Skip to Content
vergiresim

Katma Değer Vergisi Tevkifatı

II. Tam tevkifat uygulaması

6. Tam tevkifatın uygulandığı hizmet ve işlemler hangileridir?

Tam tevkifat kapsamına giren işlemlerde, işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV'nin tamamı, mal veya hizmetin alıcıları tarafından tevkifata tabi tutulmaktadır. Tam tevkifat uygulanacak işlemler, aşağıda sayılanlarla sınırlı olup, bunlar dışındaki işlemlerde işleme muhatap olanlar tarafından tam tevkifat uygulaması kapsamında işlem yapılmayacaktır. Buna göre;

  • İkametgâhı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayanlar tarafından yapılan teslim ve hizmetler,
  • Serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler,
  • Kiralama işlemleri,
  • Reklam verme işlemlerinde,

işlem bedeli üzerinden hesaplanan verginin tamamının, mal veya hizmetin alıcıları tarafından tevkifata tabi tutulması gerekmektedir.

7. İkametgahı, işyeri, kanuni merkezi ya da iş merkezi Türkiye'de bulunmayanlar tarafından yapılan işlemlerde KDV tevkifatının niteliği nedir?

İkametgahı, işyeri, kanuni merkez ya da iş merkezi Türkiye'de bulunmayanlar tarafından yapılan teslim ve hizmetlerin KDV'nin konusuna girebilmesi için;

  • Hizmetin Türkiye'de ifa edilmesi veya
  • Hizmetten Türkiye'de faydalanılması,

gerekmektedir.

Bu gibi hizmet ifalarında mükellef, esas olarak hizmeti ifa eden olmakla birlikte, Türkiye'de ikametgâhı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi bulunmadığından, KDV'nin tamamı, hizmetten faydalanan yurt içindeki muhatap tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilip ödenecektir.

KDV'nin sorumlu sıfatıyla beyan edilmesi için hizmetten Türkiye'de faydalanan muhatabın KDV mükellefi olması şart değildir. KDV mükellefiyeti bulunmayanlar da söz konusu hizmetler nedeniyle KDV tevkifatı yaparak 2 No.lu KDV beyannamesi ile beyan etmek ve ödemek zorundadırlar.

Hizmetin vergiden müstesna olması (örneğin uluslararası taşımacılık istisnası) ve hizmetin yurt dışında yapılıp hizmetten yurt dışında faydalanılması halinde, mükellef veya sorumlu sıfatıyla KDV beyan edilmeyecektir.

Hizmetlerin aynı zamanda kısmi tevkifat uygulaması kapsamında da olması halinde, tam tevkifat şeklinde işlem tesis edilecektir.

8. Yurtdışından temin edilen ve tevkifata tabi tutulması gereken hizmetlere ilişkin olarak hangi örnekler verilebilir?

Türkiye'de ikametgâhı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi bulunmayan firmalar tarafından;

  • Türkiye'de inşa edilecek bir alışveriş merkezi için yurt dışında çizilip Türkiye'ye gönderilen mimari proje hizmeti,
  • Türkiye'de faaliyette bulunan enerji santralinin işletilmesine ilişkin olarak yurt dışından verilen danışmanlık hizmeti,
  • KDV mükellefiyeti olmayan genel bütçeli bir idareye yurt dışından verilen bilgisayar yazılım hizmeti,
  • KDV mükellefiyeti olmayan bir sivil toplum kuruluşuna konusuyla ilgili olarak dünyadaki hukuki gelişmeler hakkında yurt dışından bilgi gönderilmesi hizmeti,

gibi örnekler verilebilir.

9. Serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetlerde tevkifat uygulamasının kapsamı nedir?

KDV Kanunu'nun 1/1. maddesine göre, serbest meslek faaliyeti çerçevesinde yapılan teslim ve hizmetler vergiye tabidir. Sözü edilen faaliyetleri mutad ve sürekli olarak yapanların KDV mükellefi tesis ettirmeleri gerekmektedir. Arızi serbest meslek faaliyetinde bulunanların ise KDV mükellefiyeti tesis edilmeyecektir.

Bu kapsamda serbest meslek faaliyetlerini mutad ve sürekli olarak yapanların, bu faaliyetleri çerçevesindeki teslim ve hizmetleri üzerinden hesapladıkları KDV'yi 1 No.lu KDV beyannamesi ile beyan etmeleri gerekmektedir. Dolayısıyla bu mükelleflerin faaliyetleri kapsamındaki teslim ve hizmetlere ilişkin KDV tevkifatı söz konusu olmayacaktır.

Ancak Gelir Vergisi Kanunu'nun 18. maddesi kapsamına giren teslim ve hizmetleri münhasıran aynı Kanun'un 94. maddesinde belirtilen kişi, kurum ve kuruluşlara yapanların hesaplayacağı KDV'nin bu kişi veya kuruluşlar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilmesi mümkün bulunmaktadır.

10. Gelir vergisinden istisna serbest meslek faaliyetlerinde (GVK md. 18) sorumluluk uygulamasının kapsamı nedir?

Gelir Vergisi Kanunu'nun 18. maddesinde, gelir vergisinden istisna serbest meslek kazançları sayılmaktadır. Buna göre müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekâr, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat gelir vergisinden istisnadır.

Bu madde kapsamına giren teslim ve hizmetleri münhasıran GVK'nın 94. maddesinde belirtilen kişi, kurum ve kuruluşlara yapanların hesaplayacağı KDV'nin beyan şekline ilişkin olarak bu mükelleflere seçimlik hak tanınmıştır. Buna göre söz konusu teslim ve hizmetlere ilişkin KDV'nin 94. maddede sayılan kişi veya kuruluşlar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilmesi mümkün bulunmaktadır.

Bu uygulamaya göre, Gelir Vergisi Kanunu'nun 94. maddesinde sayılan kişi, kurum ve kuruluşlar, aynı Kanun'un 18. maddesi kapsamına giren kişilere yapacakları ödemeler ile ilgili olarak gelir vergisi stopaj tutarı dâhil işlem bedeli üzerinden KDV hesaplayıp, sorumlu sıfatıyla beyan edip ödeyeceklerdir.

11. Gelir vergisinden istisna serbest meslek faaliyetlerinde (GVK md. 18) sorumluluk uygulamasından yararlanabilmenin şartları nelerdir?

Gelir Vergisi Kanunu'nun 18. maddesi kapsamındaki teslim ve hizmetleri münhasıran GVK'nın 94. maddesinde belirtilen kişi, kurum ve kuruluşlara yapan serbest meslek erbabının bu uygulamadan faydalanabilmesi için;

  • KDV mükellefiyetinin sadece Gelir Vergisi Kanunu'nun 18. maddesi kapsamına giren işlemlerden ibaret olması,
  • İşlemlerinin tamamının aynı Kanun'un 94. maddesinde sayılan kişi, kurum ve kuruluşlara yapılması,
  • Gelir Vergisi Kanunu'nun 18. maddesi kapsamına giren işlemleri yapan kişilerin, bu şekilde işlem yapılmasını önceden vergi sorumlusuna (Gelir Vergisi Kanunu'nun 94. maddesinde sayılanlara) bildirmesi,

gerekmektedir.

Uygulamanın gerçekleştirilebilmesi için Gelir Vergisi Kanunu'nun 94. maddesinde sayılan kişi, kurum ve kuruluşlar tarafından satıcılardan bir yazı talep edilmesi ve söz konusu yazıda işlemi yapanların;

  • Faaliyetlerinin arızi olması nedeniyle KDV'ye tabi olmadığını veya
  • Faaliyetlerinin KDV'ye tabi olduğunu ve hesaplanacak KDV'nin sorumlu sıfatıyla beyanını tercih ettiklerini veya
  • Faaliyetlerinin KDV'ye tabi olduğunu ve hesaplanacak KDV'nin kendileri tarafından mükellef sıfatıyla beyan edileceğini,

belirtmeleri gerekmektedir.

İşlemlerine ait verginin beyan ve ödeme mükellefiyeti sorumlular tarafından yerine getirilen serbest meslek mensupları (Gelir Vergisi Kanunu'nun 18. maddesinde sayılanlar) ise ayrıca KDV beyannamesi vermeyecek ve defter tutmayacaklardır. İşlemin belgelendirilmesi Vergi Usul Kanunu'nun genel hükümlerine göre gerçekleştirilecektir.

Ancak Gelir Vergisi Kanunu'nun 18. maddesi kapsamına giren teslim veya hizmetleri aynı Kanun'un 94. maddesinde sayılan kişi, kurum ve kuruluşlar yanında bu maddede yer almayanlara da yapanlar, yukarıda belirtilen sorumluluk uygulamasından yararlanamayacak ve söz konusu işlemlerden doğan KDV'yi kendileri mükellef sıfatıyla beyan edip ödeyeceklerdir. Bu mükellefler genel hükümler çerçevesinde defter tutacak, belge düzenleyecek ve KDV beyannamesi vereceklerdir. Bu durumda, Gelir Vergisi Kanunu'nun 94. maddesinde sayılan kişi, kurum ve kuruluşların, bu işlemler sebebiyle vergi sorumlulukları söz konusu olmayacaktır.

12. GVK'nın 18. maddesi kapsamında alınan hizmetlerden tevkif edilecek KDV nasıl hesaplanır?

Örnek:

Dergilere karikatür çizen bir serbest meslek mensubu karikatür başına 200 TL, net telif ücreti almaktadır. Karikatürlerin dergilerde yayınlanması kapsamında alınan bu telif ücreti Gelir Vergisi Kanunu'nun 18. maddesi kapsamına girmektedir. GVK'nın 94. maddesi uyarınca 18. madde kapsamına giren serbest meslek faaliyetleri kapsamında yapılan ödemeler üzerinden % 17 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılması gerekmektedir.

Karikatüristin her ay 1 karikatür verdiği (A) dergi işletmesi, bu hizmetle ilgili gelir vergisi ve KDV tevkifat tutarlarını aşağıdaki şekilde hesaplayacaktır.

Net aylık telif ücreti

200,00 TL

Gelir vergisi stopajı dahil (brüt) tutar [200 / (1 - 0,17)]

240,96 TL

Hesaplanan gelir vergisi stopajı (240,96 x % 17)

40,96 TL

Hesaplanan KDV (240,96 x % 18)

43,37 TL

GV stopajı ve KDV dahil toplam tutar (200 + 40,96 + 43,37)

284,33 TL

 

Dergi işletmesi 40,96 TL tutarındaki gelir vergisi stopajını, muhtasar beyannamesine dahil edecek, 43,37 TL tutarındaki KDV'yi ise 2 No.lu KDV beyannamesi ile beyan edecektir. Bu tutar ayrıca 1 No.lu KDV beyannamesinde genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılacaktır.

13. KDV'ye tabi olan ve olmayan kiralama işlemleri nelerdir?

KDV Kanunu'nun 1/3-f maddesine göre, Gelir Vergisi Kanunu'nun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakların (arazi, bina, gemi ve motorlu araçlar, gayrimenkul olarak tescil edilen haklar gibi) kiraya verilmesi işlemleri KDV'nin konusuna girmektedir. Buna göre söz konusu mal ve hakların kiraya verilmesi işlemi, ticari, sınaî, zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesinde verilen bir hizmet olmasa dahi KDV'ye tabi olacaktır.

Bu kiralama işlerinde kiraya verenin başka faaliyetleri dolayısıyla KDV mükellefi olması halinde, sorumluluk uygulaması söz konusu olmayacaktır. Bu durumda kiraya veren, kiralama faaliyetlerine ait KDV'yi diğer faaliyetleri ile birlikte genel esaslara göre 1 No.lu KDV beyannamesi ile beyan edecektir. Faaliyetleri sadece 2 No.lu KDV beyannamesi vermelerini gerektirenler bu kapsamda değerlendirilmeyecektir.

Ancak KDV Kanunu'nun 17. maddesinin (4) numaralı fıkrasının (d) bendi uyarınca, iktisadi işletmeye dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemleri KDV'den istisna olduğundan, bu kiralamalarda KDV hesaplanmayacak ve ayrıca sorumluluk uygulamasından da söz edilemeyecektir.

14. Kiralama işlemlerinde hangi hallerde KDV tevkifatı yapılmalıdır?

Gelir Vergisi Kanunu'nun 70. maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinde (KDV Kanunu'nun 17/4-d maddesi kapsamındaki kiralamalar hariç) aşağıdaki şartların birlikte var olması halinde KDV'nin kiracı tarafından sorumlu sıfatı ile beyan edilmesi gerekmektedir.

  • Kiraya verenin başka faaliyetleri nedeniyle KDV mükellefiyetinin bulunmaması (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler bu kapsama dâhildir),
  • Kiracının KDV mükellefi olması (sadece sorumlu sıfatıyla KDV ödeyenler bu kapsama dâhil değildir).

Ayrıca kiracının;

  • Gelir Vergisi Kanunu'na göre basit usulde vergilendirilenler,
  • Banka ve sigorta şirketleri gibi KDV'den istisna olan işletmeler,
  • Sadece KDV'ye tabi işlemlerin bulunduğu dönemlerde KDV mükellefiyeti tesis ettirerek beyanname vermeleri uygun görülenler,
  • 5018 Sayılı Kanun'a ekli cetvellerde yer alan idare kurum ve kuruluşlar,

olması halinde de, kiralama hizmetine ait KDV söz konusu kiracı tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir.

5018 Sayılı Kanun'a ekli cetvellerde yer alan idare kurum ve kuruluşların söz konusu mal ve hakları kiraya vermeleri durumunda ise kiracının KDV mükellefi olup olmadığına bakılmaksızın, tevkifat uygulanmayacaktır. Bu idare kurum ve kuruluşlar, kiraya verme işlemi dışında KDV'ye tabi işlemleri olmamak şartıyla, 1 No.lu KDV beyannamesini sadece kiralama işleminin gerçekleştiği dönemler için vereceklerdir.

15. Reklam verme işlerinde KDV tevkifatı uygulaması nasıldır?

KDV mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişiler, KDV mükellefi olmayan;

  • Amatör spor kulüplerine oyuncu formalarında gösterilmek,
  • Şahıs ve kuruluşlara ait bina, arazi, arsa gibi yerlerde duvarlara yazılmak,
  • Gerçek veya tüzel kişiler tarafından yayımlanan dergi, kitap gibi yazılı eserlerde yayımlanmak,

ve benzeri şekillerde reklam verebilirler. Bu şekilde reklam verme işlemleri ile ilgili KDV, reklam hizmeti verenlerin KDV mükellefi olmaması halinde, reklam hizmeti alanlar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir.

Ayrıca, bu bölüm kapsamındaki reklam hizmetini alanların,

  • Gelir Vergisi Kanunu'na göre basit usulde vergilendirilenler (istisnadan vazgeçerek KDV mükellefi olmasalar dahi),
  • Banka ve sigorta şirketleri gibi faaliyetleri KDV'den istisna olan işletmeler,
  • Sadece KDV'ye tabi işlemlerinin bulunduğu dönemlerde KDV mükellefiyeti tesis ettirerek beyanname vermeleri uygun görülenler,
  • 5018 Sayılı Kanun'a ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar,

olması hallerinde de, reklam hizmetine ait KDV, hizmeti alanlar tarafından tevkifata tabi tutulacaktır.