Page 2 - VGKasim_2018

Vergide Gündem
Tamer Türkyılmaz

Uluslararası görevlendirmelerde görev
bitiminden sonra yapılan ücret ödemelerinin
vergilendirilmesi

I. Giriş

Giderek küreselleşen, küreselleştikçe de küçülen iş dünyasında farklı bir ülkede iş
yapmanın kolaylaştığı, otoritelerin yabancı sermayenin gelişini kolaylaştırmak adına
gerekli düzenlemeleri hızlı bir şekilde hayata geçirdiği bir dönemi yaşıyoruz. Ancak,
devletler bir yandan yabancı yatırımlar için cazibe merkezi olmaya çalışırken diğer
yandan kendi egemenlik alanlarında elde edilen gelirlerin hakkaniyetli bir şekilde
vergilendirilmesini olanaklı kılacak adımları da atıyorlar.

Bahsi geçen küresel sermaye hareketliliği, küresel başka bir hareketliliği de beraberinde
getiriyor. Çalışanlar da “uluslararası görevlendirmeler” olarak nitelediğimiz bu
hareketlilikle, sermayenin izinden giderek, işverenleri tarafından ilgili ülkelerde verilen
ödevleri yerine getiriyorlar.

Ancak, bu hareketlilik ücret gelirlerinin vergilendirilmesi konusunun uzmanlık
gerektiren bir dal halini almasına da neden olmuştur. Birden fazla ülkenin yerel vergi
mevzuatının yanı sıra, ülkeler arasında akdedilmiş çifte vergilendirmeyi önleme
anlaşmalarının da göz önünde bulundurulduğu bir yapı ortaya çıkmıştır. Hâlihazırda
devam eden görevlendirmeler esnasında çalışanlara yapılan ödemelerin vergisel açıdan
değerlendirilmesi konusu daha sık karşımıza çıksa da uygulamada çalışanların görev
sona erdikten sonraki süreçte de bir takım menfaatleri almaya hak kazanabildikleri
durumlar da ortaya çıkabilmektedir.

Bu kapsamda çalışana sağlanan menfaatlerden en çok karşımıza çıkanların önceki
dönemler için ödenen primler, iş akdinin sona ermesi durumunda yapılan kıdem
tazminatı ödemeleri ve çalışanların dâhil olduğu hisse senedi edindirme planları
olduğunu söyleyebiliriz. Bu çalışmamızın konusunu, uluslararası görevin bitiminden
sonra çalışanın elde ettiği menfaatlerin Türkiye’de vergilendirilmesi hususu teşkil
edecektir.

II. Mukimlik

Mukimlik, kişinin vergisel anlamda yerleşik sayılmasını ifade eden bir kavramdır ve iki
açıdan önemi büyüktür. Birincisi, ilke olarak kişiler yerleşik (mukim) oldukları ülkede
dünya üzerinde elde ettikleri bütün gelirler üzerinden vergilendirilirler. İkinci önemli
husus ise şudur; iki ülke arasında akdedilmiş çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması
bulunuyorsa, bu anlaşmaya göre kişinin mukim olmadığı ülkenin de vergilendirme
hakkına sahip olduğu bir durumda ortaya çıkan çifte vergilendirmeyi ortadan
kaldırmakla yükümlü olan devlet, kişinin mukimi olduğu devlettir. Dolayısıyla Türkiye
mukimi olan kişiler için, Türkiye bu kişileri hem nerede elde edildiğine bakılmaksızın
bütün gelirleri üzerinden vergileyecek, hem de çifte vergilendirme söz konusu
olduğunda bunun giderilmesini sağlamakla yükümlü olacaktır.

Peki, kişilerin Türkiye’de mukim olup olmadıklarına ilişkin tespiti nasıl yapabiliriz?
Küresel hareketliliği olmayan kişiler için tespit kolaylıkla mümkünken, uluslararası
görevlendirme ile farklı bir ülkeye gitmiş olan veya farklı bir ülkeden Türkiye’ye gelmiş
olan kişilerde bu değerlendirme ziyadesiyle karmaşık bir hal alabilmektedir.

2 Kasım 2018