14 Şubat; Sermaye artırımında son gün

M. Fatih Köprü | 26/01/2014 | (Tüm Yazılar)

Gümrük ve Ticaret Bakanı Hayati Yazıcı geçtiğimiz günlerde düzenlediği basın toplantısında şirket sayıları ile ilgili istatistikleri açıkladı. Buna göre 2013 yılsonu itibarıyla Türkiye'de faal durumda olan şirket sayısı bir önceki yıla göre yüzde 3,46 oranında artmış. Şu anda faal olan ticaret şirketi sayısı ise 972 bin 491. Bunların yüzde 81,5'ini limited şirket, yüzde 11'ini ise anonim şirketler oluşturuyor.

Bakan Yazıcı, 2013'te kurulan şirket sayısının 2012'ye göre yüzde 25,6 arttığını belirtiyor. Buna göre 2012 yılında 39 bin 764 şirket kurulmuşken, 2013'te bu sayı 49 bin 943'e yükselmiş. Yeni açılan şirket sayısındaki bu artışta anonim şirketlerin payı büyük. Anonim şirket sayısı bu dönemde yüzde 114,4 artmış. Limited şirket kuruluşlarındaki artış yüzde 15,89'a tekabül ediyor.

Açılan ve kapanan şirket sayılarına baktığımızda; yeni kurulan şirketlerde anonim ve limited şirket türlerinde yoğunlaşma olduğu görülüyor. 2013 yılında; 49 bin 943 ticaret şirketi kurulmuş; 17 bin 400 tanesi ise kapanmış.

2013 yılında en çok kurulan şirket türü 40 bin 287 ile limited şirketler. Kurulan anonim şirket sayısı ise 8 bin 703. Kurulan şirketlerin yüzde 98'ini anonim ve limited şirketler oluşturuyor. Bundan da tacirlerin büyük çoğunluğunun bu iki şirket türünü tercih ettiği anlaşılıyor.

Gümrük ve Ticaret Bakanı’nın açıklamaları kapsamında biz de bu hafta, düşük sermayeli anonim ve limited şirketler açısından sermaye artırım zorunluluğu ile sermaye artırımının nasıl yapılacağına ilişkin açıklamalara yer vereceğiz.

Tek kişilik şirket

Eski düzenlemede anonim şirket kuruluşu için en az 5, limited şirket kuruluşu için ise en az 2 ortak olması gerekiyordu. Sırf yasada yazan bu zorunluluklar nedeniyle şirket ile ilgisi olmayan bazı kişiler ortak yapılabiliyordu.

Yeni Türk Ticaret Kanunu ile ortak sayısına ilişkin bu zorunluluklar kaldırıldı. Buna göre anonim şirketin kurulabilmesi için en az bir kurucunun varlığı yeterli. Limited şirketler de artık bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından kurulabiliyorlar. Ancak limited şirket ortaklarının sayısı eskiden olduğu gibi elliyi aşamıyor.

Bakan Yazıcı yeni TTK’dan sonra 1 ortaklı 4 bin 841, 2 ortaklı 3 bin 27, 3 ortaklı 1.537 ve 4 ortaklı 741 şirket kurulduğunu belirtiyor. 1 ortaklı anonim şirketlerin, tüm anonim şirketlere oranı yüzde 42,91. Yani, anonim şirketlerin neredeyse yarısı artık tek ortakla kuruluyor. Bakan, 5 kişiden daha az ortak sayısı ile kurulan anonim şirketlerin tüm anonim şirketler içindeki oranının ise yüzde 89,92 olduğunu söylüyor.

Kanunun yürürlüğe girmesinden bugüne kadar, 2 kişiyle kurulan limited şirket sayısı 18 bin 768’e düşmüş. Buna göre kurulan limited şirketlerin yalnızca yüzde 34,31'i, iki ortakla kurulmuş. Tek kişilik limited şirketlerin sayısı ise 28 bin 91 ve oranı yüzde 51,35. Artık limited şirketlerin de yarısının tek ortakla kurulduğu görülüyor.

En az sermaye

Yeni Türk Ticaret Kanunu uyarınca bir anonim şirketin esas sermayesi 50 bin Türk Lirasından az olamıyor. Esas sermaye, tamamı esas sözleşmede taahhüt edilmiş bulunan sermayeyi ifade ediyor. Limited şirketlerde ise esas sermayenin en az 10 bin Türk Lirası olması gerekiyor.

Sermayenin artırılmasında yönetim kuruluna tanınmış yetki tavanını gösteren kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş bulunan halka açık olmayan anonim şirketlerde başlangıç sermayesi 100 bin Türk Lirasından aşağı olamıyor.

Yeni şirketlere, en az yukarıda belirtilen tutarlarda sermaye koydukları takdirde kuruluş izni veriliyor.

Artırım zorunlu

Eskiden kurulmuş olup, sermayeleri 50 bin Türk Lirasının altında olan anonim şirketler ile 10 bin Türk Lirasından az olan limited şirketlerin de sermayelerini, 14 Şubat 2014 tarihine kadar bu miktarlara yükseltmeleri gerekiyor.

Belirlenen süre içerisinde sermayelerini öngörülen tutarlara yükseltmeyen şirketler, bu sürenin sonunda infisah etmiş sayılacaklar. Bakan Yazıcı basın toplantısında bu sürenin uzatılmasını düşünmediklerini belirtti.

Nasıl artırılır?

Anonim ve limited şirketlerin sermayeleri gerekli prosedüre uyularak ve şirket sözleşmesi değiştirilerek artırılabilir. Anonim ve limited şirketlerde şirket sermayesini artırmaya yetkili organ, genel kuruldur. Sermaye artırımı olağan genel kurulda yapılabileceği gibi, ortaklar olağan üstü genel kurula çağırılarak yapılması da mümkündür. Kayıtlı sermaye sistemini seçen anonim şirketlerde ise kayıtlı sermaye tavanına kadar sermaye artırımına karar verme yetkisi yönetim kurulunda bulunuyor.

İzne tabi olan şirketler

Bankalar, finansal kiralama şirketleri, faktoring şirketleri, tüketici finansmanı ve kart hizmetleri şirketleri, varlık yönetim şirketleri, sigorta şirketleri, anonim şirket şeklinde kurulan holdingler, döviz büfesi işleten şirketler, umumi mağazacılıkla uğraşan şirketler, tarım ürünleri lisanslı depoculuk şirketleri, ürün ihtisas borsası şirketleri, bağımsız denetim şirketleri, gözetim şirketleri, teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketleri, Sermaye Piyasası Kanunu’na tabi şirketler ile serbest bölge kurucusu ve işleticisi şirketlerin esas sermaye artırımları Gümrük ve Ticaret Bakanlığının iznine tabidir. Söz konusu şirketler için ilgili mevzuatları uyarınca ilgili otoritelerden ek izin alınması da söz konusu olabilmektedir.

Taahhütler ödenmiş olmalı

Yeni kurulacak olan anonim ve limited şirketlerde ortaklar sermayenin dörtte birini tescilden önce ödemek zorundalar. Bakiye sermaye borcunun ödenmesi için ise ortaklara 24 aylık bir süre tanınabiliyor.

Pay sahiplerinin bu nakdi taahhütlerini yerine getirmedikleri bir durumda, temerrüde düşen pay sahiplerinden bakiye sermaye borçlarını ödemeleri istenmeden sermaye artırımına karar verilemiyor. Ancak iç kaynaklardan sermaye artırımı bu kuralın istisnasını oluşturuyor.

İç veya dış kaynak

Sermaye artırımı iç veya dış kaynaklardan yapılabiliyor. Sermaye artırımı;

- Mevcut pay sahiplerinin ya da yeni pay sahiplerinin ortaklık bünyesinde bulunmayan değerleri ortaklığa koyması suretiyle yapılıyorsa dış kaynaklardan sermaye artırımı,

- Ortaklık bünyesinde yer alan yedek akçeler gibi değerlerin sermayeye eklenmesi suretiyle yapılıyorsa iç kaynaklardan sermaye artırımı,

söz konusudur. Dış kaynaklardan sermaye artırımı yapılabilmesinin ön koşulu, önce iç kaynakların sermayeye eklenmesidir. Bundan dolayı, iç kaynaklar sermaye eklenmeden dış kaynaklardan sermaye artırımı yapılmasının geçersiz olduğuna dikkat edilmelidir.

YMM / SMMM raporu

Sermaye artırımlarında belirli hususların yeminli mali müşavir veya serbest muhasebeci mali müşavir raporu ya da bağımsız denetime tabi şirketlerde denetçi raporu ile tespit edilmesi gerekiyor.

Sermaye artırımı sadece sermaye taahhüdü yoluyla dış kaynaklardan ya da sermaye taahhüdü ile birlikte iç kaynaklardan yapılıyorsa, düzenlenecek raporda aşağıdaki hususlar tespit edilmiş olmalıdır:

► Sermayenin tamamının ödendiği, karşılıksız kalıp kalmadığı ve şirket özvarlığının tespiti,

► Sermayenin hangi oranda korunduğu,

► İç kaynaklardan karşılanan tutarın şirket bünyesinde gerçekten var olduğu,

► Sadece sermaye taahhüdü yoluyla arttırılmasında sermayeye eklenecek fonların mevcut olmadığı.

Sermaye artırımı sadece iç kaynaklardan yapılıyorsa düzenlenecek raporda aşağıdaki hususlar tespit edilmiş olmalıdır:

► Şirket sermayesinin öz varlık içinde korunduğu,

► İç kaynaklardan arttırılan tutarın şirket bünyesinde gerçekten var olduğu.

Ticaret siciline başvuru

Esas sermaye sistemine tabi anonim şirketlerde, genel kurul kararının alınmasını izleyen otuz gün içinde yönetim kurulu tarafından şirket merkezinin bulunduğu yer Ticaret Sicil Müdürlüğünden sermaye artırımının tescilinin istenmesi gerekiyor. 30 günlük süre kayıtlı sermaye sistemine tabi anonim şirketler için de geçerli. Onlar açısından süre, sermaye artırım işlemlerinin tamamlandığına ilişkin yönetim kurulu kararının alındığı günden itibaren başlıyor.

Limited şirketlerin de, genel kurulun esas sermayenin artırılması kararı tarihinden itibaren 30 gün içinde Ticaret Sicil Müdürlüğüne başvurmaları gerekiyor.

Anonim ve limited şirket sermaye artırımlarında ticaret siciline hangi belgelerin verilmesi gerektiği konusu ise oldukça kapsamlı. Bu köşede hepsine yer vermemiz mümkün değil. Ticaret Sicili Yönetmeliği’nde (A.Ş.’ler için 73. madde, limited şirketler için 94. madde) sayılan belgeler hazırlanarak başvuru yapılabilir.

Tescil; 3 ay içinde

Sermaye artırımı, genel kurul veya yönetim kurulu kararı tarihinden itibaren en geç üç ay içinde tescil edilmelidir. Bu yapılmadığı taktirde genel kurul veya yönetim kurulu kararı ve alınmışsa izin geçersiz hale geliyor.