Skip to Content

Bir kez daha matrah ve vergi artırımı

Ender İnelli

18 Mayıs 2018 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 7143 sayılı Vergi ve Diğer Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun’un genel gerekçesinde; ülke ekonomisinin büyüme hızını desteklemek ve bu suretle kalkınmasını devam ettirmek amacıyla dünyadaki ekonomik ve politik riskler ile yakın coğrafyamızda yaşanan bölgesel olayların vatandaşlarımız üzerinde oluşturması muhtemel etkisini bertaraf etmek ve müteşebbislerin iş ve yatırım kararlarına daha sıhhatli bir şekilde odaklanmalarına imkân sağlamak için; mevcut ve muhtemel ihtilafların sulh yoluyla sonlandırılmasını, matrah ve vergi artırımı yoluyla vergilemede öngörülebilirliğin artırılarak geçmiş vergilendirme dönemleri ile ilgili olası risklerin ortadan kaldırılmasını amaçlayan düzenlemelerin ihdas edildiği ifade edilmiş durumda.

 

Düzenlemenin en can alıcı kısımlarından biri de matrah artırımına yönelik bölüm. 4811, 6111 ve 6736 sayılı Kanun’larda olduğu, vergi türlerine göre matrah ya da vergi artışına giden mükellefler artırımda bulundukları dönemlere ilişkin olarak vergi incelemesinden bağışıklık kazanacaklar. Uygulamada mükellefleri en yakından ilgilendiren, kurumlar vergisi matrah ve KDV vergi artırımı hükümlerine yakından bakalım istedik.

 

Kimler artırım yapabilir?

 

Yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi vermek mecburiyetinde olan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri ile katma değer vergisi mükellefleri matrah ve vergi artırımından yararlanabilecekler.

 

Aynı şekilde; hizmet erbabına ödenen ücretlerden, serbest meslek ödemelerinden, yıllara sari inşaat ve onarım işlerine ait ödemelerden, kira ödemelerinden, çiftçilerden satın alınan zirai mahsuller ve hizmetler için yapılan ödemelerden, esnaf muaflığından yararlananlara yapılan ödemelerden gelir veya kurumlar vergisi tevkifatı yapmakla sorumlu olanlar da bu ödemelerine ilişkin olarak vergi artırımında bulunabilecekler.

 

Adi ortaklıklar ve kollektif şirketlerde ortaklar, komandit şirketlerde komandite ortaklar ile adi komandit şirketlerde komanditer ortaklar da matrah ve vergi artırımından yararlanabilecekler.

 

İnceleme aşamasında olanların durumu

 

Vergi matrahlarının takdiri için takdir komisyonlarına sevk edilmiş veya haklarında vergi incelemesine başlanılmış olan mükellefler de matrah ve vergi artırımından faydalanabilecekler.

Beyanname vermekle birlikte zarar, indirim ve istisnalar nedeniyle matrah ve vergi beyan etmeyen ya da ilgili yıllarda faaliyette bulunmuş veya gelir elde etmiş olup da bu faaliyetlerini ve gelirlerini vergi dairesinin bilgisi dışında bırakanlar da dahil olmak üzere hiç beyanname vermemiş olan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri de matrah ve vergi artırımı yapabilecekler.

 

Kurumlar vergisinde matrah artırımı

 

2013, 2014, 2015, 2016 ve 2017 yıllarına ilişkin olarak verdikleri kurumlar vergisi beyannamelerinde vergiye tabi kurum kazancı (matrah) beyan eden kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu yıllara ilişkin vergi matrahlarının;

 

2013 yılı için

% 35

2014 yılı için

% 30

2015 yılı için

% 25

2016 yılı için

% 20

2017 yılı için

% 15

 

oranlarından az olmamak üzere artırılması gerekmekte.

 

Ancak, ilgili yıllara ilişkin olarak kurumlar vergisi mükelleflerince artırılan matrahların tutarı;

 

2013 yılı için

36.190 TL’den

2014 yılı için

38.323 TL’den

2015 yılı için

40.701 TL’den

2016 yılı için

43.260 TL’den

2017 yılı için

49.037 TL’den

 

az olamayacak.

 

Dilerlerse mükellefler, ilgili yıllar için bu oranların üzerinde artırımda bulunabilecekler. Kurumlar vergisi mükelleflerince artırıma esas olacak matrah, doğrudan üzerinden vergi hesaplanan kurumlar vergisi matrahı olacak. Mükellefler diledikleri yıllarla ilgili olarak artırım yapabilecekler. Bir diğer deyişle, yıl seçimi tamamen mükelleflerin kendi değerlendirmesine bağlı.

 

Ne kadar kurumlar vergisi ödenecek?

 

Artırılan matrahlar, % 20 oranında vergilendirilecek. Ancak mükellefler, düzenlemede belirtilen şartları sağlıyorlarsa artırılan matrahları % 20 değil de, % 15 oranında vergilendirilecek.

 

Kurumlar vergisi mükelleflerinin beyan ettikleri matrahları artırmaları hâlinde, daha önce tevkif yoluyla ödemiş oldukları vergiler, artırılan matrahlar üzerinden hesaplanan vergilerden mahsup edilemeyecek.

 

Zararların durumu

 

Diğer taraftan kurumlar vergisi mükelleflerinin matrah artırımında bulundukları yıllara ait (eğer varsa) zararlarının % 50’si, izleyen yılların kârlarından mahsup edilemeyecek. Bir diğer deyişle bu zararlar yanmış olacak.

 

KDV’de vergi artırımı

 

Düzenlemeye göre; ilgili dönemlere ilişkin olarak belirlenecek katma değer vergisini, vergi artırımı olarak beyan eden mükellefler nezdinde, söz konusu vergiyi ödemeyi kabul ettikleri yıllara ait vergilendirme dönemleri ile ilgili olarak katma değer vergisi incelemesi ve tarhiyatı yapılmayacak.

 

Katma değer vergisi mükelleflerinin, artırıma esas alınan ilgili yılın vergilendirme dönemlerinin (yani aylarının) tamamı için artırımda bulunmaları zorunlu.

 

Buna göre; KDV mükellefleri, ilgili yıllar içindeki her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri 1 no.lu KDV beyannamelerinin “Hesaplanan Katma Değer Vergisi” satırlarında yer alan tutarların yıllık toplamı üzerinden;

 

2013 yılı için

% 3,5

2014 yılı için

% 3,0

2015 yılı için

% 2,5

2016 yılı için

% 2,0

2017 yılı için

% 1,5

 

oranından az olmamak üzere hesaplanacak KDV’yi, Kanun’da öngörüldüğü şekilde ödemeyi kabul etmeleri hâlinde vergi artırımı hükümlerinden faydalanabilecekler.

 

Ödenecek katma değer vergisi, gelir veya kurumlar vergisi matrahlarının tespitinde gider veya maliyet unsuru olarak nazara alınamayacak; ödenmesi gereken katma değer vergilerinden indirilemeyecek veya herhangi bir şekilde iade konusu yapılamayacak.

 

Ödemeyen incelemeye tabi olacak!

 

Matrah ve vergi artırımında bulunmak isteyen mükelleflerin, tahakkuk eden vergilerini öngörülen süre ve şekilde ödemeleri gerekecek.

 

Bu vergilerin, belirtilen şekilde ödenmemesi hâlinde, 6183 sayılı Kanun’un 51. maddesine göre gecikme zammıyla birlikte takip ve tahsiline devam olunacak; ancak inceleme bağışıklığı geçerli olmayacak. Bir diğer deyişle ilgili dönemler için genel hükümlere göre vergi incelemesi yapılabilecek.

 

Diğer taraftan, matrah veya vergi artırımında bulunulması, Vergi Usul Kanunu’nun defter ve belgelerin muhafaza ve ibrazına ilişkin hükümlerinin uygulanmasına engel teşkil etmeyecek.

 

Kimler yararlanamıyor?

 

Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinin (b) fıkrasındaki “Defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler” veya bu fiiller nedeniyle incelemesi devam edenler ile terör suçundan hüküm giyenler, düzenlemenin yürürlüğe gireceği tarih itibarıyla haklarında terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle adli makamlar, genel kolluk kuvvetleri veya Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı tarafından yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında vergi incelemesi yapılması, terörün finansmanı suçu veya aklama suçu kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler matrah ve vergi artırımından faydalanamayacaklar.

 

 

Bu yazı Ekonomist dergisinin 13 Mayıs 2018 tarihli 2018/19. sayısında yayınlanan makalenin güncellenmiş hallidir.

 

 

 

 

Bu makalede yer alan açıklamalar, yazarının konu hakkındaki kişisel görüşünü yansıtmaktadır. Makaledeki bilgi ve açıklamalardan dolayı EY ve/veya Kuzey YMM ve Bağımsız Denetim A.Ş.’ye sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Mevzuatın sık değiştirilen ve farklı anlayışlarla yorumlanabilen yapısı nedeniyle, herhangi bir konuda uygulama yapılmadan önce konunun uzmanlarından profesyonel yardım alınmasını tavsiye ederiz.