Page 3 - EY-VG_Ekim_2020_v5

beyannamesindeki matrah üzerinden hesaplanan gelir Çalışanlar ve işverenler bu durumun ne kadar farkında?
vergisinden kümülatif matrah dikkate alınarak işveren Şimdi bir çalışan ve işveren arasında “süresiz / süreli iş akdi”
tarafından yapılan tevkifata istinaden ödenen vergiler mahsup imzalandığını varsayalım. Sözleşmedeki ücret net veya brüt
edilebileceği yer aldı. olsun. Çalışanın yeni işverende “kümülatif matrah taşıma talebi
halinde” taraflara olası etkilerine bakalım:
Diğer taraftan kümülatif matrahının ikinci işverene
taşınması, çalışanın yıllık beyanname verme ödevi ortadan Taraf Net Ücret (+ /-) Brüt Ücret (+ /-)
kaldırmamaktadır. Kümülatif matrah nedeniyle tevkif edilen • Gelir vergisi tevkifatındaki
verginin yıllık beyannamedeki vergiden mahsubunun idarenin artış nedeniyle gider ve nakit
vergi kaybına yol açmaması nedeniyle vergi ziyaı cezası çıkışında artış (-)
kesilmezse de gelir sahibinin beyanname vermeme fiili İşveren • Kıdem tazminatı artışı (-) • Nötr
usulsüzlük cezasını gerektirir. • SGK prime esas kazanç artışı
(tavan altında olanlar) (-)
Neden kümülatif matrah? • Brüt ücret artışı nedeniyle
yıllık beyan eşiği aşma (-) • Brüt ücretteki gelir
Öncelikle 2020 yılında hangi durumlarda ücret gelirlerinin yıllık Çalışan • Kıdem tazminatı artışı (+) vergisi tevkifat artışının
gelir vergisi beyannamesi ile beyan edileceğine bakalım. Bu • SGK prime esas kazanç artışı net ücreti azaltması (-)
durumlar aşağıdaki gibidir: (tavan altında olanlar) (+)
• Tek işverenden ücret geliri elde eden ve ücret gelirleri toplamı (+) olumlu (-) olumsuz
600.000 TL’yi aşanlar, Dolayısıyla, “kümülatif matrah” taşıma uygulaması Covid-19
• Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden ve birinci ortamında hem işveren hem de çalışan açısından ek yükler ve
işverenden aldıkları ücretlerde dâhil olmak üzere ücretleri sorunlara gebedir. Bu nedenlerle, “çalışanın talebi halindeki
gelirleri toplamı 600.000 TL’yi aşanlar, uygulamanın” ortadan kaldırılarak 311 seri numaralı Tebliğ
• Birden fazla işverenden ücret geliri elde eden ve birden öncesindeki gibi, işveren değişikliğinde kümülatif matrah
sonraki işverenden alınan ücretleri toplamı 49.000 TL taşımaya gerek olmadan sürdürülmesi “çalışma barışı” ve “işçi –
aşanlar. işverene” ek yükler getirmemesi açısından faydalı olacaktır.

Bu belirlemeden sonra kümülatif matrah esası kimin faydasına? “Vergide tarafsızlık, kaynak kullanımında verimi artırır.”
Bu esas ilk başta Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın, ikinci olarak
ise çalışanın faydasınadır. Çünkü bu uygulamayla vergi idaresi Bu yazı Ekonomist dergisinin 20 Eylül 2020 tarihli 2020/27.
yıl içinde daha fazla vergi tevkifatını yıllık beyan öncesinde sayısında yayınlanmıştır.
toplayacak; diğer taraftan “net ücret” anlaşması olan
çalışanların ücret gelirlerinin kümülatif matrah esasına göre
tevkifata tabi tutulması nedeniyle bu çalışanlar beyanname
verse bile ek gelir vergisi ödemeyeceklerdir. Hatta beyan halinde
beyannamedeki indirimler sayesinde (sigorta, eğitim ve sağlık
giderleri gibi) çalışanın stopaj iadesi alması da mümkündür.

Kümülatif matrahında sorunlar, riskler

Öncelikle 311 seri numaralı Tebliğ ile yapılan açıklamanın
yaratabileceği sorunlar ana başlıklar altında şu şekilde
sıralanabilir:
• Türk Borçlar Kanunu’nun “sözleşme özgürlüğü” ile ilgili 26’ncı
maddesine göre taraflar, bir sözleşmenin içeriğini kanunda
öngörülen sınırlar içinde özgürce belirleyebilir. Bu durum
Anayasa’nın 48’inci maddesindeki “sözleşme hürriyeti” ile
güvence altına alınmıştır. Dolayısıyla, 311 seri numaralı
Tebliğ’deki bu açıklama “sözleşme özgürlüğü/serbestisi” ile
bağdaşmadığı, “ücret esası” ile yapılan bir iş akdine müdahale
etmesi nedeniyle, işveren – çalışan arasındaki “çalışma
barışını” zedeleyebilir.
• “Çalışanın talebi üzerine, işveren kümülatif matrahı dikkate
alarak tevkifat yapar” açıklamasının, GVK’nın 94, 103 ve
104’üncü madde hükümlerinin lafzı ve ruhunda olmaması
nedeniyle bu düzenlemeye imkân vermediği, bu uygulamanın
7194 sayılı Kanun gerekçesindeki, “beyanname veren
mükellef sayısını artırma şeklindeki kanun koyucunun iradesi” Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel
ile uyumlu olmadığı kanaatindeyiz. görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı
EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk
Yukarıda açıklanan genel ilkeler dışında bu uygulamanın işveren iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla
yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama
ile çalışan arasında sorun çıkarma riski ile taraflara ek yükler yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını
yarattığı/yaratabileceği kanaatindeyiz. tavsiye ederiz.
Ekim 2020 3