Skip to Content
vergiresim

Menkul Kıymet Gelirlerinin Vergilendirilmesi 2015

VIII. Menkul kıymet gelirlerinin vergilendirilmesine ilişkin örnekler

Örnek 1:

Mevduat faizi, tahvil ve hisse senedi satış kazancı ile eurobond kupon faizi

Mükellef (A);

  • 20.02.2015 tarihinde 8 ay vadeli TL cinsinden mevduat yapmıştır. 20.10.2015 tarihinde bu hesabından 45.000 TL faiz geliri elde etmiştir. Banka tarafından söz konusu faiz üzerinden % 12 oranında 5.400 TL stopaj yapılmıştır.
  • Çalıştığı banka aracılığıyla 2014 yılında almış olduğu Devlet tahvillerini 2015 yılında satmıştır. Bu işleme aracılık eden banka tarafından hesaplanan 98.000 TL'lik kazanç üzerinden % 10 oranında (9.800 TL) stopaj yapılmıştır. (Söz konusu tahvil 2010 yılında ihraç edilmiştir.)
  • 2015 yılının ilk üç aylık döneminde aracı kurum vasıtasıyla hisse senedi işlemleri gerçekleştirmiştir. Bunun sonucunda bir kısım hisse senedi işlemlerinden 70.000 TL zarar etmiş, diğer hisse senedi işlemlerinden ise 122.000 TL kazanç elde etmiştir. Aracı kurum tarafından bu üç aylık işlemler sonucu ortaya çıkan 52.000 TL net kâr üzerinden stopaj yapılmamıştır.
  • 14.01.2004 tarihinde ihraç edilmiş olan, US900123AT75 tanımlı eurobondu 2011 yılında satın almıştır. 14.02.2034 vadeli bu eurobond yılda 2 kez kupon faizi ödemektedir. Bu eurobonddan 16 Şubat 2015 tarihinde 20.000 USD ve 14 Ağustos 2015 tarihinde 20.000 USD olmak üzere toplam 40.000 USD kupon faizi elde etmiştir. (Kuponlara isabet eden prim tutarı olmadığı varsayılmıştır.)

Çözüm

  • 2015 yılında stopaj yolu ile vergilendirilmiş olan mevduat faiz geliri, tutarı ne olursa olsun beyan edilmez.
  • 1 Ocak 2006 tarihinden sonra ihraç edilen Devlet tahvili ve Hazine bonolarından elde edilen gelirler (faiz ve alım satım) üzerinden, gelirin sağlanmasına aracılık eden banka ve aracı kurumların % 10 oranında stopaj yapma yükümlülüğü vardır. Stopaj yoluyla vergilendirilen bu gelirlerin tutarı ne olursa olsun beyan edilmez.
  • 2015 yılında BİST'de gerçekleştirilen hisse senedi işlemlerinden (MKYO hisse senetleri hariç) sağlanan kazançlar % 0 oranında stopaja tabidir. Bu kazançlar tutarı ne olursa olsun beyan edilmez.
  • Eurobond kupon faizi:

Döviz cinsinden ihraç edilen eurobondlardan (hangi tarihte ihraç edilmiş olursa olsun), elde edilen kupon faizine (menkul sermaye iradı) enflasyon indirimi uygulanamaz. Kupon faiz geliri, kuponun tahsil edildiği tarihteki T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru esas alınarak Türk Lirasına çevrilir. Bu şekilde hesaplanan tutar 2015 yılı için 29.000 TL olarak belirlenmiş olan beyan sınırını aştığı takdirde tamamının beyan edilmesi gerekir.

Kupon tarihi

Kupon faizi

MBDA kuru

Kupon faizi

16.02.2015

20.000 USD

2,4677

49.354 TL

14.08.2015

20.000 USD

2,7830

55.660 TL

Toplam

40.000 USD

 

105.014 TL


Mükellef (A) tarafından 2015 yılında elde edilen 105.014 TL tutarındaki eurobond kupon faizi 29.000 TL'lik beyan sınırını aştığından tamamının beyan edilmesi gerekmektedir. Ödenecek vergi hesabı aşağıdaki şekilde olacaktır:

 Eurobond kupon faizi (MSİ)

105.014,00 TL

 Gelir vergisi matrahı

105.014,00 TL

 Hesaplanan (ödenecek) gelir vergisi

 66.000 TL için 15.190 TL

 (105.014 - 66.000) x % 35 = 13.654,90 TL

28.844,90 TL


Örnek 2:
Yatırım fonu ve repo geliri ile tahvil alım satım kazancı ve yurt dışı banka mevduat faizi

Mükellef (B);

  • 2015 yılı içinde 4.000 TL tutarında repo geliri elde etmiş, banka tarafından bu gelir üzerinden % 15 oranında 600 TL stopaj yapılmıştır.
  • 2015 yılı içerisinde menkul kıymet yatırım fonu katılma belgelerinin satışından 21.000 TL gelir elde etmiş, çalıştığı banka tarafından bu gelir üzerinden % 10 oranında 2.100 TL stopaj yapılmıştır.
  • 2013 yılında ihraç edilen Devlet tahvilinden 29 Mayıs 2014 tarihinde alım yapmıştır. Aldığı bononun tamamını, 15 Ekim 2015 tarihinde satmıştır. Satışa aracılık eden banka tarafından söz konusu satıştan oluşan 60.000 TL'lik kazanç üzerinden % 10 oranında (6.000 TL) stopaj yapılmıştır.
  • Yurt dışındaki bir bankada bulunan hesabının vadesi 03.11.2015 tarihinde dolmuş ve 1.200 USD faiz geliri elde etmiştir.

Çözüm

  • Repo ve menkul kıymet yatırım fonu gelirleri

2015 yılında stopaj yolu ile vergilendirilmiş olmak koşuluyla; repo gelirleri ile menkul kıymet yatırım fonu katılma belgelerinin elden çıkarılmasından (fona iade) sağlanan kazançlar, tutarı ne olursa olsun beyan edilmeyecektir. Bireysel yatırımcılar açısından stopaj nihai vergidir.

  • Hazine bonosu alım satım kazancı

1 Ocak 2006 tarihinden sonra ihraç edilen Hazine bonosu ve Devlet tahvillerinden elde edilen alım satım kazançları üzerinden, kazancın sağlanmasına aracılık eden banka ve aracı kurumlar tarafından % 10 oranında stopaj yapılmaktadır. Bu stopaj bireysel yatırımcılar açısından nihai vergi olup, sağlanan gelir ve kazancın ayrıca beyan edilmesine gerek yoktur.

  • Yabancı banka mevduat faiz geliri

Yurt dışı bankalarda ya da Türkiye'deki bankaların yurt dışındaki şubelerinde bulunan döviz veya TL cinsinden mevduat hesaplarından elde edilen faiz gelirleri stopaja tabi değildir. 2015 yılında elde edilen bu gelirlerin 1.500 TL'lik beyan sınırını aşması halinde tamamının yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.

 Yurt dışı banka faiz geliri-USD

1.200,00

 Merkez Bankası döviz alış kuru (03.11.2015)

2,8035

 Yurt dışı banka faiz geliri-TL (1.200 x 2,8035)

3.364,20


2015 yılında yurt dışı bankalardan elde edilen 3.364,20 TL'lik faiz geliri, 2015 yılında 1.500 TL olarak uygulanan beyan sınırını aştığından, tamamının yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir.

 Yurt dışı banka faiz geliri-TL (Menkul sermaye iradı)

3.364,20 TL

 Gelir vergisi matrahı

3.364,20 TL

 Hesaplanan (ödenecek) gelir vergisi (% 15)

504,63 TL


Örnek 3:
Mevduat faizi, repo, hisse senedi satış kazancı ve Devlet tahvili kupon faizi

(C)'nin 2015 yılında elde ettiği gelirler aşağıdaki gibidir.

 Mevduat faizi (Stopajlı)

30.000 TL

 Repo (Stopajlı)

20.000 TL

 Hisse senedi alım-satım kazancı

   (Aracı kurum tarafından % 0 oranında stopaj yapılmıştır)

53.000 TL

 Devlet tahvili kupon faiz geliri

   (Aracı kurum tarafından % 10 oranında stopaj yapılmıştır)

60.000 TL


(C)'nin repo ve mevduat faiz gelirleri, GVK'nın geçici 67. maddesinin 4. fıkrası hükümlerine göre stopaja tabi tutulduğundan beyan edilmeyecektir.

  • Gelir Vergisi Kanunu'nun geçici 67. maddesi uyarınca 1 Ocak 2006 tarihinden sonra ihraç edilen Devlet tahvillerinden tam mükellef gerçek kişilerce elde edilen gelirler üzerinden, banka ve aracı kurumlar tarafından % 10 oranında stopaj yapılması gerekmektedir. Stopaj yoluyla vergilendirilen bu gelirler için gelir vergisi beyannamesi verilmesine gerek yoktur. Başka gelirler nedeniyle beyanname verilmiş olsa dahi bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir.
  • Aynı şekilde BİST'te gerçekleştirilen hisse senedi satışından sağlanan kazançlar geçici 67. maddenin 1. fıkrası kapsamında stopaja tabidir. Bu stopajın oranı BKK ile % 0 (sıfır) (yatırım ortaklığı hisse senetlerinde % 10) olarak belirlenmiştir. Stopaj yoluyla vergilendirilen bu kazançlar için gelir vergisi beyannamesi verilmesine gerek yoktur.

Buna göre (C) tarafından yukarıdaki gelir ve kazançlar dolayısıyla gelir vergisi beyannamesi verilmeyecektir.

Örnek 4:

Kira sertifikalarından elde edilen kâr payları

Mükellef (D) tam mükellef bir varlık kiralama şirketi tarafından yurt dışında ihraç edilen 2 yıl vadeli kira sertifikalarından 04.09.2015 tarihinde 20.000 USD brüt kâr payı elde etmiştir. Bu tutar üzerinden işleme aracılık eden banka tarafından % 7 oranında (1.400 USD) tevkifat yapılmış ve net tutar olan 18.600 USD mükellef (D)'nin hesabına yatırılmıştır.

Çözüm

 Kira sertifikasından elde edilen brüt kar payı-USD

20.000

 Merkez Bankası döviz alış kuru (04.09.2015)

2,9561

 Kira sertifikasından elde edilen brüt kar payı-TL

 (20.000 x 2,9561)

59.122


Tam mükellef bir varlık kiralama şirketi tarafından yurt dışında ihraç edilen kira sertifikasından, mükellef (D)'nin 2015 yılında elde ettiği brüt 59.122 TL tutarındaki kâr payı geliri, 2015 yılı için belirlenmiş olan 29.000 TL'lik beyan sınırını aştığından tamamının beyan edilmesi gerekmektedir.

Beyan edilen gelir üzerinden hesaplanan vergiden, bu gelirler üzerinden tevkif suretiyle ödenmiş olan vergiler de düşülebilmektedir.

 Kira sertifikasından elde edilen brüt kar payı-TL (MSİ)

59.122,00 TL

 Gelir vergisi matrahı

59.122,00 TL

 Hesaplanan gelir vergisi

 29.000 TL için 5.200 TL

 (59.122 - 29.000) x % 27 = 8.132,94 TL

13.332,94 TL

 Mahsup edilecek tevkifat (1.400 USD x 2,9561) (-)

4.138,54 TL

 Ödenecek gelir vergisi (13.332,94 - 4.138,54)

9.194,40 TL


Örnek 5:
Menkul sermaye iradı ve kira gelirinin beyanı

Mükellef (E) 2014 yılı başında satın aldığı gayrimenkulü aynı yıl işyeri olarak bir şirkete kiraya vermiş, 2014 yılında elde ettiği kira gelirini beyan ederken "götürü gider" yöntemini kullanmıştır. 2015 yılı için söz konusu işyerinin kirası aylık brüt 2.000 TL olarak belirlenmiş olup, kiracı tarafından her ay kira üzerinden 400 TL tevkifat yapılmış ve (E)'ye aylık net 1.600 TL kira ödenmiştir.

Mükellef (E) ayrıca 2015 yılında BİST'de işlem gören hisse senetlerinden 11.900 TL net temettü almıştır. 11.900 TL'lik net tutar, temettü dağıtan kurum tarafından brüt temettü üzerinden % 15 oranında gelir vergisi tevkifatı yapıldıktan sonra kalan tutardır. Mükellef (E)'nin beyana tabi başka geliri yoktur.

Çözüm

  • Beyan edilecek menkul sermaye iradının tespiti

Net temettü tutarından, brüt temettü tutarı aşağıdaki formüle göre hesaplanmaktadır:

 

Net tutar

Brüt tutar =

-----------------------

 

(1 - tevkifat oranı)


Buna göre 11.900 TL'lik net temettünün brüt tutarı, % 15'lik tevkifat oranına göre aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

 

  11.900

11.900

 

Brüt temettü tutarı=

------------- =

---------- =

14.000 TL

 

 (1 - 0,15)

  0,85

 

 Temettü geliri (Brüt)

14.000 TL

 İstisna tutar (14.000 / 2) (-)

7.000 TL

 İstisna sonrası kalan temettü

7.000 TL

 

  • Beyan edilecek gayrimenkul sermaye iradının tespiti

Mükellefler tarafından 2015 yılında elde edilen brüt kira geliri (2.000 x 12 =) 24.000 TL'dir. Gayrimenkul sermaye iratlarının beyanı sırasında götürü gider yönteminin seçilmesi durumunda bu usulden 2 yıl dönülemez. Mükellef (E) 2014 yılında "götürü gider" yöntemini seçmiş olduğundan, 2015 yılında elde ettiği kira gelirini beyan etmesi halinde yine "götürü gider" yöntemini seçmek zorundadır.

  •  Beyan sınırı ile karşılaştırma

 Yıllık brüt işyeri kira geliri (GMSİ) (1)

24.000 TL

 İstisna sonrası kalan temettü (MSİ) (2)

7.000 TL

 Beyan sınırı ile karşılaştırılacak toplam gelir (1+2)

31.000 TL

 

Yukarıdaki hesaplamadan da görüleceği üzere, brüt temettü gelirinin yarısı (7.000 TL) veya brüt işyeri kira geliri (24.000 TL) tek tek bakıldığında 2015 yılı için geçerli olan beyan sınırının (29.000 TL) altında olmasına rağmen, beyan edilip edilmeyeceklerinin tespiti sırasında, bu gelirlerin toplamının dikkate alınması gerekmektedir. Buna göre 31.000 TL, 29.000 TL'lik beyan sınırını aştığından, bu iki gelirin de beyan edilmesi gerekmektedir.

  • Beyan edilecek gelir ve ödenecek vergi hesabı

 Yıllık brüt işyeri kira geliri

24.000 TL

 Götürü gider (24.000 x % 25) (-)

6.000 TL

 Beyana tabi işyeri kira geliri (GMSİ) (1)

18.000 TL

 İstisna sonrası kalan temettü (MSİ) (2)

7.000 TL

 Gelir vergisi matrahı (1 + 2)

25.000 TL

 Hesaplanan gelir vergisi

 12.000 TL için 1.800 TL

 (25.000 -12.000) x % 20 = 2.600 TL

4.400 TL

 Yıl içerisinde kesinti yoluyla ödenen vergiler (-)

 - Temettü geliri üzerinden (14.000 x % 15) = 2.100

 - İşyeri kira geliri üzerinden (24.000 x % 20) = 4.800

6.900 TL

 Ödenecek gelir vergisi (4.400 - 6.900)

0 TL

 İade alınacak gelir vergisi (6.900 - 4.400)*

2.500 TL


* İade alınması gereken vergi, mükellefin varsa diğer vergi borçlarına mahsup edilebilir. Böyle bir borcun bulunmaması durumunda, 2.500 TL'nin nakden iadesi de talep edilebilir.

 

Sadece genel bilgi verme amacıyla sunulan bu yayın muhasebe, vergi veya diğer profesyonel hizmetler alanında geçerli bir kaynak olarak kullanılması amacıyla hazırlanmamıştır. Belirli bir konuya ilişkin olarak ilgili danışmana başvurulmalıdır.