Page 2 - VGEkim_2018

Vergide Gündem
Hatice Tuncer

Vergiye uyumlu mükelleflere getirilen
vergi indirimi konusunda tereddüt edilen
hususların değerlendirilmesi

Giriş

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Vergi Ödevi” başlıklı 73’üncü maddesinde, “Herkes,
kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi
yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır. Vergi, resim,
harç ve benzeri yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır” şeklinde yer
1
2
alan hüküm, verginin yasallığı ilkesinin ve vergilendirmede adalet ilkesinin altını
çizmektedir.
Vergi kanunları hem mükelleflerin bazı haklara sahip olmaları hem de verginin yasal bir
biçimde toplanabilmesi açısından önem taşımaktadır. Bu anlamda vergi kanunlarının
tüm mükelleflere adaletli bir biçimde uygulanması önem arz etmektedir.

Mükelleflerin ödemekle yükümlü oldukları vergilerin farkında olmaları, ne kadar
bilgilendirildiklerine bağlı olarak farklılık göstermektedir. Mükelleflerin gerekli bilgileri
doğru ve zamanında edinebilmesi için vergi kanunlarının belli kurallar çerçevesinde
yürütülmesi gerekmektedir. 3

Dünyada birçok ülkede olduğu gibi ülkemizde de mükellef haklarının korunması amacıyla
çeşitli düzenlemeler yapılmaktadır. Son dönemlerde yapılan düzenlemeler, vergilemede
mükellef haklarını oldukça önemli bir kavram olarak karşımıza çıkarmaktadır. Sunulan
hizmetlerin daha etkin hale gelebilmesi için vergi idareleri, mükellefler ile olan ilişkilerini
güçlendirmeye çalışmaktadır. Bu noktada mükellef hakları, mükellef ve idare arasında
güvenli işbirliği sağlama görevi üstlenmektedir. Uluslararası alanda meydana gelen
işbirliği ve gelişmeler de mükellef haklarına verilen önemi artırmıştır. Çağdaş bir hukuk
devletinde, demokrasi ve hukukun da gelişimi açısından, mükellef hakları ve hukukuna
4
da özen gösterilmesi gerekmektedir.
Vergiye gönüllü uyumun sağlanabilmesi için mükelleflerin vergi sistemine ve vergi
idaresine güveninin sağlanması önem taşımaktadır. Bu nedenle gerek ülkeler gerek
uluslararası kuruluşlar, mükellef odaklı, çağdaş vergi idarelerinin oluşturulması için
1 Verginin yasallığı ilkesi, vergilerin genel, objektif düzenleyici işlemlerle konulmasını öte
yandan da vergi tarh ve tahsil işlemlerinin vergi yasalarına uygun ve doğru olarak yapılmasını
kapsamaktadır. Bu ilkenin kökenini “temsilsiz vergi olmaz” ilkesi oluşturmaktadır (Aslan,
Semih (2010).”Vergilendirme Yetkisi ve Verginin Yasallığı İlkesi” Yüksek Lisans Tezi, Ankara).
2 Anayasa Mahkemesinin 6.7.1995 tarih, E. 1995/4, K. 1995/28 sayılı kararına göre
vergide adalet ve eşitlik ilkesi, yükümlülerin vergi ödeme güçleri dikkate alınmak suretiyle
vergilendirmenin yapılmasını öngörmektedir. Yani, kişilerin genel vergi yüküne kendi
ödeme güçlerine göre katılmalarıdır. Anayasa'da öngörülen verginin "malî güce göre
ödenmesi", "herkesin vergi ödemesi" ilkesiyle birlikte vergilendirmede adalet ve eşitlik
ilkesine uygunluğu göstererek, sosyal devletin en etkin uygulama aracını oluşturmaktadır.
Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı bu ilkelere uyularak sağlanmaktadır. Vergide
eşitlik ilkesi, malî gücü aynı olanların aynı, malî gücü farklı olanların ise ayrı oranda
vergilendirilmesidir.
3 Azmaz, Ali Rıza (2016). Türk Vergi Sisteminde Mükellefin Hakları ve Yükümlülüklerinin
Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi İşletme Eğitimi Anabilim Dalı Gazi Üniversitesi, s.98-99.
4 Yurteri, İsmet. Mükellef Hakları Yönünden Türkiye’de Vergileme Süreci.
2 Ekim 2018