Page 4 - VGKasim_2018
P. 4

4. Vatandaşlık kriteri: Kişi vatandaşı olduğu ülkenin mukimi   gelmeyecektir. Gelir vergisi mevzuatı açısından bu şekildeki
             sayılır, ancak çifte vatandaşlık veya her ülkenin de vatandaşı   ödemeleri nasıl değerlendirmemiz gerektiğine kısaca göz atalım.
             olmadığı bir durum mevcutsa 5. kıstasa geçilir.
                                                              Yukarıda bahsi geçen Gelir Vergisi Kanunu’nun 61. maddesinin
           5. Karşılıklı anlaşma: Bu mukimlik sorununu iki devlet   devamında şöyle bir hüküm mevcuttur:
             otoriteleri karşılıklı anlaşma yoluyla çözümleyeceklerdir.
                                                              Bu kanunun uygulanmasında, aşağıda yazılı ödemeler de ücret
          III. Ücret ödemelerinin vergilendirilmesi           sayılır:

          Ücret, Gelir Vergisi Kanunu’nda sayılan 7 gelir unsurundan   “…
          biridir, bu anlamda “Kanun’un vergilendirilmesini ön gördüğü
          bir gelirdir” diyebiliriz. Ücret, çalışanlar açısından bakıldığında   2. Evvelce yapılmış veya gelecekte yapılacak hizmetler
          dar anlamda, yalnızca ay sonunda ellerine geçen aylık olarak   karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan diğer menfaatler;”
          düşünülmektedir. Ancak hem Türkiye’deki vergi mevzuatı,
          hem de OECD ülkelerindeki uygulamalara bakıldığında kanun   Yukarıdaki madde uyarınca, geçmiş çalışmalar karşılığında
          koyucular ve otoriteler ücreti oldukça geniş anlamda, çalışana   kişilere sağlanan menfaatlerin ücret olarak değerlendirilmesi
          sağlanan her türlü menfaat olarak nitelendirmektedirler.  gerektiği hüküm altına alınmış olup kişilere görevlendirme
                                                              sonrasında yapılacak ödemelerin de bu kapsamda
          Nitekim Gelir Vergisi Kanunu’nun 61. maddesinde yer alan   değerlendirilmesinin gerekeceği düşünülmektedir.
          tanım da oldukça geniştir:
                                                              Öte yandan, dar mükellef kişilerin yalnızca Türkiye’den elde
          “Ücret, işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara   ettikleri gelirleri üzerinden Türkiye’de vergi ödediklerini
          hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile   biliyoruz. Ancak, “Türkiye’den elde edilme” kavramına da kısaca
          temsil edilebilen menfaatlerdir. Ücretin ödenek, tazminat, kasa   değinmeliyiz.
          tazminatı (Mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans,
          aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka   Gelir Vergisi Kanunu’nun 7. maddesi uyarınca bir ücret gelirinin
          adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık münasebeti   Türkiye’den elde edilmiş sayılması için, aşağıdaki iki seçenekten
          niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde   herhangi birinin tek başına bulunması yeterlidir:
          tayin edilmiş bulunması onun mahiyetini değiştirmez.”
                                                               a-  Hizmetin Türkiye'de ifa edilmiş olması,
          Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarına ilişkin mevzuat   b-  Ödemenin Türkiye’de yapılması veya ödeme yabancı
          bu tanıma herhangi bir farklılık getirme yetkisine sahip değildir.   memlekette yapılmışsa Türkiye’de ödeyenin veya nam ve
          Dolayısıyla anlaşmanın buradaki fonksiyonu vergileme hakkının   hesabına ödeme yapılanın hesaplarına intikal ettirilmesi
          hangi devlete ait olduğunun belirlenmesidir. Ancak dikkat   veya karından ayrılması.
          edilmesi gereken bir diğer nokta, mevzuatımızda ücret olarak
          tanımlanan ödemelerin anlaşmada farklı maddelere dağılmış   Dolayısıyla, Gelir Vergisi Kanunu uyarınca hizmet Türkiye’de
          bir şekilde bulunabileceğidir. O ödeme bazında vergileme   ifa edilmiş olmasa bile ödeme Türkiye’den yapıldıysa ücret
          hakkının tespiti için ilgili maddeye bakılması gerekecektir. Örnek   Türkiye’de elde edilmiş sayılmakta ve vergilendirilmekte, ödeme
          vermek gerekirse, çalışanların aldığı ücretler “bağımlı ilişkiler”   yabancı memlekette yapılmış ve Türkiye’deki şirket tarafından
          başlığı altında bir maddede düzenlenmişken, yönetim kurulu   gider yazılmamış olsa bile hizmet Türkiye’de ifa edildiyse ücret
          üyelerine yapılan huzur hakkı gibi ödemeler “müdürlere yapılan   Türkiye’de elde edilmiş sayılarak vergilendirilmektedir.
          ödemeler” başlığıyla (bazı anlaşmalarda farklı başlıkla ifade
          edilmiş olabilirler) farklı bir maddede yer almaktadır. Ancak   Ancak OECD nezdinde bu konuda bir farklılık mevcuttur.
          bakıldığında Gelir Vergisi Kanunu açısından her ikisi de   Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarının bağımlı
          61. maddede düzenlenen ücret ödemesi kapsamındadır ve aynı   ilişkileri düzenleyen 15. maddesinin ilk bendinde, Türkiye
          şekilde vergilenirler.                              mukimi olmayan kişilerin, Türkiye’de hizmet ifa etmedikleri
                                                              durumda ücretlerinin yalnızca mukimi oldukları ülkede
          IV. Uluslararası görevlendirme sona erdikten        vergilendirilebileceğine ilişkin bir hüküm bulunmaktadır.
          sonra yapılan ödemeler                              Böylelikle, çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmalarının
                                                              15. maddesi göz önüne alındığında, Gelir Vergisi Kanunu’nun
          Uluslararası görevlendirme sona erdiğinde dahi kişilerin   7. maddesinde yer alan hükümden farklı olarak, hizmet ifası
          hakedişleri nedeniyle bir takım ödemelere hak kazanabildiklerini   bulunmadığı halde, ödemenin Türkiye’den yapılmış olması
          belirtmiştik. Örneğin 01.01.2017 – 30.09.2017 tarihleri   gerekçesiyle ücretin Türkiye’de vergilendirilemeyeceği
          arasında Türkiye’de görevlendirilen bir kişinin memleketine   sonucuna varılmaktadır. Ancak, uygulamada Gelir Vergisi
          döndükten sonra Mart 2018’de, 2017 yılı performansı için   Kanunu’nun 94. maddesine göre şirketlerce ödeme yapıldığı
          bir prim ödemesi aldığını düşünelim. Uygulamada genellikle,   durumda vergi tevkifatının da söz konusu olduğu durumlar
          şirketler çalışanlara verecekleri primleri yıl kapanışını takip eden   yaşanabilmektedir. Bu ise Türkiye’nin, uluslararası anlaşmaya
          3. - 4. aylarda verebilmektedirler. Böyle bir ödeme her ne kadar   göre vergileme hakkı bulunmamasına rağmen stopaj
          2017 yılına ilişkinse de 2018 yılında ödenmiş olması nedeniyle   yoluyla ilgili geliri vergilendirmesine yol açmakta ve bir çifte
          2018 yılında elde edilen bir ücret geliridir. Ancak, ödemenin   vergilendirmeye neden olmaktadır. Çünkü anlaşmalar uyarınca
          2018 yılında yapıldığı sırada kişinin farklı bir ülkede yerleşik   çifte vergilendirmenin mukim ülkede önlenebilmesinin birinci
          olması ve ödemenin bu ülkede mukim şirket tarafından kişiye   koşulu, kaynak ülke sıfatıyla vergilendirme yapan ülkenin, bu
          yapılması bu gelirin Türkiye’de vergilendirilmeyeceği anlamına   vergilendirmeyi anlaşma hükümlerine uygun olarak yapmasıdır.
     4                                                  Kasım 2018
   1   2   3   4   5   6   7   8   9