Skip to Content
vergiresim

Kira Gelirlerinin Vergilendirilmesi 2019

IX. Kira gelirlerinin vergilendirilmesine ilişkin özet açıklama ve örnekler

A. Konut kira gelirlerinin beyanı

Konut olarak kiraya verilen gayrimenkullerden 2019 yılında elde edilen kira gelirinin 5.400 TL’si gelir vergisinden istisnadır. Bu tutardan daha az bir gelir elde edildiği durumda beyanname verilmez.

Ancak istisna haddi üzerinde hasılat elde edilip beyan edilmemesi veya eksik beyan edilmesi hallerinde, bu istisnadan yararlanılması mümkün değildir. Ayrıca ticari, zirai veya mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar da bu istisnadan faydalanamazlar.

Diğer taraftan 2019 yılında 5.400 TL’lik istisna tutarını aşan konut kira geliri elde edenlerden, beyana tabi olup olmadığına bakılmaksızın, elde ettikleri gelirlerin (ücret, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlar) gayri safi tutarları toplamı 148.000 TL’yi aşanların da bu istisnadan yararlanabilmesi mümkün değildir.

İstisna hakkı olan mükellefler tarafından 2019 yılında istisna tutarını aşan konut kira geliri elde edilmesi durumunda, gayrisafi hasılattan önce istisna tutarı (5.400 TL) düşülmekte, daha sonra da kişi götürü gider usulünü seçmiş ise kalan kısmın %15’i gider olarak indirim konusu yapılmaktadır.

Gerçek gider usulünün seçilmiş olması halinde ise istisnadan sonra kalan kısımdan, sadece istisna dışındaki gayrisafi hasılata isabet eden giderler düşülebilmektedir. (Bu konuya ilişkin örnekli açıklamalar Rehber’in “VI/B. Gerçek gider yöntemi” başlıklı bölümünde yer almaktadır.)

Bu şekilde hesaplanan vergi matrahına, 2019 yılında geçerli olan gelir vergisi tarifesinde gösterilen vergi oranları uygulanmak suretiyle, ödenecek gelir vergisine ulaşılmaktadır.

Örnek 1

Bay (A) 2019 yılında, çalıştığı işyerinden 36.000 TL ücret geliri elde etmiştir. İşveren tarafından ücret üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılmıştır. Bu kişi ayrıca 2019 yılında satın aldığı konutu 1 Ekim 2019 tarihinden itibaren aylık 1.700 TL’ye kiraya vermiştir. Beyana tabi başka bir geliri bulunmamaktadır.

Gelirlerin beyanına ilişkin açıklamalar

Bay (A)’nın kiraya verdiği konuttan 2019 yılında elde ettiği 5.100 TL’lik (1.700 x 3) gelir, 5.400 TL’lik istisna tutarından düşüktür. Bundan dolayı 2019 yılında elde ettiği toplam gelirin, 148.000 TL’lik sınırı aşıp aşmadığının kontrolü yapılmayacaktır.

Sonuç olarak mükellef istisna haddi altında kalan 5.100 TL’lik konut kira geliri dolayısıyla beyanname vermeyecektir.

Örnek 2

Bayan (B) 2019 yılında tek işverenden 60.000 TL ücret geliri elde etmiştir. Aynı yıl, 12 aylık toplam 30.000 TL (2.500 x 12) konut kirası tahsil etmiştir. Bayan (B)’nin kiraya verdiği konuta ilişkin olarak 2019 yılında indirimi kabul edilebilir türden gerçek giderleri toplamı 7.500 TL’dir.

2018 yılında alıp kiraya verdiği söz konusu konuttan 2018 yılında tahsil ettiği kiraların beyanında gerçek gider yöntemini tercih etmiştir.

Gelirlerin beyanına ilişkin açıklamalar

  • Bayan (B)’nin 2019 yılında elde ettiği konut kira geliri 5.400 TL’lik istisna tutarından fazla olduğundan bu gelirin beyan edilmesi gerekmektedir.
  • Beyana tabi olsun olmasın 2019 yılında elde edilen gelirler toplamı olan 90.000 TL (60.000 + 30.000), 2019 yılı için geçerli 148.000 TL’lik sınırı aşmadığından, kira gelirinin beyanı sırasında 5.400 TL’lik istisnadan yararlanılabilecektir.
  • Bayan (B) 2018 yılına ilişkin kira gelirini beyan ederken gerçek gider yöntemini seçmiş olduğundan, bu yıl gider yönteminin seçimi konusunda tamamen serbesttir. Gerçek veya götürü gider yöntemlerinden kendisi için avantajlı olan yönteme göre beyannamesini hazırlayabilir.
  • Götürü gider yöntemini seçtiği durumda, kira gelirinden önce istisna tutarı (5.400 TL) düşecek kalan tutarın %15’ini gider olarak indirebilecektir.
  • Gerçek gider yönteminin seçilmesi halinde, sadece istisna dışındaki gayrisafi hasılata isabet eden giderleri düşebilecektir. Bu durumda gerçek gider tutarı aşağıdaki formüle göre hesaplanacaktır:

 

   İstisna düşüldükten sonraki gayrisafi hasılat

 

İndirilebilecek gider =

------------------------------------------------------------- x

 Gerçek giderler

 

Gayrisafi hasılat

 

 

Mükellefin götürü ve gerçek gider usulünü seçmiş olması halinde vergi matrahları ile ödenecek gelir vergisi tutarları aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır:

Götürü gider usulü seçildiğinde vergi hesabı

Konut kira bedeli (Gayrisafi hasılat)

30.000

İstisna tutar (-)

5.400

Kalan (30.000 - 5.400)

24.600

İndirilebilecek götürü gider (24.600 x %15) (-)

3.690

Gelir vergisi matrahı (24.600 - 3.690)

20.910

Hesaplanan (ödenecek) gelir vergisi

      18.000 TL için 2.700 TL

      (20.910 - 18.000) x %20 = 582 TL

3.282

 

Gerçek gider usulü seçildiğinde vergi hesabı
 

 

  30.000 - 5.400

 

 

İndirilebilecek gider =

 ---------------------- x

 7.500 =

 6.150 TL

 

        30.000

 

 

 

Konut kira bedeli (Gayrisafi hasılat)

30.000

İstisna tutar (-)

5.400

Kalan (30.000 - 5.400)

24.600

İndirilebilecek gerçek giderler (-)

6.150

Gelir vergisi matrahı (24.600 - 6.150)

18.450

Hesaplanan (ödenecek) gelir vergisi

      18.000 TL için 2.700 TL

      (18.450 - 18.000) x %20 = 90 TL

2.790


Örnek 3

Bayan (C), sahibi bulunduğu 8 adet konuttan 2019 yılında 170.000 TL kira geliri elde etmiştir. Başka bir geliri ve kiraya ilişkin belgeli gideri bulunmamaktadır.

Gelirlerin beyanına ilişkin açıklamalar

  • Konut kira geliri 2019 yılı için belirlenen 5.400 TL’lik istisna tutarından fazla olduğundan beyan edilmesi gerekmektedir.
  • Bayan (C)’nin 2019 yılında elde ettiği 170.000 TL’lik konut kira geliri, 2019 yılı için geçerli olan 148.000 TL’lik sınırı aştığından, bu gelirin beyanında istisnadan yararlanılması mümkün değildir.
  • Götürü gider olarak kira gelirinin %15’ini indirebilecektir.

Gelirin beyanı ve ödenecek vergi hesabı

Konut kira bedeli (Gayrisafi hasılat)

170.000

İstisna tutar (-)

---

Kalan

170.000

Götürü gider (170.000 x %15) (-)

25.500

Gelir vergisi matrahı (170.000 - 25.500)

144.500

Hesaplanan (ödenecek) gelir vergisi

      98.000 TL için 22.760 TL

      (144.500 - 98.000) x %35 = 16.275 TL

39.035


Örnek 4

Bay (D) 1 Ekim 2019’da aylık 1.000 TL’ye kiraya verdiği konuttan 2019 yılında toplam 3.000 TL kira geliri elde etmiştir. Ayrıca tamamı stopaj yoluyla vergilendirilmiş 2.500 TL mevduat faizi ve tek işverenden 120.000 TL (yıllık) tutarında stopaja tabi tutulmuş ücret geliri de bulunmaktadır.

Gelirlerin beyanına ilişkin açıklamalar

  • 2019 yılında tek işverenden elde edilen ve stopaj yoluyla vergilendirilmiş ücretler ile GVK geçici 67. madde kapsamında yine stopaj yoluyla vergilendirilmiş mevduat faizleri, tutarı ne olursa olsun yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmez.
  • Elde edilen konut kira geliri 2019 yılı için geçerli olan 5.400 TL’lik istisna haddinin altında kaldığından bu gelir de beyan edilmeyecektir.

Örnek 5

Eşler %50 oranında ortak oldukları bir konutu aylık 2.200 TL’ye kiraya vermişlerdir. 2019 yılında bu konuttan toplam 26.400 TL (2.200 x 12) kira almışlardır. Her ikisi de emekli olan çiftin aylık emekli maaşları ise 2.000’er TL’dir (kişi başı yıllık 24.000 TL). Başkaca geliri bulunmayan eşlerin ayrı ayrı verecekleri beyannamelerinde her ikisi de götürü gider yöntemini seçmişlerdir.

Beyana tabi olsun olmasın 2019 yılında her ikisinin de ayrı ayrı elde ettikleri 37.200 TL’lik (13.200 + 24.000) gelir,148.000 TL’lik sınırını aşmadığından, iki eş de kira gelirinin beyanı sırasında 5.400 TL’lik istisnadan yararlanabileceklerdir.

Buna göre Bay ve Bayan (E)’nin 2020/Mart ayında verecekleri gelir vergisi beyannameleri uyarınca ödenmesi gereken vergi aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır:

 

Bay (E)

Bayan (E)

Gayrisafi hasılat (26.400 / 2)

13.200

13.200

İstisna tutar (-)

5.400

5.400

Kalan (13.200 - 5.400)

7.800

7.800

Götürü gider (7.800 x %15) (-)

1.170

1.170

Gelir vergisi matrahı (7.800 - 1.170)

6.630

6.630

Hesaplanan (ödenecek) gelir vergisi (%15)

994,50

994,50


B. İşyeri kira gelirlerinin beyanı

Türkiye’de tevkifata tabi tutulmuş olmak şartıyla, beyana tabi menkul ve gayrimenkul sermaye iratları için her yıl için belirlenen “beyan sınırı” söz konusudur. Bu sınır ilgili yıl gelir vergisi tarifesinin 2. gelir dilimidir. Buna göre 2019 yılında elde edilen söz konusu gelirler için beyan sınırı 40.000 TL olarak uygulanmaktadır.

2019 yılında, Türkiye’de tevkifata tabi tutulmuş menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarının toplamı 40.000 TL’nin altında ise işyeri kira gelirinin beyan edilmesine gerek yoktur. Bu tutarın aşılması durumunda ise geliri elde eden kişinin tercihi doğrultusunda götürü veya gerçek gider yöntemlerinden biri seçilerek safi irat bulunacak ve üzerinden gelir vergisi tarifesine göre gelir vergisi hesaplanacaktır.

İşyeri kira gelirlerinde herhangi bir istisna uygulaması söz konusu olmadığından, gerçek gider yönteminin seçilmesi durumunda, giderin tamamının indirilmesi mümkündür.

Yukarıdaki şekilde hesaplanan ve beyan sınırını aşan gelirin, beyan edilmesi durumunda, beyanname üzerinde hesaplanan gelir vergisinden, kiracı tarafından yıl içerisinde kesilen vergiler (tevkifat) mahsup edilir.

Vergi kesintisine ve istisna uygulamasına konu olmayan kira gelirlerinde (Örneğin basit usuldeki mükellefe kiraya verilen işyerinden elde edilen kira gelirleri) ise söz konusu beyan sınırı 2.200 TL olarak uygulanmaktadır. 2019 yılında bu tutarı aşan işyeri kira gelirlerinin (tevkifata tabi olmayan) tamamının beyan edilmesi gerekmektedir.

Örnek 6

Gerçek kişi (F) bir alışveriş merkezindeki dükkânını anonim şirkete kiraya vermiştir. Kira tutarı 2019 yılı için aylık net 5.000 TL olarak belirlenmiş ve bu tutarlar kiracı tarafından mal sahibinin banka hesabına düzenli olarak yatırılmıştır. Buna göre yıllık net kira 60.000 TL (5.000 x 12) olmaktadır.

Kiracı şirket tarafından aylık ödemeler yapılırken ayrıca kira tutarları %20 oranına göre brütleştirilmiş ve bulunan tutarlar üzerinden kesilen vergiler (tevkifat) vergi dairesine yatırılmıştır. Vergilerin ödendiğine dair belgeler mal sahibine verilmiştir.

Gerçek kişi (F) tarafından söz konusu dükkân 2018 yılında alınmış ve 2018 yılı safi irat hesaplanması sırasında “götürü gider” yöntemi kullanılmıştır.

Brütleştirme ve tevkifat hesabı

Net ödenen tutarın brüt tutarını bulmak için aşağıdaki formül kullanılmaktadır:

 

Net tutar

Brüt tutar =

-----------------------

 

(1 - tevkifat oranı)

 

Yüzde 20 tevkifat oranına göre yıllık brüt kira tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır:

 

   60.000

 60.000

 

Yıllık brüt kira =

-------------- =

----------- =

75.000 TL

 

 (1 - 0,20)

   0,80

 

 

Kesilen vergi (tevkifat) tutarı = 75.000 x %20 =15.000 TL

Gelirlerin beyanına ilişkin açıklamalar

  • Gerçek kişi (F) tarafından 2019 yılında elde edilen 75.000 TL’lik brüt işyeri kirası, 2019 yılı için belirlenen 40.000 TL’lik beyan sınırını aştığından, tamamının beyan edilmesi gerekmektedir.
  • Mükellefler tarafından gayrimenkul sermaye iratlarının beyanı sırasında götürü gider yönteminin seçilmesi durumunda bu usulden 2 yıl dönülememektedir. Bay (F) 2018 yılında “götürü gider” yöntemini seçmiş olduğundan, 2019 yılında, gerçek gider yöntemine göre daha fazla indirebileceği bir gider olsa dahi, yine “götürü gider” yöntemini seçmek zorundadır. Bu yöntemde kira gelirinin %15’ini gider olarak indirebilecektir.
  • Beyanname üzerinde hesaplanan gelir vergisinden, kiracı şirket tarafından yıl içerisinde kesilen 15.000 TL tutarındaki vergiler (tevkifat) mahsup edilecektir.

Gelirin beyanı ve ödenecek vergi hesabı

İşyeri kira bedeli (Gayrisafi hasılat)

75.000

İstisna tutar (-) (İşyeri olduğu için)

---

Kalan tutar

75.000

İndirilebilecek giderler (75.000 x %15) (-)

11.250

Gelir vergisi matrahı (75.000 - 11.250)

63.750

Hesaplanan gelir vergisi

            40.000 TL için 7.100 TL
            (63.750 - 40.000) x %27 = 6.412,50 TL

13.512,50

Yıl içerisinde kesinti yolu ile ödenen vergiler (-)

15.000

Ödenecek gelir vergisi (13.512,50 - 15.000)

0

İade alınacak gelir vergisi (15.000 - 13.512,50)

1.487,50


Örnek 7

Gerçek kişi (G) sahip olduğu gayrimenkulü işyeri olarak bir şirkete kiraya vermiştir. Kira tutarı 2019 yılı için aylık net 1.800 TL olarak belirlenmiş ve bu tutarlar kiracı tarafından mal sahibinin banka hesabına düzenli olarak yatırılmıştır. Buna göre yıllık net kira 21.600 TL (1.800 x 12) olmaktadır. Mal sahibinin başka bir geliri bulunmamaktadır.

Kiracı şirket, aylık ödemeleri yaparken ayrıca kira tutarlarını %20 oranına göre brütleştirmiş ve bulunan tutarlar üzerinden kestiği vergileri (tevkifat) vergi dairesine yatırmıştır. Vergilerin ödendiğine dair belgeler mal sahibine verilmiştir.

Brütleştirme ve tevkifat hesabı

Yüzde 20 tevkifat oranına göre yıllık brüt kira tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır:

 

   21.600

 21.600

 

Yıllık brüt kira =

-------------- =

----------- =

27.000 TL

 

 (1 - 0,20)

   0,80

 

 

Kesilen vergi (tevkifat) tutarı = 27.000 x %20 =5.400 TL

Gelirlerin beyanına ilişkin açıklamalar

Gerçek kişi (G)’nin 2019 yılında elde ettiği ve kiracı tarafından vergi kesintisine tabi tutulmuş olan 27.000 TL’lik brüt işyeri kirası, 2019 yılı için belirlenen 40.000 TL’lik beyan sınırının altında kaldığından gelir vergisi beyannamesi vermeyecektir. Kaynakta kesilen (tevkif edilen) 5.400 TL’lik vergi nihai vergi olarak kabul edilmektedir.

Örnek 8

Emekli Bay (H) sahip olduğu gayrimenkulü, basit usulde vergilendirilen bir mükellefe işyeri olarak aylık 400 TL’ye kiraya vermiştir. Bu işlemden dolayı 2019 yılında 4.800 TL (400 x 12) kira geliri elde etmiştir. Kiracı tarafından kira ödenirken herhangi bir vergi kesintisi (tevkifat) yapılmamıştır.

Mal sahibinin emekli maaşı ile bu kiradan başka bir geliri ve kiraya ilişkin belgeli gideri bulunmamaktadır (götürü gider yöntemi kullanılacaktır).

Gelirlerin beyanına ilişkin açıklamalar

  • Basit usulde vergilendirilen mükelleflerin işyerleri için ödedikleri kiradan tevkifat yapma (vergi kesme) zorunluluğu bulunmamaktadır. Bu yüzden söz konusu kiracı da kirasını öderken vergi kesintisi yapmamıştır.
  • İşyeri kira gelirleri için geçerli olan 40.000 TL’lik beyan sınırı, kiracı tarafından vergi kesintisi yapılmış olan kiralar için geçerlidir. Bu nedenle vergi kesintisine tabi olmayan işyeri kira gelirleri için bu beyan sınırından yararlanılması mümkün değildir. 2019 yılında tevkifata tabi olmayan işyeri kira gelirlerinde beyan sınırı 2.200 TL olarak uygulanmaktadır.
  • Emekli Bay (H) tarafından 2019 yılında elde edilen 4.800 TL’lik işyeri kirası, aynı yıl için belirlenen 2.200 TL’lik beyan sınırını aştığından, tamamının beyan edilmesi gerekmektedir.

Gelirin beyanı ve ödenecek vergi hesabı

İşyeri kira bedeli (Gayrisafi hasılat)

4.800

İstisna tutar (-) (İşyeri olduğu için)

---

Kalan tutar

4.800

İndirilebilecek giderler (4.800 x %15) (-)

720

Gelir vergisi matrahı (4.800 - 720)

4.080

Hesaplanan (ödenecek) gelir vergisi (%15)

612


C. Konut ve işyerinden elde edilen kira gelirlerinin beyanı

Hem konuttan hem de işyerinden kira alınması durumunda öncelikle konut kirasının beyan edilip edilmeyeceği kontrol edilmelidir. Buna göre, istisna uygulaması kapsamında olan mükelleflerin, 2019 yılında tahsil ettikleri konut kira bedelleri 5.400 TL’den fazla ise bu tutarı aşan gelirin beyan edilmesi gerekmektedir.

İstisnayı aşan konut kira geliri ile tevkifata tabi tutulmuş olan işyeri kira gelirinin brüt tutarının toplamı 40.000 TL’lik beyan sınırını aşıyorsa, bu beyannameye işyeri kira gelirinin de dâhil edilmesi gerekmektedir. Toplam 40.000 TL’den az ise sadece konut kira geliri beyan edilecek, işyeri kira geliri beyannameye dâhil edilmeyecektir.

İstisna uygulamasından yararlanabilecek olan mükelleflerce konuttan elde edilen kira gelirinin 5.400 TL’den az olması durumunda ise bu kez sadece işyerinden elde edilen tevkifata tabi tutulmuş kira gelirinin brüt tutarı 40.000 TL ile karşılaştırılacaktır. Bu tutardan daha az bir gelir elde edilmesi durumunda işyeri kira geliri de beyan edilmeyecek, 40.000 TL’den fazla olması durumunda ise sadece işyeri kira geliri beyan edilecektir.

Yukarıdaki istisna veya beyan sınırını aşan kira gelirleri dolayısıyla beyanname verilmesi durumunda, geliri elde eden kişinin tercihi doğrultusunda götürü veya gerçek gider yöntemlerinden biri seçilerek safi irat bulunacak ve üzerinden gelir vergisi tarifesine göre gelir vergisi hesaplanacaktır.

İşyeri kira gelirlerinin beyanı sırasında beyanname üzerinde hesaplanan vergiden, kiracı tarafından yıl içerisinde kesilen vergiler (tevkifat) mahsup edilecektir.

Örnek 9

Gerçek kişi (İ)’nin 2019 yılında elde ettiği kira gelirleri, bu gelirler üzerinden ilgili kişi veya kurumlarca yapılan stopaj tutarları ve elde edilen net gelirlere ilişkin bilgilere aşağıda yer verilmiştir. Bu kişinin başka bir gel iri ve kiraya ilişkin belgeli gideri bulunmamaktadır (götürü gider yöntemi kullanılacaktır).

 

Gelir türü

Brüt kira (TL)

Stopaj (TL)

Net kira (TL)

Konut kira geliri

16.800

---

16.800

İşyeri kira geliri

36.000

       7.200

28.800

Toplam

52.800

      7.200

45.600

 

Gelirlerin beyanına ilişkin açıklamalar

  • Konut olarak kiraya verilen gayrimenkulden 2019 yılında elde edilen 16.800 TL’lik kira geliri, 5.400 TL’lik istisna tutarından fazla olduğundan, istisnayı aşan tutarın beyan edilmesi gerekmektedir.
  • 2019 yılında elde edilen gelirler toplamı olan 52.800 TL, 2019 yılı için geçerli olan 148.000 TL’lik sınırı aşmadığından, konut kira gelirinin beyanı sırasında 5.400 TL’lik istisnadan yararlanılabilecektir.
  • Götürü gider olarak kira gelirinin %15’ini indirebilecektir.

Beyan sınırı ile karşılaştırma

Konut kira bedeli (Gayrisafi hasılat)

16.800

İstisna tutar (-)

5.400

İstisna sonrası kalan konut kira geliri (1)

11.400

Brüt işyeri kira geliri (2)

36.000

Beyan sınırı ile karşılaştırılacak toplam gelir (1+2)

47.400


İşyerinden elde edilen stopaj yoluyla vergilendirilmiş (brüt) kira tutarı, tek başına, 2019 yılında 40.000 TL olarak uygulanan beyan sınırının altında kalmaktadır. Ancak işyeri kira gelirinin beyannameye dâhil edilip edilmeyeceğinin tespiti sırasında, stopaj yolu ile vergilendirilmiş olan işyeri kira geliri (brüt) ile istisna sonrası kalan konut kira gelirinin toplamının dikkate alınması gerekmektedir. Buna göre 47.400 TL (11.400 + 36.000 ), 2019 yılı için belirlenen 40.000 TL’lik beyan sınırını aştığından, konut kira geliri dolayısıyla verilen beyannameye, işyeri kirası da dâhil edilecektir.

Gelirin beyanı ve ödenecek vergi hesabı

Konut kira bedeli (Gayrisafi hasılat)

16.800

İstisna tutar (-)

5.400

İstisna sonrası kalan konut kira geliri (16.800 - 5.400)

11.400

Brüt işyeri kira geliri

36.000

Toplam GMSİ (11.400 + 36.000)

47.400

Götürü gider (47.400 x %15) (-)

7.110

Gelir vergisi matrahı (47.400 - 7.110)

40.290

Hesaplanan gelir vergisi

      40.000 TL için 7.100 TL

      (40.290 - 40.000) x %27 = 78,30 TL

7.178,30

Yıl içerisinde kesinti yolu ile ödenen vergiler (tevkifat) (-)

7.200

Ödenecek gelir vergisi (7.178,30 - 7.200)

0

İade alınacak gelir vergisi (7.200 - 7.178,30)

21,70


Örnek 10

Serbest meslek erbabı Bayan (J) 2019 yılında serbest meslek faaliyeti kapsamında 160.000 TL tahsil etmiş ve bu tutar üzerinden ödemeyi yapanlarca %20 oranında 32.000 TL (160.000 x %20) vergi kesintisi (tevkifat) yapılmıştır. Mükellefin bu faaliyeti ile ilgili olarak yapmış olduğu ve GVK’nın 68. maddesi kapsamında indirebileceği giderleri 50.000 TL’dir.

Bayan (J) ayrıca konut olarak kiraya verdiği gayrimenkulden 2019 yılında 18.000 TL ve işyeri olarak kiraya verdiği gayrimenkulden de brüt 26.400 TL kira geliri elde etmiştir. Kiracı tarafından işyeri için 2019 yılında ödenen kiralar üzerinden 5.280 TL (26.400 x %20) gelir vergisi tevkifatı yapılmıştır. Kira gelirlerinin beyanında götürü gider yöntemini kullanacaktır.

Gelirlerin beyanına ilişkin açıklamalar

  • Mükellef (J) serbest meslek kazancını beyan etmek zorundadır. Serbest meslek erbabı olduğu için konut kira gelirleri için uygulanan 5.400 TL’lik istisnadan da yararlanamaz.
  • Mükellef (J) tarafından konut ve brüt işyeri kira gelirlerinin toplamı olan 44.400 TL’lik (18.000 + 26.400) gayrimenkul sermaye iradının da serbest meslek faaliyeti dolayısıyla verilen beyannameye dâhil edilmesi gerekmektedir.
  • Götürü gider olarak konut ve işyeri kira gelirinin %15’ini indirebilecektir.

Gelirin beyanı ve ödenecek vergi hesabı

Konut kira bedeli (Gayrisafi hasılat)

18.000

İstisna tutar (-)

---

İstisna sonrası konut kirası

18.000

İşyeri kira bedeli (Brüt)

26.400

Toplam GMSİ (18.000 + 26.400)

44.400

Götürü gider (44.400 x %15) (-)

6.660

Beyana tabi gayrimenkul sermaye iradı (44.400 - 6.660)

37.740

Beyana tabi serbest meslek kazancı (160.000 - 50.000)

110.000

Gelir vergisi matrahı (37.740 + 110.000)

147.740

Hesaplanan gelir vergisi

      98.000 TL için 22.760 TL

      (147.740 - 98.000) x %35 = 17.409 TL

40.169

Mahsup edilecek vergiler (32.000 + 5.280) (-)

37.280

Ödenecek gelir vergisi (40.169 - 37.280)

2.889


D. Kira geliri ve menkul sermaye iradının beyanı

2019 yılında 40.000 TL olarak uygulanan “beyan sınırı”, Türkiye’de tevkifata tabi tutulmuş olmak şartıyla; beyana tabi menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarının toplamı için geçerlidir. Başka bir anlatımla beyan sınırı ile karşılaştırma yapılırken, Türkiye’de tevkifata tabi tutulmuş olan gayrimenkul sermaye iratları ile beyana tabi menkul sermaye iratlarının toplamının dikkate alınması gerekmektedir.

Örnek 11

  • Bay (K) 2018 yılında satın aldığı gayrimenkulü aynı yıl işyeri olarak bir şirkete kiraya vermiş, 2018 yılında elde ettiği kira gelirini beyan ederken “götürü gider” yöntemini seçmiştir. 2019 yılı için söz konusu işyerinin kirası aylık brüt 1.500 TL olarak belirlenmiştir. Kiracı tarafından her ay kira üzerinden 300 TL tevkifat yapılmış ve Bay (K)’ye aylık net 1.200 TL kira ödenmiştir.
  • Bay (K) ayrıca elinde bulundurduğu (Y) A.Ş. hisse senetlerinden 2019 yılında 60.000 TL tutarında brüt kâr payı (temettü) elde etmiştir. (Y) A.Ş. tarafından bu kâr dağıtımı sırasında brüt kâr payı üzerinden %15 oranında vergi kesintisi yapılmış, kesinti sonrası kalan 51.000 TL tutarındaki net kâr payı Bay (K)’nin banka hesabına yatırılmıştır.

Gelirlerin beyanına ilişkin açıklamalar

  • Mükellefler tarafından kira gelirlerinin beyanı sırasında götürü gider yönteminin seçilmesi durumunda bu usulden 2 yıl dönülememektedir. Bay (K) 2018 yılında “götürü gider” yöntemini seçmiş olduğundan, 2019 yılında, gerçek gider usulüne göre daha fazla indirebileceği bir gider olsa dahi, yine “götürü gider” yöntemini seçmek zorundadır. Bu yöntemde kira gelirinin %15’ini gider olarak indirebilecektir.
  • 2019 yılında hisse senetlerinden elde edilen brüt temettü gelirlerinin %50’si gelir vergisinden istisnadır. Bu gelirlerin yarısı istisna olarak değerlendirildikten sonra kalan tutar, stopaja tabi tutulmuş menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile birlikte 40.000 TL’lik beyan sınırı ile karşılaştırılır. 40.000 TL’lik beyan sınırından daha az ise beyan edilmesine gerek yoktur. Fazla olduğu takdirde, istisna sonrası kâr payı tutarının tamamının beyan edilmesi gerekir.

Beyan sınırı ile karşılaştırma

Brüt temettü tutarı

60.000

İstisna tutar (60.000 / 2) (-)

30.000

İstisna sonrası kalan temettü (MSİ) (1)

30.000

Yıllık brüt işyeri kira geliri (1.500 x 12) (GMSİ) (2)

18.000

Beyan sınırı ile karşılaştırılacak toplam gelir (1+2)

48.000

 

Tek tek bakıldığında, brüt işyeri kira gelirinin de istisna sonrası kalan temettü gelirinin de 40.000 TL’lik beyan sınırının altında olduğu görülmektedir. Ancak bu gelirlerin beyannameye dâhil edilip edilmeyeceğinin tespiti sırasında, yukarıdaki şekilde hesaplanan toplam tutarın (48.000 TL) dikkate alınması gerekmektedir. Buna göre 48.000 TL, 2019 yılı için belirlenen 40.000 TL’lik beyan sınırını aştığından, bu iki gelirin de beyannameye dâhil edilmesi gerekmektedir.

Gelirin beyanı ve ödenecek vergi hesabı

Yıllık brüt işyeri kira geliri (GMSİ)

18.000

İstisna tutar (-) (İşyeri olduğu için)

---

Kalan kira geliri

18.000

Götürü gider (18.000 x %15) (-)

2.700

Beyana tabi GMSİ (18.000 - 2.700)

15.300

İstisna sonrası kalan brüt temettü (MSİ)

30.000

Gelir vergisi matrahı (15.300 + 30.000)

45.300

Hesaplanan gelir vergisi

      40.000 TL için 7.100 TL

      (45.300 - 40.000) x %27 = 1.431 TL

8.531

 

Yıl içerisinde kesinti yoluyla ödenen vergiler (-)

    - İşyeri kirasından (18.000 x %20 = 3.600)

    - Kâr payından (60.000 x %15 = 9.000)

12.600

Ödenecek gelir vergisi (8.531 - 12.600)

0

İade alınacak gelir vergisi (12.600 - 8.531)

4.069

 

E. Özel okul ücreti ve sağlık sigorta primlerinin beyannamede indirimi

Gelir Vergisi Kanunu’nun 89. maddesinde, gelir türüne bakılmaksızın beyannamede bildirilen gelirden yapılacak indirimler sayılmıştır. Bunlardan biri de eğitim harcamalarıdır. Eğitim harcamalarının;

  • Türkiye’de yapılması,
  • Gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi,
  • Beyan edilen gelirin %10’unu aşmaması,

şartlarıyla indirimi mümkün bulunmaktadır.

Bir diğer indirim ise beyan edilen gelirin %15’ini ve asgari ücretin yıllık tutarını (2019’da 30.700,80 TL) aşmamak şartıyla, mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat sigortalarına ödenen primlerin %50’si ile sağlık, ölüm, kaza, hastalık, engellilik, analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigorta primleridir. Ancak ödenen bu primlerin beyannamede indirim olarak dikkate alınabilmesi için ücret geliri elde edenlerin ücretlerinden indirilmemiş olması gerektiği de unutulmamalıdır.

Diğer indirim kalemlerine ilişkin açıklamalar Rehber’in “VIII/D. Beyanname üzerinde yararlanılabilecek indirimler” başlıklı bölümünde dikkatinize sunulmaktadır.

Örnek 12

Bayan (L) çalıştığı işyerinden 2019 yılında stopaj yoluyla vergilendirilmiş 60.000 TL brüt ücret geliri elde etmiştir. Ayrıca konut olarak aylık 2.500 TL’den kiraya verdiği gayrimenkulden de aynı yıl 30.000 TL (2.500 x 12) kira almıştır. Başka geliri olmayan Bayan (L) beyan sırasında götürü gider yöntemini kullanmaktadır.

Bayan (L) aynı yıl Türkiye’deki bir özel okulda okuyan çocuğu için 20.000 TL okul ücreti ödemiştir. Özel okul kurumlar vergisi mükellefidir ve faturası alınmıştır. Ayrıca aynı yılda kendisi, eşi ve çocukları için 6.000 TL tutarında sağlık sigortası primi ödemiştir. Ödenen primler ücretin safi tutarının tespitinde indirim olarak dikkate alınmamıştır.

Gelirlerin beyanına ilişkin açıklamalar

  • Konut olarak kiraya verilen gayrimenkulden Bayan (L)’nin 2019 yılında elde ettiği kira geliri, 5.400 TL’lik istisna tutarından fazla olduğundan beyan edilmesi gerekmektedir.
  • 2019 yılında elde edilen gelirler toplamı olan 90.000 TL (60.000 + 30.000), 2019 yılı için geçerli olan 148.000 TL’lik sınırı aşmadığından, kira gelirinin beyanı sırasında 5.400 TL’lik istisnadan yararlanılabilecektir.
  • Götürü gider olarak kira gelirinin %15’ini indirebilecektir.

Beyannamede indirimler

  • Bayan (L) tarafından ödenen 20.000 TL’lik okul ücreti yukarıda sayılan şartları taşıdığından beyan edilen gelirin %10’u ile sınırlı olmak şartıyla, beyanname üzerinde beyan edilen gelirden indirilebilecektir.
  • Ödenen 6.000 TL’lik sağlık sigortası primi 2019 yılında uygulanan yıllık asgari ücret tutarından (30.700,80 TL) az olduğundan, beyan edilen gelirin %15’ine kadar olan kısmı, beyanname üzerinde beyan edilen gelirden indirilebilecektir.

Gelirin beyanı ve ödenecek vergi hesabı

Konut kira bedeli (Gayrisafi hasılat)

30.000

İstisna tutar (-)

5.400

İstisna sonrası kalan konut kira geliri (30.000 - 5.400)

24.600

Götürü gider (24.600 x %15) (-)

3.690

Beyan edilecek gayrimenkul sermaye iradı (24.600 - 3.690)

20.910

Diğer indirimler (-)

    - Eğitim masrafları (20.910 x %10 = 2.091)

    - Sağlık sigortası (20.910 x %15 = 3.136,50)

5.227,50

Gelir vergisi matrahı (20.910 - 5.227,50)

15.682,50

Hesaplanan (ödenecek) gelir vergisi (%15)

2.352,38