Page 11 - VGNisan_2023

• Geri verme veya kaldırma kararının tesisinde Gümrük Dahası, uygulamada ekseriyetle, yersiz ödenmiş veya tahakkuk
mevzuatında düzenlenmiş olan esaslı şekil şartlarına riayet ettirilmiş olan gümrük vergilerinin geri verilmesine mesnet
edilmemiş olması (örneğin geri verme kararının, Gümrük teşkil eden, hukuk aleminde sonuç doğuran ve bu sonuçların
mevzuatında öngörülen şekilde düzenlenmemiş olması), gereği gümrük İdaresince daha evvel yerine getirilmiş olan
• Geri verme veya kaldırma işlemine mesnet teşkil eden maddi geri verme veya kaldırma kararının geri alındığı, kaldırıldığı
veya hukuki sebebin hukuken geçerli olmaması (örneğin veya değiştirildiği yönünde herhangi bir idari işlem tebliğ
geri verme kararına gerekçe oluşturan tercihli menşe ispat edilmeksizin, doğrudan Gümrük Kanunu’nun 217’nci maddesi
belgesinin usulüne uygun olmaması veya ibraz süresinin kapsamında tebligat gönderilmektedir.
aşılmış olması),
• Geri verilmesi veya kaldırılması gereken verginin konusunda Bu nedenle, gümrük idarelerince muhataplarına Gümrük
hata yapılması (örneğin 123.000 TL verginin geri verilmesi Kanunu’nun 217’nci maddesi kapsamında gönderilen tebligatlar
gerekir iken 132.000 TL verginin geri verilmesi veya yersiz idari karar niteliğindeki işlemlerdir. Zira, bu işlemler ile İdare,
ödenen KDV yerine aynı tutarda ÖTV’nin geri verilmesine daha evvel kendisi tarafından tesis edilen geri verme veya
1
karar verilmesi), kaldırma kararı kapsamında geri verilen veya kaldırılan gümrük
vergilerinin hatalı geri verildiği veya kaldırıldığını ileri sürerek
• Gümrük vergisinin geri verilmesi veya kaldırılmasında vergi bu tutarın iade edilmesini talep etmekte, iade edilmemesi
adaletinin sağlanması dışındaki bir amacın güdülmüş olması. halinde 6183 sayılı Kanun kapsamında cebri icra ve diğer idari
tazyiklere başvurulacağı ihtar olunmaktadır.
Yukarıda özetlenen hatalar, hesap hatası gibi basit ve nispeten
ihtilafsız bir nitelik taşıyabileceği gibi, geri verme veya kaldırma Bu yönüyle, bahse konu tebligat bir idari tasarruf olup muhatabı
işleminin yasal dayanaklarına ilişkin tartışmaların da dahil üzerinde hukuki sonuç doğurmaktadır. Zira, bu yazı üzerine
olduğu daha nitelikli ve ihtilaflı bir çerçevede de vuku bulabilir. muhatap, yersiz ödendiği veya tahakkuk ettirildiği tespit edilerek
kendisine geri verilmiş veya kaldırılmış olan vergilerin gümrük
Ancak önemli olan nokta şudur: Tek yanlı ve icrai işlem tesis idaresine kısa bir süre içerisinde ödeme baskısı ile karşı karşıya
etmekle yetkili olan Gümrük İdaresi, Gümrük Kanunu’nun kalmaktadır.
217’nci maddesi kapsamında muhatabına yaptığı bir tebligatla
daha evvel tesis edilmiş olan idari işlemin hatalı olduğunu, bu Gümrük Kanunu’nun 3’üncü maddesinin 5’inci fıkrasında
işleme istinaden geri verilmiş veya kaldırılmış olan gümrük “karar” deyimi tanımlanmıştır. Buna göre; “’Karar’ deyimi,
vergilerinin ve varsa faizlerinin 15 gün içerisinde ödenmesini, bağlayıcı tarife ve menşe bilgileri de dahil olmak üzere, gümrük
aksi takdirde 6183 sayılı Kanun kapsamında cebri icra yollarına idaresinin, gümrük mevzuatı ile ilgili olarak belirli bir konuda
başvurulacağını tebliğ etmektedir. bir veya daha fazla kişi üzerinde hukuki sonuç doğuracak idari
tasarrufunu” ifade eder.
Bu tebligatın alınmasına kadar, tebligata konu gümrük alacakları
ile ilgili bir borcu bulunmadığını düşünen muhatap söz konusu Buna göre, bir idari işlemin Gümrük Kanunu bağlamında “karar”
gümrük vergilerinin belirli bir süre içerisinde ödenmesi, aksi olarak kabul edilebilmesi için;
takdirde hakkında cebri icra yollarına başvurulması tazyiki ile
karşı karşıya kalmaktadır. • Gümrük İdaresince tesis edilmiş olması,
• Gümrük mevzuatı ile ilgili belirli bir konuya ilişkin olması,
Bahse konu gümrük vergilerin geri verilmesi veya • Bir veya daha fazla kişi üzerinde hukuki sonuç doğurması
kaldırılmasında hata bulunduğunu düşünen veya bilen muhatap
için bu tebligatın etkisi nispeten daha hafif olacak, bu kişinin • İdari tasarruf niteliğinde olması,
temel düşüncesi tebligatın gereklerini yerine getirmek olacaktır.
Ancak ilgili gümrük alacaklarının geri verilmesi veya şartlarının tamamının sağlanmış olması gerekir.
kaldırılmasında hata bulunmadığını ve bu vergilerin hukuka
uygun şekilde kendisine geri verildiğini veya kaldırıldığını Gümrük Kanunu’nun 217’nci maddesi kapsamında tesis edilmiş
düşünen bir kişinin ise olayda herhangi bir hata olmadığını, olan yeniden tahsile yönelik işlemler bu şartlar bağlamında ele
söz konusu vergilerin iade edilmemesi gerektiğini ileri sürmesi alındığında;
beklenir.
• Bu işlemlerin gümrük idarelerince tesis edilmesi,
Anılan yazı muhataba tebliğ edilene dek, muhatap ile gümrük • İşlemlerin Gümrük Kanunu’nun uygulanması ile alakalı olması,
İdaresi arasında herhangi bir ihtilaf mevcut olmadığı gibi • Tebligatın gereğinin süresi içerisinde yerine getirilmemesi
gümrük İdaresine iade edilmesi gereken bir tutar da söz konusu halinde, İdarece 6183 sayılı Kanunun tatbikine zemin
olmamaktadır. hazırlaması ve böylece muhatabı üzerinde hukuki sonuç
doğurması,
1 Örneğin, Gümrükler Genel Müdürlüğü’nce gümrük taşra teşkilatına gönderilen 26.08.2019 tarih ve 46762860 sayılı idari talimatta “…
2017/9781 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki İthalat Rejimi Kararına Ek Kararda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kararın 3'üncü maddesi ile
2016/9611 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan İthalat Rejimi Kararına Ek Karara eklenen geçici maddenin, 2011/2203
sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki İthalat Rejim Kararına Ek Karar ile yürürlüğe konulan ilave gümrük vergisi uygulaması için geçerli
olmayacağı…” değerlendirmesine yer verilmiş ve bu düzenleme kapsamında geri verilen ilave gümrük vergilerinin Gümrük Kanunu’nun
217’nci madde kapsamında yeniden tahsili talimatlandırılmıştır.
2 Geri verme ve kaldırma hükümlerinin temel amacı, hukuka aykırı vergi tahsilatının önüne geçilmesi ve böylece vergi adaletinin sağlanmasıdır.
Geri verme ve kaldırmada bu amaç dışındaki bir amacın güdülmesi, örneğin kişilere herhangi bir nedenle haksız iade yapılması, çoğu zaman
işlemi, sebep ve konu başta olmak üzere, diğer unsurlar yönünden de sakatlar.
Nisan 2023 11