Page 2 - VGTemmuz_2015

Vergide Gündem

Hüseyin Feyzi Saltık

İade edilecek katma değer vergisinin indirim
yoluyla giderilip giderilmediğinin tespitinde
yeni yaklaşım

1. Giriş

Harcamalar üzerinden alınan bir vergi olan katma değer vergisinin (KDV) ödeyicisi
nihai tüketicidir. KDV Kanunu’nda belirtilen durumlar dışında bu verginin işletmeler
üzerinde bir yük olarak kalmaması gerekir. İşletmeler açısından katma değer vergisi
uygulamasının temel mantığını oluşturan bu sonucun oluşmasını sağlamak üzere
Kanun’da indirim ve iade mekanizması öngörülmüştür.

İstisna işlemleri bulunan mükelleflerin, bu işlemler nedeniyle yüklendikleri vergileri
indirim mekanizması yoluyla gidermeleri mümkün olamamaktadır. Mevzuatımızda yer
alan muhtelif düzenlemeler ile bu tür işlemlerin bünyelerine giren vergilerin, ya iade
alma veya gider yazma yöntemiyle vergiden arındırılması amaçlanmıştır.

Vergi literatürümüzde, bünyesine giren verginin iadesine imkan verilen istisna işlemler
“tam istisna” veya “iade hakkı doğuran işlemler”, bünyesine giren vergilerin gider veya
maliyet yazılmasına izin verilen istisna işlemler ise “kısmi istisna” veya “indirim hakkı
tanınmayan işlemler” olarak adlandırılmaktadır.

İstisna işlemin “bünyesine giren KDV” tutarı, tam istisna niteliğindeki işlemler
bakımından iade edilecek KDV tutarını, kısmi istisna niteliğindeki işlemler bakımından ise
indirim iptali yapılacak KDV tutarını ifade etmektedir.

Bu yazımızda işlemin bünyesine giren KDV tutarının hesaplanmasıyla ilgili düzenlemeler,
yöntemler, ilkeler ve yeni yaklaşımlar irdelenecektir.

2. İstisna işlemin bünyesine giren KDV

Tam istisna kapsamındaki işlemlerle ilgili vergilerin iadesine imkân sağlayan yasal
düzenlemeler esas olarak KDV Kanunu’nun 32’nci maddesinde yer almaktadır. Madde
hükmüne göre tam istisna niteliğindeki işlemlerle ilgili fatura ve benzeri vesikalarda
gösterilen katma değer vergisi, öncelikle indirim konusu yapılacak, indirim yoluyla
giderilememesi halinde iade edilecektir.

Yasal düzenlemelerden hareketle, indirim konusu yapılan bir vergi ile ilgili iade
hakkının doğabilmesi için aşağıdaki üç şartın bir arada gerçekleşmesinin aranacağını
söyleyebiliriz:

a) İade hakkı doğuran bir işlem olmalıdır.
b) Bu işlemle ilgili yüklenilip indirim konusu yapılan bir vergi olmalıdır.
c) İndirim konusu yapılan bu vergi indirim yoluyla giderilmemiş olmalıdır.

Bu açıklamalardan sonra “bünyeye giren KDV” tabiri ile ilgili genel bir tanımlamayı KDV
Genel Uygulama Tebliği’nde yer alan anlayışa da uygun olarak şöyle yapabiliriz. Bünyeye
giren KDV; istisna kapsamındaki mal teslimlerinde; teslime konu malın imalatı, iktisabı,
muhafazası ve satışıyla, hizmet ifalarında; ifa edilen hizmetin meydana getirilmesiyle,
doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunan harcamalar nedeniyle ödenen vergilerin
toplamını ifade etmektedir.
2 Temmuz 2015