı Destekleme Programı
- 1505 - Üniversite-Sanayi İşbirliği Destek Programı
- 1507 - TÜBİTAK KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı
- 1511 - TÜBİTAK Öncelikli Alanlar Araştırma Teknoloji Geliştirme ve Yenilik P.D.P. (Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı)
- 1512 - Teknogirişim Sermayesi Desteği Programı (BiGG)
- 1513 - Teknoloji Transfer Ofisleri Destekleme Programı
- 1514 - Girişim Sermayesi Destekleme Programı (Tech-InvesTR)
- 1515 - Öncül Ar-Ge Laboratuvarları Destekleme Programı
- 1601 - Yenilik Girişimcilik Alanlarında Kapasite Artırılmasına Yönelik D.P.
- SAYEM-Sanayi Yenilik Ağ Mekanizması
- 1602 - TÜBİTAK Patent Destek Programı
- Siparişe Dayalı Ar-Ge Projeleri için KOBİ Destekleme Çağrısı
- Patent Tabanlı Teknoloji Transferi Destekleme Çağrısı
Uluslararası ortaklı destek programları
TÜBİTAK’ın sanayiye yönelik olarak vermiş olduğu Ar-Ge destekleri, 13 Temmuz 2005 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Sanayi Araştırma-Geliştirme Projeleri Destekleme Programına İlişkin Yönetmelik” ile düzenlenmiştir. 16 Ocak 2007’de bu yönetmelik “TÜBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programlarına İlişkin Yönetmelik” olarak değiştirilmiştir. Söz konusu Yönetmelik’e uygun olarak yürütülen programın amacı, sanayi kuruluşlarının Ar-Ge projelerine %60’a varan oranlarda hibe şeklinde destek sağlamaktır.
Ancak, 24.10.2019 tarihinde TÜBİTAK tarafından web sitesinde yayımlanan duyuruya göre, 1501 Sanayi Araştırma Teknoloji Geliştirme ve Yenilik Projeleri Destekleme Programı ve 1507 TÜBİTAK KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programının 2020 yılı Ocak ayından başlayarak yılda 2 kez açılacak bütçe esaslı çağrılarla yürütülmesi kararlaştırılmıştır. Söz konusu çağrılara yalnızca KOBİ statüsündeki şirketler başvurabileceklerdir.
Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme programına proje başvuruları sadece elektronik ortamda http://eteydeb.tubitak.gov.tr adresindeki çevrimiçi (online) uygulama (Proje Değerlendirme ve İzleme Sistemi -PRODİS) üzerinden yapılabilmektedir. Desteklenen projelere ait destek ve izleme sürecinde tamamlanması gereken formlara aşağıda yer verilmektedir.
- Desteklenmesine karar verilen projeler için Ar-Ge Yardımı İstek Formu (AGY300)
- Yeminli Mali Müşavirlik Proje Harcamaları Değerlendirme ve Tasdik Raporu (AGY500)
- Dönemsel faaliyet ve harcamaların değerlendirilmesi için Dönemsel İzleme Raporu (AGY400)
10.8.2 Ar-Ge faaliyetleri kapsamında ortaya çıkan buluşlara kurumlar vergisi ve katma değer vergisi istisnası
19 Şubat 2014 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 6518 sayılı “Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile Ar-Ge ve yazılım faaliyetleri sonucu ortaya çıkan buluşlardan sağlanan bazı kazançlara kurumlar ve KDV istisnası getirilmiştir. Buna göre;
- Kanun’un 82. maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanunu’na eklenen 5/B maddesi, 1 Ocak 2015 tarihinden itibaren elde edilen kazanç ve iratlara ve bu tarihten itibaren yapılacak vergi kesintilerine uygulanmak üzere yayımı tarihinde,
- Kanun’un 32. maddesiyle Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17. maddesinin dördüncü fıkrasına eklenen (z) bendi, 1 Ocak 2015 tarihinden itibaren yapılacak teslim ve hizmetlere uygulanmak üzere yayımı tarihinde,
yürürlüğe girmiştir.
10.8.2.1 Ar-Ge faaliyetleri kapsamında ortaya çıkan buluşlara kurumlar vergisi istisnası
Konuya ilişkin ayrıntılı açıklamalarımız Rehber’in “3.5.14 Sınai mülkiyet haklarında kurumlar vergisi istisnası” başlıklı bölümünde dikkatinize sunulmaktadır.
Türkiye’de gerçekleştirilen Ar-Ge, yenilik ve yazılım faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan buluşların; kiralanması, devri veya satışı, Türkiye'de seri üretime tabi tutularak pazarlanmaları, Türkiye'de gerçekleştirilen üretim sürecinde kullanılması (Patent veya faydalı model belgesine konu buluşun, üretimi Türkiye'de gerçekleştirilen ürünlerin üretim sürecinde veya bu ürünlerin imalinde kullanılması) ile üretilen ürünlerin satışları (hakka isabet eden kısım) sonucu ortaya çıkan kazancın %50'si, 1 Ocak 2015 tarihinden itibaren kurumlar vergisinden müstesnadır.
İstisnanın şartları; koruma süresinin aşılmamış olması, kişilerin patent veya faydalı model belgesinin sahibi ya da üzerinde tekel niteliğinde özel bir ruhsata sahip olması, TPE tarafından tescil edilmiş İncelemeli sistemle "patent" veya olumlu araştırma raporu sonucunda "faydalı model belgesi" alınması, Ar-Ge, yenilik ve yazılım faaliyetlerinin Türkiye'de gerçekleşmesi şeklinde belirtilmiştir.
1 Ocak 2015’ten önce alınan ve koruma süresi henüz dolmamış olan patentlere ilişkin buluşlardan, 1 Ocak 2015 tarihinden itibaren kalan koruma süresince elde edilen kazanç ve iratlar için istisnadan yararlanılabilecektir.
Ar-Ge’nin bir kısmının yurt dışında yapılması veya yurt dışındaki gerçek kişiler ile kurum ve kuruluşlardan mesleki veya teknik destek, danışmanlık hizmeti ve diğer hizmetler alınması veya bunlara analiz yaptırılması gibi hallerde, sadece Türkiye'de gerçekleştirilen kısma isabet eden tutarla sınırlı olmak üzere istisnadan yararlanılabilecektir.
Buluşa ilişkin harcamaların 5746 sayılı Kanun’un 3’üncü maddesi kapsamında Ar-Ge indirimine konu edilmiş olması, bu faaliyetleri sonucu ortaya çıkan buluşlarından sağlanan kazançlar nedeniyle Kanun’un 5/B maddesinde düzenlenen istisna uygulamasından yararlanmalarına engel teşkil etmeyecektir.
Buluşun üretim sürecinde kullanılması sonucu üretilen ürünlerin satışından elde edilen kazançların, patentli veya faydalı model belgeli buluşa atfedilen kısmı, ayrıştırılmak suretiyle transfer fiyatlandırması esaslarına göre tespit edilecektir.
Patentli veya faydalı model belgeli buluşunu üretim sürecinde kullanan mükelleflerin tercih etmeleri halinde, ürettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançlarının patentli veya faydalı model belgeli buluşa atfedilen kısmını, maliyet unsurlarını dikkate alarak ayrıştırmaları mümkündür.
10.8.2.2 Ar-Ge faaliyetleri kapsamında ortaya çıkan buluşlara katma değer vergisi istisnası
6518 sayılı Kanun’un 32. maddesi ile Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 17. maddesinin dördüncü fıkrasına (z) bendi eklenmiştir. Bu madde ile yukarıda ayrıntısına yer verilen şekilde gerçekleştirilen Ar-Ge, yenilik ile yazılım faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan patentli veya faydalı model belgeli buluşa ilişkin gayrimaddi hakların kiralanması, devri veya satışının katma değer vergisinden istisna edilmesi sağlanmaktadır.
Maddede parantez içi hüküm ile belirtilen “Bu kapsamda vergiden istisna edilen işlemler bakımından bu Kanun’un 30. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi hükmü uygulanmaz.” ifadesi ile söz konusu istisnanın tam istisna kapsamında değerlendirileceği ve bahsi geçen teslimlere ilişkin yüklenilen KDV’lerin indirim konusu yapılabileceği hüküm altına alınmıştır.
10.8.2.3 Ar-Ge, tasarım merkezleri ve teknoloji geliştirme bölgeleri firmalarına yönelik gerçekleştirilen yeni düzenlemeler
10.8.2.3.1 Teknoloji geliştirme bölgeleri ve Ar-Ge/tasarım merkezlerinde Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerine ilişkin değişiklikleri içeren 7263 sayılı Kanun
- Teknoloji geliştirme bölgelerinde yıllık beyanname üzerinden istisna edilen kazançları tutarı, Ar-Ge/tasarım merkezlerinde ise yıllık beyanname üzerinden yararlanılan indirim tutarı 1 milyon TL ve üzerinde olan kurumlar vergisi mükelleflerinin istisnaya / indirime konu edilen tutarın %2’lik kısmının pasifte geçici bir hesapta takip edilerek; tutarın, geçici hesabın oluştuğu yılın sonuna kadar Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da bu Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan diğer girişimcilere sermaye olarak konulması şartı getirilmiştir. Aktarılması gereken tutar yükümlülüğü, yıllık bazda 20 milyon Türk lirası ile sınırlı olacaktır. Söz konusu yatırımın yapılmadığı durumda ise ilgili yıldaki kazanç / indirim tutarının %20’lik kısmının vergiye tabi tutulacağı belirtilmiştir.
- Ar-Ge/tasarım merkezleri ve teknoloji geliştirme bölgesi için geçerli olan “Temel Bilimler” tanımının “Desteklenecek Programlar” olarak değiştirilmesinin yanı sıra temel bilim tanımı genişletilmiştir.
Bu kapsamda “Desteklenecek programlar”; yükseköğretim kurumlarının matematik, fizik, kimya ve biyoloji lisans programları ile Yükseköğretim Kurulundan alınan görüş üzerine Bakanlıkça belirlenecek diğer programları ifade etmektedir.
- Teknoloji geliştirme bölgesinde Ar-Ge binası, atölye ve buralarda yer alacak makine, ekipman ve yazılımlara yönelik giderler ile yönetici şirketçe yürütülen veya yürütülecek kuluçka programları, teknoloji transfer ofisi hizmetleri ve teknoloji iş birliği programları ile ilgili giderler yardım amacıyla Bakanlık bütçesine konulan ödenekle sınırlı olmak üzere karşılanabilecektir.
- 01.01.2022 tarihinden itibaren verilecek yıllık kurumlar vergisi beyannamesinde 5746 sayılı Kanun’un 3. maddesi kapsamında yararlanılan indirim tutarı 1.000.000 Türk lirası ve üzerinde olan kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, bu tutarın yüzde ikisi pasifte geçici bir hesaba aktarılır. Bu fıkra kapsamında aktarılması gereken tutar yükümlülüğü, yıllık bazda 20.000.000 Türk lirası ile sınırlıdır. Bu tutarın, geçici hesabın oluştuğu yılın sonuna kadar Türkiye’de yerleşik girişimcilere yatırım yapmak üzere kurulmuş girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması veya girişim sermayesi yatırım ortaklıkları ya da 4691 sayılı Kanun kapsamındaki kuluçka merkezlerinde faaliyette bulunan girişimcilere sermaye olarak konulması şarttır. Söz konusu tutarın ilgili yılın sonuna kadar aktarılmaması halinde, bu Kanun kapsamında yıllık beyanname üzerinden indirim konusu yapılan tutarın %20’si, ilgili yılda yararlanılan Ar-Ge indirimine konu edilemez. Bu tutar nedeniyle zamanında alınmayan vergiler vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilir. Cumhurbaşkanı bu fıkrada yer alan tutar ve oranları birlikte ya da ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye, beş katına kadar artırmaya yetkilidir
- Ar-Ge/tasarım merkezleri ve teknoloji geliştirme bölgesinde yer alan işletmelerde istihdam edilen Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilmesi hükme bağlanmıştır.
- Ar-Ge/tasarım merkezlerine yönelik uygunluk denetimlerinin Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı veya Bakanlıkça yetki verilen teknoloji geliştirme bölgeleri yönetici şirketleri tarafından gerçekleştirilebileceği belirtilmiştir.
- Ar-Ge/tasarım merkezlerine yönelik kanunda öngörülen şartları taşıdıklarına ilişkin tespitlerin Ar-Ge merkezleri ile tasarım merkezlerinin Değerlendirme ve Denetim Komisyonu tarafından en geç iki yılda bir yapılacağına ilişkin düzenleme, 3 yıl olacak şekilde değiştirilmiştir.
- Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde istihdam edilen doktora mezunu personelin üniversitelerde Ar-Ge ve yenilik alanında ders vermesi veya Ar-Ge ve tasarım personelinin teknoloji geliştirme bölgelerinde bulunan girişimcilere mentorluk yapması durumunda haftalık 8 saati aşmamak şartıyla, bu çalışmalarının gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirileceği hüküm altına alınmıştır.
- Teknoloji geliştirme bölgesinde yer alan firmalara, istihdam edilen doktora öğrencisi Ar-Ge personeli için 2 yıl süreyle ve stajyerler için süre şartı olmaksızın Bakanlık bütçesine konulacak ödenekle sınırlı olmak üzere, Bakanlıkça yönetmelikle belirlenen şartlar çerçevesinde ek destek sağlanacaktır.
10.8.2.3.2 Yeni alınan bazı makine ve teçhizatta amortisman uygulaması
27 Mart 2018 tarihli 2. mükerrer Resmî Gazete’de yayımlanan 7103 sayılı Kanun’un 16. maddesiyle Vergi Usul Kanunu’na eklenen geçici 30. madde ile 2019 takvim yılının sonuna kadar iktisap edilecek yeni bazı makine ve teçhizat için uygulanacak amortisman oran ve süreleri, Hazine ve Maliye Bakanlığınca Vergi Usul Kanunu’nun 315. maddesine göre tespit ve ilan edilen faydalı ömür sürelerinin yarısı dikkate alınmak suretiyle hesaplanabilecektir.
Buna göre 1 Mayıs 2018 tarihinden itibaren;
- 6948 sayılı Sanayi Sicili Kanunu’na göre sanayi sicil belgesini haiz mükelleflerce münhasıran imalat sanayiinde veya
- 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu, 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ve 6550 sayılı Araştırma Altyapılarının Desteklenmesine Dair Kanun kapsamında faaliyette bulunan mükelleflerce münhasıran Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde veya
- Yatırım teşvik belgesi kapsamında yatırımlarda,
kullanılmak üzere, 2019 takvim yılı sonuna kadar iktisap edilen yeni makine ve teçhizat için uygulanacak amortisman oran ve süreleri, Hazine ve Maliye Bakanlığınca Vergi Usul Kanunu’nun 315. maddesine göre tespit ve ilan edilen faydalı ömür sürelerinin yarısı dikkate alınmak suretiyle hesaplanabilecektir.
Bu şekilde yapılacak hesaplamada faydalı ömür süresinin küsuratlı çıkması halinde, çıkan rakam bir üst tam sayıya tamamlanmak suretiyle ilgili kıymetlere uygulanacak amortisman oran ve süreleri belirlenebilecektir. Bu şekilde belirlenen oran ve sürelerin izleyen yıllarda değiştirilmesi mümkün değildir.
Söz konusu düzenleme 1 Mayıs 2018 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiş olup, 7338 sayılı Kanun ile 2023 yılı sonuna kadar uzatılmıştır.
10.8.2.3.3 Yeni makine ve teçhizat teslimlerinde KDV istisnası
7104 sayılı Kanun (RG: 06.04.2018) ile KDV Kanunu’nun 13. maddesinin birinci fıkrasına eklenen “m” bendi ile 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamındaki teknoloji geliştirme bölgesi ile ihtisas teknoloji geliştirme bölgesinde, 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamındaki Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde münhasıran bu faaliyetlerinde kullanılmak üzere yapılan yeni makine ve teçhizat teslimleri için süre sınırlaması olmaksızın KDV istisnası uygulanabilecektir. Söz konusu hüküm 1 Haziran 2018 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiştir.
5 Haziran 2018 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan, Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’de (Seri No:18) istisna kapsamında makine ve teçhizat satın almak isteyen alıcıların, teknoloji geliştirme bölgesi ile ihtisas teknoloji geliştirme bölgesinde, Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde ve araştırma laboratuvarlarında faaliyette bulunduklarına ve satın alacakları makine ve teçhizatı Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde kullanacaklarına dair ilgili birimlerden alacakları belge ile KDV yönünden bağlı oldukları vergi dairesine istisna belgesi almak için başvuruda bulunmaları ve başvuruda bulunanlar tarafından istisna kapsamında alınacak makine ve teçhizat listesinin ise elektronik ortamda sisteme girilmesi gerektiği bildirilmiştir.
Söz konusu Tebliğ’in uygulamasına yönelik, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 10 Ekim 2018 tarihinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına verilen görüş ile; Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde kullanılmak üzere söz konusu istisna uygulaması kapsamında yeni makine ve teçhizat temin edilebilmesi için bahse konu faaliyetlerin Ar-Ge ve tasarım merkezlerinde, teknoloji geliştirme bölgesi ile ihtisas teknoloji geliştirme bölgesinde yapıldığına ve söz konusu makine ve teçhizata Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde ihtiyaç bulunduğuna dair belgenin;
- Ar-Ge ve tasarım merkezleri ile araştırma laboratuvarlarında, bunların kendi teşkilatlanmaları gereği sorumlu/ilgili yönetici birimleri,
- Teknoloji geliştirme bölgesi ile ihtisas teknoloji geliştirme bölgelerinde, bölge yönetici şirketleri,
tarafından verilmesinin uygun olacağı değerlendirilmiştir.
Söz konusu açıklama ile;
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan alınan Ar-Ge ya da tasarım merkezi değerlendirme ve denetim komisyonu karar toplantı tutanağı olmak üzere, alınacak makine ve teçhizatın Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde kullanılacağına dair taahhüdü içeren dilekçe ile KDV yönünden bağlı oldukları vergi dairesine başvurmasının uygun olacağı,
Teknoloji geliştirme ve ihtisas teknoloji geliştirme bölgeleri için ise diğer vergisel teşviklerdekine benzer bir süreç ile firmaların bölge yönetici şirketinden bölgede yer aldığına ve bölgede yürüttüğü/yürüteceği Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetine dair alınacak bir belge ile makine ve teçhizat alımında KDV istisnasından yararlanabilecekleri belirtilmiştir.
10.8.2.3.4 KDV Kanunu’nun geçici 20. maddesinde yapılan değişiklik
KDV Kanunu’nun geçici 20. maddesine göre 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’na göre teknoloji geliştirme bölgesinde ve ihtisas teknoloji geliştirme bölgesinde faaliyette bulunan girişimcilerin kazançlarının gelir veya kurumlar vergisinden istisna bulunduğu süre içinde münhasıran bu bölgelerde ürettikleri ve sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları, sektörel, internet, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetleri katma değer vergisinden müstesnadır.
7104 sayılı Kanun’un 14. maddesi ile KDV Kanunu’nun geçici 20. maddesinde önemli iki değişiklik yapılmıştır.
Bunlardan birincisi söz konusu maddenin ilk fıkrasında belirtilen “internet” ibaresinden sonra gelmek üzere “oyun” ibaresi eklenmiş ve böylece oyun yazılımlarının teslimi de KDV’den istisna hale gelmiştir.
İkinci önemli bir değişiklik ise söz konusu fıkraya eklenen “Bu kapsamda istisna edilen işlemler bakımından bu Kanun’un 30’uncu maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi hükmü uygulanmaz” cümlesi ile söz konusu istisna teslimler için yüklenilen KDV’nin indirimi mümkün hale gelmiştir.
Bu düzenlemeler 1 Ocak 2019 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
10.8.2.3.5 Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
22 Şubat 2018 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile teknoloji geliştirme bölgesi mevzuatında bazı değişiklikler yapılmıştır. Buna göre;
- Proje bitirme belgesinin tanımında değişiklik yapılmış olup, aynı madde ile söz konusu Yönetmelik’e “Proje kabul belgesi” ve “Temel bilimler” tanımları eklenmiştir.
- “Proje kabul belgesi düzenlenmesi” yönetici şirketin görev ve sorumlulukları kapsamına alınmış olup, “Proje bitirme belgesi düzenlenmesi” sorumluluğu ise eklenmiş olan alt bentlerle ilave şartlara bağlanmıştır.
- Yönetmelik’in 3. maddesinin birinci fıkrasına eklenen “Temel bilimler tanımı ile altıncı bölümüne eklenen “temel bilimler desteği” ibaresiyle ilgili Uygulama Yönetmeliği’ne temel bilim desteği dahil edilmiş olup, söz konusu desteğe ilişkin ilgili Yönetmelik’in 35. maddesine eklenen 35/A maddesiyle “temel bilimler desteği” bazı şartlara bağlanmıştır.
10.8.2.3.6 Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nda yapılan değişiklikler kapsamında Kurumlar Vergisi Tebliği’ne eklenen açıklamalar
12 Haziran 2018 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 16 seri numaralı Tebliğ ile 1 seri numaralı Kurumlar Vergisi Kanunu Genel Tebliği’nde tasarım faaliyetlerinin 4691 sayılı Kanun kapsamına alınmasına ilişkin açıklamalar yapılmıştır.
6676 sayılı Kanun’la tasarım faaliyetlerinin Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde gerçekleştirilen istisna faaliyetler kapsamına alınması neticesinde; 1 seri numaralı Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’nin, Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili açıklama yapılan bölümlerinde ilgili yerlere “tasarım”, “tasarım faaliyeti” ibareleri eklenmiş ve “tasarım faaliyeti” ibaresinin tanımına yer verilmiştir.
10.9 KOBİ yardımları
4 Kasım 2012 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 2012/3834 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki Yönetmelik’te, kısaca KOBİ olarak ifade edilen küçük ve orta büyüklükte işletmeler;
- 250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden,
- Yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosundan herhangi biri 250 milyon TL’yi aşmayan,
- Mikro işletme, küçük işletme ve orta büyüklükteki işletme olarak sınıflandırılan,
ekonomik birimler veya girişimler olarak tanımlanmıştır.
Söz konusu işletmelere, Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) tarafından sağlanan destek ve destek programlarına ilişkin açıklamalara aşağıda yer verilmiştir.
10.9.1 Girişimcilik destekleri
10.9.1.1 Geleneksel girişimci destek programı
Programın amacı, girişimcilerin iş kurma ve yürütme konularında bilgi ve becerilerini geliştirmek, başarılı iş planlarını/iş modellerini ödüllendirmek, girişimcilik ekosisteminde yer alan aktörler arası iş birliğini arttırmak, yeni kurulan işletmelerin en kırılgan oldukları dönemde hayatta kalma oranının arttırılmasına katkı sağlayacak yapıların ve ulusal plan ve programlar doğrultusunda yeni işletmelerin kurulmasını ve sürdürülmesini sağlamaktır.
Kuruluş desteği kapsamında geri ödemesiz olarak gerçek kişi statüsünde ve başvuru tarihi itibarıyla son bir yıl içinde kurulmuş olan işletmelere destek sağlanmaktadır. İşletme kuruluş tarihinden önce Geleneksel Girişimci / İleri Girişimci Eğitimi’ni tamamlamış olan girişimcilerin kurduğu işletmeler desteklerden faydalanabilmektedir. İŞGEM’de veya TEKMER’de bulunan firmalar için bu şart aranmaz. İşletme bu programdan 1 kez faydalanabilir ve başvurusu reddedilen işletme, bu destek programına tekrar başvuru yapamaz.
| Gerçek kişi statüsünde kurulmuş olan işletmeler | Sermaye şirketi statüsünde kurulmuş olan işletmeler |
Kuruluş desteği | 5.000 TL | 10.000 TL |
| 1. performans dönemi* Toplam prim gün sayısı | 2. performans dönemi* Toplam prim gün sayısı |
Performans desteği** | - 180-539 olan işletmeye 5.000 TL, | - 360-1079 olan işletmeye 5.000 TL, |
- 540-1079 olan işletmeye 10.000 TL, | - 1080-1439 olan işletmeye 15.000 TL, | |
- 1080 ve üstü olan işletmeye 20.000 TL | - 1440 ve üstü olan işletmeye 20.000 TL | |
Sertifika desteği | 5.000 TL |
*1. Performans dönemi: Program başlangıç tarihinden itibaren birinci yılın sonuna kadar olan dönemi, 2. performans dönemi ise 1. performans dönemi son gününden ikinci yılın sonuna kadar geçen süredir.
** Asgari prim gün sayısına ulaşan işletme için girişimcinin; genç, kadın, engelli, gazi veya birinci derecede şehit yakını olması durumunda her bir performans döneminde belirlenen tutarlara 5.000 TL eklenir.
10.9.1.2 İleri girişimci destek programı
Kuruluş desteği kapsamında geri ödemesiz olarak gerçek kişi statüsünde ve başvuru tarihi itibarıyla son bir yıl içinde kurulmuş olan, yenilikçi, sanayide dijitalleşme uygulamaları ve orta yüksek/yüksek teknoloji düzeyindeki sektörler ile imalat sektöründe faaliyet gösteren işletmelere destek sağlanmaktadır.
Gerçek kişi statüsünde kurulmuş olan işletmeler | Sermaye şirketi statüsünde kurulmuş olan işletmeler | |
Kuruluş desteği | 5.000 TL | 10.000 TL |
1. performans dönemi Toplam prim gün sayısı | 2. performans dönemi Toplam prim gün sayısı | |
Performans desteği | - 180-539 olan işletmeye 5.000 TL, - 540-1079 olan işletmeye 10.000 TL, - 1080 ve üstü olan işletmeye 20.000 TL | - 360-1079 olan işletmeye 5.000 TL, - 1080-1439 olan işletmeye 15.000 TL, - 1440 ve üstü olan işletmeye 20.000 TL |
Sertifika desteği | 5.000 TL |
İleri girişimci makine teçhizat ve yazılım desteği
Destek tutarı | Destek oranı | |
Düşük orta-düşük teknoloji düzeyi | 100.000 TL | %75 |
Orta yüksek teknoloji düzeyi | 200.000 TL | |
Yüksek teknoloji düzeyi | 300.000 TL |
Destekleme kararı verilen makine, teçhizat ve yazılımın; Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca 13.09.2014 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan SGM 2014/35 sayılı Yerli Malı Tebliği’ne uygun olarak alınmış ve fatura tarihi itibarıyla güncel yerli malı belgesi ile tefrik edilmesi durumunda, destek oranına %15 ilave edilir.
Her performans dönemi bir yılı kapsar. Sosyal Güvenlik Kurumu 4A kapsamındaki tüm personel için hesaplanan prim gün sayısı toplamı esas alınır.
Girişimcinin; genç, kadın, engelli, gazi veya birinci derecede şehit yakını olması durumunda her bir performans döneminde belirlenen tutarlara 5.000 TL eklenir.
İşletme kuruluş tarihinden önce Geleneksel Girişimci / İleri Girişimci Eğitimi’ni tamamlamış olan girişimcilerin kurduğu işletmeler desteklerden faydalanabilmektedir. İŞGEM’de veya TEKMER’de bulunan firmalar için bu şart aranmaz. İşletme bu programdan 1 kez faydalanabilir ve başvurusu reddedilen işletme, bu destek programına tekrar başvuru yapamaz.
İleri girişimci mentörlük, danışmanlık ve işletme koçluğu desteği
Destek tutarı | Destek oranı | |
Danışmanlık ve işletme koçluğu desteği | 10.000 TL | %75 |
10.9.1.3 İş planı ödülü destek programı
Bu destek programının amacı girişimcilik ekosisteminde yer alan aktörler ile iş birliği sağlanarak girişimcilerin iş kurma ve yürütme konularında teşvik edilmesi için girişimcilik konulu yarışmalar sonucu başarılı bulunan iş planlarının/iş modellerinin/iş fikirlerinin ödüllendirilerek hayata geçirilmesini sağlamaktır.
İş planı ödülü yarışma türü | |
Yükseköğretim kurumları ile gerçekleştirilen | 1. 1. 25.000TL |
2. 2. 20.000TL | |
3. 3. 15.000TL | |
Yurt içi/yurt dışı kurum/kuruluşlar tarafından düzenlenen yarışmalar kapsamında gerçekleştirilen | İlk 3 için toplamda 100.000TL’ye kadar |
Yurt dışı orijinli girişimlerin iş fikirlerine yönelik ödüllü/ödülsüz ulusal/uluslararası yarışmalar kapsamında gerçekleştirilen | 100.000TL’ye kadar |
KOSGEB tarafından düzenlenen iş planı ödülü | İlk 3 için toplamda 100.000TL’ye kadar |
10.9.2 Ar-Ge teknolojik üretim ve yerlileştirme destekleri
10.9.2.1 Ar-Ge, Ür-Ge ve inovasyon destek programı
Ar-Ge, Ür-Ge ve İnovasyon Destek Programı’nın amacı, araştırma-geliştirme (Ar-Ge) ve inovasyon proje sonuçlarının ticarileştirilmesi ve endüstriyel uygulamasına yönelik destek mekanizmalarına ihtiyaç duyulması nedeni ile bilim ve teknolojiye dayalı yeni fikir ve buluşlara sahip KOBİ ve girişimcilerin geliştirilmesi, teknolojik fikirlere sahip tekno-girişimcilerin desteklenmesi, KOBİ’lerde Ar-Ge bilincinin yaygınlaştırılması ve Ar-Ge kapasitesinin artırılması, mevcut Ar-Ge desteklerinin geliştirilmesi ve inovatif faaliyetlerin desteklenmesi, ürün geliştirme (Ür-Ge) faaliyetleri ile değişen pazar taleplerine ve teknolojik gelişmelere uyum sağlamaları amacıyla, KOBİ’ler tarafından orijinal, iyileştirilmiş veya değiştirilmiş yeni ürünlerin üretilmesinin sağlanmasıdır.
Proje süresi
Proje süresi en az 8 (sekiz), en çok 24 (yirmi dört) ay olup, Kurul kararı ile 12 (on iki) aya kadar ek süre verilebilir. Verilen ek süre ile proje süresi toplamda 24 ayı geçemez.
Program destek üst limit ve oranları
Ar-Ge ve inovasyon programı | Destek üst limiti (TL) | Destek oranı (%) | |
Makine-teçhizat, donanım, hammadde, yazılım ve hizmet alımı giderleri desteği | 150.000 | 75 | |
Makine-teçhizat, donanım, hammadde, yazılım ve hizmet alımı giderleri desteği (Geri ödemeli) | 300.000 | 75 | |
Nitelikli Personel gideri desteği | 200.000 | 75 | |
Test, analiz ve belgelendirme desteği | 100.000 | 75 | |
Sınai mülkiyet hakları giderleri desteği | 100.000 | 75 | |
Proje geliştirme desteği | Proje danışmanlık desteği | 20.000 | 75 |
Eğitim desteği | 20.000 | 75 | |
Proje tanıtım desteği | 10.000 | 75 | |
Yurt dışı kongre / konferans / fuar ziyareti / teknolojik iş birliği ziyareti desteği | 20.000 | 75 | |
İşletme kuruluş giderleri desteği | 5.000 (gerçek kişi statüsünde kurulmuş olan)
10.000(sermaye şirketi statüsünde kurulmuş olan) | Destek oranı uygulanmaz |
* Projeye konu satın alınacak makine, teçhizat ve yazılımın yerli malı olması durumunda, destek oranına % 15 ilave edilir.
10.9.2.2 Endüstriyel uygulama destek programı
Bu program 31/10/2019 tarihinde başvuruya kapatılmıştır.
10.9.2.3 KOBİ teknolojik ürün yatırım destek programı
Öncelikli teknoloji alanlarında yer alan Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri sonucu ortaya çıkan yeni ürün/ürünleri ticarileştirmek, ülke ekonomisine katma değer oluşturmak, uluslararası pazarlarda yer alarak teknolojik ürün ihracatını artırmak için işletmelerin yapacakları teknolojik ürün yatırımları desteklenmektedir.
Programın amacı:
(a) Ar-Ge/yenilik faaliyetleri sonucu ortaya çıkan ürünlerin üretimini ve ticarileştirilmesini,
(b) Orta-yüksek ve yüksek teknoloji alanında yer alan ve cari işlemler hesabına katkı sağlayacak ürünlerin yerli sanayi tarafından üretimini ve ticarileştirilmesini,
sağlamak amacıyla işletmelerce gerçekleştirilecek yatırımları desteklemektir.
Düşük teknoloji ve orta-düşük teknoloji alanlarından yer alan Ar-Ge veya yenilik faaliyetleri sonucu ortaya çıkmış ürünler için gerçekleştirilecek yatırımlar 1 Milyon TL’ ye kadar,
Orta-yüksek teknoloji ve yüksek teknoloji alanlarında yer alan ürünler için gerçekleştirilecek yatırımlar 6 Milyon TL’ye kadar,
desteklenecektir.
Başvuru şartları:
(a) bendi kapsamında yapılan başvurular için;
- En çok 5 yıl önce alınmış Ar-Ge projesini tamamlandığını gösterir aşağıdaki belgelerden birine sahip olan,
- KOSGEB ve diğer kamu kurum ve kuruluşları, kanunla kurulan vakıflar veya uluslararası fonlar tarafından desteklenen ar-ge ve yenilik projeleri sonucunda ortaya çıkan,
- Patent belgesi ile koruma altına alınan,
- Doktora çalışması neticesinde ortaya çıkan,
- Teknolojik ürün (TÜR) deneyim belgesi alan,
- Prototip çalışması tamamlanmış ürün için yapılması esastır. Ürün sahibi işletmeler veya ürünün fikri sınai mülkiyet ve telif haklarını sözleşme ile hak sahibinden devralmış işletmeler başvurabilir.
(b) bendi kapsamında yapılan başvurular için;
- Üretilecek ürünün; orta yüksek ve yüksek teknoloji alanında yer alması,
- Üretilecek ürünün cari işlemler hesabına katkı sağlaması,
- Yatırım projesi bütçesinin 10.000.000 (on milyon) TL’yi geçmemesi,
- Başvuru sahibi işletmenin paydaş ile başvuruda bulunması
esastır.
Destek unsurları:
Destek süresi | Yatırım projesi süresi: Azami 36 ay | |
İşletme giderleri desteği süresi 1 yıldır | ||
Destek üst limiti (geri ödemeli ve/veya geri ödemesiz) | Düşük ve orta düşük teknoloji alanları: 1.000.000,00 TL Orta yüksek ve yüksek teknoloji alanları: 6.000.000,00 TL | |
Bu destek programı kapsamında uygulanacak destek oranı %60 olup; destek tutarının %70’i geri ödemeli ve %30’u geri ödemesiz olarak verilir. | ||
Destek kalemleri | Destek oranları | |
a) Makine-teçhizat desteği* | %30 geri ödemesiz + %70 geri ödemeli | |
b) Üretim hattı tasarım giderleri desteği | %30 geri ödemesiz + %70 geri ödemeli | |
c) Yazılım giderleri desteği* | %30 geri ödemesiz + %70 geri ödemeli | |
ç) Personel gideri desteği | %100 geri ödemesiz | |
d) Eğitim ve danışmanlık desteği | %30 geri ödemesiz + %70 geri ödemeli | |
e) Tanıtım ve pazarlama giderleri desteği | %30 geri ödemesiz + %70 geri ödemeli |
*Yerli malı belgesi kapsamında alınması durumunda geri ödemesiz destek oranına %15 ilave edilerek %45 olarak uygulanır. Geri ödemeli destek oranından aynı oran azaltılarak %55 olarak uygulanır.
10.9.2.4 Stratejik ürün destek programı
Bu destek programı Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca yürütülen Teknoloji Odaklı Sanayi Hamlesi Programı kapsamında başvuruya açılmaktadır.
Programın amacı:
- İthalatı yüksek olan stratejik ürünlerin yerlileştirilmesi ve millileştirilmesi,
- Üretimde daha yüksek oranda yerli girdi kullanımının sağlanması,
- KOBİ’lerin teknolojik üretim yeteneklerinin geliştirilmesi ve teknolojinin tabana yayılması,
- KOBİ ile büyük işletmelerin birlikte hareket edebilme yeteneklerinin geliştirilmesi,
- Cari açığın azaltılmasına katkıda bulunacak yatırımların desteklenmesidir.
Başvuru şartları:
- Türkiye’de yerleşik sermaye şirketi statüsündeki işletmelerden, teknoloji odaklı sanayi hamlesi programı çağrı planında yer alan ürünleri üretmek üzere Bakanlığa ön başvuruda bulunup kesin başvuru yapmaya davet edilerek portal üzerinden KOSGEB’e yönlendirilen ve KBS’de kayıtlı, aktif durumda ve KOBİ bilgi beyannamesi güncel olan,
- Program başvurusundan en az 1 (bir) yıl önce kurulmuş olan veya tüm ortaklarının tüzel kişi olması halinde tüm ortakları program başvurusundan en az 1 (bir) yıl önce kurulmuş olan,
- Proje paydaşı/paydaşları ile iş birliği yaparak başvuran,
işletmeler başvuru yapabilir.
Destek süresi:
Yatırım proje süresi en az 8 (sekiz) ay en fazla 36 (otuz altı) ay olacak şekilde 4 (dört) ayın tam katlarından oluşur.
Destek üst limitleri:
Program kapsamında verilecek desteklerin toplam üst limiti, geri ödemesiz 1.800.000 TL ve geri ödemeli 4.200.000 TL olmak üzere 6.000.000 TL’dir.
Desteklenecek proje giderleri:
Destek kalemleri | Destek oranları |
a) Makine-teçhizat desteği* | %60 [(%30 geri ödemesiz + %70 geri ödemeli) veya (%70 geri ödemeli)] |
b) Yazılım giderleri desteği* | %60 [(%30 geri ödemesiz + %70 geri ödemeli) veya (%70 geri ödemeli)] |
c) Personel gideri desteği** | Geri ödemesiz |
ç) Referans numune gideri desteği | %60 [(%30 geri ödemesiz + %70 geri ödemeli) veya (%70 geri ödemeli)] |
d) Hizmet alımı desteği | %60 [(%30 geri ödemesiz + %70 geri ödemeli) veya (%70 geri ödemeli)] |
* Yerli malı belgesi kapsamında alınması durumunda geri ödemesiz destek oranına %15 (on beş) ilave edilir ve geri ödemeli destek oranı aynı oranda azaltılır.
** Personel giderleri için %60 destek oranı dikkate alınmaksızın; uygulama esaslarında belirtilen hesap yöntemine göre belirlenen tutarda geri ödemesiz destek sağlanır.
10.9.3 İşletme geliştirme, büyüme ve uluslararasılaşma destekleri
10.9.3.1 İşletme geliştirme destek programı
Proje hazırlama kapasitesi düşük KOBİ’ler ile KOSGEB hedef kitlesine yeni dâhil olmuş sektörlerdeki KOBİ’lerin de mevcut KOSGEB desteklerinden faydalanması, KOBİ’lerin kaliteli ve verimli mal/hizmet üretmelerinin sağlanması, mevcut KOSGEB desteklerinin revize edilerek daha fazla KOBİ’nin bu desteklerden yaygın şekilde faydalanması, KOBİ’lerin rekabet güçlerini ve düzeylerini yükseltmek amacıyla genel işletme geliştirme faaliyetlerinin teşvik edilmesi ve KOBİ’lerin yurt içi ve yurt dışı pazar paylarını artırmak için tanıtım ve pazarlama faaliyetlerinin geliştirilmesi gibi amaçlar çerçevesinde sağlanan destektir.
Destek unsurları:
Destek üst limiti (TL) | Destek oranı | |
Yurt içi fuar desteği | 100.000 | %60 |
Yurt dışı iş gezisi desteği | 90.000 | |
Nitelikli eleman istihdam desteği | 50.000 / 75.000 | |
Tasarım desteği | 75.000 | |
Sınai mülkiyet hakları desteği | 100.000 | |
Belgelendirme desteği | 300.000 | |
Test ve analiz desteği | 3.000.000 | |
Enerji verimli elektrik motorları değişimi desteği | 80.000 | |
Bağımsız değerlendirme desteği | 20.000 | |
Model fabrika desteği | 100.000 | |
Teknik danışmanlık desteği | 40.000 / 50.000 |
(*) KOSGEB KOBİ ve girişimcilik ödülleri kapsamında her yıl belirlenen finalistler, KOSGEB tarafından düzenlenen yurt dışı iş gezisi programından bir defaya mahsus olmak üzere üst limitler dikkate alınmaksızın %100 oranında desteklenir.
(**) Nitelikli eleman istihdam desteği kapsamında istihdam edilecek elemanın; yeni mezun, kadın, engelli, birinci derece şehit yakını veya gazi olması halinde destek oranına %20 ilave edilir.
(***) TSE ve TÜRKPATENT’ten alınacak belgeler, %100 oranında desteklenir.
(****) Yerli Malı Tebliği’ne uygun olarak alınmış yerli malı belgesi ile tefrik edilmesi durumunda, belirlenen destek oranlarına %15 ilave edilir.
(*****) Helal Akreditasyon Kurumu (HAK) ve HAK tarafından akredite edilmiş kurum/kuruluşlardan alınacak belgeler, destek üst limitleri dahilinde %60 oranında desteklenir.
(******) Teknoparklarda faaliyet gösteren işletmeler için Teknik danışmanlık desteğinin üst limiti 50.000 TL’dir.
10.9.3.2 İş birliği destek programı
KOBİ’lerin iş birliği-güç birliği anlayışında bir araya gelerek “Ortak Sorunlara Ortak Çözümler” üretilmesi, tedarik, pazarlama, düşük kapasite kullanımı, rekabet gücü zayıflığı, finansman başta olmak üzere tek başlarına çözümünde zorlandıkları birçok soruna çözüm bulunması, KOBİ’lerin bir araya gelerek kapasite ve rekabet gücü yüksek işletmelere dönüşmesi, ölçek ekonomisinden yararlanılarak kaynak tasarrufu sağlanması ve KOBİ’ler arasında ortaklık ve iş birliği kültürünün geliştirilmesi gibi amaçlar çerçevesinde en az 5 işletmenin bir araya gelmesi şartı ile proje ortağı işletmelerin mevcudiyetlerini koruyarak kurulacak olan işletici kuruluşa ortak olmaları, proje ortağı işletmelerin bir kısmının ya da tamamının kendilerini feshederek kurulacak işletici kuruluşa ortak olmaları ya da proje ortağı işletmelerin bir kısmının kendilerini feshederek ortaklardan birinin bünyesinde birleşmesi durumlarında belirli proje konuları dâhilinde sağlanan bir destek modelidir. Desteklenecek proje konuları aşağıdaki gibidir:
a) Kapasite, verimlilik, ürün çeşitliliği ve kalitelerini artırmaları amacıyla ortak imalat,
b) Müşteri istekleri ve pazarın talebinin karşılanması amacıyla ortak tasarım, ürün ve hizmet geliştirmeleri,
c) Ürün ve hizmet kalitelerini geliştirmeleri amacıyla ortak laboratuvar,
ç) Pazar paylarını artırmaları ve marka imajı oluşturmaları amacıyla ortak pazarlama,
d) Beceri ve kabiliyetlerini geliştirmeleri ve değer zincirlerine katılmaları amacıyla yapılan iş birlikleri,
ve bunlara benzer karşılıklı fayda sağlanan, maliyet düşürücü ve rekabet avantajı sağlayıcı nitelikteki iş birliği projeleri desteklenir.
Program ve proje limitleri
İşletici kuruluş modeli | |||||
İşletici kuruluşun teknoloji alanı | Asgari KOBİ sayısı | İşletici kuruluş proje destek üst limiti (TL) | Toplam üst limit (TL) | ||
Geri ödemesiz | Geri ödemeli | Toplam | |||
Yüksek | 2 | 1,5 Milyon | 3,5 Milyon | 5 Milyon | 5 Milyon |
Orta yüksek | 3 | 1,5 Milyon | 3,5 Milyon | 5 Milyon | 5 Milyon |
Diğer | 5 | 1,5 Milyon | 3,5 Milyon | 5 Milyon | 5 Milyon |
* Büyük işletme ile iş birliği yapılması durumunda asgari KOBİ sayısı 1’dir.
Proje ortaklığı modeli | |||||
Projenin teknoloji alanı | Asgari KOBİ sayısı | Her bir proje ortağı işletme için destek üst limiti (TL) | Toplam üst limit (TL) | ||
Geri ödemesiz | Geri ödemeli | İşletme başına toplam | |||
Yüksek | 2 | 600 Bin | 1,4 Milyon | 2 Milyon | 10 Milyon |
Orta yüksek | 3 | 300 Bin | 700 Bin | 1 Milyon | 10 Milyon |
Diğer | 5 | 225 Bin | 525 Bin | 750 Bin | 5 Milyon |
* Büyük işletme ile iş birliği yapılması durumunda asgari KOBİ sayısı 1 (bir)’dir. |
10.9.3.3 KOBİGEL - KOBİ gelişim destek programı
Ülkenin ulusal ve uluslararası hedefleri doğrultusunda, küçük ve orta ölçekli işletmelerin, ekonomideki paylarının ve etkinliklerinin arttırılması, KOBİ’lerin rekabet güçlerinin ve sağladıkları katma değerin yükseltilmesi amacıyla hazırlayacakları projelerin desteklenmesidir.
Destek unsurları, proje teklif çağrısı özelinde konunun özelliği dikkate alınarak değişiklik arz edecektir.
Proje süresi | En az 8 en fazla 36 ay (+4) ay |
Destek üst limiti | Geri ödemesiz destek - En fazla 600.000 TL Geri ödemeli destek - En fazla 1.400.000 TL |
Proje destek oranı | %60 (Desteğin %70’i geri ödemeli, %30’u geri ödemesiz destek olarak ödenir). Personel desteği oranı, belirli limitler dahilinde geri ödemesiz %100’dür. |
Program kapsamında desteklenecek proje giderleri proje teklif çağrısında belirlenir ve belirlenen esaslar dahilinde desteklenecek proje giderlerine Kurul karar verir. Ancak; gayrimenkul alım, bina inşaat, tefrişat, taşıt aracı alım ve kiralama, proje ile ilişkilendirilmemiş personel giderleri ve diğer maliyetler ile vergi, stopaj, resim ve harçlar, sosyal güvenlik primleri desteklenmez.
10.9.3.4 Uluslararası kuluçka merkezi ve hızlandırıcı destek programı
Bu programın amacı; Ar-Ge ve inovasyon faaliyetleri ülkemizde gerçekleştirilen teknolojik ürünlerin uluslararası pazarlarda yer alması, ihracatın arttırılması, yerli teknoloji yoğun başlangıç işletmelerinin gelişmiş girişimcilik ekosistemleri içerisinde yer alması için, uluslararası kuluçka merkezi kurulmasını ve işletmelerin hızlandırma programlarına katılmasını desteklemektir.
Bu program,
a) Uluslararası kuluçka merkezi kurma programı
b) Uluslararası hızlandırıcı programı
olmak üzere iki alt programdan oluşmaktadır.
10.9.3.4.1 Uluslararası kuluçka merkezi kurma programı
Uluslararası kuluçka merkezi kurma programından üniversiteler, üniversitelerin bu amaçla kurulmuş iştirakleri ve teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketleri tek başına ya da konsorsiyum olarak başvuru yapmaları halinde faydalanabilir.
Destek unsurları aşağıdaki gibidir;
Program süresi | 5 yıl |
Destek üst limiti | Kuruluş ve donanım desteği kapsamında 100.000 ABD doları, Operasyonel giderler desteği kapsamında 3.750.000 ABD doları |
Destek oranı | 1 ve 2. yıl %80, 3, 4 ve 5. yıl %60 |
10.9.3.4.2 Uluslararası hızlandırıcı programı
Uluslararası hızlandırıcı programından küçük ve orta ölçekli işletmeler faydalanabilir.
Destek unsurları aşağıdaki gibidir;
Program süresi | 3 yıl |
Destek üst limiti | 60.000 ABD doları |
Destek oranı | %80 |
10.9.3.5 Yurt dışı pazar destek programı
Programın amacı;
- KOBİ’lerin yurt dışı pazarlara açılabilme beceri ve kabiliyetlerini geliştirmek,
- KOBİ’lerin yurt dışı pazar paylarını arttırmak,
- KOBİ’leri, uluslararası rekabetin aktörleri haline getirmek,
- İhracata başlayan KOBİ sayısını arttırmak,
- E-ticarete başlayan KOBİ sayısını arttırmaktır.
Destek unsurları:
Proje süresi: En az 8 ay, en fazla 24 ay
Destek üst limiti: 300.000 TL
Proje destek oranı*:
%70 (yetmiş) geri ödemesiz
%30 (otuz) geri ödemeli
* Personel giderleri için destek oranı dikkate alınmaksızın; asgari geçim indirimi dâhil net asgari ücret tutarı temel girdi olmak üzere bu uygulama esaslarında belirlenen hesap yöntemi ve limitlere göre belirlenen tutar kadar geri ödemesiz destek sağlanır.
- İşletmeler bu destekten sadece 1 (bir) kez faydalanabilirler.
- Programdan yararlanmak isteyen işletmelerin, başvuru tarihi itibarıyla son mali yılda bilanço esasına göre defter tutmuş olması ve son mali yıl verilerinin onaylı olması gerekir.
- İşletmenin başvuru tarihi itibarı ile Yurt İçi Marka Tescil Belgesi’ne sahip olması gerekir.
- İşletmenin proje bütçesi, son mali yıl net satış hasılatını aşmaması gerekir.
- İşletmenin son mali yılda ihracat yapmış olması gerekir. Ancak imalat sektöründe veya Öncelikli Teknoloji Alanları Tablosunda yer alan sektörlerde faaliyet gösteren işletmelerde bu şart aranmaz.
- Proje başvurusu en az 2 farklı gider grubundan oluşmalıdır.
Desteklenecek giderler:
Gider grubu | Gider adı | Gidere ait destek üst limiti (TL) |
Personel gideri | Personel gideri | 90.000 |
Teçhizat-donanım giderleri | Donanım giderleri | 50.000 |
Yazılım | Yazılım giderleri | 50.000 |
Hizmet alımı | Tanıtım giderleri | 80.000 |
Hizmet alımı | Yurt dışı fuar ve seyahat giderleri | 150.000 |
Hizmet alımı | Test analiz ve belgelendirme giderleri | 100.000 |
Hizmet alımı | Hizmet alım giderleri | 100.000 |
10.9.4 KOBİ finansman destek programı
KOSGEB tarafından; küçük ve orta ölçekli işletmelere uygun koşullarda finansal destek temin edilerek, üretim, kalite ve standartlarını artırmaları, finansman sorunlarının çözümü, istihdam yaratmaları ve uluslararası düzeyde rekabet etmelerinin sağlanması amacıyla sağlanan destektir.
Türü | İşletme türü |
| |||
Girişimci işletmeler | Stratejik ve öncelikli sektörlerdeki işletmeler | Azami kredi vadesi | |||
Kredi üst limiti | Destek puanı | Kredi üst limiti | Destek puanı | ||
İşletme kredisi | 50.000 TL | 10 puan | 500.000 TL | 12 puan | 18 Ay |
Makine teçhizat kredisi | 36 Ay |
*Girişimci işletme: KOSGEB desteği ile işini kurmuş faal işletmeler
**Stratejik ve öncelikli sektörlerdeki işletme: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından uygulanan teknoloji odaklı sanayi hamlesi programından yararlanan işletmeler ve bu işletmelerin ürünlerini alan işletmeler,
***Yıllık faiz oranına uygulanacak destek puanı
****Girişimcinin genç, kadın, engelli, gazi veya birinci derecede şehit yakını olması durumunda üst limit 70.000 TL olarak uygulanır.
*****Makine teçhizat kredisinde; yerli makine teçhizat alımında, stratejik ve öncelikli sektörlerdeki işletmelere 2 ilave puan verilir.
10.9.5 KOBİ birleşmelerinde indirimli kurumlar vergisi oranı
6770 sayılı Kanun’un (RG: 27.01.2017) 29. maddesiyle, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “Kurumlar vergisi ve geçici vergi oranı” başlıklı 32. maddesine 5. fıkra eklenmiştir. Buna göre Cumhurbaşkanı’na; KVK’nın 19. maddenin birinci fıkrası kapsamında birleşen sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin (KOBİ), birleşme tarihinde sona eren hesap döneminde münhasıran üretim faaliyetinden elde ettiği kazançları ile bu kapsamda birleşilen kurumun birleşme işleminin gerçekleştiği hesap dönemi dahil olmak üzere üç hesap döneminde münhasıran üretim faaliyetinden elde ettiği kazançlarına uygulanmak üzere kurumlar vergisi oranını %75'e kadar indirimli uygulatma konusunda yetki verilmiştir.
12 seri numaralı Kurumlar Vergisi Genel Tebliği'nde ise söz konusu hükmün uygulanmasına ilişkin açıklamalar yapılmıştır.
Buna göre KOBİ'lerin münhasıran üretim faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına kurumlar vergisi oranının indirimli olarak uygulanabilmesi için;
- Birleşmenin, Kanun'un 19. maddesinin birinci fıkrasında yer alan devir şartlarını taşıması,
- Birleşen kurumların KOBİ niteliğinde olması,
- Birleşen kurumların devir tarihi itibarıyla sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumlardan olması,
şarttır.
- Birleşmenin, Kanun'un 19. maddesinin birinci fıkrasında yer alan devir şartlarını taşıması,
Yapılan birleşmenin “Devir” olarak değerlendirilebilmesi için birleşme sonucunda infisah eden kurum ile birleşilen kurumun kanuni veya iş merkezlerinin Türkiye’de bulunması ve münfesih kurumun devir tarihindeki bilanço değerlerinin, birleşilen kurum tarafından bir bütün halinde devralınması ve aynen bilançosuna geçirilmesi gerekmektedir.
- Birleşen kurumların KOBİ niteliğinde olması
Birleşen kurumların KOBİ niteliğini taşımaları şarttır. Buna göre, KOBİ niteliğinde olmayan kurumlarla gerçekleştirilen devirler dolayısıyla anılan fıkra hükümlerinden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır. KOBİ birleşmesi uygulamasında KOBİ: birleşmenin gerçekleştiği tarihten önceki hesap döneminde 250 kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve aynı hesap dönemine ilişkin gelir tablosunda yer alan yıllık net satış hasılatı veya bu dönemin sonunda çıkarılan bilançonun aktif toplamından herhangi biri 40 milyon Türk Lirasını aşmayan işletmeleri ifade etmektedir.
Birleşmenin gerçekleştiği tarihten önceki hesap döneminde 250 kişiden az yıllık çalışan istihdam etme kriterinin tespitinde, sigorta bildirgeleri esas alınmak suretiyle hesaplanan yıllık ortalama çalışan sayısı dikkate alınacaktır.
- Birleşen kurumların devir tarihi itibarıyla sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden kurumlardan olması
Kanun hükümlerinden sadece, sanayi sicil belgesini haiz ve fiilen üretim faaliyetiyle iştigal eden KOBİ'lerin yararlanmaları mümkündür. Bu kapsamda, birleşen kurumların devir tarihi itibarıyla sanayi sicil belgesini haiz olmaları ve fiilen de üretim faaliyetiyle iştigal etmeleri şarttır.
Dolayısıyla, sanayi sicil belgesini haiz olmakla birlikte fiilen üretim faaliyetiyle iştigal etmeyen veya fiilen üretim faaliyetiyle iştigal etmekle birlikte sanayi sicil belgesini haiz olmayan KOBİ'ler, diğer şartları taşısalar dahi bu fıkra hükümlerinden yararlanamazlar.
Yukarıdaki şartları sağlayan KOBİ'lerin, birleşme tarihinde sona eren hesap döneminde münhasıran üretim faaliyetinden elde ettiği kazançları ile birleşilen kurumun birleşme işleminin gerçekleştiği hesap dönemi dahil olmak üzere üç hesap döneminde münhasıran üretim faaliyetinden elde ettiği kazançlarına, Cumhurbaşkanı’nca belirlenecek indirimli oranda kurumlar vergisi uygulanacaktır.
Örnek: 01.08.2017 tarihinde KOBİ niteliğindeki (A) Ltd. Şti. KOBİ niteliğindeki mevcut (B) A.Ş.'ye Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 19. maddesinin birinci fıkrası kapsamında devrolunmuştur.
Buna göre,
a) (A) Ltd. Şti.'nin 01.01.2017-01.08.2017 kıst döneminde ve
b) (B) A.Ş.'nin de;
- 01.01.2017-31.12.2017 hesap döneminde,
- 01.01.2018-31.12.2018 hesap döneminde,
- 01.01.2019-31.12.2019 hesap döneminde
münhasıran üretim faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlarına, Kanun'un 32. maddesinin beşinci fıkrası kapsamında kurumlar vergisi oranı indirimli olarak uygulanacaktır.
Diğer taraftan, üretim faaliyetleri dışında elde edilen kazançlar için kurumlar vergisi oranı indirimli olarak uygulanmayacaktır.
Kurumlar vergisi oranı indirimli olarak uygulanacak kazançlar münhasıran üretim faaliyetlerinden elde edilen kazançlar olduğundan, birleşilen kurumun muhasebe kayıtlarını üretim faaliyetlerine ilişkin kazançlarını diğer kazançlarından ayrı olarak tespitine imkân verecek şekilde tutması gerekmektedir.
Devir tarihinden sonra, devir tarihi itibarıyla faaliyette bulunulan alanlardan farklı alanlarda üretim faaliyetlerine başlanılması halinde, bu yeni üretim faaliyetlerinden kalan süre içerisinde elde edilen kazançlara da söz konusu fıkra hükmü kapsamında kurumlar vergisi oranı indirimli olarak uygulanabilecektir.
Ayrıca, birleşmeden sonra birleşilen kurumun KOBİ niteliğini kaybetmesi münhasıran üretim faaliyetinden elde ettiği kazançlarına kurumlar vergisi oranının indirimli olarak uygulanmasına engel teşkil etmeyecektir.
Rehber’in yayına hazırlandığı tarih itibarıyla Cumhurbaşkanı tarafından indirim oranı belirlenmemiştir.
10.10 Serbest bölgeler
Serbest bölgeler, Türkiye gümrük bölgesinin parçaları olmakla beraber, serbest dolaşımda olmayan eşyanın herhangi bir gümrük rejimine tabi tutulmaksızın ve serbest dolaşıma sokulmaksızın, gümrük mevzuatında öngörülen haller dışında kullanılmamak ya da tüketilmemek kaydıyla konulduğu, ithalat vergileri ile ticaret politikası önlemlerinin ve kambiyo mevzuatının uygulanması bakımından Türkiye gümrük bölgesi dışında olduğu kabul edilen ve serbest dolaşımdaki eşyanın bir serbest bölgeye konulması nedeniyle normal olarak eşyanın ihracına bağlı olanaklardan yararlandığı yerlerdir.
10.10.1 Gelir ve kurumlar vergisi istisnası
3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanunu’nun geçici 3. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendi uyarınca, 06.02.2004 tarihinden önce serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almış olan mükelleflerin, bu bölgelerde gerçekleştirdikleri faaliyetler dolayısıyla elde ettikleri kazançlar, faaliyet ruhsatlarında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere gelir veya kurumlar vergisinden istisna edilmiştir.
5810 sayılı “Serbest Bölgeler Kanunu ile Gümrük Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un 7. maddesi ile Serbest Bölgeler Kanunu’nun vergi teşviklerini düzenleyen geçici 3. maddesinin 2. fıkrasında 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere değişiklikler yapılmıştır. Buna göre Avrupa Birliği’ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar, serbest bölgelerde üretim faaliyetinde bulunan mükelleflerin bu bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları gelir veya kurumlar vergisinden istisna olacaktır. Bu istisnanın Gelir Vergisi Kanunu’nun 94. maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi ile Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15. ve 30. maddeleri uyarınca yapılacak tevkifata etkisi bulunmamaktadır.
Bununla birlikte 24 Şubat 2017 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 6772 sayılı Kanun ile istisnanın kapsamı genişletilmiştir. Bu doğrultuda, serbest bölgelerde bakım, onarım, montaj, demontaj, elleçleme, ayrıştırma, ambalajlama, etiketleme, test etme, depolama hizmeti alanlarında faaliyette bulunan ve hizmetin tamamını Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilerle, iş yeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunanlara veren hizmet işletmelerinin, söz konusu hizmetlere konu malların serbest bölgelerden Türkiye’ye herhangi bir şekilde girişi olmaksızın yabancı bir ülkeye gönderilmesi şartıyla bu hizmetlerden elde ettikleri kazançlar da gelir ve kurumlar vergisinden istisna olarak değerlendirilecektir.
Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, yeni düzenlemede, serbest bölgelerde faaliyette bulunan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu bölgelerde imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançlarına uygulanacak istisna ile ilgili olarak, faaliyete başlama veya ruhsat tarihine ilişkin herhangi sınırlama bulunmamaktadır. Bu mükelleflerin imal ettikleri ürünlerin satışından elde ettikleri kazançları, Avrupa Birliği’ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yıllık vergileme döneminin sonuna kadar gelir veya kurumlar vergisinden istisna olarak değerlendirilecektir.
Mükellefler serbest bölgelerdeki faaliyetlerinden elde ettikleri hâsılattan bu faaliyetlere ilişkin olarak yapılan giderlerin düşülmesi sonucu bulunacak kazancı, gelir veya kurumlar vergisinden istisna tutmalıdırlar. Serbest bölgelerde yürütülen ve istisna kapsamına giren faaliyetlerin (imalat) zararla sonuçlanması halinde, bu zararların diğer faaliyetlerden elde edilen kazançlardan indirilmesi ise mümkün değildir.
10.10.2 Ücret stopajı istisnası
5810 sayılı “Serbest Bölgeler Kanunu ile Gümrük Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un 7. maddesi ile Serbest Bölgeler Kanunu’nun vergi teşviklerini düzenleyen geçici 3. maddesinin 2. fıkrasında değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklik ile 01.01.2009 tarihinden geçerli olmak üzere Avrupa Birliği’ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar, bu bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az %85'ini yurt dışına ihraç eden mükelleflerin istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretlere gelir vergisi istisnası getirilmişti.
Ancak 24 Şubat 2017 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 6772 sayılı Kanun ile belli şartlarla çalışanın ücretinin gelir vergisinden istisna edilmesi uygulamasına son verilerek, işverene gelir vergisi stopajı teşviki sağlanması uygulamasına geçilmiştir. Buna göre serbest bölgelerde üretilen ürünlerin FOB bedelinin en az %85'ini yurt dışına ihraç eden mükelleflerin istihdam ettikleri personele ödedikleri ücretler üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan gelir vergisi, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilmek suretiyle terkin edilecektir.
Yukarıdaki %85 oranı, 6 Şubat 2021 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 3516 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı uyarınca 2020 yılı için %80 olarak uygulanmıştır.
10.10.3 Diğer vergiler
5810 sayılı Kanun’la (RG: 25.11.2008) Serbest Bölgeler Kanunu’nun vergi teşviklerini düzenleyen geçici 3. maddesinin 2. fıkrasında yapılan değişiklik uyarınca, 01.01.2009 tarihinden geçerli olmak üzere Avrupa Birliği’ne tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren yılın vergilendirme döneminin sonuna kadar, bu bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetlerle ilgili olarak yapılan işlemler ve düzenlenen kâğıtlar damga vergisi ve harçlardan müstesnadır. Buna göre işletmelerin üretim faaliyetinde bulunup bulunmadığına veya 06.02.2004 tarihi itibarı ile faaliyet ruhsatı alıp almadığına bakılmaksızın, bölgede faaliyet gösteren tüm mükellefler damga vergisi ve harç istisnasından yararlanabileceklerdir.
Emlak Vergisi Kanunu'nun “Geçici muaflıklar” başlıklı 5. maddesinin (f) fıkrasında, organize sanayi bölgeleri ile sanayi ve küçük sanat sitelerindeki binaların, inşalarının sona erdiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren 5 yıl süre ile geçici muafiyetten faydalandırılacağına ilişkin hüküm yer almaktadır.
6772 sayılı Kanun’un 24 Şubat 2017 tarihinde yürürlüğe giren 10. maddesiyle serbest bölgelerdeki binalar da bu hükme eklenmiştir. Buna göre serbest bölgelerdeki binalar da inşalarının sona erdiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren 5 yıl süre ile geçici emlak vergisi muafiyetinden yararlanacaktır.
10.10.4 KDV istisnası
KDV Kanunu’nun 16/1-c maddesi uyarınca serbest bölge hükümlerinin uygulandığı malların teslimi KDV’den istisnadır.
Ayrıca aynı Kanun’un 17. maddesinin 4. fıkrasının (ı) bendi uyarınca; serbest bölgelerde verilen hizmetlerle, serbest bölgelere veya bu bölgelerden yapılan ihraç amaçlı yük taşıma işleri katma değer vergisinden istisnadır. 6 Nisan 2018 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 7104 sayılı Kanun’un 9. maddesiyle kısmi istisna kapsamındaki bu teslim ve hizmet ifalarına ilişkin yüklenilen KDV’lerin indirimine imkân tanınmıştır. Ancak bu istisna işlemlerle ilgili yüklenilen vergiler indirim yoluyla giderilemediği takdirde iade konusu yapılamamaktadır. Bu düzenleme 1 Ocak 2019 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Serbest bölgelerdeki müşteriler için yapılan fason hizmetler ise Kanun’un ihracat istisnası ile ilgili 11. maddesinin 1/a fıkrası uyarınca katma değer vergisinden istisnadır.
10.10.5 Yeni kurulan serbest bölgelerdeki işleticilerin kazançlarına gelir ve kurumlar vergisi istisnası
3218 sayılı “Serbest Bölgeler Kanunu”nun geçici 2. maddesinde bu Kanun’un, bir serbest bölge için, o serbest bölgenin faaliyete geçmesinden itibaren uygulanacağına ilişkin hüküm bulunmaktadır. Faaliyete geçiş tarihi olarak ise o serbest bölge alanını çevreleyen çit, kule ve kapı inşaatlarının tamamlanması ve bölge müdürlüğü, polis ve gümrük birimlerinin göreve başlaması suretiyle bölgenin resmen açılış tarihi kabul edilmektedir.
7341 sayılı Kanun’un (RG: 06.11.2021) 7. maddesiyle Serbest Bölgeler Kanunu’na ek madde 4 eklenmiştir. Buna göre 6 Kasım 2021 tarihinden sonra yukarıdaki geçici 2. madde uyarınca ilk kez faaliyete geçecek serbest bölgelerde, işleticilerin serbest bölgelerin işletilmesi ile ilgili faaliyetlerden elde ettikleri kazançları, 30 yılı geçmemek ve Ticaret Bakanlığınca kendilerine verilecek ilk faaliyet ruhsatında belirtilen süre ile sınırlı olmak üzere gelir veya kurumlar vergisinden müstesna olacaktır.
Ancak bu istisna, münhasıran alım satım veya depo işletmeciliği faaliyet ruhsatı sahibi kullanıcılardan elde edilen kazançlar ile Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları uyarınca yapılacak vergi kesintilerini kapsamamaktadır.
10.11 Kültür yatırımları desteği
Bireyin ve toplumun kültürel gereksinimlerinin karşılanması; kültür varlıkları ile somut olmayan kültürel mirasın korunması ve sürdürülebilir kültürün birer öğesi haline getirilmesi; kültürel iletişim ve etkileşim ortamının etkinleştirilmesi; sanatsal ve kültürel değerlerin üretilmesi, toplumun bu değerlere ulaşım olanaklarının yaratılması ve geliştirilmesi; ülkemizin kültür varlıklarının yaşatılması ve ülke ekonomisine katkı yaratan bir unsur olarak değerlendirilmesi, kullanılması ile kültür merkezlerinin yapımı ve işletilmesine yönelik kültür yatırımı ve kültür girişimlerinin teşvik edilmesini sağlamak amacıyla 5225 sayılı Kanun düzenlenmiş ve belge alınması kaydıyla çeşitli destekler sağlanmıştır.
28.09.2008 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “İşverenlere Verilen Devlet Yardımı, Teşvik ve Desteklerde Sosyal Güvenlik Kurumundan Alınacak Borcu Yoktur Belgesinin Düzenlenmesine İlişkin Usul ve Esaslara Dair Tebliğ” kapsamında 5225 sayılı Kanun kapsamında sağlanan teşviklerden sigorta primi işveren paylarında indirim, su bedeli indirimi ve enerji desteği gibi destek ve teşviklerin 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 90. maddesinin 6. fıkrası kapsamında sağlanan Devlet yardımı, teşvik ve destekler olarak kabul edileceği belirtilmiştir. Söz konusu teşviklerden yararlanabilmenin ön koşulu ise işverenlerin Türkiye genelinde yazının verildiği tarih itibarıyla muaccel olan sosyal sigorta ve genel sağlık sigorta primi, sosyal güvenlik destek primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ile bunlara bağlı gecikme cezası ve gecikme zammı borçları bulunmadığına ya da bulunması durumunda söz konusu borçların tecil ve taksitlendirildiği ya da yapılandırıldığının Sosyal Güvenlik İl/Merkez Müdürlüklerinden alınacak yazı ile teyit edilmesi gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca işverenlere 01.10.2008 tarihinden önce verilen Devlet yardımı, teşvik ve desteklerin bu tebliğ kapsamında değerlendirilemeyeceği ifade edilmiştir.
10.11.1 Taşınmaz mal tahsisi
Kültür ve Turizm Bakanlığı, kültür yatırımı ve girişimleri için taşınmaz mal tahsis etmeye yetkilidir. Hazineye ait olup Bakanlığa tahsisli taşınmaz mallar, Bakanlıkça bu Kanun kapsamında tahsis edilebilmektedir.
Tahsis edilen, ancak tahsisi iptal edilen veya tahsis süresi sona eren taşınmaz mallar üzerinde bulunan yapı, tesis ve müştemilat bedelsiz olarak Hazineye intikal etmektedir. İlgililer, bunlar için herhangi bir hak veya bedel talep edemezler.
10.11.2 Gelir vergisi stopajı indirimi
Belge almış kurumlar vergisi mükellefi yatırımcı veya girişimcilerin, ilgili idareye verecekleri aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri, sadece belgeli yatırım veya girişimde çalıştıracakları işçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin, yatırım aşamasında üç yılı aşmamak kaydıyla %50'si, işletme aşamasında ise yedi yılı aşmamak kaydıyla %25'i, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilmektedir.
10.11.3 Sigorta primi desteği
Belge sahibi kurumlar vergisi mükellefi yatırımcı veya girişimcilerin, ilgili idareye verecekleri aylık sigorta prim bordrolarında bildirdikleri, sadece belgeli yatırım veya girişimde çalıştıracakları işçilerin, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 79, 80 ve 81. maddeleri uyarınca prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hissesinin, yatırım aşamasında üç yılı aşmamak şartıyla %50'si, işletme aşamasında ise yedi yılı aşmamak şartıyla %25'i Hazinece karşılanmaktadır.
10.11.4 Su bedeli indirimi ve enerji desteği
Kültür yatırımı ve girişimleri; su ücretlerini yatırım veya girişimin bulunduğu yörede uygulanan tarifelerden en düşüğü üzerinden ödeyebilmektedirler. Bu yatırım veya girişimin elektrik enerjisi ve doğal gaz giderlerinin %20'si beş yıl süreyle Hazinece karşılanmaktadır.
10.11.5 Yabancı uzman personel ve sanatçı çalıştırabilme
Belgeli kültür yatırım veya girişimlerinde, Kültür ve Turizm Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca verilen izinle yabancı uzman personel ve sanatçı çalıştırılabilmektedir.
Ancak bu şekilde çalıştırılan yabancı personelin sayısı toplam personelin %10’unu aşamayacaktır. İlgili personel, en erken işletmenin faaliyete geçmesinin üç ay öncesinden itibaren çalışmaya başlayabilmektedir.
10.11.6 Hafta sonu ve resmî tatillerde faaliyette bulunabilme
Belgeli kültür girişimleri ile belge kapsamındaki diğer birimler belgede belirlenen çalışma süresi içinde hafta sonu ve resmî tatillerde de faaliyetlerine devam edebilmektedirler.
10.12 İstihdam teşvikleri
10.12.1 Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası işveren hissesinden 5 puanlık indirim
Yasal dayanak:
5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi.
Özel sektör işverenleri, çalıştırdıkları sigortalılara ilişkin malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin işveren hissesinin (%11) beş puanlık kısmına isabet eden tutar kadar indirimden yararlanabilir.
Teşvikten yararlanma şartları:
✓ Aylık prim ve hizmet belgesinin/ muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin Kuruma yasal süresinde verilmesi ve primlerin yasal süresi içinde ödenmesi,
✓ Prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme zammı ve cezası borcunun bulunmaması/ borçlarının çeşitli kanunlar gereğince yapılandırılmış veya taksitlendirilmiş olması ve bu yapılandırmanın/ taksitlendirmenin devam ediyor olması,
✓ Kayıt dışı sigortalı çalıştırılmaması ya da sahte sigortalı bildiriminde bulunulmaması.
Başvuru şartı:
Kuruma başvuru şartı bulunmamaktadır.
10.12.2 Yurt dışına götürülen/ gönderilen sigortalılar için prim indirimi
Yasal dayanak:
5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi.
Özel sektör işverenleri, yurt dışındaki işyerlerinde çalıştırılmak üzere götürülen ya da geçici olarak gönderilen sigortalıları için ödenecek genel sağlık sigortası işveren hissesinin (%7,5) beş puanlık kısmına isabet eden tutar kadar indirimden yararlanabilir.
Teşvikten yararlanma şartları:
✓ Aylık prim ve hizmet belgesinin/ muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin Kuruma yasal süresi içerisinde verilmesi ve primlerin yasal süresinde ödenmesi,
✓ İş yerine ilişkin prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme zammı ve cezası borcunun bulunmaması/ borçlarının çeşitli kanunlar gereğince yapılandırılmış veya taksitlendirilmiş olması ve bu yapılandırmanın/ taksitlendirmenin devam ediyor olması,
✓ Kayıt dışı sigortalı çalıştırılmaması ya da sahte sigortalı bildiriminde bulunulmaması.
Başvuru şartı:
Kuruma başvuru şartı bulunmamaktadır.
10.12.3 Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Kararlar çerçevesinde uygulanan sigorta primi teşviki
Yasal dayanak:
5510 sayılı Kanun’un ek 2. maddesi.
Yatırımlarda Devlet yardımları Hakkında Kararlar çerçevesinde düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında gerçekleştirilecek yatırımlarla sigortalıları istihdam eden özel sektör işverenleri, söz konusu kararlarda belirtilen sürede, prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin; işveren hisselerinin tamamına veya Cumhurbaşkanınca belirlenen illerde işveren hisseleri ile birlikte sigortalı hisselerinin tamamı tutarında teşvikten yararlanabilir.
Teşvikten yararlanma şartları:
✓ Teşvik belgesi alınmış olması,
✓ Teşvik belgesinin tamamlama vizesinin yapılmış olması, (Gemi yatırımları hariç)
✓ Aylık prim ve hizmet belgenin/ muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin Kuruma yasal süresi içerisinde verilmesi ve primlerin yasal süresinde ödenmesi,
✓ İşverenin Türkiye geneli prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme zammı ve cezası borcunun bulunmaması/ borçlarının çeşitli kanunlar gereğince yapılandırılmış veya taksitlendirilmiş olması ve bu yapılandırmanın/taksitlendirmenin devam ediyor olması,
✓ Yasal ödeme süresi geçmiş vergi borcunun bulunmaması,
✓ e-Borcu Yoktur aktivasyonu için başvuruda bulunulması,
✓ Kayıt dışı sigortalı çalıştırılmaması ya da sahte sigortalı bildiriminde bulunulmaması.
Başvuru şartı:
Kuruma başvuru şartı bulunmamaktadır.
10.12.4 Genç ve kadın istihdamı ile mesleki belgesi olan sigortalı istihdamı halinde uygulanan teşvik
Yasal dayanak:
4447 sayılı Kanun’un geçici 10. maddesi.
Özel sektör işverenleri, 31/12/2022 tarihine kadar işe aldıkları her bir sigortalı için prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesi tutarında teşvikten yararlanabilir.
Teşvikten yararlanma şartları:
Sigortalı yönünden;
✓ 1/3/2011 ila 31/12/2022 tarihleri arasında işe alınmış olması,
✓ 18 yaşından büyük olması,
✓ İşe alındığı tarihten önceki altı aylık dönemde Kurumumuza verilmiş olan aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı olmaması,
✓ Fiilen çalışması.
İş yeri yönünden;
✓ Özel sektör işverenlerine ait olması,
✓ Sigortalının, ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılması,
✓ Prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme zammı ve cezası borcunun bulunmaması/ borçlarının çeşitli kanunlar gereğince yapılandırılmış veya taksitlendirilmiş olması ve bu yapılandırmanın/taksitlendirmenin devam ediyor olması,
✓ Aylık prim ve hizmet belgesinin/ muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin yasal süresi içinde Kurumumuza verilmesi ve primlerin yasal süresi içinde ödenmesi,
✓ Kayıt dışı sigortalı çalıştırıldığı yönünde bir tespitin bulunmaması,
Teşvik süresi:
18 yaşından büyük ve 29 yaşından küçük erkekler ile 18 yaşından büyük kadınlardan;
✓ Mesleki yeterlik belgesine sahip olanlar için 48 ay*,
✓ Mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretim kurumlarından mezun olanlar veya Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kurslarını bitirenler için 36 ay*
✓ Yukarıda belirtilen niteliklere sahip olmayanlar için 24 ay*
29 yaşından büyük erkeklerden;
✓ Mesleki yeterlik belgesi alanlar veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretim kurumlarını ya da Türkiye İş Kurumunca düzenlenen işgücü yetiştirme kursunu bitiren ve belgede belirtilen meslek ya da alanlarda işe alınan ve/veya çalıştırılan için 24 ay*
✓ Türkiye İş Kurumuna kayıtlı, Kanunda sayılan belgelere sahip olmayanlar için 6 ay + 4/1-a kapsamında çalışmakta iken, 1/3/2011 tarihinden sonra mesleki yeterlik belgesi alanlar veya mesleki ve teknik eğitim veren orta veya yükseköğretim kurumlarını bitirenler için 12 ay.
* Bu kapsama girenlerin Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsizler arasından işe alınmaları halinde ilave olarak altı ay eklenir.
Başvuru şartı:
Şartları sağlayan sigortalılar için www.sgk.gov.tr web adresi üzerinden “e-SGK / İşveren / İşveren Sistemi / İşveren / Teşvikler ve Tanımlar / Teşvikten Faydalanılacak Sigortalı Tanımlama” menüleri seçilerek tanımlama işlemi yapılaması gerekmekte olup, varsa mesleki belgelerin iş yerinin bağlı olduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine verilmesi gerekmektedir.
10.12.5 Engelli sigortalı istihdamında sigorta primi teşviki
Yasal dayanak:
4857 sayılı Kanun’un 30. maddesi.
Aynı il sınırları içinde 50 veya daha fazla sigortalı çalıştıran özel sektör işyerleri, korumalı işyerleri, kontenjan fazlası engelli sigortalı çalıştıran veya yükümlü olmadığı halde engelli sigortalı çalıştıran işyerleri, çalıştırdıkları engelli sigortalıların prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin tamamı tutarında teşvikten yararlanabilir.
Teşvikten yararlanma şartları:
✓ Engelli sigortalı çalıştırılması,
✓ Aylık prim ve hizmet belgesinin/ muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin Kuruma yasal süresinde verilmesi ve primlerin ödenmiş olması.
10.12.6 Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamındaki teşvikler
Yasal dayanak:
5746 sayılı Kanun’un 3. maddesi.
-Teknoloji merkezi işletmeleri,
-Ar-Ge merkezleri,
-Tasarım Merkezleri,
-Ar-Ge, tasarım projeleri ve yenilik projelerinde faaliyet göstermekle birlikte, söz konusu faaliyetleri kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan vakıflar veya uluslararası fonlarca desteklenen işletmeler,
-Ar-Ge, tasarım projeleri ve yenilik projeleri TÜBİTAK tarafından yürütülen işletmeler,
-Rekabet öncesi iş birliği projeleri bulunan işletmeler,
-Teknogirişim sermaye desteği alan işletmeler,
-4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında ücreti gelir vergisinden istisna tutulan personel çalıştıran işletmeler,
31/12/2023 tarihine kadar çalıştırdıkları Ar-Ge/tasarım personelinin çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı tutarında teşvikten yararlanabilir.
Teşvikten yararlanma şartları:
✓ Aylık prim ve hizmet belgesinin/ muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin yasal süresinde Kurumumuza verilmesi,
✓ Teşvik kapsamında bildirilecek sigortalının Ar-Ge personeli, Tasarım personeli ve Ar-Ge/Tasarım personel sayısının yüzde onunu aşmamak kaydıyla destek personeli olması ile 4691 sayılı Kanun uyarınca ücreti gelir vergisinden istisna tutulmuş fiilen çalışan olması,
✓ İşverenin Türkiye genelinde yasal ödeme süresi geçmiş sigorta primi, işsizlik sigortası primi, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme zammı ve cezası borcunun bulunmaması/ borçlarının çeşitli kanunlar gereğince yapılandırılmış veya taksitlendirilmiş olması ve bu yapılandırmanın/taksitlendirmenin devam ediyor olması.
Başvuru şartı:
2008/85 sayılı Genelgede belirtilen belgelerin iş yerinin bağlı olduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine verilmesi gerekmektedir.
10.12.7 Kültür yatırımları ve girişimlerine sigorta prim teşviki
Yasal dayanak:
5225 sayılı Kanun’un 5. maddesi.
Kültür ve Turizm Bakanlığından ‘Kültür Yatırım Belgesi’ veya ‘Kültür Girişim Belgesi’ alan ve kurumlar vergisi mükellefi olan işverenler fiilen çalıştırdıkları sigortalılar için prime esas kazançları üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin işveren hissesinin, yatırım aşamasında üç yılı aşmamak şartıyla %50'si, işletme aşamasında ise yedi yılı aşmamak şartıyla %25'i tutarında teşvikten yararlanabilir.
Teşvikten yararlanma şartları:
✓ Kurumlar vergisi mükellefi olmak,
✓ Kültür yatırım veya girişim belgesi sahibi olmak,
✓ Prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme zammı ve cezası borcunun bulunmaması/ borçlarının çeşitli kanunlar gereğince yapılandırılmış veya taksitlendirilmiş olması ve bu yapılandırmanın/taksitlendirmenin devam ediyor olması,
✓ Aylık prim ve hizmet belgesinin/ muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin yasal süresi içerisinde Kurumumuza verilmesi Başvuru şartı: “Kültür Yatırım” veya “Kültür Girişim” belgelerinin iş yerinin bağlı olduğu sosyal güvenlik il müdürlüğüne/sosyal güvenlik merkezine verilmesi gerekmektedir.
10.12.8 İşsizlik ödeneği alanların istihdamı halinde sağlanan teşvik uygulaması
Yasal dayanak:
4447 sayılı Kanun’un 50. maddesi.
İşsizlik ödeneği almakta olan sigortalıları işe alan özel sektör işverenleri, kalan işsizlik ödeneği süresince, bu sigortalıların prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan kısa vadeli sigorta primi oranının %1’i, uzun vadeli sigorta kolu prim oranının, genel sağlık sigortası prim oranının sigortalı ve işveren payının tamamı kadar teşvikten yararlanabilir.
Teşvikten yararlanma şartları:
Sigortalı açısından;
✓ 1/10/2009 ya da sonraki bir tarihte işe alınması,
✓ İşe giriş tarihi itibariyle işsizlik ödeneği almaya hak kazanmış olması,
✓ Fiilen çalışması.
İş yeri açısından;
✓ Sigortalının işe alındığı tarihten önceki altı aylık dönemde aylık prim ve hizmet belgelerinde bildirilen ortalama sigortalı sayısına ilave olarak işe alınmış olması,
✓ İşsizlik ödeneği almakta olan sigortalının işsizlik ödeneği almaya hak kazanmadan önce son çalıştığı iş yeri haricinde bir iş yeri olması,
✓ Aylık prim ve hizmet belgesinin/ muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin yasal süresi içerisinde Kuruma verilmesi ve primlerin yasal süresi içerisinde ödenmesi,
✓ 5335 sayılı Kanun’un 30. maddesi kapsamında olmaması ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve bu Kanun’dan istisna olan alımlar ile uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan hizmet alımları ve yapım işlerini yürüten işyeri olmaması.
Başvuru şartı:
Teşvik kapsamına giren sigortalıların e-Bildirge giriş ekranlarında yer alan “Engelli ve İşsizlik Teşvik Yönetimi” ekranından sisteme kodlanması gerekmektedir.
10.12.9 İşbaşı eğitim programlarını tamamlayanların istihdamına ilişkin teşvik
Yasal dayanak:
4447 sayılı Kanun’un geçici 15. maddesi.
Teşvikten yararlanma şartları:
Sigortalı yönünden;
✓ 31/12/2018 tarihine kadar başlatılan işbaşı eğitim programını tamamlamış olması ve işbaşı eğitim programının bitimini müteakip en geç üç ay içinde işe alınması,
✓ 23/4/2015 tarihi ve sonrasında işe alınmış olması,
✓ 18 yaşından büyük, 29 yaşından küçük olması,
✓ Tamamladığı işbaşı eğitim programına ilişkin meslek alanında işe alınması.
İş yeri yönünden;
✓ Özel sektör işverenine ait olması,
✓ Sigortalının, işe alındığı takvim yılından bir önceki takvim yılında iş yerinden Kuruma bildirilen aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısının ortalamasına ilave olarak çalıştırılması,
✓ Aylık prim ve hizmet belgesinin/ muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin Kuruma yasal süresi içerisinde verilmesi ve primlerin yasal süresinde ödenmesi,
✓ İş yerine ilişkin prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme zammı ve cezası borcunun bulunmaması/ borçlarının çeşitli kanunlar gereğince yapılandırılmış veya taksitlendirilmiş olması ve bu yapılandırmanın/ taksitlendirmenin devam ediyor olması,
✓ Çalıştırdığı kişileri sigortalı olarak bildirmediği yönünde herhangi bir tespitin bulunmaması.
Teşvik süresi:
✓ Sigortalının çalıştığı iş yerinin imalat sanayi sektöründe faaliyet göstermesi halinde;
• 30/6/2015 tarihine kadar başlayan işbaşı eğitim programını tamamlayan sigortalılar açısından 48 ay süreyle,
• 1/7/2015 ila 31/12/2018 tarihleri arasında başlayan işbaşı eğitim programını tamamlayan sigortalılar açısından 42 ay süreyle, ✓ Sigortalının çalıştığı iş yerinin imalat sanayi sektörü dışındaki diğer sektörlerde faaliyet göstermesi halinde;
• 30/6/2015 tarihine kadar başlayan işbaşı eğitim programını tamamlayan sigortalılar açısından 36 ay süreyle,
• 1/7/2015 ila 31/12/2018 tarihleri arasında başlayan işbaşı eğitim programını tamamlayan sigortalılar açısından 30 ay süreyle, söz konusu destekten yararlanılır.
10.12.10 Sosyal yardım alanların istihdamı halinde uygulanan prim teşviki
Yasal dayanak:
3294 sayılı Kanun’un ek 5. maddesi.
Özel sektör işverenleri tarafından Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından verilen nakdi düzenli sosyal yardımlardan yararlanan kişilerin ikamet ettiği hanede bulunanlardan 26/4/2016 tarihi ve sonrasında işe alınan sigortalıların prime esas kazanç alt sınır üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin tamamı tutarında söz konusu destekten yararlanılır.
Teşvikten yararlanma şartları:
Sigortalı yönünden;
✓ İşe giriş tarihinden önceki son bir yıl içerisinde nakdî düzenli sosyal yardımlardan en az bir defa yararlanmış olanların ikamet ettiği hanede bulunmak,
✓ 5510 sayılı Kanun’un 60. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin (1) numaralı alt bendi kapsamında olmak
✓ Türkiye İş Kurumu’na kayıtlı işsizler arasında olmak,
✓ 26/04/2016 tarihi ve sonrasında işe alınmış olmak.
İş yeri yönünden;
✓ Özel sektör işverenlerine ait olması,
✓ Sigortalının işe alındığı yıldan bir önceki takvim yılında iş yerinden Kuruma bildirilen aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısının ortalamasına ilave olarak çalıştırılması,
✓ Aylık prim ve hizmet belgesinin/ muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin Kuruma yasal süresinde verilmesi ve primlerin yasal süresi içinde ödenmesi,
✓ İş yerinin prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme zammı ve cezası borcunun bulunmaması/borçlarının çeşitli kanunlar gereğince yapılandırılmış veya taksitlendirilmiş olması ve bu yapılandırmanın/taksitlendirmenin devam ediyor olması,
✓Kayıt dışı sigortalı çalıştırılmaması.
Başvuru şartı:
İşverenlerce kapsama giren sigortalılara ilişkin e-SGK kanalıyla yapılacak başvurular, www.sgk.gov.tr/e-SGK sisteminden giriş yapılmak suretiyle erişilen İşveren/İşveren İşlemleri ekranlarında yer alan yer “Sosyal Yardım Teşvik Yönetimi” menüsü işaretlenmek suretiyle erişilen ekran vasıtasıyla yapılacaktır.
10.12.11 Sosyal hizmetlerden faydalanan kişilerin istihdamı halinde uygulanan teşvik
Yasal dayanak:
2828 sayılı Kanun’un ek 1. maddesi.
2828 sayılı Kanun’un ek 1. maddesi kapsamına giren kişilerin özel sektör işverenleri tarafından istihdamı halinde prime esas kazanç alt sınır üzerinden hesaplanan sigortalı ve işveren sigorta ve işsizlik sigortası primin tamamı tutarında beş yıl süreyle söz konusu teşvikten yararlanılabilir.
Teşvikten yararlanma şartları:
Sigortalı yönünden;
✓ 2828 sayılı Kanun’un ek 1. maddesinin birinci fıkrasının kapsamında olup; istihdam hakkından henüz yararlanmamış olanlar, istihdam hakkından yararlanmış ancak memuriyet ile ilişiği kesilenler, devlet memuru olma şartlarını taşımamaları sebebiyle kamu kurumlarında istihdamı sağlanamayan hak sahibi olmak,
✓ 19/02/2014 tarihi ve sonrasında işe alınmış olmak.
İş yeri yönünden;
✓ Özel sektör işverenlerine ait olması,
✓ Aylık prim ve hizmet belgesinin/ muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin Kuruma yasal süresinde verilmesi ve primlerin yasal süresi içinde ödenmesi.
Başvuru şartı:
Şartları sağlayan sigortalılar için www.sgk.gov.tr web adresi üzerinden “e-SGK / İşveren / İşveren Sistemi / İşveren / Teşvikler ve Tanımlar / Teşvikten Faydalanılacak Sigortalı Tanımlama” menüleri seçilerek tanımlama işlemi yapılaması mümkün bulunmaktadır.
10.12.12 İlave istihdam teşviki
Yasal dayanak:
4447 sayılı Kanun’un geçici 19. maddesi.
Özel sektör işverenleri tarafından 1/1/2018 ila 31/12/2022 tarihlerinde işe aldığı sigortalılar için, iş yerinin imalat sektöründe veya Bakanlar Kurulu kararıyla belirlenen bilişim sektöründe faaliyet göstermesi halinde brüt asgari ücreti geçmemek üzere sigortalının prime esas kazancı üzerinden hesaplanan sigortalı ve işveren prim payının tamamı, iş yerinin diğer sektörlerde faaliyet göstermesi halinde prime esas kazanç alt sınır üzerinden hesaplanan sigortalı ve işveren prim payının tamamı tutarında, 12/18 ay süreyle bu destekten yararlanılabilir.
Teşvikten yararlanma şartları:
Sigortalı yönünden;
✓ 1/1/2018 ila 31/12/2022 tarihleri arasında işe alınmış olması,
✓ Türkiye İş Kurumu’na kayıtlı işsiz olması,
✓ İşe giriş tarihinden önceki üç ayda 5510/4-a,b,c kapsamında 10 günden fazla Kuruma bildirilmemiş olması(isteğe bağlı sigortalılık hariç).
İşveren yönünden;
✓ Özel sektör işvereni olması,
✓ Sigortalının işe alındığı yıldan bir önceki takvim yılına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerindeki ortalama sigortalı sayısına ilave olarak çalıştırılması
✓ Aylık prim ve hizmet belgesinin/ muhtasar ve prim hizmet beyannamesinin Kuruma yasal süresinde verilmesi ve primlerin yasal süresi içinde ödenmesi,
✓ İş yerine ilişkin prim, idari para cezası ve bunlara ilişkin gecikme zammı ve cezası borcunun bulunmaması/ borçlarının çeşitli kanunlar gereğince yapılandırılmış veya taksitlendirilmiş olması ve bu yapılandırmanın/taksitlendirmenin devam ediyor olması,
✓ Kayıt dışı sigortalı çalıştırılmaması ya da sahte sigortalı bildiriminde bulunulmaması.
Başvuru şartı:
Şartları sağlayan sigortalılar için www.sgk.gov.tr web adresi üzerinden “e-SGK / İşveren / İşveren Sistemi / İşveren / Teşvikler ve Tanımlar / Teşvikten Faydalanılacak Sigortalı Tanımlama” menüleri seçilerek tanımlama yapılması mümkün bulunmaktadır.
10.12.13 4447 sayılı Kanun’un ek 4. maddesinde öngörülen çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde işsizlik sigortası işveren hissesi teşviki
Yasal dayanak:
4447 sayılı Kanun’un ek 4. maddesi.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alıp ondan fazla çalışanı bulunan ve üç yıl içinde ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmeyen işyerlerinde çalışanların işsizlik sigortası işveren hissesi teşviki olarak bir sonraki takvim yılından geçerli olmak üzere ve üç yıl süreyle %1 olarak alınması hükme bağlanmıştır. Anılan madde hükmünün uygulamasına yönelik 31/12/2018 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan ve Ondan Fazla Çalışanı Bulunan İşyerlerinde İşsizlik Sigortası Primi İşveren Payı Teşvikinden Yararlanılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Tebliğ ile uygulamaya ilişkin hususlar açıklanmıştır.
Teşvikten yararlanma şartları:
✓ İş yerinin 6331 sayılı Kanun kapsamında çok tehlikeli sınıfta yer alması,
✓ İşverenin, Türkiye genelinde çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde her ay toplamda ondan fazla çalışanı bulunması,
✓ Ölümlü veya sürekli iş göremezlikle sonuçlanan iş kazası meydana gelmemesi,
✓ İş yerinin, İSG-KATİP’e kayıtlı onaylanmış ve devam eden iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin verilmesine ilişkin, iş güvenliği uzmanı ve iş yeri hekimi ya da 29/12/2012 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğine göre Bakanlıkça yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlar ile yapılmış bir sözleşmesinin bulunması gerekmektedir.
10.13 Diğer teşvikler
10.13.1 Eğitim kurumlarına ilişkin destek
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince, okul öncesi eğitim, ilköğretim, özel eğitim ve orta öğretim özel okulları ile Cumhurbaşkanı’nca vergi muafiyeti tanınan vakıflara veya kamu yararına çalışan derneklere bağlı rehabilitasyon merkezlerinin işletilmesinden elde edilen kazançlar, belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde beş vergilendirme dönemi itibarıyla gelir ve kurumlar vergisinden istisnadır.
7 Eylül 2016 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 6745 sayılı Kanun’un 64. maddesi ile söz konusu istisna hükmüne 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren faaliyete başlayan özel kreş ve gündüz bakım evleri de eklenmiştir.
Kurumlar vergisi mükellefleri ve ticari kazanç sahibi gelir vergisi mükellefleri açısından istisna uygulaması hakkında ayrıntılı açıklamalarımız Rehber’in “3.5.10 Eğitim tesisleri, özel kreş ve gündüz bakımevleri ile rehabilitasyon merkezlerinin işletilmesinden elde edilen kazançlara ilişkin istisna” bölümünde yapılmıştır.
10.13.2 İhracatın finansmanı ve Türk Eximbank kredileri
Türk Eximbank, ihracatçıları, ihracata yönelik üretim yapan imalatçıları ve yurt dışında faaliyet gösteren girişimcileri kısa, orta-uzun vadeli nakdi ve gayrinakdi kredi programları ile desteklemektedir. Ayrıca, vadeli satış işlemlerini teşvik etmek ve bu yolla ihracat hacmini artırmak, yeni ve hedef pazarlara girilmesini kolaylaştırmak amacıyla vadeli ihracat alacaklarını iskonto etmektedir.
10.13.3 Türk Eximbank sigorta programları
İhracat kredi sigortası programları ile ihracatçı firmaların ihraç ettiği mal bedellerinin, ticari ve politik risklere karşı belirli oranlarda teminat altına alınması ve Sigortalı firmaların gerek Türk Eximbank nezdinde doğmuş veya doğacak alacak haklarını ticari bankalara temlik etmek suretiyle, gerekse kambiyo senedine bağlı vadeli alacaklarını ister Türk Eximbank'ta, isterse Türk Eximbank onayı ile ticari bankalarda iskonto ettirmek suretiyle düzenli finansman imkânına erişmeleri amaçlanmaktadır.
10.13.4 Türk gemi siciline kayıtlı gemilere ilişkin gelir ve kurumlar vergisi istisnası ile personele ödenen ücretlere ilişkin gelir vergisi istisnası
Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı gemilerin ve yatların işletilmesinden ve devrinden elde edilen kazançlar, gelir ve kurumlar vergileri ile fonlardan istisnadır. Ayrıca Türk Uluslararası Gemi Siciline kaydedilecek gemilere ve yatlara ilişkin alım, satım, ipotek, tescil, kredi ve navlun mukaveleleri, damga vergisine, harçlara, banka ve sigorta muameleleri vergisine ve fonlara tabi tutulmazlar.
Türkiye’de inşa edilen gemi ve yatlardan anılan Sicile kayıtlı olanların işletilip işletilmediğine bakılmaksızın devrinden elde edilen kazançlar ile Sicile kayıtlı gemilere ait ihtiyaç fazlası malzeme ve sabit kıymetlerin, deniz taşımacılığı faaliyetinin yürütülebilmesi için gemide bulunması zorunlu olan malzeme ve sabit kıymetlerden olması halinde, devrinden elde edilen kazançlar ayrıca kurumlar vergisinden istisna bulunmaktadır.
27 Ocak 2017 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan 6770 Kanun ile Türk Uluslararası Gemi Sicili (TUGS) Kanunu'nun 12. maddesine yeni bir hüküm ilave edilmiştir. Bu sayede TUGS'a kayıtlı gemi ve yatların 6770 sayılı Kanun'un yürürlüğe girdiği 27 Ocak 2017 tarihinden itibaren bu sicilden terkin edilerek başka bir sicile kaydedilmek üzere veya başka suretlerle devrinden doğan kazançlar için de bu istisnadan yararlanılabilmeleri mümkün hale getirilmiştir.
Bununla birlikte, yurt dışından ithal edilerek 4490 sayılı Kanun'un 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca Türk Uluslararası Gemi Siciline kaydedilen 3.000 DWT'nin (yolcu gemileri ile özel maksatlı, özel yapılı gemilerde ise 300 grostonun) üzerindeki gemilerin, bu sicilden terkin edilerek başka bir sicile kaydedilmek üzere veya sair suretlerle devrinden elde edilecek kazançların gelir ve kurumlar vergisinden istisna edilebilmesi için, en az altı ay süreyle Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı olarak işletilmiş olmaları şartı aranacaktır.
Öte yandan, Türk Uluslararası Gemi Sicilinde kayıtlı gemilerde ve yatlarda çalışan personele ödenen ücretler de gelir vergisinden istisnadır.
10.13.5 Verimlilik arttırıcı proje (VAP) destekleri
Enerji Bakanlığı tarafından verilmektedir. Endüstriyel işletmelerde verimlilik artırıcı projelerin (VAP) uygulanmasına yönelik destekler verilmektedir. Sanayi firmalarında enerji etüt çalışması ile belirlenen önlemlerin uygulanması ve enerji tasarrufu sağlanması için hazırlanan projeler “Verimlilik artırıcı proje” (VAP) olarak ifade edilmektedir. Elektrik üretim lisansına sahip tüzel kişiler dışındaki yıllık toplam enerji tüketimleri 1.000 TEP (ton eşdeğer petrol) ve üzeri olan ticaret ve sanayi odaları, ticaret odası veya sanayi odasına bağlı olarak faaliyet gösteren ve her türlü mal üretimi yapan endüstriyel işletmeler VAP desteklerinden faydalanabilmektedir.
Ön görülen yatırım bedeli 500.000 TL ve üzeri olan ve geri ödeme süresi iki yıl ile beş yıldan az (2 yıl dahil ve 5 yıl hariç) olan verimlilik artırıcı proje başvuruları kabul edilecektir. Elektrik motorlarının verimlisiyle değiştirilmesi projelerinde, etiket gücü 11 kW’ın altında olan motorlar için VAP başvuruları kabul edilmeyecektir. Bir prosesin parçası olup sistem içinde değerlendirilen ve/veya DHS ile kontrol edilen motorlar için bu koşul aranmaz.
Aydınlatma ve ısı yalıtımı projeleri kabul edilmeyecektir.
Yukarıdaki kriterler, yıllık enerji tüketimi 500 TEP ve üzeri ile 1.000 TEP’in altında olan işletmeler için uygulanmayacaktır.
Desteklenen alanlar ve destek unsurları:
Ekipman ve siste kullanımı, onarım, yalıtım, modifikasyon, rehabilitasyon ve süreç (proses) düzenleme gibi yollarla; gereksiz enerji kullanımının, atık enerjinin, enerji kayıp ve kaçaklarının önlenmesi veya en aza indirilmesi ile birlikte atık enerjinin geri kazanılması projeleridir.
Destek tutarı:
Başvurular aynı anda en fazla 5 proje ile yapılabilmektedir. Proje yatırım tutarı en fazla 5 milyon TL olan projeler %30 oranında desteklenmektedir. Basit bir hesapla 5 adet enerji verimliliği projesi için 25 milyon TL’lik yatırım tutarına karşılık 7,5 milyon TL’lik hibe alma fırsatı bulunmaktadır.
Genel başvuru koşulları:
Verimlilik Artırıcı Proje (VAP) başvurusu olarak değerlendirilecek firmanın;
- Bakanlık veri tabanına (EnVer Portalı) kayıtlı olması,
- Sertifikalı Enerji Yöneticisi görevlendirilmesi veya hizmet satın alınması,
- Türkak tarafından yetkilendirilmiş kurumlardan alınan ISO 50001 Enerji Yönetimi Belgesine sahip olması
gerekmektedir.
Projenin ise;
- Geri ödeme süresinin 5 yıldan az olması,
- Uygulama bedelinin KDV hariç en fazla 5 milyon TL olması,
- Uygulama süresinin en fazla 2 yıl olması gerekmektedir.
Destek ödemesi, uygulama sonrasında gerçekleşecek olup, destek miktarı, 300.000 TL’den proje uygulama bedelinin en fazla %30’u (1.500.000 TL) olacak şekilde sınırlandırılmıştır.
Destek koşulları ve süresi:
VAP’larının desteklenmesini isteyen endüstriyel işletmeler, Yönetmelik ekinde yer alan Ek-3’te belirtilen esaslara uygun olarak hazırladıkları veya şirketlere hazırlattıkları projelerini aynı esaslara uygun olan enerji etüt raporu ile birlikte her yıl Ocak ayında Genel Müdürlüğe sunar.
Endüstriyel işletme, desteklerden yararlanmak üzere en fazla iki VAP ile başvuruda bulunabilir. VAP’larının desteklenmesi Kurul tarafından onaylanan endüstriyel işletmeler bu VAP’larına ilişkin uygulama raporları onaylanana kadar yeni bir VAP’ın desteklenmesi için başvuruda bulunamaz.
10.13.6 Gönüllü anlaşma (GA) destekleri
Destekten yararlanabilecek olan işletmeler:
Enerji Bakanlığı tarafından verilmektedir. Gönüllü Anlaşmalar yoluyla işletmelerin geçmiş beş yıllık enerji yoğunluklarının ortalaması olan referans enerji yoğunluğuna göre, üç yıllık izleme dönemi sonunda ortalama en az %10 olmak kaydıyla taahhüt edilen oranda enerji yoğunluğunu azaltan işletmelere hibe şeklinde devlet desteği verilir. Yıllık toplam enerji tüketimleri 500 TEP ve üzeri olan ticaret ve sanayi odası, ticaret odası veya sanayi odasına bağlı olarak faaliyet gösteren ve her türlü mal üretimi yapan işletmeler GA desteklerinden faydalanabilmektedir.
Desteklenen alanlar ve destek unsurları:
Bir endüstriyel işletme için Enerji Bakanlığı ile yapılan anlaşma çerçevesinde sonraki üç yılda enerji yoğunluğunu ortalama olarak en az %10 oranında azaltma taahhüdü anlaşmalarıdır.
Taahhüdün 3 yıl tutturulması durumunda;
- Destek tutarı: 1.000.000 TL (üst sınır – nakdi destek),
- Destek oranı: İlgili yıla ait enerji giderinin %30’u,
- Tek seferlik olmak üzere güneş enerjisi ile sağlanacak verimlilik de dikkate alınır.
Genel başvuru koşulları:
- Başvuru tarihi itibarıyla, Bakanlık veri tabanına kayıtlı olmak,
- Enerji yöneticisi sertifikasına sahip bir kişinin enerji yöneticisi olarak görevlendirilmiş olması,
- Son 3 yıla ait yıllık toplam enerji tüketimlerinin ortalamasının 500 TEP ve üzeri olması ve bu bilgilerin Bakanlık veri tabanına girilmiş olması,
- Yürürlükteki TS EN ISO 50001 Enerji Yönetim Sistemi Standardı’na göre Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından akredite olunması veya Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) üyesi olunması.
|